Ex-crimineel mag op werk
niet pochen over overval
Faillissement dreigt
voor Neeltje Jans
Eén uitspatting en je
zit gelijk in de schuld
Binnenland
Armoededag, klein initiatief voor groot leed
'ERDAG 16 OKTOBER 1999
CPD Geassocieerde Pers Diensten
Te weinig bezoekers op voormalig werkeiland
VLISSINGEN GPD
eel van het voormalige werkeiland Neeltje Jans in de Oosterschelde. Het donkere gebouw rechts is het expositiegebouw 'de Walvis', dat nog maar kort bestaat en 17 miljoen gulden heeft gekost,
boven is nog juist een puntje van de Oosterschelde stormvloedkering te zien, waarvan Neeltje Jans deel uit maakt.
FOTO WFA WIM VAN VOSSEN
Binnen maximaal vijf
maanden moet fors wor
den geïnvesteerd in Wa
terland Neeltje Jans. Ook
een drastische reorgani
satie is hard nodig. Als
dat niet gebeurt, dreigt
volgens de Raad van
Commissarissen het fail
lissement van het thema
park op het voormalige
werkeiland voor de Oos-
terschelde-stormvloed-
kering.
Woordvoerder Hodes
van de Raad van Com
missarissen omschrijft
de financiële situatie van
Waterland Neeltje Jans
als 'dramatisch slecht'.
De rekening-courant van
het themapark staat vol
gens hem ver in de min.
Exacte bedragen wil Ho-
des niet noemen, maar
het gaat in elk geval om
meer dan een miljoen
gulden. „Terwijl de in
komsten in de winter
maanden die nu aanbre
ken heel gering zijn en de
daling van het aantal be
zoekers nog steeds door
zet."
In 1998 kreeg Waterland
Neeltje Jans 386.000 be
zoekers binnen. De ver
wachting is dat de teller
dit jaar net boven de
310.000 belangstellenden
stokt. Een dramatische
daling, die wordt veroor
zaakt door verschillende
factoren. Een warme zo
mer is in het nadeel van
een park als Waterland,
maar bij de Raad van
Commissarissen over
heerst de indruk dat
mensen langzamerhand
uitgekeken zijn op de ex
positie in het Topshuis,
de rondvaarten, de klim-
pijler, de natuurwande
lingen en de dolfijnenop-
vang.
De directie van Neeltje
Jans heeft die ontwikke
ling volgens Hodes te
laat onderkend. „Die had
veel eerder de tering naar
de nering moeten zetten.
Er is te weinig gedaan
om de kostenstroom in
te dammen er is onvol
doende gewerkt aan ver
nieuwingen binnen Wa
terland. En dan zie je dat
er een zekere verzadiging
optreedt. Als je herha
lingsbezoekers wilt, zul je
constant moeten blijven
vernieuwen."
Voorzitter J.D. de Voogd
van aandeelhouder
Stichting Delta Expo is
het met Hodes eens dat
de bakens moeten wor
den verzet, maar kan
zich niet vinden in de
opmerking dat de direc
tie van Waterland dat al
veel eerder had moeten
doen. „Ik vind dat me
neer Hodes wat dat be
treft een beetje kort door
de bocht gaat. Ik denk
dat niemand de vermin
dering van de bezoekers
aantallen kon voorzien
en dat de directie wel de
gelijk heeft geprobeerd te
vernieuwen. Maar dat
kost ontzettend veel geld.
Een ton zie je niet eens
op Neeltje Jans."
De Voogd houdt vast aan
het principe dat Water
land geen pretpark mag
worden. „Waterland
heeft de opdracht voor
lichting te verzorgen over
de Deltawerken, het wa
terbeheer en dat soort
zaken. De vraag aan
Rijkswaterstaat is dus ei
genlijk of ze er geld voor
over hebben om ervoor
te zorgen dat die voor
lichting door kan gaan."
Dat vindt ook de Raad
van Commissarissen. Die
heeft inmiddels een drin
gend beroep gedaan op
Rijkswaterstaat om Wa
terland uit de financiële
nood te helpen.
eds meer werkgevers
nen door het groeiend
soneelstekort ex-gede-
lerden in dienst. Jaar
svinden honderden ex-
angenen een baan bij
te bedrijven als Albert
jn, Scania en McDo-
i's, maar ook in het
Iden- en kleinbedrijf,
kgevers zien ex-gedeti-
rden door hun boven-
liddelde motivatie en
iliteit aan het bedrijf
teer aantrekkelijke ar-
skrachten.
ens Reclassering Ne-
ïnd is de nood zo
g dat werkgevers, die
nnkelijk weinig voel-
voor ex-gevangenen
ut bedrijf, nu actief de
op gaan. Beleidsme-
ierker arbeidstoelei-
Jacques van Steen-
;en: „Werkgevers bel-
>ns geregeld om te
tn of we nog mensen
ze hebben."
fdinspecteur Gerard
Have, coördinator van
Ilwerkgelegenheidspro-
Ivoor ex-gevangenen in
lolitieregio IJsselland:
ze jongens weten van
lakken, ze schuwen
niet Juist om dat
t arbeidskrachten zit
bedrijfsleven te sprin-
Ze worden met open
en ontvangen."
kgevers erkennen dat
in dienst nemen van
edetineerden risico's
zich mee brengt,
rom hebben ze in het
n veel begeleiding no-
Eerst zijn ze een
je raar. Heel macho of
heel schuchter. Maar
naai op dreef, hebben
art voor het bedrijf. Ze
i niet zo snel op zoek
anders", zegt de
cteur van een verlich-
ifabriek in het oosten
het land.
Steeds meer werkgevers riemen vrijgekomen gevangenen in dienst
DEN HAAG CARINE NEEFJES
FERDI SCHROOTEN
De ervaring die ex-gedetineer
den hebben opgedaan tijdens
hun criminele activiteiten
maakt hen tot geschikte en zelfs
gewilde arbeidskrachten. De
voormalige boeven zijn gewend
zelfstandig te werken, durven
risico's te nemen en zijn niet te
beroerd om de handen uit de
mouwen te steken. Maar deze
nieuwe werknemer heeft wel
een bijzondere begeleiding no
dig. De werkgever moet keihard
duidelijk maken wat wel en niet
hoort op de werkvloer, want
pochen over een overval jaagt
klanten en collega's op stang.
Ria Beens bestiert samen met
haar man een ambachtelijke
zaak in een klein dorpje ergens
in Nederland. Waar wil ze niet
zeggen, omdat zij sinds afgelo
pen zomer een ex-boef in
dienst heeft die voor klussen bij
mensen thuis over de vloer
komt. Ze is trots op haar 'gou
den gozer', maar vreest reacties
van Wanten. „Het is hier een
klein wereldje. Als ze weten wat
René op zijn kerfstok heeft, zeg
gen mensen: 'O, daar hebben
ze criminelen in de zaak die kij
ken wat je in huis hebt staan'.
Dat kost mij klanten."
Haar angst blijkt niet onge
grond. Laatst was zij samen met
René aan het werk bij een klant.
Hij verhaalde over vroeger, over
spannende overvallen en zo.
Kreeg ik even later de baas daar
aan de telefoon. 'Wat stuur jij
voor volk?' vroeg hij veront
waardigd. Wat bleek, stomtoe-
vallig was een portemonnee ge
jat en iedereen wees natuurlijk
naar René, terwijl hij op dat
moment helemaal niet ter plek
ke was."
De bazin steekt haar hand voor
René in het vuur. „Ik geef hem
mijn portemonnee zo mee. Re
né is zeer loyaal. Nu wij hem
deze kans hebben gegeven,
doet hij alles voor ons. Als ik
hem zo gedreven aan het werk
zie, denk ik: 'Wauw, ik wou dat
meer van mijn werknemers zo
waren'. Als René zo doorgaat,
mag hij hier in de toekomst be
drijfsleider worden."
Steeds meer werkgevers nemen
door het groeiend personeelste
kort ex-gevangenen in dienst.
Jaarlijks krijgen honderden ex-
gedetineerden een baan. De
stap 'uit de bak aan de bak'
wordt niet van de ene op ande
re dag gemaakt. Al in de bajes
worden beroepskeuzetesten ge
daan, waarna een gerichte op
leiding volgt. Ze worden opge
leid tot lasser, timmerman, au
tomonteur, magazijnmedewer
ker en zelfs een baan op een
booreiland is niet ondenkbaar.
Niet iedereen mag 'in de bak
naar school'. Jacques van
Steenbergen, beleidsmedewer
ker arbeidstoeleiding van Stich
ting Reclassering Nederland:
„Ze moeten gemotiveerd zijn
en niet verslaafd aan alcohol of
drugs."
Aan de hand van uitgebreide
gesprekken wordt getoetst of ze
het werkende leven aan kun
nen. „Herintreden op de ar
beidsmarkt is voor deze jon
gens toch een beetje emigreren:
ze gaan een heel ander leven te
gemoet. Als hun oude vrienden
nog drugs dealen en 4000 gul
den per week verdienen, moet
de ex-gedetineerde stevig in
zijn schoenen staan. Als bouw
vakker met 1700 gulden per
maand ben je al gauw een wat
je", zegt Cees Grapendaal, initi
atiefnemer van het project
Nieuw Positief Initiatief in
Noord-Holland. Vorig jaar kwa
men hier 124 ex-gevangenen
aan het werk.
De ideale kandidaat is volgens
Grapendaal eerder de verstokte
crimineel dan de nieuwkomer
in het bajescircuit. „Jongens die
al lang meelopen, zijn al tig
keer op hun bek gegaan. Zij we
ten: Gestolen geld is geen geld.
Dat maak je toch maar op aan
vrouwen, drank en drugs."
Hoofdinspecteur Gerard ten
Have van politieregio IJsselland
is leider van een werkgelegen
heidsproject voor ex-gevange
nen in Zwolle en omgeving. Hij
begeleidt sinds juni twintig
mensen, onder wie de eerder
genoemde René, op weg naar
een baan als heftruckchauffeur,
schoonmaker of schilder.,,Die
jongens zijn gewend aan snel
geld maken en de makkelijkste
weg kiezen. Met het werk dat
René nu doet, kan hij zijn flatje
niet meer zo snel inrichten.
Maar met een normale baan
kan hij er wel langer van genie
ten. Wij bieden geen rijkdom,
wel stabiliteit."
Werkgevers die denken het per
soneelstekort snel op te vullen
met hardwerkende ex-boeven,
komen bedrogen uit. Een goede
begeleiding is een vereiste om
de ex-gedetineerde te laten sla
gen. „Dit zijn jongens die altijd
zijn geleefd. Eerst in het crimi
nele circuit en daarna in de ba
jes. Het kost tijd voordat ze in
het ritme van een bedrijf pas
sen. Bij binnenkomst zijn ze of
heel schuchter of gedragen zich
als enorme macho's. Daar moet
je als werkgever goed mee om
gaan", aldus een directeur van
een verlichtingsbedrijf in het
oosten van het land. Hij heeft
na twee jaar stage een ex-gede
tineerde in vaste dienst geno
men die het inmiddels heeft ge
schopt tot afdelingshoofd mon
tage.
Uit onderzoek van het ministe
rie van justitie blijkt dat gemid
deld tachtig procent van alle
gedetineerden recidiveert. Als
ze een baan hebben en die ook
weten te behouden, is de kans
daarop kleiner. Jacques van
Steenbergen van de reclasse
ring: „Wonen, werk en weder
helft zijn belangrijk. Als iemand
een leuke baan heeft, maar
plotseling gaat zijn vrouw er
vandoor, kan hij zo weer het
criminele circuit induiken. Ex-
gedetineerden blijven kwets
baar."
PORT FLORIEN VAN REES
Beatrix zei het al in haar
ede vorige maand. „Te veel
n delen nog onvoldoende in de
l, vooral elders in de we
iaar ook dichtbij." Ruim een
d mensen in de wereld hebben
- ks hooguit twee gulden te beste-
Is je het zo bekijkt valt de situa-
Jederland nog wel mee. Maar
ks de economische voorspoed
het aantal mensen dat op het
e d minimum' zit zelfs in Neder
zet af.
'990 moet één op de tien huis-
ns het doen met een inkomen dat
°gste 5 procent boven het sdciaal
urn uitkomt. Dat zijn ongeveer
joen mensen, onder wie 360.000
en. Na aftrek van vaste lasten als
ilektra en boodschappen houdt
instaande op het minimum ge-
'd 273 gulden netto per maand
ft naar eigen inzicht te besteden,
"tpaar met twee kinderen heeft
lden tot zijn beschikking. Daarvan
e i onder meer kleding, recreatie,
d voor de kinderen, de rekening
1 dierenarts, een dieet of een bo-
niddelde huur worden betaald,
kaatje zit er niet in: een rondje op
de kaartclub, een abonnement op een
krant, een doosje Lego met sinterklaas.
Ook vakantie blijft een droom, want va
kantiegeld gaat op de grote hoop, wordt
besteed aan vervanging van de kapotte
televisie of dient als schuldenaflossing.
Het sociaal minimum is gebaseerd op
'de noodzakelijke kosten van bestaan'.
Wie onder het minimum zakt, belandt
in armoede. De opstellers van het don
derdag gepresenteerde Jaarrapport Ar
moede vinden dat de armoedegrens op
een andere manier moet worden aange
geven. Niet alleen moeten de noodzake
lijke kosten van bestaan ervan kunnen
worden betaald, er moet ook rekening
worden gehouden met andere behoef
ten, zoals deelname aan de maatschap
pij. Want sociaal isolement blijkt voor
mensen met heel weinig geld het groot
ste probleem. Armoede is een relatief
begrip: armen in de Derde Wereld kun
nen sterven van de honger. In Neder
land ga je niet dood van de honger,
maar kun je niet meekomen, heb je
minder kansen dan de mensen om je
heen, een slechtere woning, ben je on
gezonder. Mensen die geen geld hebben
om zich te ontwikkelen, raken steeds
verder achterop. Ze kunnen zich geen
computer veroorloven, de kinderen
gaan niet naar een sportclub en lopen in
weinig modieuze kleren.
De grootste armoede doet zich voor on
der illegalen en zwervers. Ze hebben
geen of minder gemakkelijk toegang tot
sociale voorzieningen. Deze armen
kloppen steeds harder op de deuren van
de kerken en charitatieve stichtingen.
Een van de organisaties die zich het lot
van de armen aantrekt is de internatio
nale beweging ATD-Vierde Wereld, ge
sticht door Joseph Wresinski. Deze, zelf
in armoede opgegroeide pater, zette in
1956 in de buurt van Parijs een kamp op
voor dakloze gezinnen. Hij beloofde hen
dat hij hen 'de trappen zou laten bestij
gen van alle instellingen waar over de
toekomst van de mensheid gesproken
en besloten wordt', zoals de Verenigde
Naties. Hij gaf hen de garantie dat de ar
men niet zouden worden vergeten.
Op 17 oktober kwamen op het Plein van
de Rechten van de Mens in Parijs
100.000 mensen bijeen om zich solidair
te tonen met alle armen in de wereld. Er
werd een gedenksteen onthuld met een
spreuk van Wresinski: 'Waar mensen ge
doemd zijn in armoede te leven, worden
de rechten van de mens geschonden.
Zich verenigen om die rechten te doen
eerbiedigen, is een pure plicht'. De Ver
enigde Naties nam 17 oktober over en
roept die dag sinds 1992 jaarlijks uit tot
Internationale Dag ter uitroeiing van Ar
moede.
Vanuit de VN is er speciale aandacht
voor de 1,3 miljard allerarmsten in de
wereld, vooral die in Afrika. Het ontwik
kelingsprogramma van de VN, de
UNDP, heeft vorig weekeinde een pres
tigieus popconcert georganiseerd om
geld bij elkaar te brengen, Net Aid. Via
www.netaid.org kon en kan nog steeds
geld worden gedoneerd. Verder is het
aan organisaties en landen zelf om initi
atieven te ontplooien. „Het zou een land
waarmee het zo goed gaat als Nederland
niet misstaan om er aandacht aan te
schenken", zegt R. Wijnstra van het VN-
kantoor in Den Haag.
Maar er is geen groots opgezette Dag
van de Armoede, zoals er ieder jaar wel
de Dag van de Ouderen is. Er zijn slechts
wat kleine initiatieven. Zo gebruiken de
daklozenkranten die zijn aangesloten bij
het internationale netwerk van straat
kranten deze dagen dezelfde cover. De
belangrijkste happening wordt georga
niseerd door ATD-Vierde Wereld. In het
Don Bosco Centrum in Rijswijk worden
de slachtoffers van armoede herdacht,
zijn er informatiekraampjes van betrok
ken organisaties en zijn er optredens.
Het motto van de dag is: 'Kinderen wil
len een rechtvaardige wereld voor ieder
een. Laten we ons met hen verzetten te
gen armoede en uitsluiting'.
BILTHOVEN FLORIEN VAN REES
Maria Dijkstra (65) uit Baarn:
„Ik heb twintig jaar in de bij
stand gezeten. Sinds novem
ber vorig jaar krijg ik 1477 gul
den AOW. En ik krijg 250 gul
den van het pensioen van de
man met wie ik 22 jaar ge
trouwd ben geweest. Maar
door dat pensioentje ben ik
wel boven de huursubsidie-
grens gekomen. Ik heb ook
geen recht meer op gemeente
lijke kwijtscheldingen, dus van
dat pensioen word ik niks wij
zer. Na aftrek van alle vaste
lasten voor huur, gas en licht,
telefoon en verzekeringen,
hou ik 620 gulden per maand
over.
Mijn meeste boodschappen
haal ik bij de Aldi. Meestal
koop ik kleine porties: een
halfje brood, een tomaat, een
appel. Dan blijft het vers. Mijn
kleren koop ik bij Wibra en
Zeeman. Ik vind ze leuk en ze
passen me goed. Ik hoef niet
zo nodig naar de Bijenkorf. Al
zou ik het geld ervoor hebben,
dan nog zou ik geen honder
den guldens voor een mantel
pakje neertellen.
Het is moeilijk om rond te ko
men. Ik mag geen bokken
sprongen maken en moet
maar hopen dat apparaten het
niet begeven. Mijn wasmachi
ne is al maanden stuk. Ik was
nu op de hand en bij mijn
dochter. Ik ben eigenlijk ook
toe aan een nieuw gebit en
een andere bril. Dat kan vol
gend jaar misschien van mijn
vakantiegeld.
Ik vind het vervelend dat ik
weinig leuke dingen kan doen.
Ik zou bijvoorbeeld graag naar
het Chinees Staatscircus gaan,
maar dat kan niet. Zo'n uit
spatting zou meteen afgestraft
worden met schulden. Er
doen zich wel eens pijnlijke si
tuaties voor. Op de kaartclub
bijvoorbeeld. Iedereen geeft
dan rondjes, maar ik kan daar
niet altijd aan meedoen. Soms
word ik dan overgeslagen.
Heel naar. Die mensen ken
nen mijn situatie niet en ik ga
het ze ook niet vertellen.
Als me zoiets overkomt, vind
ik mijn situatie altijd weer on
rechtvaardig. Ik heb drie kin
deren grootgebracht. Kinde
ren zijn een verantwoordelijk
heid van de hele samenleving,
zij moeten voor ons zorgen als
wij oud zijn. Opvoeding is dus
een diepte-investering. Ik vind
het verschrikkelijk dat je daar
voor gestraft wordt met ar
moede. Want als je eenmaal in
de bijstand zit, kom je er prak
tisch niet meer uit en ben je
veroordeeld tot armoe.
Maar ik ben geen sneu geval.
Ik zou het financieel wel graag
wat beter willen hebben, maar
omdat ik me overal mee be
moei, bijvoorbeeld in het vrij
willigerswerk, blijf ik mezelf
ontwikkelen. Ik moet er alleen
niet aan denken dat me iets
overkomt. Als je een tijd niet
meer meedoet, verlies je je
contacten. Je bent snel verge-
Jaarlijks krijgen honderden ex-gedetineerden een baan. De voormalige boeven zijn gewend zelfstandig te
werken, durven risico's te nemen en zijn niet te beroerd om de handen uit de mouwen te steken.
FOTO GPD PHIL NIJHUIS
