Ijskoningin zorgde voor val Oostduits
schaatsregime
'Nu ben ik dus plotseling schrijver'
Nr. 10: Yvonne van Gennip
Topsporters van
VfÖeze eeuw
Honderd, jaar sport, honderd
jaar prestaties van formaat.
Tijd voor het maken vaneen on
verbiddelijke ranglijst. Wie zijn
de beste Nederlandse topsporters
van deze eeuw?
Gedurende het hele jaar wordt
elke week op deze plaats een
sportfiguur geportretteerd die
van de redactie een plaats heeft
gekregen in de top 50.
HERT WISSE
i twee jaar voor de val van de Berlijnse
rsloopte een toen 23-jarige Haarlemse
tin haar eentje een ander Oost-Duits
trie. Het DDR-schaatsregime moest in
in Calgary diep buigen voor Yvonne van
Net als Ard Schenk in 1972 zegevier
en Gennip op drie olympische schaats
teers. Drie dagen na het slot van de vijf-
li Winterspelen bleef Alexanderplatz in
Berlijn leeg, maar stroomde de Grote
tin Haarlem vol met 35.000 mensen
le huldiging van hun ijskoningin.
ird later wereldberoemd", pochte de 6-jarige kleuter
een van haar zusters. Het nakomertje in het
Van Gennip stond vier jaar daarna voor het eerst
lend op schaatsen, samen met leeftijd- en streekge-
ngrid Haringa en de latere Haarlemse profwielren-
Êier Stevenhaagen. Een middelbare schoolgenoot
m Gennip werd overigens veel eerder beroemd dan
Zijn naam: Ruud Gullit, toen aankomend talent bij
Ibalclub Haarlem.
de zesjarige hield woord. Wereldberoemd werd
mnip. Zeventien jaar later kwam haar voorspelling
de supersnelle piste van Calgary, waar schaatsers
ror het eerst onder een dak jacht maakten op olym-
remetaal.
Canada snakte Nederland als toonaangevend
and na de medailleloze Winterspelen van 1984 in
i naar nieuw olympisch succes. De laatste gouden
nplak lag al twaalf jaar onder een laag stof in het
Drentse postbode Piet Kleine. Ook de winnen-
van Annie Borckink (1500 meter, 1980) behoorde
bis thuis in de categorie 'weetje nog wel oudje'.
isser, Gerard Kemkers, Jan Ykema en de gebles-
Hein Vergeer moesten de gouden 'zilvervloot' door
laten varen. Dat gebeurde niefj^wasTKëma's zil-
sprint spraakmakend. Meegereisde journalisten
hun pennen na een week Calgary in een pot
let mannentoernooi was voorbij; weer geen goud
tederland. En de Oranje-vrouwen... ach wat moes
in hemelsnaam beginnen tegen de DDR-ploeg.
imens had rekening gehoudeij met de drie explo-
Van Gennip. Zijzelf eigenlijk ook niet. Een half
ir de Spelen moest ze afrekenen met een pols-
drie maanden voor het olympisch startschot kamp-
net een zware enkelblessure, twee maanden voor
moest ze ook nog eens een operatie ondergaan
aan een fistel in haar voet en vlak voor het begin van de
Winterspelen bleek ze met een armbreuk rond te lopen.
Juist al dat lichamelijk ongemak zette Van Gennip op
haar gouden koers. De gedwongen rust midden in haar
voorbereiding deed het zwaar getrainde lijf geen kwaad.
Doordat niemand ook nog maar een cent voor haar kan
sen gaf, voelde zij zich bovendien zo vrij als een vogeltje in
Calgary. Er was geen druk, noch onzekerheid bij de rijd
ster die de bijnaam 'twijfelkontje' had. Met een bronzen
plakje zou haar toernooi al geslaagd zijn.
Twee dagen voor haar eerste gouden race (drie kilome
ter) deed de Haarlemse als katholiek gelovige mentale
kracht op tijdens een gospeldienst in het olympisch dorp.
Daarnaast had ze veel aan haar telefoontjes met haar
coach op afstand, Tjaart Kloosterboer, die thuis voor de
buis was achtergebleven.
Hoewel ontspannen, leefde Van Gennip gedreven naar
het uur U toe. Ze zou haar huid duur verkopen aan de
topfavorietes Karin Kania en Andrea Ehrig. Vlak voor haar
race maakte ze dat nog eens duidelijk aan KNSB-coach
Van 't Oever: „Zet de vuilniswagen maar vast klaar. Ze zul
len me van het ijs moeten dragen, want ik ga hélemaól
over de rooie in de wedstrijd."
Van Gennip had de mazzel dat Kania en Ehrig op de
23ste februari 1988 al in de eerste rit tegen elkaar moesten
rijden. Het Oost-Duitse duo wilde niet voor elkaar onder
doen en maakte er een kamikazerace van. Kania zat na
1200 meter zelfs onder het wereldrecordschema van Leo
Visser,, maar vermoordde daarmee haar kansen. Als een
dronken voetganger strompelde ze over de finish.
Drie ritten later, om tien over half drie 's nachts Neder
landse tijd, was Van Gennip aan de beurt. Een paar minu
ten voor haar start strikte ze nog nieuwe veters in haar
schaatsen. Daarna gebeurde het onmogelijke. Bijna vier
minuten en twaalf seconden later had ze goud in een
nieuwe wereldrecordtijd. Mart Smeets en Heinze Bakker
werden bijkans gek achter hun NOS-microfoon. Wie toen
rond drie uur in de nacht bij sommige Nederlandse huis
kamers naar binnen keek, kon iets heel vreemds zien: een
polonaise om de eettafel.
Enkele dagen later deed Van Gennip het nog eens dun
netjes over op de 1500 en 5000 meter. De DDR-ploeg was
de eerste klap niet meer te boven gekomen en kreeg een
definitieve knock-out van Haarlemse makelij.
Aris Dijksman, voorzitter van de IJsclub Haarlem, felici
teerde Yvonnes vader Jan van Gennip - die twee weken
geleden is overleden - na de goldrush diep in de nacht.
„We hebben altijd gezegd, dat de DDR-rijdsters mannen-
tijden schaatsen. Dat doet Yvonne nu ook. Jan, je hebt er
een zoon bij." De 'eeuwige derde' was wereldberoemd en
met de Finse schans-Springer Matti Nykénen - ook drie
keer goud - de ster van Calgary.
Helaas: gelukkiger werd ze er niet door. Toen alle fees
ten voorbij waren en de cadeaus waren uitgepakt, leerde
Van Gennip al snel de keerzijde van de medailles kennen.
Ze kon geen McDonald's of bioscoop meer binnengaan
zonder te worden aangestaard, in roddelbladen werd haar
(liefdes)leven breed uitgemeten. Toen niemand nog ge
hoord had van Emily en Maxima, werd al gesuggereerd
dat Willem Alexander Yvonne wel heel leuk vond.
Ze had bereikt wat ze als zesjarige wilde worden, maar
Yvonne van Gennip na de drieduizend meter in Calgary.
haatte haar nieuwe status van sportster. Ze werd geleefd.
„Had ik die plakken maar nooit gewonnen", liet ze zich
zelfs een jaar na Calgary ontvallen. De Haarlemse lache
bek van weleer zat lange tijd in een olympisch wak.
Inmiddels is Yvonne van Gennip als midden dertiger uit
dat gat gekropen. Na haar roemloze afscheid in Albertville
(1992) richtte zij zich met vallen en opstaan op een nor
maal maatschappelijk bestaan, al zorgde haar CDA-lijst-
foto archief anp
1998
duwerschap bij de gemeenteraadsverkiezingen in
weer even voor een oprisping in de publiciteit.
Van Gennip heeft het tegenwoordig naar haar zin als
coördinatrice 'sport en onderwijs' in Haarlem en bij de
provincie Noord-Holland. Daarnaast geeft ze af en toe le
zingen. Ze is niet meer wereldberoemd, maar de ijskonin
gin van Calgary kan elf jaar na haar goldrush met veel ple
zier naar haar prijzenkast kijken.
8.
9.
10. Yvonne van Gennip
11. Richard Krajicek
12. TonSijbrands
13. Nico Rienks en
Ronald Florijn
14. Sjoukje Dijkstra
15. Hennie Kuiper
16. Abe Lenstra
17. Wirn Ruska
18. Pahud de Mortanges
19. Ada Kok
20. TomOkker
21. Marco van Basten
22. Atje Keulen-Deelstra
23. Reinier Paping
24. Arie van Vliet
25. Faas Wilkes
26. Bettine Vriesekoop
27. Floris Jan Bovelander
28. Nelli Cooman
29. Ron Zwerver
30. Gerrit Schulte
31. Marianne Timmer
32. Jan Timman
33. Beb Bakhuys
34. Zus Braun
35. Leontien van Moorsel
36. Willem van Hanegem
37. Tin us Osendarp
38. Ties Kruize
39. Jan Raas
40. Rik Smits
41. Piet Roozenburg
42. Kees Verkerk
43. Piet van de Pol
44. Ellen van Langen
45. Gianni Romme
46. Marcel Wouda
47. Bok de Korver
48. Rein de Waal
49. Bep van Klaveren
50. Just Göbel
'Een vruchtbaar gesprek' van stand-up comedian Raoul Heertje
Frankrijk, 4 juli 1998. Nederland speelt tegen Argentinië en stand-up comedian Raoul Heertje is met zijn vriendin te
gast in Frankrijk bij Villa BVD van Barend en Van Dorp. Als Oranje verliest, dan moet ook Heertje naar huis. Maar
Nederland wint door een wonderschoon doelpunt van Dennis Bergkamp. Het koppel Heertje mag langer blijven en
beleeft samen een euforische nacht. Gevolg: vriendin zwanger. Resultaat: een dochter en het boek 'Een vruchtbaar
gesprek'. ,,Na de wedstrijd zei Hiddink dat Dennis altijd goed is voor een beslissend moment.
Ra,
aoul Heertje: „Bij bijna alles wat ik doe, realiseer ik me niet dat het ook werkelijk gaat ge-
!"ren. Het is allemaal een krankzinnig toeval. Had Bergkamp niet gescoord, dan had ik nu
kind of een ander kind uit een ander zaadje." foto gpd roland de bruin
Laoul Heertje (36) is initiator
van de stand-up comedy in Ne
derland en een van de vaste ge
zichten in het satirische program
ma 'Dit was het nieuws' van de
TROS. Hoewel hij er in zijn boek
luchtig op los filosofeert, zijn het
niet grappen en grollen die de
boventoon voeren. Heertje heeft
wat te melden en kiest heldere
bewoordingen voor zijn - soms
humoristische soms emotionele,
maar altijd eigenzinnige - kijk op
de wereld.
Wat de lezer zoal te wachten
staat? Raoul geeft een verklaring
waarom homo's hetero's zijn met
een heel goed geheugen, stelt dat
de oplossing voor het machtsva
cuüm tussen man en vrouw bij
de slager ligt, onthult de werkelijk
zwakke plek van Superman en
houdt lange betogen voor zijn
ongeboren kind Knurkie dat op
zijn beurt weer converseert met
omliggende organen.
Een belangrijk onderwerp in het
boek is - behalve de perikelen van
Knurkie in het vruchtwater -
Heertjes broer Patrick die acht
jaar geleden overleed. Nog elke
dag voelt Heertje zijn afwezig
heid. „Ik heb hem niet bij de oren
het boek in gesleept. Maar hij is
altijd in me aanwezig. Zeker bij
grote gebeurtenissen - wat een
zwangerschap is - speelt hij veel
door mijn hoofd. Het was fijn om
mijn gedachten over hem op pa
pier te zetten.
In het algemeen lucht schrijven
me enorm op. Het is heerlijk om
te doen, heel prettig om gedach
ten de vrije loop te laten. Ik ben
heel erg trots dat het boek er is en
dat Patrick er in staat. Ik had ook
het idee dat hij dat mooi had ge
vonden. Je probeert een manier
te vinden om met zijn dood te le
ven, maar slijten doet het nooit.
De enige manier om hem levend
te houden is verhalen vertellen."
Dat doet Heertje in zijn boek op
verschillende manieren. Zo heeft
Patrick na een paar bladzijden al
een discussie met God over de
matige verlichting in 'de tunnel'.
„Het hoeft niet alleen een treuri
ge terugblik te zijn. Het ergste is
om niet over hem te praten.
Soms durven mensen tegen mij
of mijn familie niet te beginnen
over Patrick. Ze zijn bang om hun
eigen of onze gevoelens te kwet
sen. Maar voor mijn moeder is
het een groot cadeau als iemand
haar een verhaal vertelt over Pa-,
trick. Hoe pijnlijk het soms ook
kan zijn."
Schrijven bleek voor Raoul zelf
een ideale manier om eens langer
uit te weiden over zijn broer en
andere zaken die hem bezig hou
den. „Dat is het grote verschil
met stand-up comedy. Dat moet
veel bondiger zijn. Maar de on
derwerpen verschillen amper. Bij
het schrijven heb je geen contact
met het publiek. Bij een optreden
ben je er zelfbij, ook als het fout
loopt. Nu kan ik niets meer doen.
Ik kan niet een winkel inlopen
om in elk exemplaar nog wat zin
nen te corrigeren. Eigenlijk best
een leuk idee. Misschien moet ik
dat toch eens proberen."
Iemand die zijn brood verdient
met 'niet-goed-snikken', zo ty
peert Heertje zichzelf. „Bij bijna
alles wat ik doe, realiseer ik me
niet dat het ook werkelijk gaat ge
beuren. Het is allemaal een
krankzinnig toeval. Had Berg
kamp niet gescoord, dan had ik
nu geen kind of een ander kind
uit een ander zaadje. Hiddink zei
na Nederland-Argentinië dat
Bergkamp altijd goed is voor een
beslissend moment. Die Argen
tijnse keeper was getuige van een
wonder. Bizar toch dat die man
nu priester is geworden. Dichter
bij een goddelijke ervaring zal hij
nooit meer komen. Daar ga je
over doordenken hè."
Al mijmerend bedacht hij zich op
een nacht dat er wel een boek viel
te schrijven over de op handen
zijnde baby en zijn ontstaan. „De
volgende dag hing er toevallig
een mevrouw van een uitgeverij
aan de lijn of ik een boek wilde
schrijven. Ik heb haar later wat
losse blaadjes laten lezen. De me
vrouw van de uitgeverij zei: 'Het
is tegen alle regels van de litera
tuur, maai' ga vooral zo door!' Nu
ben ik dus plotseling schrijver.
Het kan eigenlijk niet en toch ge
beurt het.
Ik heb mijn hoofd open gedaan
en alles er uit laten open. Aan een
verhaallijn heb ik geen moment
gedacht. Ik had verwacht dat de
uitgeverij nog flink in de tekst
ging hakken, maar deze vorm was
hun onbekend. Ze wisten niet
hoe ze de tekst moesten redige-
Heertje stoeit graag met woorden
maar stelt tegelijkertijd vast dat
het altijd een slap aftreksel blijft
van de oorspronkelijke gedach
ten. „Eigenlijk leg ik in het boek
in heel veel woorden uit dat het
niet om de woorden gaat. Het ul
tieme schrijverschap voor mij is
om honderd blanco pagina's in te
leveren en dat iedereen het be
grijpt. Ik bedoel, een zwangere
vriendin is in wezen iets onbe
schrijfelijks: er leeft een binnen-
aards wezen in haar buik! Elke se
conde is een wonder. Een zwan
gerschap duurt niet voor niets
negen maanden. Je hebt die tijd
nodig om zo'n grote gebeurtenis
te verwerken. Ik heb dat gedaan
door te schrijven. Het is een uit
daging om zoiets in woorden te
vangen en leuk te ontdekken wat
je daarmee in werking kan zetten.
Ik kan nu bijvoorbeeld zes woor
den tegen je zeggen waardoor jij
mij op m'n kop wilt slaan en wat
doe ik dan helemaal? Ik plaats
wat woorden in een willekeurige
volgorde. Er gebeurt eigenlijk
niets."
Het kind in wording kreeg als
werktitel Knurkie. Inmiddels is
Knurkie een dochter van zes
maanden, Noa. „Zij was mijn
doelgroep. Ik wilde dat het een
boek voor haar werd, niet over
haar. Niet dat ze later tegen me
zegt 'je hebt me gebruikt om een
boek te schrijven'. Het moest qua
uiterlijk een mooi boek zijn, zo
dat ik haar echt iets moois kan
geven als ze eenmaal kan lezen.
Dat een uitgever geld wil uitgeven
om het in de winkel te leggen is
hun zaak.
Ik heb niet de illusie dat mensen
wat aan mijn boek hebben. Het
zou leuk zijn als iemand de moei
te neemt om door mijn ogen naar
de wereld te kijken. Misschien dat
het aankomende vaders wat ge
ruststelt. Het is prettig om te le
zen dat andere mannen in zo'n
positie ook verward zijn. De rela
tiviteitstheorie doet eveneens
haar intrede. Niet die van Ein
stein, maar de relativiteit van het
leven. Waar ik van ben geschrok
ken is de gedachte dat ik dit mis
schien nooit zou hebben meege
maakt. Dat lijkt me echt ver
schrikkelijk. Alle babyclichés zijn
waar. Vroeger ergerde ik me bij
voorbeeld rot aan mensen die al
leen maar over hun baby praat
ten. Ik doe het nu zelf ook. Erg
hè?"
FRANK WEIJAND
Raoul Heertje. Een vruchtbaar
gesprek- Uitgeverij Het Spec
trum. Prijs/22,50
