'Waarom grijpt Nederland niet in in Ambon?'
Leiden Regio
ZE
vliegen
weg!
H30ZH3CIN0
Werken aan het woordenboek van de oertaal
RINCK
Timmeren
voor
meisjes
'onderzoek:
- NSDAG 20 OKTOBER 1999
chef wim wegman. 071-5356414. plv -chef annet van aarsen. 071-5356436
Leids en Alphens stel getuige van onlusten
°B trige onlusten tussen christenen en moslims op Oost-Ti-
ebben de afgelopen maanden voortdurend het nieuws ge-
Maar ook op andere delen van Indonesië is er sprake van
J tussen beide bevolkingsgroepen - wat veel minder de
cht heeft gekregen. Hieronder een ooggetuigeverslag van
>e regiogenoten van rellen op Ambon, eind deze zomer.
'.e< gen naar Ambon om een
kwestie te regelen, maar
w en terecht op een begra-
8f an achttien jongeman-
nder wie een neefje. Allen
verkoold. Volgens Ming-
een ouder stel uit
nen Alphen aan den Rijn,
jongens het slachtoffer
jen van brandstichting
militante moslims. Niet al-
tl lOost-Timor, maar ook
dolukken is het onrustig,
wil het paar - dat om vei-
sredenen liever niet met
It temaam in de krant wil -
eld laten weten.
>s kwamen ze na veel
weer terug in Neder-
s
land, waarbij ze onderweg voor
hun doortocht militairen heb
ben moeten betalen. Maar ze
slaagden er wel in een video
band mee te smokkelen waarop
de verkoolde lichamen zijn te
zien en waarop 'christelijke
Molukkers' een soort bazooka's
maken om wraak te nemen op
de moslims.
'Boy Tahalele'. Brian Tupan'.
'Augustinus Manuhuttu'. De vi
deo toont kaartjes met namen
bij de verkoolde lichamen. Een
enkel portretje staat naast een
nog enigszins als mens herken
baar stoffelijk overschot. In een
pan ligt een stapel botjes.
Minggus krijgt het even te
kwaad als de lijken in kleden
worden gewikkeld.
Hij en zijn partner waren in au
gustus op weg naar hun ge
boorteplaats Galala toen ze de
eerste signalen kregen dat er
iets mis was. Tijdens een tus
senstop op Bali waarschuwde
een Molukse jongen dat ze niet
naar Ambon konden gaan. Van
wege een grote brand in Poka,
een dorpje nabij Galala. „Daar
na kregen we een telefoontje
van een nicht in Galala", zegt
Minggus. „Die zei dat we niet
hoefden te komen vanwege de
brand en allerlei 'moeilijkhe
den'. Ze vond het te gevaarlijk."
Minggus en Jos besloten toch te
gaan. „Ik had een belangrijke
reden", zegt Minggus. „Ik
moest grond die ik had geërfd
officieel overdragen aan mijn
zusters. Volgens de traditie mo
gen vrouwen niet direct grond
erven als er een zoon in leven
is." Het stel vertrok naar een
hotel in het dorpje Halong, met
het idee om daar twee maan
den te bivakkeren. „Na een
paar dagen werden we midden
in de nacht wakker gewaar
schuwd dat we moesten vluch
ten. De moslims zouden ons
aanvallen. In de verte hoorden
we ook Allah Akbar roepen - Al
lah is groot", zegt Minggus. „Ik
was slaapdronken en strompel
de naar buiten om te vluchten
naar een kerk. Maar er lag een
diepe goot voor het hotel. Ik
stapte verkeerd en viel achter
over."
Minggus bezeerde zijn rug en
hoofd en kon bijna niet meer
lopen. De politie bracht hen
naar een politiepost, waar het
paar met enige andere vluchte
lingen overnachtte. „Er waren
ook een paar moslims. Een van
hen zei: laat ons bidden, ieder
in zijn eigen geloof opdat God
ons zal helpen en bewaren."
Jos: dat was geweldig. Want wij
waren de enige christenen."
Met een legertruck is het paar
vervolgens naar een marineba
sis gebracht. Daar ontmoetten
ze een nicht, die was gevlucht
nadat haar huis in een moslim
dorp in brand was gestoken. Ze
werden opgehaald door de
echtgenoot van de nicht, die
hen naar Galala bracht. Daar
maakte hij videobeelden waar
op is te zien hoe familieleden
wapens maken om zich tegen
de moslims te verdedigen. „Die
hebben moderne wapens. Onze
jongens maken daarom nu hun
eigen wapens."
Op de video-opnamen is te zien
hoe vrouwen zwavel van luci
ferstokjes afsnijden, dat als mu
nitie voor de bazooka's dient.
Alles gebeurt in het donker, uit
angst voor ontdekking door de
politie. Een jongen slaat in het
filmpje spijkers in tweeën. Die
verdwijnen ook in de bazook
a's, zodat een soort fragmenta-
tiebom ontstaat.
Na de rellen wilde het stel terug
naar Nederland, maar het vlieg
veld bleek 'om veiligheidsrede
nen' te zijn gesloten. „Een Am-
bonese zakenvrouw heeft er
toen voor gezorgd dat een
groep van tien mensen het ei
land kon verlaten met een
vliegtuig van de marine. Die
moesten dan wel 400 gulden
per persoon betalen. Wij heb
ben betaald en volgens een ge
tuige stonden we bovenaan de
lijst. Maar toen het vliegtuig
kwam, liep het allemaal toch
weer anders", vertelt Jos. Ze
zegt dat ze militairen heeft be
taald voor een veilige door
tocht. „Op weg naar het vlieg
tuig moesten we stoppen van
een jongen met een lang kap
mes. Een soldaat vroeg of hij
een sigaret wilde hebben. Daar
mee suste hij de boel. Als we
zonder militairen waren ge
gaan, waren we ongetwijfeld
vermoord."
Het vliegtuig vertrok echter
zonder hen. .Andere mensen
bleken later meer geld te heb
ben betaald dan wij." Uiteinde
lijk, nadat een volgend vliegtuig
niet kwam opdagen, vertrokken
ze met een marinevliegtuig
naar Surabaya, vanwaar uit ze
naar huis doorvlogen.
Eenmaal thuis vraagt Minggus
zich af waarom de Nederlandse
regering niet helpt. .Ambone
zen hebben 350 jaar voor Ne
derland gevochten. Waarom
maakt men zich wel druk om
Oost-Timor en niet om Ambon?
Nederland moet de kwestie
Ambon voor de veiligheidsraad
brengen en vrijheid voor de
Molukken realiseren."
leiden/alphen aan den run*
connie van uffelen
DE NIEUWE ULTRALICHTE
BRILLENGLAZEN VAN AIRWEAR*
Het Huis introduceert de nieuwe norm in brillenglazen:
Airwear van Essilor. Ultralicht, dus ultracomfortabel.
Bovendien superdun, opvallend schok- en krasvast én extra
UV-werend. U gelooft uw ogen niet...
LEIDEN - BREESTRAAT 121 - TEL. (071512 50 3<
leiden Ook nu de schooldeu
ren voor eventjes dichtzitten,
valt er nog genoeg te leren.
Timmeren, schuren, zagen en
boren natuurlijk. Gistermiddag
was daar in de werkplaats van
het Leidse Volkshuis een tech
niekmiddag voor meisjes, ge
organiseerd door de Leidse
Welzijnsorganisatie. De meis
jes maakten daar onder bege
leiding kleine meubeltjes. Die
mochten ze aan het eind van
de middag uiteraard mee naar
huis nemen.
FOTO HENK BOUWMAN
WIJKLADDER Nieuws en berichten uit en over de Leidse wijken,
uit de buurthuizen en van de wijkverenigingen, gerangschikt
naar stadsdeel. Persberichten en wijkbladen kunnen worden
gestuurd naar Leidsch Dagblad, postbus 54, 2300 AB Leiden.
Fax: 071-5321921; e-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
MEERBURG Jongeren vanaf 10 jaar kunnen meedoen aan het ar
cheologisch project 'Voetsporen naar het verleden'. In tien bijeen
komsten wordt een breed overzicht gegeven van de historie van
Leiden en omgeving. Met behulp van een plattegrond wordt geke
ken naar de opbouw van de stad en er staan ook bezoeken aan
musea op het programma. Voor dit project, dat gegeven wordt in
buurthuis Matilo, Zaanstraat 126, telefoon 5412515, is subsidie
ontvangen van Kind Vrije Tijd van C&A.
DE KOOI Het Studiecentrum voor Antroposofie verzorgt op zeven
dinsdagavonden van 20 tot 22 uur een computercursus voor be
ginners. Er wordt gewerkt aan de hand van een module boekje. De
cursus begint op 23 oktober en kost 210 gulden, het module boek
is 20 gulden. De cursus wordt gegeven in het gebouw van de Vrije
Schoolgemeenschap Rudolf Steiner, Surinamestraat 1. Opgave en
inlichtingen: telefoon 0172-519455.
DE CAMP De belangstelling voor de cursussen 'Nederlands voor
Anderstaligen' is zo groot, dat de Leidse Volksuniversiteit K O op
25 en 26 oktober twee nieuwe cursussen verzorgt. Er komt een
cursus van 25 avondlessen van anderhalf uur en een intensieve
ochtendcursus van 18 lessen van drie uur. Opgeven bij het bureau
aan de Oude Vest 45, telefoon 5141141.
HOGEWOERD Voor alle kinderen van 4 tot 12 jaar uit de buurt ver
zorgt studentenvereniging SSR zaterdag van 13 tot 15 uur een kin-
derbuurtdag. Er zijn leuke activiteiten zoals een clownsact,
schminken, kinderfilms en een spetterende kinderdisco. Informa
tie Maartje Verbeme, telefoon 5142798.
STATIONSKWARTIER De afdeling Rijnland van de Nederlandse
Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en Tramwezen
(NVBS) verzorgt vanavond aan de hand van historische films een
programma waarbij allerlei aspecten van de stroomtrein in beeld
komen. Ook zijn er beelden te zien van dieseltreinen in de Achter
hoek en het verdwenen postvervoer per spoor. Deze bijeeenkomst
wordt gehouden in cafe/restaurant Eigenzorg, Stationsweg 29a en
begint om 20.00 uur. Aan leden wordt een bijdrage in de kosten
gevraagd van drie gulden, niet leden betalen een gulden meer.
Stichting VTV/Centrum Club 58, een club waar verstandelijk ge
handicapten diverse vormen van vrijetijdsbesteding kunnen beoe
fenen, zoekt vrijwilligers voor diverse activiteiten. Onder meer voor
sporten, musiceren, knutselen, timmeren en dansen. Meer infor
matie wordt gegeven door Astrid v.d. Berg of Guus v.d. Meer, tele
foon 5230800.
DOOR QNNO HAVERMAI
Alexander Lubotsky op zoek naar 'zo volledig mogelijk beeld'
het front der wetenschap, dat is het streven van de Uni-
1111 lelt Leiden. En met succes. Niet zelden brengen Leidse
rzoekers opmerkelijke resultaten onder de aandacht
ook onderzoeken die minder opvallen dragen bij aan
>ev nzichtelijker samenleving. Irt Onderzoek houdt een
sdoorsnede van de Leidse wetenschap tegen het licht. El-
lie eek vertelt een andere onderzoeker over zijn of haar
Vandaag Alexander Lubotsky.
er dan Grieks en rijker
■atijn. Zo omschreef de
ir William Jones twee eeu-
jeleden het Sanskriet. Hij
ïoveel overeenkomsten
n de heilige taal der In-
en de talen van het oude
pa dat 'iedere filoloog die
je werkt, beseft dat deze
stammen uit dezelfde
die wellicht niet meer
at'. Die bron is het Indo-
pees. Medewerkers van de
Tding vergelijkende taalwe-
happen van de Universi-
eiden werken aan een ety-
ögisch woordenboek van
moedertaal. Alexander
'tsky is een van hen.
willen de prototaal, de
al, reconstrueren, zijn
®n, grammatica en woor-
l0J «hat", aldus Lubotsky.
p ir hebben de mensen ge-
die die taal spraken en
oor leven hebben zij ge-
ssf We realiseren ons dat het
helemaal zal lukken. Die
:rd zesduizend jaar gele
id gesproken en sindsdien is
o alles gebeurd. Maar we
feren een zo volledig mo-
beeld te krijgen van taal,
en cultuur."
ijr. is een legpuzzel van vele
tden stukjes. Het leuke is
!vveet dat een groot aantal
es ontbreekt, terwijl in de-
I edoos nog miljarden
Tes zitten die niet bij de
el horen. Het komt zelden
dat het klikt, dat twee
es blijken te passen. Soms
t het generaties voor
^inzicht doordringt en
gebeuren dat allerlei
amen moeten worden bij-
e'd. Alsof je opeens ont-
een stukje blauw niet
tot de zee behoort, maar tot de
lucht en dat je de hele puzzel
moet omdraaien."
Toen Britse rechters twee eeu
wen geleden het Sanskriet gin
gen bestuderen om zich op de
hoogte te stellen van plaatselij -
ke gebruiken in India, ontdek
ten ze de overeenkomst met
Europese talen. De opmerking
van sir William Jones in 1786
geldt als geboortedatum van
het Indo-Europees. „In die
Tweehonderd jaar is heel wat
bereikt. Jones sprak nog van
zes takken, inmiddels onder
scheiden we er twaalf." Naast
Sanskriet, Grieks en Italisch
(Latijn) zijn dat Anatolisch
(Hettitisch), Albanees, Ar
meens, Balto-Slavisch, Ger
maans, Iraans, Keltisch en To-
chaars. „Hettitisch en To-
chaars zijn pas begin deze
eeuw ontdekt. Waarschijnlijk
waren er nog veel meer takken,
die uitgestorven zijn. Wij pro
beren de ontwikkeling vanuit
de prototaal naar afzonderlijke
takken terug te vinden."
Het werk aan het etymologisch
woordenboek van het Indo-
Europees raakte vorig jaar in
een versnelling dankzij een
subsidie van de Nederlandse
organisatie voor Wetenschap
pelijk Onderzoek (NWO). „Het
plan is heel simpel en tegelij
kertijd heel ingewikkeld: alle
woorden verzamelen die ver
want zijn en in minstens twee
takken worden gevonden. Dan
is de kans groot dat die woor
den oorspronkelijk tot de oer
taal behoorden, maar het is
lang niet altijd een garantie. Als
een woord bijvoorbeeld in de
geografische uitersten van het
Keltisch en het Sanskriet wordt
Alexander Lubotsky.
gevonden, is de kans groter
dan wanneer het gaat om Kel
tisch en Germaans of Sanskriet
en Iraans. Ook hangt veel af
van de betekenis van het
woord. Je hebt een grotere
kans bij lichaamsdelen, hemel
lichamen of primaire werk
woorden als zitten en snijden."
Van veel talen bestaat al een
etymologisch woordenboek en
dat vergemakkelijkt het zoek
werk naar verbanden. „Van het
Grieks en het Sanskriet bestaan
uitstekende woordenboeken,
FOTO HIELCO KUIPERS
maar de etymologie van ande
re talen is nog niet volledig in
kaart gebracht. Zo houden wij
ons bezig met een etymolo
gisch woordenboek van het
oud-Fries, het eerste in zijn
soort. Die taal komt net als
Duits, Engels en Nederlands
uit de noordwestelijke tak van
het Germaans, waartoe ook het
Scandinavisch behoort. In de
oostelijke tak zat het Gotisch,
dat inmiddels is uitgestorven.
Daarnaast wordt gewerkt aan
woordenboeken van het Alba
nees en Armeens, terwijl het
Iraans nodig moet worden
aangepakt. Zodra we een taalf
amilie in kaart hebben ge
bracht, zetten we ons onder
zoeksresultaat op internet in
de hoop op reacties. We den
ken dat er in de wereld grote
behoefte is aan deze kennis.
Het gaat toch om bronnen van
de beschaving."
„Het is niet toevallig dat Lei
den in dit onderzoek een grote
rol speelt want hier zit een
concentratie aan specialisten
in de Indo-Europese talen. Tot
voor kort was dit de grootste
afdeling ter wereld, maar het
werk wordt door de bezuini
gingen op de wetenschap
steeds moeilijker. Jonge men
sen trekken weg en het is de
vraag of we alle plaatsen op
nieuw mogen bezetten. Zo ben
je als universiteit slachtoffer
van je eigen succes. Zelf
kwam Lubotsky in 1976 vanuit
Moskou naar Leiden. De toen
20-jarige student taalweten
schap maakte samen met zijn
ouders gebruik van een vertre-
kregeling voor Russische jo
den. Vanaf 1980 is hij aan de
faculteit letteren verbonden,
waar hij van de befaamde
hoogleraar Beekes 'het vak'
leerde.
„De zoektocht houdt niet op
bij het Indo-Europees. Een
knellende vraag waarmee we
steeds vaker worden gecon
fronteerd is of nog meer talen
verwant zijn. Het voor de hand
liggende antwoord is dat we
dat niet weten, maar de vragen
blijven. De komende eeuw
kunnen we er niet omheen om
te gaan kijken naar talen 'uit de
buurt', zoals het Fins en Hon
gaars, het Turks en Mongools,
het Kaukasisch of het Japans
en Koreaans. De beroemde
professor Starostin uit Rusland
is nu voor een jaar naar Leiden
gekomen om, als een soort
schot voor de boeg, daar on
derzoek naar te doen. Je hoopt
soms onlogische zaken in de
puzzel op te lossen door iets
verderop te kijken."
t de Leidsch Dagblad
ANNO 1899
Vrijdag 20 October
LEIDEN - Omtrent den jaarlijkschen 'Algemeene
Bazaar van Tesselschade', die thans te dezer stede
in de kleine Nutszaal wordt gehouden, kunnen wij
het volgende mededeelen.
De zaal is voor deze gelegenheid door den heer
A.C. Kriest, bloemist alhier, geheel kosteloos, keurig
met groen en bloemen versierd. Van deze versiering
trekt in het bijzonder de aandacht de groep sierplan
ten, die zich bevindt op een estrade tegenover den
ingang der zaal; te midden van die groep prijken de
busten van onze Koninginnen.
Niet minder smaakvol dan de versiering zijn de
etalages, bevattende velerlei nuttige en fraaie artike
len, die doen zien wat al goeds Tesselschade's werk
sters kunnen leveren op het gebied van nuttige
handwerken en kunstnijverheid. Den dames, die
zich zoo bereidwillig met den verkoop der artikelen
wilden belasten, komt een woord van dankbare
waardeering en lof toe.
Moge haar edel streven, om bevorderlijk te zijn
aan een hoogst nuttige taak, bekroond worden met
een flink debiet.
H.M. de Koningin-Moeder gaf blijk van Haar be
langstelling door het doen eener flinke bestelling.
LEIDEN - In de Lodewijkskerk aan het Steenschuur in Leiden werd gisteren 'n feestelijke H. Mis opge
dragen door de bisschop van Rotterdam, mgr. Simonis. Dit ter gelegenheid van het 165-jarig bestaan
van het kerkje. Op de foto de bisschop links in gebed tijdens de dienst.
FOTO ARCHIEF LEIDSCH DAGBLAD
ANNO 1974
19 oktober
LEIDERDORP - Gisteravond is het eerste Politieke
Café in Leiderdorp in Wik's bar weer van start ge
gaan. Organisatoren hadden toch weer een volle bak
bij elkaar gekregen, 't Motto was de 'debutanten'-
raadsleden hun zegje te laten doen. Men was echter
vergeten dat deze raadsleden een enorm bezet pro
gramma hadden en vaak 's avonds bezet zijn door
commissievergaderingen. Aan de orde was verkeers
veiligheid in Leiderdorp en een van de weinige
raadsleden die vrij was, Jaap Bezemer van de PvdA
nam de Engelendaal onder de loep. Hij noemde de
aanleg en situering van de Engelendaal 'een plano
logische blunder' van de eerste orde. De Engelen
daal snijdt Leiderdorp precies in twee delen. Zowel
psychologisch als letterlijk. Hij deed een paar oplos
singen aan de hand. In snelheidscontroles zag deze
PvdA-er niets. Hij wilde bochten in de Engelendaal;
voorrang voor wegen die op de Engelendaal uitko
men en afsluiting van twee van de vier banen van
Foto's In deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen 11a plaatsing een Ingevulde cheque (geen
overschrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 136ij 18 in zwart wit) op te sturen naar het Leidsch
Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante betaling mui de balie van het leidsch
Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvangl de foto binnen drie weken.
deze brede weg. Dik Hoogland leidde bekwaam de
discussies en Leiderdorp kan weer een goede reeks
'politieke cafeetjes' tegemoet zien.
HAZERSWOUDE - Prakla Seismos G.m.b.H, uit
Hannover (Westduitsland) gaat in Hazerswoude een
seismisch onderzoek instellen ter verkrijging van een
beter inzicht van de diepere ondergrond. Dit gebeurt
in opdracht van de Nederlandse Aardolie Maat
schappij. Door middel van vibrators zullen trillingen
worden opgewekt. Na reflectie van de ondergrondse
lagen via seismometers (microfoontjes) worden deze
opgevangen en geregistreerd. Drie vibrator-voertui
gen gaan rijden op een onderlinge afstand van enke
le meters van trillingspunt naar trillingspunt. Deze
punten zullen enkele tientallen meters uit elkaar lig
gen. Omdat het verkeer een zeer nadelige invloed op
de meetresultaten heeft, moeten de metingen in de
nachtelijke uren worden uitgevoerd.
