'Muziekbiz is vol slangen en ander tuig'
'Slag om toneel wordt gewonnen in grote zaal'
Cultuur Kunst
Vluchtelingen zoeken dansend zichzelf terug in nieuwe omgeving
Akoestiek schouwburg slechter
NDERDAG 16 SEPTEMBER 1999
LeidschmDagblad
'tude kalender samen met het 18 cm hoge Cornells Joppensz
'jedan krijgt u een kleine korting en betaalt u maar 25,= en
een alleraardigst boekje over de 3 oktoberviering cadeau.
n inlevering van deze bon (uitsluitend) bij het Leidsch Dagblad
aalt u f 25,= voor de 3 Oktober kalender
samen met het Cornells Joppensz beeldje.
■tijgt daarbij een boekje cadeau!
dsch Dagblad. Rooseveltstraat 82, Leiden, telefoon 071-5356 356. I
^werkdagen geopend van 8.30-17.00 uur.
DANS RECENSIE
AAAARTEN BAANDERS
Voorstelling: 'Vluchten'. Chor.: Moos
d'Heripon. Gezien. 15/11, LAKtheater
Leiden.
De levens van vluchtelingen
zijn zo omgewoeld, opgejaagd
en ingewikkeld. Maar ze kun
nen ook zo helder, eenvoudig
en ontroerend weergegeven
worden. Dat bewijzen vier dan
sers die als vluchteling naar Ne
derland kwamen. Boban Krstic
en Aleksandra Ketig uit voor
malig Joegoslavië, Olimjon Be-
knazarov uit Oezbekistan en
Roger Aby N'drin uit Ivoorkust
hebben alleen hun lichamen en
een stoel nodig om te vertellen
wat ze aan den lijve hebben on
dervonden.
Voor ons is een stoel het ge
woonste van het gewoonste.
Maar de vier dansers laten zien
hoe het is als een plaats waar je
kunt zitten niet meer vanzelf
sprekend is. Ze vechten erom,
loeren erop, verdragen elkaar
niet als ze er met z'n tweeën op
moeten zitten. En dat terwijl
een stoel geen enkele veiligheid
biedt: als je er al te heftig je toe
vlucht op zoekt, valt hij om.
Met dit beeld bereikt 'Vluchten'
een dramatisch eindpunt.
Af en toe spreken de dansers.
Met weinig woorden zetten ze
hun verhaal neer. Aleksandra
vertelt over haar vlucht uit haar
lelijke vaderland en hoe ze nu
haar vleugels weer uit kan
slaan. Roger vertelt over de ge
varen tijdens de vlucht. Mooi is
dat de voorstelling ruimte laat
voor de gewone kanten die het
leven van een vluchteling na
tuurlijk ook heeft. Aleksandra
houdt van katten en heeft haar
kat zelfs meegenomen op de
vlucht.
Maar het zwaartepunt ligt
toch bij de dansbewegingen.
Het gaat in 'Vluchten' niet om
verrassende bewegingen of
technisch knappe dans. 'Vluch
ten' maakt indruk door de per
soonlijke manier waarop de
dansers zich laten ziep. Dan
send zoeken ze zichzelf terug in
hun nieuwe omgeving. Je voelt
hun kwetsbaarheid en onwen
nigheid. Sommige passages
gaan over acuut gevaar: ze val
len neer bij angstaanjagend
drumgeroffel, of ze lopen rond,
op hun hoede. Als ze eenmaal
veilig zijn is er niet alleen de
opluchting van een vrolijk
swingende dans. Een vluchte
ling blijft verlangen naar wat
achtergelaten moest worden.
Zo danst Aleksandra drome
rig bij een ingeblikt radiomu
ziekje en zie je in de eigen be
wegingen die iedere danser in
brengt dat ze niet los kunnen
laten wie ze waren. Anderen
nemen die persoonlijke geba
ren solidair over. Maar soms is
het of zo'n imiterende danser
op de donkere achtergrond een
verre schaduw is van de dans
die de vluchteling nu en hier
uitvoert. Eén ding staat in elk
geval vast: deze vluchtelingen
willen het liefst doen waar hun
bestemming ligt. En dat is dan
sen, waar dan ook.
Mary J. Blige ziet niet zoveel verschil tussen The Bronx en de muziekindustrie
Artistiek leider Ger Thijs terug in gerenoveerde Koninklijke Schouwburg
«ent eist fortuin van George Michael
tMf.ELESDe politieagent die George Michael vorig jaar aan-
|d in een toilet, eist tien miljoen dollar van de Amerikaanse
(d1 ger. Hij beschuldigt hem van laster, zo heeft de Amerikaanse
\isiezender CNN gemeld. De undercoveragent Marcelo Ro-
uez arresteerde Michael in april 1998 op beschuldiging van
edelijke praktijken in een openbaar toilet in een park in Be-
P y Hills. De zanger verweerde zich niet tegen de beschuldi-
5 en kreeg een boete en een taakstraf. Rodriguez heeft een
es tegen Michael aangespannen, omdat hij vindt dat die
daarna in videoclips belachelijk heeft gemaakt. Dit zou het
cdoneren van de agent hebben bemoeilijkt en hem emotio-
en geestelijk leed hebben toegebracht.
hi euwe bestemming lichttoren Philips
flpvENDe lichttoren van Philips in de Eindhovense bin-
stad krijgt een ambitieuze nieuwe bestemming. Twee pro
ontwikkelaars kopen het karakteristieke gebouw en gaan er
er meer koopappartementen, een hotel, kantoren en een
viteitencentrum gericht op technologie, design en multime-
in onder brengen. Daarmee is een investering gemoeid van
nfceveer 100 miljoen gulden. Vorig jaar liet Philips weten af te
>n van de lichttoren. Het pand is in de jaren twintig ge-
wd in een stijl die wordt aangeduid als de nieuwe zakelijk-
1. Philips gebruikte het decennia lang om er lampen te tes-
ui Het gebouw dankt er zijn bijnaam aan. Het is in de loop der
l^ej n uitgegroeid tot het beeldmerk van Eindhoven.
■sc< V cello' te zien in Parijs
i Een bezoeker van een tentoonstelling voor hedendaagse
in Parijs bewondert het werk 'TV cello' van de Koreaanse
lenaar Nam June Paik. Het kunstwerk maakt deel uit van
nternationale tentoonstelling die gisteren werd geopend.
foto AP
fstal uit Grieks museum opgelost
L Een negen jaar geleden gepleegde diefstal uit het arche-
sch museum van de Griekse havenstad Korinthe is opge-
)e Griekse minister van cultuur, Elisabeth Papazoi, heeft
;d dat 268 van de 271 kostbare antieke stukken in Miami
evonden. Zij worden zo snel mogelijk naar het museum
gebracht. Drie voorwerpen worden nog vermist. In april
drongen vier inbrekers het museum binnen en namen on-
leer 164 vazen, een marmeren beeld van 500 jaar voor
tus en portretten en standbeelden uit de Romeinse tijd
De meeste voorwerpen zijn door Amerikaanse archeolo-
inds 1896 uit de Griekse bodem gehaald. De waarde ervan
t op ruim 600 miljoen gulden geschat.
Mary J. Blige is een van de meest eigenzinnige zangeressen uit de
R&B-scene. Haar rauwe stem, aanpak en imago vormden altijd al
een verademing in die doorgaans nogal gladde wereld. Nu R&B alom
als uiterst hip wordt ervaren, mag ook Blige daar de vruchten yan
plukken. 'Mary' is haar meest persoonlijke plaat tot nu toe, vol balla
ds die je de tranen uit de tenen zullen trekken.
Met de ruige, hiphop-achtige beats
van 'What's the 411' uit 1992 vestigde
ze haar naam en haar reputatie: rauw,
opgegroeid in het getto, moeilijk, gril
lig, ongelukkig in de liefde. Tegen
woordig specialiseert ze zich in tijdlo
ze soulballads. 'Mary' staat er vol mee.
En moeilijk? Aan het einde van een
lange interviewdag is ze vooral erg
moe, maar bovenal uiterst sympa
thiek.
„Al mijn platen zijn persoonlijk",
zegt Mary als we het over de titel van
haar nieuwe album hebben. „Ik wou
het deze keer simpel houden. 'Mary',
dat is het. Tja, mijn teksten gaan vaak
over mijn relaties, hoe ik naar de we
reld kijk. Ik zet niet al mijn privé-be-
slommeringen in mijn teksten, zo is
het nou ook weer niet."
'Deep inside', met de inmiddels
veelvuldig geciteerde regels 'Deep insi
de I wish that you could see, that I'm
just plain old Mary', spreekt anders
boekdelen. „Dat gaat over het onder
houden van relaties als je beroemd
bent. Tja, dan spreek ik helemaal uit
eigen ervaring. Het is moeilijk om een
relatie te hebben met iemand die dat
niet begrijpt, dat er nog een Mary be
staat achter het beeld in de media,
maar dat dat imago wel deel uitmaakt
van mijn persoonlijkheid. Verder kan
ik prima omgaan met beroemd zijn: ik
ga gewoon naar de winkel, ik ga uit,
wat dan ook. Het gaat erom dat dege
ne met wie ik een relatie heb dat ook
kan. En dat valt niet mee."
R&B is lange tijd echte producers-
muziek geweest, waarbij de vocalisten
als poppen dansten aan de touwtjes
van de luitjes achter de knoppen.
Sinds Mary brak met haar ontdekker
Sean Combs ofwel Puff Daddy heeft ze
het heft in eigen hand genomen. „Het
is niet zo dat ik in de studio ga zitten
en iedereen vertel wat ze moeten
doen. Ik kies de producers en de studi
o's uit en vertel ze ongeveer hoe ik het
wil hebben."
Zo zet Mary beroemde producers als
Jimmy Jam en Terry Lewis, Lauryn
Hill, Chucky Thompson en anderen
naar haar hand. „Ik hoef die lui ook
niet persoonlijk te kennen of zo. Het
gaat erom dat we een klus klaren. We
krijgen altijd bakken tapes binnen van
producers die met me willen werken.
Deze keer een stuk of tachtig. Een deel
daarvan komt op de volgende plaat
'Mary Volume 2'. Maar dat wordt pas
volgend jaar."
Er doen nog meer beroemde gasten
mee op 'Mary': George Michael, Elton
John, Eric Clapton, Aretha Franklin,
wier 'Natural woman' ze al eens cover
de. „Dat zijn mensen naar wie ik op
kijk. En ik nodigde ze uit in mijn kleine
R&B-wereld. Een hele eer. Aretha is
een groot voorbeeld voor mij, als zan
geres. Mijn moeder draaide haar mu
ziek veel, dus ik ben ermee opge
groeid."
Zo hoorde ze thuis de inmiddels
klassieke soulgroten, terwijl ze op
straat in The Bronx en Yonkers, New
York kennis maakte met de rauwe hip
hop-cultuur. „Die twee elementen zit
ten nog altijd in mijn muziek. Ook hip
hop, al rap ik dan niet. Hiphop bete
kent meer dan alleen raps en gesamp-
elde beats. In buurten als The Bronx
en Yonkers leer je overleven, voor je
zelf opkomen. Dat helpt me in de mu
ziekbiz. Die wereld is vol slangen en
ander tuig. Die leer je snel genoeg
doorzien. Er is niet zoveel verschil tus
sen The Bronx en de muziekindu
strie."
Desondanks neigen Mary's platen
steeds meer naar de ouwe soul. „Balla
ds, tja, die liggen me wel." Nu is Mary
nog altijd niet de meest zuivere zange
res in R&B-land. Waar veel vocalisten
kiezen voor acrobatische stemmen-
krullerij volgens het Celine Dion- of
Mariah Carey-model, daar gaat Mary
er rauw en emotioneel, maar soms een
tikkie vals doorheen. Maar op 'Mary'
zingt ze beter dan ooit. Zangles geno
men misschien? „Welnee. Voorheen
had ik te maken met een hoop shit en
stress. Ik had te maken met mensen
om me heen die een slechte invloed
op me hadden. Die heb ik eruit ge
knikkerd en zo ben ik helemaal opge
bloeid."
Geheel in lijn met Mary's neiging tot
onafhankelijkheid begint ze nog een
eigen label ook. Een naam heeft ze er
nog niet voor, maar een artistieke lijn
wel: „Hedendaagse R&B, rappers, dat
soort dingen. Ik ken genoeg talent dat
nog geen kans heeft gekregen. Die wil
ik graag helpen. Met zo'n label kan
dat. Als dat lukt, ben ik gelukkig. Ver
der heb ik niet zoveel ambities buiten
de muziek. Een restaurant runnen
misschien."
Het gevecht is begonnen. Het
gevecht om de Haagse theater-
liefhebbers weer te krijgen waar
ze horen. In de Koninklijke
Schouwburg, bij Het Nationale
Toneel. Artistiek leider Ger
Thijs opent zaterdag de ver
nieuwde schouwburg met zijn
regie van de Couperus-bewer
king 'Oude mensen'.
Tweeënhalf jaar is zijn gezel
schap weggeweest. In balling
schap in Theater De Regentes.
De vraag is waar zijn publiek
inmiddels zit. „Ik weet het niet,
je weet niet wat ermee is ge
beurd. Sommigen zijn naar De
Regentes gekomen, anderen
hebben misschien een ander
uitgaanspatroon gekregen.
Angst? Ach, we moeten er ge
woon tegen aan. En de resulta
ten van de abonnementencam
pagne zijn heel erg goed, hoor
ik."
Thijs houdt van de schouw
burg die hij liefdevol 'de oude
dame' noemt. En die zal in haar
nieuwe uitmonstering centraal
staan in het beleid van zijn ge
zelschap. „We hebben ons bud
get gemaakt voor 2001 tot 2005
en daarbij staat de Koninklijke
Schouwburg absoluut in het
centrum van onze inspannin
gen. We willen tot een fiks be
zettingspercentage komen met
dit soort ondernemingen. We
hadden hier een heel specifiek
trouw publiek. Ook oud, mis
schien zijn er veel overleden,
weten wij veel. We doen een gi
gantische poging nieuw publiek
aan te boren. Ik heb heel be
wust jonge acteurs op het affi
che voor 'Oude mensen' gezet.
Want het gaat in het stuk ook
om jonge mensen, die van bin
nen oude mensen zijn."
De aanloop naar de grote
volksverhuizing terug naar de
schouwburg is niet erg soepel
verlopen. Thijs repeteerde er
terwijl om hem heen werd ge
klopt en geboord om de
schouwburg klaar te krijgen.
Met toneel en zaal zelf is het ge
lukt, er omheen zal schouw
burgdirecteur Hans van West-
reenen nog wel enkele
'schaampalmen' (de uitdruk
king is van hem) dienen te laten
aanrukken.
Tijdens zijn vakantie hoorde
Thijs dat Elisabeth Hoytink -
die de centrale rol van de oude
mevrouw Dercks in 'Oude
DEN HAAG HERMAN ROSENBERG
De befaamde akoestiek van de
Koninklijke Schouwburg is
door de renovatie aangetast.
Het geluid is 'droger' geworden
en de acteurs van het Nationa
le Toneel hebben er moeite
mee, aldus Ger Thijs, artistiek
leider van het Nationale To
neel. Ook bezoekers van de
eerste try-out van 'Oude Men
sen', dat zaterdag in première
gaat, klaagden over de ver
staanbaarheid.
Thijs: „Er zijn nieuwe, harde
re materialen in de zaal ge
bruikt. Daardoor ketst het ge
luid meer dan vroeger." Archi
tect Charles Vandenhove, die
de renovatie leidde, ziet dat
anders. „Er is meer ruimte ont
staan op het toneel. Daar gaat
een deel van het geluid naar
toe." Bij de renovatie is juist uit
alle macht geprobeerd de be
faamde akoestiek intact te ia-
ten. Daarom is er aan de hoef-
ijzervorm van de zaal niets ver
anderd. Toch is er één archi
tectonisch element verwijderd.
De versierde lijst rond het to
neel is weggehaald. Vandenho
ve had dit liever niet gedaan,
maar de gemeente en de
schouwburgdirectie hebben
deze ingreep doorgedrukt om
meer ruimte op het toneel te
krijgen en om de belichting
van opzij te kunnen verbete
ren.
Thijs is overigens over het
geheel genomen zeer tevreden
met de vernieuwde schouw
burg. Hij verwacht dat de ac
teurs tijdens de andere try-outs
deze week voldoende kunnen
wennen aan het nieuwe geluid.
Mary J. Blige: „Mijn teksten gaan vaak over mijn relaties."
Ger Thijs in de Koninklijke Schouwburg: „We hadden hier een heel specifiek trouw publiek." foto cpd theo bohmers
mensen' zou spelen - ziek was
geworden. Hij vond een op
volgster in Elisabeth Andersen,
die hij overtuigde dat ze moest
terugkeren uit haar zelfgekozen
isolement. Bij de moeilijkheden
kwam ook nog dat mede-artis
tiek leider Johan Doesburg in
stortte en enkele regies niet kon
doen. Veel rust heeft hij tijdens
zijn vakantie in Limburg niet
gehad. „Een puinhoop", zegt
hij terugldjkend. „Maar ach, in
een vakantie gebeurt er altijd
wat.".
Hij geniet van het feit dat hij
met zoveel verschillende ac
teursgeneraties werkt in Wil
lem-Jan Ottens Couperus-be
werking. „De oudste wordt
tachtig, de jongste komt van de
Toneelschool. Dat is mooi om
te zien. Ik zit er in feite zelf tus
senin. Ik behoor bij de midden
generatie die ook in het stuk de
problemen heeft. Ik ben 51,
mijn ouders zijn kort na elkaar
overleden, zo'n repetitiedag
met de hele club, dat hakt er
behoorlijk in. Ik kom ook de
grenzen van mijn eigen fysieke
vermogens tegen, de grenzen
aan mijn ambities. Dat gaf een
tweede laag aan de repetities
voor 'Oude mensen', dat maak
te het spannend."
„Couperus is een heel pretti
ge schrijver", vindt hij. „Ver
bijsterend leesbaar. Ik ben
laatst Vestdijk weer eens gaan
lezen en dan merk je, ondanks
dat ik het goed vind, dat het
veel moeizamer is. Couperus
laat je toe. We zijn nog lang niet
klaar met hem, denk ik. Eén van
zijn historische romans voor
het toneel bewerken, lijkt me
fantastisch."
Vorig seizoen sprak een aan
tal theatermensen de bezorgd
heid uit over de positie van het
gesubsidieerde toneel, de door
repertoirekeus, benadering en
verbrokkeling in aanbod moei
zamer geworden verhouding
met het publiek. Thijs daarover:
„Ik heb wel degelijk het gevoel
dat de slag om het toneel wordt
gewonnen in de grote zalen en
bij grote publieksgroepen. Daar
moet je voor blijven vechten.
En daarin zijn projecten als
'Oude mensen' eminent be
langrijk. Omdat je die alleen
maar als gesubsidieerd gezel
schap kan doen. En omdat het
heerlijk voor het publiek is zo'n
voorstelling te" zien, met dat
grote aantal acteurs op het to
neel en die brede vertelling.
'Het Vak', vindt Thijs, dat is
belangrijk. Met andere accen
ten dan er nu in de praktijk lig
gen. „Nederland is altijd bezig
met vernieuwing en avant-gar
de. Je hebt nu heel veel jonge
theatermakers die een fantasti
sche eigen stem hebben, die
dialogen kunnen schrijven en ik
weet niet wat, maar die van
structuur geen kaas hebben ge
geten. Omdat ze de gewone
vakkennis missen."
Die nadruk op goedgemaakte
stukken, sterke acteursroilen is
herkenbaar in het repertoire
van zijn Nationale Toneel: 'De
kersentuin', 'Misery','Nora',
'De meiden', 'De geur van wa
ter'. Repertoire dat veelal vanuit
de acteur is gedacht. Een stel-
lingname tegen theater waarbij
alles - stuk, auteur, acteurs -
ondergeschikt is aan de godde
lijke vrijheid van een regisseur.
„Ik zou willen dat voorstellin
gen alleen maar over acteurs
gingen", zegt Thijs. „Het is een
decadent soort verschijnsel,
vind ik, dat degene die je niet
op het toneel ziet de figuur is
om wie het allemaal draait. Ik
zou willen dat je als toeschou
wer niet merkt dat er geregis
seerd is. Ik denk dat dót een
nieuwe tendens gaat worden."
»op de 3 Oktober kalender
sdit jaar 425 jaar ge-
'dat Leiden werd ont-
Om dit te vieren heeft
October Vereeniging
irachtige kalender ge-
(t. Een echt Leidse ka-
Iwaar vindt je een ka-
t' die begint op 16
imber 1999, de dag
de inschrijving voor
ig en Wittebrood en
9t op 3 oktober 1999
elke maand een grote
van een Leidens Ont-
iering van weleer.
laait maar 15,= voor
Leidse pracht-exem-
Het Leidse jear zou eigenlijk r...
.verkrijgbaar o.m. bij oktober tot oktober moeten lopen.
■eidsch Dagblad en in boekhandels.
het 18cm hoge Cornelis Joppenszbeeldje is bij ons te koop
12,50.
eciale aanbieding
het leidsch dagblad
