Chili is goed voor kwart van alle zalmteelt
Verzekeraars ontdekken ernstige ziekte
Economie
DINSDAG 19 OKTOBER 1999
)AG
Nutreco-directeur: Consument moet chili-con-salmon uitproberen
In zeer korte tijd is Chili de op één na grootste zalmpro
ducent ter wereld geworden. Na Noorwegen produceert
dit Zuid-Amerikaanse land 25 procent van alle gekweek
te zalm. Daarmee wordt goed geld verdiend, want de
consumptie van zalm neemt wereldwijd jaarlijks met
vijftien tot twintig procent toe. Er wordt inmiddels meer
gekweekte zalm gegeten dan wilde zalm, 900.000 tegen
respectievelijk 800.000 ton.
Directeur aquaculture H. den Bieman (40van Nutreco: „Een eerste
vereiste is dat we de vis voor een goede prijs kunnen aanbieden, voor
de consument en voor ons". foto gpd cees zorn
BOXMEER ALEX SOGERS
Dat uitgerekend Chili één van
de grootste zalm-producenten
is geworden is vreemd maar er
gens toch ook weer voor de
hand liggend, vindt directeur
aquaculture H. den Bieman
(40) van het Nutreco-concern.
Vreemd omdat de vis van origi
ne niet in de Chileense wateren
voorkomt. Voor de hand lig
gend omdat de wateren in het
zuiden van het land ideale om
standigheden herbergen voor
de vis.
De basis voor de intensieve
zalmteelt werd volgens Den
Bieman in de tweede helft van
de negentiende eeuw gelegd.
De Chileense regering had er
genoeg van dat niemand van de
van origine Spaanse bevolking
in het koude zuiden wilde wo
nen. Overheidsfunctionarissen
zochten in Europa naar nieuwe
migranten en vonden in Duits
land avonturiers.
Zij zagen kansen in het ge-'
bied dat hetzelfde klimaat heeft
als het thuisland. In Duitsland
konden ze maar net rondko
men van de akkerbouw en vee
teelt. In Chili bedachten de
Duitsers iets nieuws. Ze impor
teerden forellen die werden uit
gezet in talrijke meren ten
noorden van de stad Puerto
Montt, duizend kilometer ten
zuiden van de hoofdstad Santi
ago de Chili.
Economisch was er nog
steeds niet veel te doen. „Men
leefde 'van de forelvangst, de
vangst van schaal- en schelp
dieren en in het voorjaar (no
vember) trok een groot deel van
de mannelijke bevolking naar
Argentinië om wat te verdienen
met het scheren van schapen",
weet Den Bieman. „Zodra het
economisch even tegenzat met
het land, vielen de hardste
klappen in het zuiden. Puerto
Montt kreeg daardoor de bij
naam Muerto (dode) Montt."
De zalm bracht de grote om
slag in de regio. Toen begin ja
ren tachtig de kweek van zalm
in Noorwegen in zwang kwam,
bedacht de lokale bevolking dat
zij in een potentieel zalmpara
dijs leefde. „De zeer grillige kust
met haar vele eilanden ten zui
den van de stad geeft goede be
scherming aan de vis", aldus
Den Bieman. „En de koude Hu-
mble-stroom houdt de tempe
ratuur van het water constant
tussen de twaalf en veertien
graden, temperaturen waarin
de zalm zich uitstekend thuis-
voelt. De zoetwatermeren ten
noorden van de stad voldoen
aan een andere vereiste voor de
zalm: vis brengt zijn eerste le
vensjaren namelijk door in
zoetwater."
De startende zalm-activitei
ten vielen een jaar of tien gele
den Europese bedrijven op. Dat
gold ooKvoor het Nederlandse
Nutreco. Dit bedrijf had een
sterke positie opgebouwd in de
productie van zalmvoer in
Noorwegen en was mondjes
maat begonnen met onderzoek
naar de kweek.
In 1988 zette Nutreco haar
eerste stappen in Chili. In eer
ste instantie startte het bedrijf
een joint-venture op het gebied
van visvoer met Saralim. Eén
van de belangrijkste ingrediën
ten voor het voer, vismeel, is
daar ruim voor handen. Enkele
maanden later kocht Nutreco
ook visteler Pescuera Maris Au-
stralis.
Den Bieman nam in 1992 de
klus op zich om Nutreco op de
Chileense kaart te zetten. Hij
was de ideale man om daar te
pionieren, want hij had én ver
stand van visteelt én was enigs
zins vertrouwd met de Zuid-
Amerikaanse cultuur. Den Bie
man had tijdens zijn studie in
zich in vis. Het was de tijd
de opkomst van de intensie
varkenshouderij en men b
greep dat dezelfde princip
ook op vis van toepassing ku
nen zijn. !H
Een echte visser in de tra:
tionele zin van het woord
Den Bieman nooit gewei
Dat de vissen niet meer
boot gevangen worden, maj en w
volgens Den Bieman niets t -t
Zijn gevoel als visman is ern
minder om. „Ik ben een
liefhebber van vis, maar
niet zitten hengelen. Vis
vooral lekker om te eten.
gaat nog steeds om een
product uit de zee."
Het kweken is volgens
Bieman met zowat alle soon
mogelijk. Toch zal het bed jjetai
voorlopig geen andere viss ^gj
gaan telen. Helemaal opnit pn
beginnen met een soort is
gens Den Bieman een helsl
wei. „Ten eerste moet je del
le cyclus rond krijgen; van
tot bewerkte vis. Met de s
heeft het al met al twintig j j g(
geduurd voordat we wa rj(0]
waar we nu zijn."
Het tweede probleem is
marketing. Hoe krijg je de
sument zover dat hij gei
van de soort gaat eten om
kweken ervan rendabel te
ken. „Een eerste vereiste is
we de vis voor een goede
kunnen aanbieden, voor
consument en voor ons'
Den Bieman. „Heilbot
daarom wellicht mogelijl
den. In Schotland hebben
al twee kleine boerderijen
heilbot. Verder doen we ft)0RT
veel onderzoek naar ani
soorten."
Voorlopig ziet Den Biei
nog genoeg groeimogelijl
den voor zalm en forel.
1992 verkochten wij in de
enigde Staten alleen maarl
Inmiddels is tachtig prot
van onze afzet daar in de v
van filets. Die worden vei
aan winkelketens. In de
werking van de hele vis
kant-en-klare producten
"rkCO
Midden-Amerika in de garna- vissen aan de tussenhari m
lenteelt gewerkt. TL*:~
Inmiddels is Den Bieman op
geklommen tot directeur van
alle viskweekactiviteiten van
Nutreco. Dat maakt hem leider
van 's werelds grootste zalm
producent. Zijn carrière wees nog veel groei. In Noorwe"
aanvankelijk een andere rich- heeft de McDonald's als p
ting uit. Als zoon van een tuin
der trok hij op 18-jarige leeftijd
naar de landbouwuniversiteit
in Wageningen. Maar in plaats
van zich bezig te houden met
vee of landbouw verdiepte hij
al een tijdje de zalmburger
kocht. En wellicht is het aa
om eens in plaats van
con-carne chili-con-salmoi
te proberen", lacht Den
man.
Socialistische
woorden maar
kapitalistische
aanpak Jospin
PARUS CEES VAN ZWEEDEN
CORRESPONDENT
Denis Pennel herinnert zich
Mitterrand nog. „Toen hij aan
de macht kwam, wilde hij alle
uitzendbureaus nationalise
ren", zegt de woordvoerder
van Manpower Frankrijk, één
van die uitzendbureaus. „Dan
is premier Jospin een stuk
minder bedreigend."
De socialistische regerings
leider trok deze week alle re
gisters open tegen het kapita
lisme, maar Pennel grijnst
mild als hij het slagveld over
ziet. „Je moet in Frankrijk een
onderscheid maken tussen
woord en daad", zegt hij. „Wij
denken dat de gevolgen van
het nieuwe beleid beperkt zul
len zijn."
In een geruchtmakende rede
tot socialistische parlementari
ërs zegde premier Jospin de
uitzendbureaus de wacht aan.
Te veel bedrijven hebben te
veel werknemers in tijdelijke
dienst, waarschuwde de rege
ringsleider. Zij zullen in de
naaste toekomst extra belas
tingaanslagen krijgen.
Maar Jospin heeft een talent
om gespierde woorden aan
pragmatische daden te paren
en Manpower ziet de 'strafhef-
fing' met vertrouwen tege
moet. „De belasting zal waar
schijnlijk gelden voor die be
drijven die meer dan twintig
procent van hun werknemers
in tijdelijk dienstverband heb
ben", verwacht Pennel, „en
daarvan zijn er niet veel."
Jospin kwam twee jaar gele
den aan de macht na een cam
pagne vol anti-Europese en
anti-kapitalistische retoriek.
Maar eenmaal in het pluche,
tekende hij het gewraakte Ver
drag van Amsterdam en begon
vervolgens staatsbedrijven te
privatiseren in een tempo
waarvan rechts niet had dur
ven dromen.
France Télécom, Air France,
Aérospatiale, alle heilige koei
en werden naar het slachthuis
gedreven. Jospin verkocht in
de eerste anderhalf jaar van
zijn regime meer staatszilver
dan zijn rechtse voorganger in
twee jaar tijds.
Jospin loste wel de belofte in
om de werkweek tot 35 uur te
Premier Jospin van Frankrijk kwam twee jaar geleden aan de macht na een campagne vol anti-Europese
en anti-kapitalistische retoriek. Eenmaal in het pluche bleek hij zich juist te ontpoppen als een pragma
tisch bestuurder, die de nuance niet schuwt. foto reuters philippe wojazer
bekorten, een maatregel waar
mee hij ogenschijnlijk de woe
de van de werkgevers over zich
afriep. Maar ook de werkgevers
verbergen hun werkelijke sen
timenten achter een verbaal
rookgordijn.
De kortere week is slecht
voor de werkgelegenheid, zeg
gen zij, omdat zij de loonkos
ten opdrijft. Uren die boven de
35 per week uitgaan, moeten
als overwerk worden betaald.
Maar in werkelijkheid zijn veel
werkgevers juist ingenomen
met de kortere werkweek, om
dat de 35-urige week slechts
een gemiddelde is.
Aannemers mogen voortaan
hun bouwvakkers in de zomer
vijftig uur laten werken op
voorwaarde dat zij de werk
week in de winter, als op
drachten dun zijn gezaaid, tot
twintig uur bekorten. Bedrij
ven hebben derhalve dankzij
de nieuwe wet een flexibiliteit
gekregen die ze daarvoor niet
hadden.
De gevolgen van Jospins
pragmatisme laten zich in cij
fers uitdrukken. De Franse
economie groeide in 1998 met
3,2 procent (het hoogste per
centage in een decennium) en
kan dit jaar nog eens 2,7 pro
cent groeien. De werkloosheid
blijft met 11,2 procent nog
steeds hoog maar daalt ge
zwind. Frankrijk schiep de af
gelopen jaar 750.000 banen,
tweederde van alle nieuwe ba
nen in Europa.
Verder slaagde Frankrijk er
vorig jaar ook in zijn begro
tingstekort onder drie procent
te houden en mikt voor 2002
op één procent. Grootste poli
tieke debat deze nazomer was
hoe en of fiscale meevallers
aangewend moesten worden
voor extra uitgaven dan wel
voor belastingverlaging. Minis
ter D. Straus-Kahn van financi
en koos voor onder meer een
verlaging van het BTW-tarief
(van 20 tot 4 procent) voor
werk in de bouw. Doel was de
voornaamste prikkel voor
zwartwerken weg te nemen.
Gemeten naar de omvang
van zijn zwarte economie
hoort het Frankrijk van Jospin
niet langer thuis in het rijtje
van Griekenland, Italië en
Spanje. In deze drie landen va
rieert de omvang van de zwar
te economie volgens de Euro
pese Unie van 10-21 procent
(Spanje) tot 29-35 procent
(Griekenland). Frankrijk scoort
met 5-14 procent nog lager
dan Nederland.
Ook dat, zegt woordvoerder
Pennel van Manpower, is een
aanwijzing dat de Franse eco
nomie behoorlijk flexibel is.
,,Als een werkgever niet het
recht heeft om uitzendkrach
ten aan te nemen, zoals in
Griekenland, moet hij wel zijn
toevlucht nemen tot tijdelijke
zwartwerkers."
In vergelijking met de zuide
lijke landen is Frankrijk een
andere planeet. Tweederde
van de 400.000 banen die zijn
economie vorig jaar creëerde
waren tijdelijke banen, en het
totale aantal daarvan beliep
begin dit jaar al ruim 1,3 mil
joen.
Denis Pennel denkt niet dat
premier Jospin die banen op
het spel wil zetten als hij vol
gend jaar met zijn wet tegen
'het excessief gebruik van tij
delijke arbeidskrachten' komt.
Die wet, zc denkt hij, zal wei
nig meer zijn dan een loos ge
baar naar Jospins communisti
sche partners in de regering.
DEN HAAG RAYMOND PEIL
Een by-pass, aids of kanker is al erg ge
noeg. Wanneer er ook nog een financieel
drama aan vastzit, is de getroffene in twee
opzichten slachtoffer. Een lager inkomen
en hoge kosten voor behandeling en moge
lijk langdurige zorg kunnen het leven voor
goed veranderen. In onder meer Zwitser
land, Zuid-Afrika en Groot-Brittannië zijn
verzekeringen tegen dergelijke rampspoed
al jaren ingeburgerd.
Hoewel de Nederlander alles minstens
drie keer heeft verzekerd, staat de verzeke
ring van zware ziektes of een ongeval nog
in de kinderschoenen. Dood, pijn en ellen
de zwart op wit vastleggen, gaat de Neder
landse consument kennelijk slecht af. Er
zijn slechts vijf aanbieders van zogeheten
'critical illness'-polissen en twee nieuwe op
komst.
.Alles wijst op een succes voor deze cate
gorie verzekeringen", vindt woordvoerder
P. van Kleef van MoneyView Reseach. „Het
gaat in principe om een overlijdensrisico-
verzekering, met als enige verschil dat er
een 'ernstige aandoening' wordt afgedekt.
Ook uit consumentenonderzoek blijkt dat
de consument beseft dat er een gat zit tus
sen de ziektekostenverzekering en inko
mensverlies wegens arbeidsongeschikt
heid."
Van Kleef signaleert dat enkele verzeke
raars de 'critical illness'-polis vastknopen
aan bijvoorbeeld de uitvaartverzekering,
zoals Monuta. „Daar waar de bemoeienis
van de meeste maatschappijen ophoudt op
het moment van overlijden, begint deze
juist bij de uitvaartverzekeraar. Monuta
richt zich nu ook op het veiligstellen van de
kwaliteit van het leven in de laatste levens
fase."
De ZorgZekerheidsHypotheek van deze
onderneming bestaat uit een levensverze
kering - om de hypotheekschuld (gedeelte
lijk) af te lossen - en een uitkering bij ern
stige ziekte, in de vorm van geld, zorg of
een combinatie. Tevens volgt een uitkering
bij overlijden, in geld of natura. Als één van
de ouders overlijdt kan bijvoorbeeld ook
gezinszorg door de verzekeraar worden ge
regeld. Een combinatie met de verschillen
de hypotheekvormen, ondergebracht bij
Hypotrust, is mogelijk.
OHRA, van oorsprong een zorgverzeke
raar, is min of meer op hetzelfde werkter
rein actief, zij het dat de levensverzekering
'iets verder buiten beeld blijft'. De verzeke
raar biedt met zijn ZorgThuis Keuze Plan
een polis die te zijner tijd extra thuiszorg
betaalt. Behalve thuiszorg en dagopvang,
verzorgings- of verpleegtehuis bemiddelt
OHRA ook voor zorg (met voorrang).
Via een lijfrenteverzekering kan de
OHRA-klant 'zorgkapitaal' bij elkaar spa
ren, dat later in de vorm van een periodieke
uitkering beschikbaar komt. Is er geen be
hoefte aan zorg, dan kan de uitkering een
aanvulling op het pensioen vormen, of - na
overlijden - desgewenst als aanvulling op
het nabestaandenpensioen van partner of
kinderen. Een derde variant is de overwaar
de in de hypotheek als 'zorgkrediet'
nemen, wat overigens per 2002 niet
met belastingvoordeel kan.
„De Carrière Stop Polis van Lugt Sob hem
Co is", vervolgt Van Kleef, „een mi loord
meer zuivere critical illnessverzekerinfn
blijvende gevolgen van ziekte, onge
en medische fouten zijn gedekt. De
variant keert een verzekerd kapitaal u flte
blijvende invaliditeit. De dekking be[
zich niet tot een aantal ziekten of mei H
me genoemde aandoeningen. Het oogi
is dat de verzekerde financieel onafhafai
lijk is als het verzekerde gevaar zich
voorgedaan." Uitbreiding van de basis 'et As
met een levensverzekering of uitkerir een
openbaring van een dodelijke ziekte is
gelijk.
Een vergelijking van de premies die
aanbieders vragen is onmogelijk. Ze
schillen onder meer ten aanzien van
tijd, geslacht en de gewenste dekkinj [tof
concurrentie, zo leert een inschattii
niet zo verschrikkelijk heftig, zodat ds li
oorp
door
ïfzijr
7Hi
zekeraars geen prijzenslag hoeven a kilo t
gaan. en IS
Bovendien hebben ze het al moeili; °P hc
noeg om deze polis tegen onaangei ivoeri
zaken aan de man te brengen. Volgen 'd. D(
rapport van MoneyView kan dit verant (90 za
nu onder meer de grote Amerikaans/idat
verzekeraar UNUM binnenkort mei 'ouw
polissen onder het merk 'Fundum'
Nederland komt. UNUM is bekend
werelds grootste arbeidsongeschikt!)
verzekeraar.
ibc
jfeen
enb
Dier
ichtl
rkma
mg
■c iet aa
a dag.1
rits
ren ii
lid en
j1,120
rtv
erl
plan
ans
.aspi
Een gezinsverzorgende en een wijkverpleegkundige tillen een verlamde patiënt vanuit het bed in een rolstoel. Een ongeluk kan door hoge
delirigskosten de financiële situatie van een mens flink op zijn kop zetten. foto anp ton bc
