'Uitdaging voor architect'
Cultuur Kunst
'Kat and the kings' wil het
publiek raken in het hart
Is het landschap te koop?
i 'Hobbyisme zonder zweem van commercie'
'Alles is rustig' van Thomas Bernard een krassende satire
WOENSDAG 29 SEPTEMBER 1999
'Samen met jou', het nieuwste
album van dé zanger van het le
venslied Frans Bauer, komt vrij
dag uit het niets op één binnen
in de album top 100. Volgens
een woordvoerder van Bauers
platenmaatschappij Koch MM
Music bv zijn in de voorver
koop al 100.000 exemplaren
aan de man gebracht.
Het is voor de derde keer op
rij dat de 25-jarige Bauer er in
slaagt vanuit het niets de hoog
ste klassering op de albumlijst
te halen. Op "Samen met jou'
staan naast zijn laatste hit 'De
Luchtballon' nog vijftien ande
re nieuwe liedjes. De cd wordt
sinds vrijdag 24 september ver
kocht in de platenwinkels.
De in het West-Brabantse Fij
naart geboren en getogen Bau
er brak vijf jaar geleden door
met het nummer 'Als sterren
aan de hemel' staan. De negen
albums die hij maakte, haalden
allemaal platina (100.000 ver
kochte exemplaren) of dubbel
platina. Er staat inmiddels ook
een beeld van Bauer in Mada
me Tussaud in Amsterdam.
De verkoopcijfers van zijn
nieuwste album hebben Bauer
toch weer verrast. „Elke keer is
het weer afwachten of de men
sen het mooi vinden", zegt
Bauer. „De cd verkoopt erg
goed, daar spreekt een grote
waardering uit voor m'n mu
ziek en het genre. Drie keer op
één binnenkomen is helemaal
te gek."
Morgen en vrijdag begint
Bauer in theater de Harmonie
in Leeuwarden aan een nieuwe
theatertournee. De zanger be
zoekt tot eind december vele
theaters in het land. Volgens
een woordvoerder van Bauers
platenmaatschappij zullen on
geveer 60.000 fans de concer
treeks bezoeken. RTL4 zendt
zaterdagavond een in maart in
Alioy' opgenomen anderhalf
uur durend concert van Bauer
uit als afsluiter van de jubileu
mavond Bauer gaat binnen een
jaar ook een Spaanstalige cd
opnemen.
Nieuwste album
Bauer uit niets
op nummer één
rotterdam hans visser/gpd
Niet alleen groots opgezette
musicals kunnen overdonde
ren. De Zuid-Afrikaanse show
'Kat and the Kings' kreeg presi
dent Mandela aan het dansen,
deed het verwende Broadway-
publiek in New York versteld
staan en kaapte in Londen voor
de neus van de gerenommeer
de musicalmakers twee belang
rijke theaterprijzen weg. De
rock roll-musical beleeft van
avond in Rotterdam zijn Neder
landse première.
Kat Diamond is een wat ou
dere schoenpoetser in het Zuid-
Afrikaanse Kaapstad. Als tiener
leek hij een mooie toekomst als
artiest tegemoet te gaan. Naar
voorbeeld van onder meer The
Inkspots en The Drifters had hij
in de multiraciale wijk District
Six, een zangroepje geformeerd:
The Cavalla Kings. Maar de
apartheid gooide roet in het
eten. En dus poetst hij nu
schoenen en koestert hij zijn
herinneringen. Ze worden
zichtbaar in de musical 'Kal
and the Kings'. De show werd
geschreven door Taliep Peter
sen en David Kramer, die hem
ook regisseerde. Samen met de
Nederlandse producent Michel
Boersma zet hij de voorstelling
nu in Nederland neer.
De musical speelt in District
Six, een wijk die grenst aan het
hart van Kaapstad. Ontstaan na
de afschaffing van slavernij,
toen zich daar door Nederland
naar de Kaapprovincie gehaal
de arbeidskrachten uit Java en
Madagascar vestigden en waar
rond 1900 uit Litouwen ge
vluchte joden een nieuw leven
begonnen. De wijk was het
toonbeeld van een goed func
tionerende kleurrijke samenle
ving, totdat de apartheidswet-
ten bepaalden dal alle kleurlin
gen moesten verdwijnen. Met
bulldozers werd die wijk in
1966 letterlijk weggeveegd.
Kramer en Petersen baseer
den zich op het verhaal van Sa
lie Daniels. „Een paar maanden
geleden overleden aan kanker.
Het is niet echt zijn geschiede
nis, maar hij was wel een voor
beeld van de manier waarop
veel gekleurde mensen in Zuid-
Afrika na de invoering van de
apartheid hun carrière wel kon
den vergeten."
Kramer zelf behoort al jaren
tot de meest gevierde, maar bij
het apartheidsregime minder
geliefde artiesten. Hij schreef
talloze songs en een groot aan
tal theaterproducties. „Gek ge
noeg zijn de meeste spelers in
deze musical nog zo jong dat ze
zich van de apartheid in zijn
meest bizarre vorm nog weinig
echt kunnen herinneren. De
volgende generatie zal niets
eens meer weten wat apartheid
is. Die zal niet meer hoeven er
varen wat het is om op grond
van je huidskleur ergens niet
naar binnen te mogen."
David Kramer kon het nau
welijks geloven toen een paar
maanden geleden in Londen
zijn musical 'Kat and the Kings'
werd bekroond met de Lauren
ce Olivier Award voor de beste
musical. Bovendien werden
ook de spelers nog eens onder
scheiden. Ondanks dé concur
rentie van succesnummers als
'Rent' en 'Saturdaynight Fever".
En dan te bedenken dat Zuid-
Afrika als gevolg van een inter
nationale boycot wegens de
apartheidspolitiek jarenlang
cultureel in een isolement heeft
geleefd.
Er is één bezoeker die hij ze
ker nooit zal vergeten: Nelson
Mandela, de eerste zwarte pre
sident van Zuid-Afrika. „Hij
kwam naar een van de voorstel
lingen in Londen. Stond mee te
dansen in de zaal. En na afloop
heeft hij op het toneel een
speech gehouden en gezegd dat
hij trots op ons was en dat we
Zuid-Afrika met deze musical
een enorme dienst hebben be
wezen. Voor mij een heel emo
tioneel moment. Alsof al je dro
men dan tegelijk uitkomen."
'Kunststukje
Onder het motto: beter goed geruild dan duur betaald, hebben
de wethouders Van Rij en Pechtold het stedelijk museum De La
kenhal dan toch aan uitbreidingsmogelijkheden geholpen. Die
terechte wens van het museum is jaar in jaar uit genegeerd, om
dat andere grote projecten zoals de Stadsgehoorzaal en de
Schouwburg voorgingen. Ook in het vorig jaar vastgestelde col
legeprogramma was De Lakenhal het kind van de rekening.
Voor zowel het museum als het college was het echter nu of
nooit. Naburige panden zijn immers niet dagelijks op de markt.
Bovendien konden PvdA, D66 en GroenLinks nog voordat een
nieuw collegeprogramma met de WD op tafel ligt de 'schande'
van vorige zomer goed maken. Want een schande was het. De
Lakenhal is de schatkamer van de Leidse geschiedenis. Ver
waarlozing daarvan is in economisch voorspoedige tijden als de
ze niet te verantwoorden.
De stad, de collectie en het museumpersoneel - dat met de on
langs afgesloten prestigieuze tentoonsteling 'De dageraad van
de moderne kunst' een inspirerend visistekaartje heeft afgege
ven van wat in een klein museum mogelijk is - verdienen een be
tere behuizing. En Van Rij en Pechtold verdienen een pluim dat
zij dit kunststukje alsnog hebben gecreëerd.
recensie beeldende kunst
manon wigny
Land 5. Te zien tot en met 10 oktober.
Beeldentuin en Kaasmarktschool (Stich
ting Beeld en Grafiek), ingang: Koppen-
hinksteeg 3, open di - zo, 13 - 17 uur
Op afspraak: (071)5146024.
Het poortje in de Koppenhink-
steeg geeft toegang tot een ou
de speelplaats, die is omgeto
verd tot een kleine lusthof,
compleet met kruidentuin en
körnMKilling Sas éehigrctejraiüïnb
die onder de hoed van de Stich
ting Beeld en Grafiek hun ge
meenschappelijk passie, het
landschap, exposeren. Kunste
nares Hennie Roest (uit Rotter
dam, 'maar ik heb tien jaar in
Leiden gewoond') is aanwezig
en wijst de weg.
Eerst maar binnen kijken in
het fraaie oude schoolgebouw.
In het trapportaal hangt het
werk van Roest. Een groot doek;
een uitgesproken landschap in
aansprekende kleuren. Haar
andere werk, 'Het blad, dat zich
ontvouwt', hangt iets hoger en
bestaat uit twaalf kleine doekjes
tegen elkaar. Het lijkt een intie
me ode aan het leven, met af
beeldingen van ook weer land
schappen, maar ook van een
baby en van boombladeren in
verschillende stadia.
Boven in de gang en in een
lokaal staat en hangt werk van
Feng (uit Leiden), Hein Kuiper
(uit Leiden), Sigrid Coreelmont
(uit Utrecht) en Michael van
Geemen (uit Utrecht). Fengs
bijdrage bestaat uit houten
beeldhouwwerken, die kundig
zijn uitgesneden en vervolgens
deels voorzien van verfstippen
en -strepen in allerlei kleuren.
Dit werk bekijk je niet in één
oogopslag. 'Draagbaar kamp
vuur' zorgt uiteindelijk toch
voor de overtuiging dat Feng
fijn werk maakt. Naast het werk
van Feng verbeeldt beeldhouw
ster Sigrid Coreelmont haar be
schilderde fantasielandschap
pen in gips, schuim en alumini
um. Het is een 'ogenreis' vol
ontdekkingen, die je vrolijk
maakt.
Dit is niet het geval bij het
werk van Hein Kuiper, dat nog
al braaf is. De tien schilderijtjes,
geabstraheerde landschappen,
maken weinig indruk. Hoe het
óók kan bewijst Michael van
Geemen met 'Kasjmir Strate
gie'. Dit object bestaat uit een
tafel waarop een gebergte is uit
gebeeld: eeuwenoude bakens in
het landschap. Op stokjes staan
de prachtige houten, fijnge-
schuurde ketens los van elkaar,
alsof laaghangende bewolking
alleen de hoogste toppen zicht
baar maakt. Er staat meer werk
van hem in de tuin. 'Tempel' is
ter plekke gebouwd van trot
toirbanden en tegels op een
verhoging van bielzen. En op de
plateaus van Vogelhuisje I en II
blijken weer van die mooie
houten bergketens met spitse
toppen in een grillige verloop te
staan, maar dan nóg kleiner;
kunst op musformaat.
Vliegtuigkunst op door Rijnsburger samengestelde luchh'aartkalender
Nooit geweten waar de term 'kunst en
vliegwerk' vandaan komt? Rijnsburger Pe
ter Korbee komt met de oplossing. De
vliegtuigfanaat brengt een kalender uit met
reproducties van luchtvaartschilderijen. Al
le schilderijen hebben de Nederlandse mi
litaire luchtvaarthistorie als thema.
Al eerder bracht Korbee in eigen beheer
vliegtuigkalenders op de markt. Het is dit
jaar echter voor het eerst dat hij daarvoor
schilderijen koos in plaats van foto's. Re
den hiervoor is de op handen zijnde eeuw
wisseling die Korbee aanspoorde iets bij
zonders te doen met 'zijn' twaalfde kalen
der. Acht kunstschilders verleenden met fi
guratieve schilderijen in olieverf, acrylverf
of gouache hun medewerking. Met de ka
lender wil Korbee, zelf een liefhebber, de
luchtvaarhistorie uit de periode 1935-1985
doen herleven.
„Het samenstellen van deze kalender
was een grote uitdaging", vertelt de maker.
„Hoewel ik dit al voor het twaalfde achter
eenvolgende jaar doe, blijft het elke keer
zoeken naar een originele invalshoek. Het
gebruik van schilderijen in plaats'van foto's
was uniek, maar daarmee heb ik me ook
een hoop hindernissen op de hals gehaald.
Zo moet je eerst luchtvaartschilders vinden
die bereid zijn samen te werken voor een
kalender."
„Als dat is gelukt ga je uit alle schilderijen
een keuze maken. Een deel van de schilde
rijen is privébezit. Moet je dus naar men
sen toe en vragen of je hun schilderij mag
meenemen. Halverwege heb ik wel eens
gedacht: moet ik doorgaan? Maar goed, ik
was er aan begonnen, dus wilde ik het ook
afmaken. Ik ben er een jaar mee bezig ge-
Korbee heeft goede hoop alle 900 ge
drukte exemplaren te verkopen „Als de
kalender eenmaal gedrukt is, kan ik niet
achterover in mijn stoel gaan zitten. Ik
moet bij winkels langs, mensen aanschrij
ven en publiciteit werven. Ik kan niet met
de helft blijven zitten, want 'dan draai ik
verlies. En hoewel het allemaal hobbyisme
is waar geen zweempje commercie aanzit,
is verlies draaien natuurlijk niet de bedoe
ling."
Volgens eigen zeggen is de kalender van
Korbee nog altijd de enige Nederlandse
luchtvaartkalender. De Luchtvaartkalender
2000 is te verkrijgen bij het Militaire Lucht
vaartmuseum in Soesterberg, Aviodome
Museum Schiphol, Luchtvaart Hobby Shop
en Flash Aviation en bij een aantal boek
handels in de Duin- en Bollenstreek. De ka
lender is ook te bestellen bij Korbee, tel.
071 - 5155640 (overdag).
toneel recensie
susanne lammers
Voorstelling: 'Alles is rustig' van Thomas Bernhard naar 'Über al
len Gipfeln ist Ruh' door Tg. Stan Gezien: 28/9, LAKtheater, Lei
den. Nog te zien: 29/9, aldaar.
Een bejubelde schrijver op leeftijd leeft terugge
trokken op een bergtop, komt er alleen nog vanaf
om reizen te maken en voor te lezen. Hij krijgt
bezoek van een adorerende jongedame die op
zijn tetralogie (serie van vier drama's), waarin hij
de hele Westerse cultuurgeschiedenis samen
meent te vatten, wil promoveren. Thomas Bern
hard toont een man die opgaat in de cultus rond
zijn eigen zelf, die zich op zijn minst naast Goe
the waant. Maar Bernhard tQont ook en vooral de
vrouw van de schrijver.
Langzaam en onnadrukkelijk, maar doelbe
wust en onverbiddelijk stijgt hun abjecte megalo
manie je steeds verder naar de lippen. De laatste
scène, waarin de schrijver dan eindelijk uit zijn
bewierookte tetralogie voorleest, is haast een an
ti-climax: je had het nog erger verwacht. 'Alles is
rustig' is daarbij een krassende satire tegen het
zelfgenoegzame 'Deutschtum'. En de Nederland
se kijker denkt vast ook een beetje aan onze ei
gen Harry Mulisch.
De voorstelling van Stan is voorbeeldig. Een
enorm grijs scherm met onduidelijke vlekken
staat bijna op de rand van het podium. Ervoor
staan klassiekerige meubels beladen met glazen,
serviesgoed en bibelots. Een akelig smal en eng
speelvlak blijft over, maar op het grijze doek
grauwt de morgen die het begin blijkt van een
stralende dag. In een paar minuten verandert het
begrenzende doek in een raam met een weids
uitzicht, dat sterk contrasteert met de kakelende
mensjes die ervoor zitten.
Men speelt buitengewoon licht en subtiel, de
tekst is op zichzelf al irritant genoeg en behoeft
niet meer dan kleine gebaren, een oogopslag en
soms een klein crescendo. Vooral Sara De Roo,
als de in haar artistieke ambities gefnuikte echt
genote, voelt dat haarfijn aan. Ze leutert over
haar geniale man tegen de bleue, alsmaar foto's
nemende promovenda, is zo vreselijk als maar
zijn kan, en toch houdt ze, ondanks haar nou-
veau-richerigheid, iets sympathieks.
Damiaan De Schrijver als de zo met zichzelf in
genomen auteur speelt zijn rol haast naïef en na
tuurlijk, en daardoor blijf je zijn ronkerigheid en
zijn foute ideeën nog net slikken, zoals van een
toevallige gesprekspartner, die net niet ver ge
noeg over de schreef gaat om hem de rug toe te
keren. Onovertroffen knap is de manier waarop
hij voortdurend 'seksuele intimiteiten' sugge
reert: het hangt in de lucht, maar het materiali
seert zich niet. Daardoorheen wordt voortdurend
Schuberts 'Wanderers Nachüied' gezongen,
soms beeldschoon, zoals Sara de Roo met een
diepe, warme alt, soms oerlelijk vals, en aan het
einde tergend uitdagend met zijn allen, waarmee
de gearriveerde egomanie waar het hele stuk om
draait, nog eens ingepeperd wordt.
Eén van de platen uit Korbee's kalender, een North American B-25 Mitchell, geschilderd door Nico Peeters.
Fred Delfgaauw in LAK afgelast
leiden Vanwege een gecompliceerde botbreuk van poppen
speler/acteur Fred Delfgaauw zijn de openbare repetitie en try
out in het LAK-theater op 8 en 9 oktober afgelast. Op donderdag
3 februari 2000 speelt Delgaauw alsnog een try out in het LAK
theater. Degenen die een kaartje hebben voor de voorstelling
Don Q van 8 of 9 oktober ontvangen tegen inlevering van het
kaartje hun geld terug of kunnen het kaartje omwisselen voor
de voorstelling op 3 februari. LAK-theater, Cleveringaplaats 1,
Leiden. Telefoon: 071-5124890. Dat kan van maandag tot en
met vrijdag van 14.00 tot 16.30 uur.
Presentatie dichtbundel bij de Kier
leiden 'Het hoofd een station', de nieuwe dichtbundel van Lei-
denaar Christiaan van Tol, wordt morgenavond om 19.30 uur
gepresenteerd bij Boekhandel De Kier aan de Nieuwe Rijn. Het
is de vierde bundel van het Leidse dichtersgilde Attitude 2000.
Van Tol was als lid van de Leidse Schrijversclub nauw betrok
ken bij de oprichting van het dichtersgilde. Eerder schreef hij
het kinderboek Het regende Licht. Boekhandel De Kier, Nieuwe
Rijn 45, Leiden.
Tekening Van Gogh bij Sotheby's
londen Veilinghuis Sotheby's in Londen verkoopt op dinsdag
7 december een pentekening van een bosje olijfbomen van Vin
cent van Gogh. Er wordt meer dan zes miljoen gulden verwacht
voor het uit 1889 stammende werk. Het is ingebracht door een
particulier, die het eerder als 'oorlogskunst' terugkreeg uit Ber
lijn. De tekening, waarschijnlijk vervaardigd in de Provence, be
hoorde tot de collectie van Max Silberberg uit Breslau. De nazi's
dwongen de collectioneur in 1935 tot de verkoop van zijn verza
meling en de Van Gogh belandde in een museum in Berlijn.
Toen het museum het herkende als in de oorlog onteigende
kunst, haastte het zich bij de erfgenamen te brengen. Volgens
Sotheby's is het een van de belangrijkste pentekeningen van
Van Gogh die de laatste jaren op de markt zijn gekomen.
De Trust en Art Pro fuseren
Amsterdam De Amsterdamse toneelgezelschappen De Trust
en Art Pro gaan met ingang van het nieuwe Kunstenplan
(2001) fuseren. Apart zijn ze te klein om hun ambities te verwe
zenlijken, samen hopen ze sterk te staan. De artistieke leiding
komt in handen van Theu Boermans van De Trust, Frans Strij-
ards van Art Pro komt in een artistieke raad voor het nieuwe
gezelschap. Het moet een gezelschap van zo'n twintig acteurs
worden. De Trust heeft er dertien, Art Pro houdt er geen vast
gezelschap op na.
Meubelcollectie onder de hamer
zutphen/amsterdam Een unieke collectie met 56 meubels en
beelden uit de 17de en 18de eeuw komt vandaag onder de ha
mer bij het Amsterdamse veilinghuis Christie's. De geschatte
waarde bedraagt circa één miljoen guiden. Amjad Rauf van het
veilinghuis spreekt over de 'belangrijkste verzameling in zijn
soort'. De collectie is afkomstig van ir. Edgar Schermerhorn, ei
genaar van onder meer museumhotels in Zutphen en Delft.
'Gedurfdeuitbreiding Lakenhal
Vervolg van voorpagina
Wethouder Alexander Pechtold wil niet overhaast begin
nen met de restauratie en verbouwing van de toekomsti
ge uitbreiding van de Lakenhal, het Scheltemacomplex.
Een architect krijgt de tijd om een bijzonder plan te be
denken. Daarbij moet het voor hem of haar ook een uit
daging worden om van het huidige museum en de ge
bouwen aan weerszijden van de Marktsteeg een geheel
te maken. Pechtold: „Ik wil een gewaagde architect laten
stoeien over hoe je het Scheltema complex met De La
kenhal kunt verbinden." De architect moet in elk geval
met een gedurfder voorstel komen dan het bouwen van
een loopbrug.
robbert minkhorst
Ook de samenwerking van De
Lakenhal met het Centrum voor
Beeldende Kunsten (CBK)
speelt een rol. „De discussie
daarover moet eerst zijn afge
rond, voordat we stenen gaan
stapelen", meent de cultuur
wethouder. Om te voorkomen
dat panden tussentijds gekraakt
worden, wil de gemeente ze tot
de verbouwing begint een tijde
lijke functie geven. Overigens
zijn de krakers van de voormali
ge Droomfabriek (die overlast
veroorzaakten in de buurt) in
middels weggestuurd.
Directeur Jetteke Bolten van
het stedelijk museum verwacht
ook niet dat de extra tentoon-
stellings- en opslagruimtes al
over een tot anderhalfjaar klaar
zijn. „Er moet nog heel veel ge
beuren. Vooral de samenwer
king met het CBK moet gestalte
krijgen. Ik vind dat overigens
een spannende en leuke op
dracht."
Voor de uitbreiding van De
Lakenhal heeft Leiden alvast
ruim twaalf miljoen gulden op
zij gezet. Omdat het CBK waar
schijnlijk in het stedelijk muse
um opgaat, is meer geld nodig.
Pechtold en Van Rij denken dat
de verbouwing van het Schelte-
ma-complex ongeveer tegelijk
•begint met de eerste onderde
len uit het Aalmarkt-project,
dat wil zeggen over enkele jaren
dus.
Overigens is in het gebied de
grond gedeeltelijk verontrei
nigd. De gemeente zorgt ervoor
dat de bodem op die plek wordt
gesaneerd. De vervuiling is niet
bijzonder ernstig. „Er heeft een
voddenboer gezeten. Daar zit
dus van alles in de grond. We
ruimen het uiteraard op", aldus
Van Rij.
Leiden heeft bijna anderhalf
jaar in alle stilte onderhandeld
met de projectontwikkelaars
Van Dijk en Hartman over de
verkoop. De twee projectont
wikkelaars kochten de oude
wolfabriek, de Droomfabriek en
enkele aangrenzende huizen
van de vorige eigenaar, die be
reid was ze aan iedereen te ver
kopen, behalve aan de gemeen
te Leiden. Kort na de verkoop
meldden Van Dijk en Hartman
zich bij Van Rij en ontvouwden
ze hun ideeën over het opknap
pen van het gebied. „Een dag
later belde Van Rij al terug",
herinnert Hartman zich. Met de
vraag of de gemeente de gebou
wen niet kon overnemen.
Het Leidse Scheltemacomplex aan de Oude Singel waarin museum de
Lakenhal kan uitbreiden. foto mark lamers
Deze zomer nog presenteer
den Van Dijk en Hartman hun
plannen met het gebied. Er
zouden woningen, winkels, een
parkeergarage en een of enkele
galerieën komen. Op dat mo
ment waren zij en de gemeente
het echter al eens over verkoop.
Van Rij: „Die actie was bedoeld
om ons onder druk te zetten."
Hartman: „We zijn nog net niet
aan het lijntje gehouden."
Haast hebben Hartman en
Van Dijk nog steeds. Om die re
den heeft de gemeente beloofd
dat zij op 1 november verder
kunnen met de voorbereidin
gen van de verbouwingen aan
de Garenmarkt en in de Vree-
wijkstraat. Dat houdt in dat de
gemeenteraad voor die datum
akkoord moet gaan met de ver
bouwingsplannen van die com
plexen.
