I
EU-uitbreiding: kritiek eerst even vooral opa
en lof voor kandidaten
Indonesië heeft nooit toegegeven aan buitenlandse druk
Buitenland
Belgische kroonprins heeft nu echt een vrouw gevonden
Van den Broek wordt
Kinderen bevechten doorgang
■r gp
Moslimstrijders Algerije
leveren hun wapens in
11 SEPTEMBER 1999
in Turks ministerie
veiligheidsmaatregelen Rusland
Na de aanslag op een flatgebouw in Moskou, waarbij
doden vielen, zijn in Rusland op grote schaal veilig-
genomen. Zo'n vierduizend extra politiemen-
in de straten, stations en grote markten van de
Grenscontroles zijn verscherpt en ook in kemcentra-
veiligheidsmaatregelen opgevoerd. De Moskouse po-
tevens twee verdachten gearresteerd in verband met
De reddingsploegen sloten hun werkzaamheden in
aan het einde van de middag af. Ook de
van de politie hielden het voor gezien. Van de
die bij de aanslag vielen, worden nog 45 in zie-
behandeld.
Bij een bomexplosie in een kantoor van hel Turkse
e van financiën in Istanbul zijn gisteren zeker twintig
gewond geraakt. De bom explodeerde rond zeven" uur
toen er niet veel mensen meer in het zes verdiepin-
de pand waren. Eerder op de dag was al een verdacht
::fdat een bom bleek te bevatten ontdekt in het kantoor
linisterie van arbeid in Istanbul. Explosievendeskundi
len het pakje op een stuk land bij het kantoor, waar
ïinuut later ontplofte. Door de explosie sprong een
ital ramen in het kantoor, maar niemand raakte ge-
politie vermoedt dat de bommen zijn geplaatst door
radicaal linkse groepen.
meester van Bagdad verdronken
De burgemeester van de Iraakse hoofdstad Bagdad,
wad Jassim, is gisteren verdronken. De Iraakse televi-
brak haar reguliere uitzending om het nieuws van de
i n8 van Jassim bekend te maken. Waar en onder welke
IM gheden Jassim verdronk werd niet gezegd. Jassim was
7 burgemeester van Bagdad. Onder zijn leiding werd
leim de vakantieplaats Saddam al-Tharthar aan het
Midden-Irak gebouwd. In vrijwel elke steen die
de bouw van de in mei voltooide plaats staan
president Saddam Hussein gegraveerd.
nrad aan de Theems
10 Ónder leiding van Nederlandse technici is gisteren aan
van de Theems in Londen tergend langzaam het groot-
>dernste reuzenrad ter wereld op zijn plaats gehesen.
van de avond moest het werk worden stilgelegd we-
defect. Het reuzenrad, met een diameter van 135 me
ielf met het Millenium Dome - de grootste tent ter wereld
de belangrijkste Britse toeristische trekpleisters van
ICCwe millennium worden. Het rad wordt 'The Londen
Londense oog') genoemd en optimisten spreken al
itse tegenhanger van de Parijse Eiffeltoren. Er wordt
op jaarlijks twee miljoen bezoekers. Officieel dient het
vijf jaar te worden opgedoekt, maar vrijwel iedereen
al vanuit dat het een blijvertje wordt. De 1.500 ton
istructie is gebouwd door het Krimpense staalbedrijf
kt 3
generaal KFOR-commandant
)e Duitse generaal Klaus Reinhardt is gisteren tot
iant van de KFOR-macht in Kosovo benoemd. De 58-
itair wordt de opvolger van de Brit Michael Jackson,
immando officieel op 8 oktober in Pristina overdraagt.
1 in Berlijn geboren Reinhardt is sinds 1960 in de Bun-
Sinds 1998 is Reinhardt commandant van de geallieer-
rijdkrachten in Midden-Europa in Heidelberg.
■Rka bombardeert Irak
De Verenigde Staten zeggen gisteren in de no-flyzone
■Irak een luchtafweerpost te hebben gebombardeerd,
rak echter werden er burgerdoelen aangevallen, maar
rmand gewond. Het Amerikaanse ministerie van de-
dat de installatie nabij Mosul werd aangevallen omdat
tit regelmatig patrouillerende toestellen in de no-flyzo-
'•orrel werden genomen met radar. Irak meldde ook
tg eerder een werknemer van een graansilo in Zuid-
gedood bij een Amerikaanse raketaanval. Twee arbei-
fen gewond en huizen in de omgeving van de silo
Sschadigd, aldus het staatspersbureau INA.
acht tegen Duvalier
r in Frankrijk woonachtige Haitianen hebben gisteren
"tklachten wegens „misdaden tegen de menselijk-
liend tegen de voormalige dictator Jean-Claude Du-
ier zeggen onder het bewind van Duvalier jaren ge-
I hebben gezeten en gemarteld te zijn. Het openbaar
I moet beslissen of de klachten volgens het Franse
■toelaatbaar zijn. Duvalier, alias 'Baby Doe', werd na
Tan zijn vader Francois 'Papa Doc' in 1971 op 19-jarige
i president voor het leven benoemd. Onder het bloedi-
p van vader en zoon sinds 1957 kwamen tienduizen-
en om het leven.
che eenheden veroveren dorp
'JA. Russische eenheden hebben gisteren de inna-
van Gamijach, een van de West-Dagestaanse dor-
jna een week gèleden door islamitische rebellen wer-
Td. Volgens een officier is bij de actie geen enkele
'veld, maar lieten 47 rebellen in de strijd het leven,
•n op hun beurt zeggen achttien Russische militairen
gewonde Russen gevangengenomen te hebben,
ït duidelijk hoe vast het dorp in handen is van de Rus-
endfl de afgelopen weken meermaals veroverde dorpen
ie rebellen moesten afstaan. Premier Vladimir Poetin
ndgenoten vrijdag op 'niet hysterisch' te worden om-
»er de opstandelingen nog niet heeft verdreven, zo
it persbureau Interfax. Hij houdt vol dat de eenheden
een vastgelegd plan werken", aldus het persbureau.
brussel paul koopman
correspondent
In het Waalse gehucht Ville-la-Bonne-
Eau had de plaatselijke bevolking al lan
ger weet van de romance, maar voor
veel Belgen kwam de mededeling van
het paleis van Laken gistermiddag als
een volslagen verrassing: Kroonprins Fi-
lip (39) heeft zijn hart verpand aan een
logopediste uit een oud Belgisch adellijk
geslacht. Op zaterdag 4 december wordt
er in Brussel getrouwd, aldus het Hof.
Voor aanstaande maandag is een foto
sessie aangekondigd, maar de Belgische
televisie wist gisteravond al de hand te
leggen op een vakantiekiekje van de 26-
jarige Mathilde d'Udekem d'Acoz.
De aanstaande bruid van prins Filip is
de gedroomde huwelijkskandidate. Ze is
opgegroeid in Wallonië, maar haar fami
lie heeft sterke Vlaamse wortels. Ze
woont en werkt in Brussel. Volgens het
Hof is Mathilde, die een jaar lang in Ne
derland zou hebben gewoond, perfect
tweetalig. Het is bovendien voor het
eerst dat een Belgische troonpretendent
een vrouw uit eigen land huwt. „Dit is
een groot geluk voor België", glunderde
de minister van buitenlandse zaken
Louis Michel. Premier Guy Verhofstadt
had eerder bekend gemaakt dat het ka
binet van harte met het huwelijk in
stemt. „Wij zijn allemaal zeer blij", zei
hij.
Volgens het paleis hebben de prins en
zijn geliefde elkaar al drie jaar geleden
leren kennen, zonder dat de Belgische
media lucht kregen van de verhouding.
In 1997 woonde de prins de begrafenis
bij van de zuster van Mathilde, die sa
men met haar grootmoeder bij een ver
keersongeval om het leven was geko
men.
Afgelopen donderdag meldde de Ga
zet van Antwerpen als eerste dat een ver
loving van de prins en de jonge logope
diste ophanden zou zijn, maar kreeg het
bericht niet bevestigd. De aanstaande
bruid hield zich nog van de domme: „Ik
verloofd met prins Filip? Neen hoor,
heel amusant", giechelde ze aan de tele
foon. De druk op het Hof om het ko
mende huwelijk openbaar te maken,
nam echter toe, toen ook Het Laatste
Nieuws prins Filip koppelde aan Mathil
de, onder de kop 'Verloving voor prins?'
De slag om de arm was begrijpelijk.
De Belgische kroonprins figureerde de
laatste jaren in een hele reeks echte en
vermeende liefdesaffaires, die echter
geen van allen bleken te beklijven. Tot
grote zorg van veel koningsgezinden,
bleef Filip, net als zijn broer Laurent,
vrijgezel. Vanwege het uitblijven van een
verloving kleefde aan Filip de laatste ja
ren een wat tragisch imago. „Ik ben niet
de zielepoot voor wie ik meestal versle
ten word", bezwoer hij tijdens een infor
mele ontmoeting met Belgische journa
listen in 1997. Bij publieke optreden
maakte de prins bovendien een onzeke
re indruk. „Hij kan het niet, hè, een
droevig geval", schamperde de voorma
lig grootmaarschalk van het Hof, Her
man Liebaers.
Met een huwelijk voor de boeg wordt
aan het recht op de troon van Füip niet
meer getornd. „Dit wordt een prima ko
ning, net als alle vorige", voorspelde
Henry d'Udekem d'Acoz, oom van Ma
thilde en burgemeester van Poperinge.
Filip is de afgelopen jaren grondig op
zijn taak voorbereid en volgens veel
waarnemers gegroeid in zijn rol. Behalve
dat hij een solide militaire opleiding en
vliegbrevet heeft, studeerde Filip enige
tijd in Oxford, overigens zonder exa
mens af te leggen, en in Stanford. Sinds
1993 is hij erevoorzitter van de Belgische
dienst voor buitenlandse handel.
De familie d'Udekem d'Acoz bezit een
prachtig kasteel in Wallonië vlak bij Bas-
togne (Bastenaken) liggende gehucht
Losagne. De vader van de aanstaande
bruid is een gepensioneerd luchtmacht
piloot, haar moeder een Poolse gravin.
Het domein van de familie biedt vol
doende privacy voor een prinselijke
idylle.
Eenmaal werd Filip in verband ge
bracht met een Nederlandse 'vlam': de
Eindhovense arts Ellen Leburton zou op
het punt staan te verloven met de
kroonprins, meldde het Eindhovens
Dagblad in 1997. „Lariekoek1', luidde
het korte commentaar van de vrouw
zelf. Eerder passeerden onder anderen
Elisabeth van Beieren, Sigrid van Erps,
Isabelle van Habsburg Este, markiezin
Fiametta Friscobaldi, prinses Alexia van
Griekenland en markiezin Adriana Tor
res da Silva de revue.
De Belgische kroonprins Filip.
foto anp
Letland maakt goede vorderingen
brussel paul koopman
correspondent
Niet meer dan zes kandidaat-lidstaten komen in aan
merking voor onderhandelingen over toetreding tot de
Europese Unie, te beginnen op 10 november. Maar wel
licht kan eind volgend jaar ook Letland bij deze groep
aansluiten, als de Baltische staat haar democratische en
economische hervormingen tenminste voortzet. Deze
worst hield Europees Commissaris Hans van den Broek,
belast met de uitbreiding van de EU, gisteren de regering
in Riga voor.
den gevorderd zijn met hun
economische en democratische
hervormingen alsmede met het
overnemen van de 80.000 pagi
na's Europese wet- en regelge
ving. Daarnaast werd voor het
eerst ook Turkije, in de Europe
se terminologie geen kandidaat
maar 'kanshebber', tegen het
licht gehouden.
brussel paul koopaaan
correspondent
Van den Broek lichtte in het Eu
ropees Parlement de 'voort
gangsrapporten' toe, die de Eu
ropese Commissie over de kan
didaat-lidstaten heeft opge
steld. Deze rapporten geven
aan hoe ver de in totaal elf lan-
Als een strenge maar recht
vaardige schoolmeester ver
deelde Van den Broek zorgvul
dig zijn lof en kritiek over het
klasje Europeanen-in-de-dop.
Tsjechië en Slovenië, beiden
behorend tot de kopgroep van
zes landen die reeds aan de on
derhandelingstafel mogen aan
schuiven, doen onvoldoende
hun best, aldus de commissa
ris. Litouwen, Slowakije en Let
land (klasje lager) maken daar
entegen goede vorderingen. In
Slowakije lijkt met de verkiezing
van een nieuwe president de
democratie weer hersteld te
worden, Litouwen en Letland
besteden onder grote druk van
'Brussel' meer aandacht aan de
rechten van hun omvangrijke
Russische minderheid.
Volgens Van den Broek is het
niet uitgesloten dat de Europe
se Commissie in een later stadi
um naast Letland ook Litouwen
en Slowakije voor onderhande
lingen uitnodigt. Het laatste
woord hebben echter de Euro
pese staats- en regeringsleiders,
die er eerder blijk van hebben
gegeven niet met een te grote
club kandidaten tegelijkertijd te
willen praten over toetreding.
Bij het Europese uitbreidings
proces spelen nationale sympa
thieën en de vrees voor het on
bestuurbaar worden van de
Unie een belangrijke rol. Vorig
jaar werd beslist dat Hongarije,
Tsjechië, Polen, Estland, Slove
nië en Cyprus als eersten over
toetreding mogen onderhande
len.
kosovska mitrovcaKosovaarse kinderen proberen een barricade brug is al wekenlang het toneel van gevechten. Gisteren zouden er
van prikkeldraad weg te trekken. De barricade is door Franse KFOR- vier explosies zijn geweest Donderdagavond vielen ruim honderd
soldaten en Italiaanse politieagenten aangebracht om de Kosovaren gewonden door heftige botsingen tussen Serviërs en Albanezen in de
doorgang te verhinderen naar het Servische deel van de stad Mitrovi- stad. Onder de gewonden bevinden zich volgens een KFOR-woord-
ca Kosovska, aan de andere kant van de brug over de rivier de Ibar. De voerder ook vijftien Franse politiemensen en soldaten. foto epa
Het wordt weer tijd dat Neder
land een hoge internationale
post claimt. Het advies komt
van Hans van den Broek,
scheidend Europees Commis
saris. Zelf heeft Van den
Broek, net als indertijd oud-
premier Lubbers, nog geen
idee wat hij gaat doen. Maar
mag het Nederlandse volk wel
weten dat hij in zijn laatste
vergaderweek nog een paar
miljoen bij elkaar heeft gerit
seld?
Volgens Van den Broek is er zes
maanden nadat de Commissie-
Santer wegens een kritisch rap
port over fraude en wanbeheer
demissionair werd, geen reden
meer voor tandengeknars. „Er
is bij mij geen ondertoon van
verbittering. Ik vond het heel
uitdagend aan dit Europese
project meegewerkt te heb
ben", zegt hij bij zijn afscheid,
waarvoor een glaasje champag
ne wordt geschonken in de ver
gaderzaal van de Commissie-
Santer.
De ploeg-Santer heeft grote
projecten op de rails gezet, be
nadrukt Van den Broek nog
maar eens: de euro, de land
bouwhervormingen, de uitbrei
dingsonderhandelingen. En
dankzij nieuwe afspraken met
het Europees parlement zal de
volgende Commissie niet nog
maals om het falen van één
commissaris (Cresson) collec
tief moeten aftreden. „Zo'n cri
sis doet zich geen tweede keer
voor."
Toch wil Van den Broek op
de valreep nog een boodschap
kwijt. Is het niemand opgeval
len dat belangrijke internatio
nale posten de laatste maanden
door grote lidstaten zijn ge
claimd? „Ik noem Prodi, Sola-
na, Kouchner, Hombach, alle
maal afkomstig uit een groot
land. Bij de nieuwe Europese
Commissie is het buitenlands
beleid in handen van de Frans
man Lamy en de Duitser Ver
heugen. Ik kan me voorstellen
dat kleinere landen nu hun deel
gaan opeisen."
Of Van den Broek ook zelf
van zo'n assertievere houding
zal profiteren is onzeker. Hij
deed de afgelopen maanden al
vergeefs een gooi naar de hoog
ste baan bij de NAVO - de Brit
Robertson werd secretaris-ge
neraal - en de coördinatie van
het Balkan-beleid.
Van den Broek voelt zich nog
jong genoeg voor een andere
internationale post. Veel haast
zegt hij echter niet te hebben.
„Ik heb een paar verzoeken,
maar die gaan mee de karton
nen verhuisdoos in. Iedereen
adviseert me het de eerste
maanden rustig aan te doen. En
ach, ik heb ook nieuwe ver
plichtingen als grootvader."
Een boerderijtje in Lochem
wordt verbouwd en met de
buurman is al afgesproken
waar de schapen mogen gra
zen. „Zo hoef ik niet zo veel te
maaien."
Bij hoge uitzondering gunt de
commissaris nog een blik ach
ter de schermen van de Euro
pese Commissie, waar alle aan
wezigen volgens het boekje al
leen maar het Europees belang
mogen dienen. Maar dat is de
theorie, in de praktijk jeukt ook
het landsbelang. Van den
Broek: „Ik heb er woensdag nog
voor gepleit het bedrag voor
plattelandsontwikkeling in Ne
derland aanzienlijk te verho
gen. Landbouwcommissaris
Fischler had er 34 miljoen Euro
per jaar voor gereserveerd."
Uiteindelijk is het bijna twintig
miljoen meer geworden. Was
het Nederlands kabinet een
beetje dankbaar voor die inter
ventie? Van den Broek verzucht:
„Minister Brinkhorst vond het
nog te weinig."
algiers ap
van bommen gratie in het voor
uitzicht gesteld, op voorwaarde
dat ze hun wapens inleveren.
Woensdag nog leverden 52 mi
litante moslims volgens de
krant Liberte hun wapens in in
de regio Jijel, driehonderd kilo
meter ten oosten van Algiers.
Volgens president Abdelaziz
Bouteflika heeft de opstand die
moslimmilitanten in 1992 be
gonnen aan 100.000 mensen
het leven gekost. De regering
zegt de opstandelingen vrijwel
te hebben bedwongen.
Tussen de tweehonderd en 250
leden van de Gewapende Isla
mitische Groep (GLA) hebben
hun wapens ingeleverd sinds
de Algerijnse regering militante
moslims aan het begin van de
ze zomer gratie aanbood. Dat
heeft premier Smail Hamdani
bekendgemaakt.
De regering heeft militante
moslims die zich niet schuldig
hebben gemaakt aan moord,
verkrachting of het plaatsen
jakarta geoff spencer «ap
De westerse houding tegenover Indo
nesië in de kwestie Oost-Timor kan
onbedoelde, verstrekkende gevolgen
hebben voor de betrekkingen met
het land. Het gevaar dreigt dat de In
donesische bevolking, op drie na de
talrijkste ter wereld, zich massaal van
het Westen afkeert en haar heil zoekt
in het nationalisme en moslimfunda
mentalisme.
Indonesië staat onder grote druk om
een einde te maken aan het geweld op
Oost-Timor of anders een vredes
macht van de Verenigde Naties (VN)
toe te laten. Langs de noordkust van
Australië worden duizenden militairen
gereed gehouden om deel te nemen
aan een dergelijke vredesmacht. Ver
schillende andere landen, waaronder
Groot-Brittannië, hebben ook al mili
tairen voor de troepenmacht toege
zegd. Het Internationaal Monetair
Fonds (IMF) heeft, om het land verder
onder druk te zetten, de hulp ver
traagd waarmee de in een diepe crisis
verkerende Indonesische economie
weer vlot moet worden getrokken.
„De internationale gemeenschap
moet Indonesië niet te veel onder druk
zetten of het wordt geconfronteerd
met een reactie van ultranationalis
ten", waarschuwde Dewi Fortuna An
war, een politiek analist en adviseur
van president Habibie gisteren. „Indo
nesië heeft in zijn geschiedenis nooit
toegegeven aan intematiqnale druk.
Het kan zich naar binnen keren en an
ti-westers worden", aldus Dewi. Daar
naast kan volgens haar ook de over
gang naar democratie, die dit najaar
moet plaatsvinden, door de westerse
bemoeienis met de kwestie Oost-Ti-
mor in gevaar komen.
De anti-westerse houding is al dui
delijk op straat te bespeuren. Gisteren
verbrandden zo'n honderd demon
stranten in Jakarta Amerikaanse en
Australische vlaggen, nadat de Ameri
kaanse president Clinton alle militaire
betrekkingen met het land had verbro
ken. Australië, ooit het enige land dat
de Indonesische soevereiniteit over
Oost-Timor erkende, had het geweld
op het eilanddeel fel veroordeeld.
De westerse druk heeft de nationa
listische trots van veel Indonesiërs ge
krenkt. Minister van buitenlandse za
ken Ali Alatas en legercommandant
generaal Wiranto, door velen be
schouwd als de werkelijke machtheb
ber in het land, hebben herhaaldelijk
gezegd dat ze geen vredesmacht op
Oost-Timor zullen dulden. Gisteren
zei Wiranto dat Indonesië bereid is
een vredesmacht te ontvangen, maar
dat het eerst zelf wil proberen de orde
te herstellen. Maar tot dusver doen In
donesische troepen eerder mee aan
het geweld tegen Oost-Timorezen dan
dat ze proberen het te voorkomen.
„We zijn een soeverein en onafhan
kelijk land", zegt voormalig vice-presi
dent en gepensioneerd legercomman
dant Tri Sutrisno. „Ieder van ons moet
de internationale en nationale regels
respecteren. Daarom kunnen buiten
landse troepen niet zo makkelijk Indo
nesië binnentrekken zonder de goed
keuring van onze regering."
Tri was hoofd van het Indonesische
leger toen troepen in 1991 het vuur
openden op ongewapende demon
stranten op het Santa Cruz-kerkhof in
Dili. Zo'n tweehonderd mensen wer
den daarbij gedood. De massaslach
ting zette de kwestie Oost-Timor op de
internationale politieke agenda.
Indonesië, dat Oost-Timor in 1975
bezette, is het grootste moslimland ter
wereld. Ongeveer negentig procent
van de 210 miljoen inwoners is mos
lim. Een vooraanstaande religieuze lei
der heeft zich ook gekeerd tegen de
westerse druk. „De waardigheid van
Indonesië is te groot om mee te spe
len", waarschuwde Abdurrahman Wa
hid, een kandidaat bij de komende
presidentsverkiezingen en hoofd van
de Nahdlatul Ulama, een veertig mil
joen leden tellende moslimorganisatie.
Wahid stelde vorige week voor om
het naburige Australië politiek te isole
ren wegens de ijver van het land voor
een vredesmacht. Gisteren vroeg de
jeugdorganisatie van Nahdlatul Ulama
om een oorlogsverklaring tegen Au
stralië en Nieuw-Zeeland. De jonge
renorganisatie zei dat haar leden zou
den strijden tegen elke internationale
troepenmacht die naar Oost-Timor
wordt gestuurd.
De pro-Indonesische milities op
Oost-Timor en enkele Indonesische
leiders weigeren de uitslag van het re
ferendum van 30 augustus, waarin
ruim 78 procent van de Oost-Timorese
kiezers voor onafhankelijkheid stem
de, te erkennen. Ze beschuldigen de
VN ervan dat ze het referendum op
slinkse wijze hebben opgedrongen en
daarna met de uitslag hebben gemani
puleerd.
Enkele parlementsleden hebben al
gezegd dat ze zich zullen verzetten te
gen pogingen van het nationale parle
ment om Oost-Timor op grond van de
uitslag van het referendum onafhan
kelijkheid te verlenen. „De Verenigde
Naties moeten aantonen dat ze onpar
tijdig zijn bij het verwerken van de
stemmen. Zo niet, dan zullen we de
uitslag niet accepteren", aldus Eki
Syahrudin, een vooraanstaand lid van
Habibie's regerende Golkar-partij.