Tapdansennagellak en de driecentssehool
ÜflNGEN
"'"VOORBIJGAAN
Leiden Regio
STADSGEZICHT
ZATERDAG 11 SEPTEMBER 1999
chef wim wegman, 071 -5356414, plv -chef annet van aarsen, 071-5356436
Jannie van den Berg-van Schoonder-
woerd den Bezemer werd op 18 april 1930
geboren in de Weverstraat, in een echte
arbeidersbuurt. Het gezin Van Schoon-
derwoerd, dat kort daarop nog een paar
keer verhuisde, had het niet breed. Des
ondanks blikt Van den Berg-Van Schoon-
derwoerd den Bezemer - weduwe na het
overlijden van haar man Cor van den
Berg ongeveer twintig jaar geleden - terug
op een prettige jeugd. Omdat het gezin
een eenheid vormde. Waar ze ook met z'n
allen woonden, het was er altijd gezellig.
En het huis was altijd vol muziek.
Leidenaars blikken
terug op hun verleden
k ben thuis geboren. Thuis
bevallen, dat was in die tijd
i'eel gewoon. Het ziekenhuis
tras voor veel mensen te duur.
J 'eker in de crisistijd. De kraam-
rerpleegster was ene mevrouw
fisser. Samen met haar zus was
e heel bekend. Ze hebben heel
n, vat kinderen gehaald. Ook bij
>ns thuis. Pa en ma hadden er
legen. Acht meisjes en een jon-
;en. Mijn vader is wel een paar
;eer kwaad weggelopen als het
[u' veer een meisje was, haha.
Ne woonden in een klein huisje
de Weverstraat. Nu is het
lieuwbouw, maar toen waren
iet allemaal kleine wevershuis-
hp :s. Mary Bey, de Zangeres zon-
er Naam woonde ook in die
traat. Zelf kan ik me daar niets
van herinneren, ze was ook een
stuk ouder dan ik, maar een
paar van mijn zussen kenden
haar wel. Het grappige is, dat
de Weverstraat daarvoor Singel
straat heette. Dat straatje was
vooral bekend omdat Goeie
Mie er was gearresteerd. Die
gifmengster, dat mens dat zo
wat de hele familie en al haar
kennissen had uitgemoord.
Lang heb ik niet in de Wever
straat gewoond, al snel verhuis
den we naar de Oranjegracht,
een klein stukje verderop. En
op de Oranjegracht zijn we nog
een keer verhuisd. Allemaal
piepkleine huisjes in dezelfde
buurt, een echte arbeiders
buurt. Toen ik zeven was zijn
we nog een keer verhuisd naar
ir. nnie van den Berg-van Schoonderwoerd den Bezemer: „Geld voor
ute leelgoed was er niet. Maar daar vonden we wel wat op. Met een oud
oi ftswiel kon je ook goed hoepelen." foto hiflco kuipers
de 5de Binnenvestgracht, vlak
bij de Hortus. Een vooruitgang.
Want dat huis was een stukje
groter dan de vorige. Maar nog
te klein voor een eigen kamer
voor alle kinderen natuurlijk.
We sliepen gewoon met z'n al
leen bijelkaar op zolder.
Moeder had niet elke dag te
eten voor ons. Dat was er ge
woon niet altijd. Dat kwam ook
omdat vader niet elke keer werk
had. De steun was niet toerei
kend. En er moesten toch ne
gen kinderen worden gevoed.
Mijn broer werkte wel eens bij
Wernink, de betonfabriek. Maar
financieel schoten wij daar niet
erg veel mee op. Dat geld werd
weer gewoon van de steun af
getrokken. Geld voor speelgoed
was er ook niet. Maar daar von
den we wel wat op. Met een
oud fietswiel kon je ook goed
hoepelen bijvoorbeeld. Touw
tjespringen en tollen, daar ver
maakten we ons ook mee. 's
Winters haalden we ijsschotsen
uit de sloot en zetten die bij
mensen voor de deur. Peren
pikken en appels.
Maar verder had ik toch een ge
wone jeugd, hoor. Een fijne
jeugd ook. Op de kleuterschool
in de Groenesteeg. Bij juffrouw
Agaat, een heel aardig mens. Ze
was een vrije meid, onge
trouwd. Typisch trouwens, in
die tijd bleven veel schooljuf
frouwen alleen. Waarom zou ik
niet weten, maar het was echt
opvallend. Daarna ging ik naar
de Zuidsingelschool, de lagere
school. Het driecentsschooltje
noemden ze dat ook wel, een
school voor de arbeidersklasse.
Want zo was dat: je had scholen
voor de armen en je had Scho
len voor de rijken. Er bestond
toen nog een enorme tweede
ling. Ik wist gewoon niet beter.
Op mij heeft het nooit zoveel
indruk gemaakt. Ik heb ook
nooit tegen iemand opgekeken.
Op dat driecentsschooltje had
je de zogeheten schoolkinder
voeding. Om twaalf uur kon je
daar eten als kind. Aan een lan
ge tafel. Maar ik lustte niet alles.
Dan stond daar bijvoorbeeld
een schaaltje met erwtensoep.
Vond ik niet lekker, dus ik liet
het staan. En de soep werd
maar kouder en kouder. Totdat
een juffrouw zei: „Eet op, je
moeder heeft het niet." Maar
Vader en moeder Van Schoonderwoerd den Bezemer voor hun huis
5de Binnenvestgracht.
dat deed ik dus niet. Griesmeel-
pap vond ik ook niet lekker.
Nee, ik at daar alleen wat ik lek
ker vond. Ik ben nu nóg geen
grote eter.
Vader deed veel in tweede
hands spullen. Hij ging vaak
naar het Venduhuis, waar je
van alles kon kopen. Bankstel
len, schilderijen, antiek. Dan
kwam hij soms thuis met een
mooie kast, die zo glom dat je je
haren er in kon kammen. Had-
ie gekocht voor een prikkie en
die verkocht hij dan weer.
Mijn vader was een eerlijke
man, recht door zee. Dan zei hij
tegen iemand die bij ons thuis
was gekomen: 'Ik heb liever dat
je hier niet meer komt, want ik
mag je niet'. En hij hield van
sterke koffie, van die koffie waar
je lepeltje bij wijze van spreken
in bleef staan. Zo zei hij bij
voorbeeld tegen een buur
vrouw: 'Ik vind je een schat van
een vrouw maar koffiezetten
kun je niet'.
Mijn vader hield van eenvou
dig. Van vrouwen die zich op
maakten moest hij niets heb
ben. Beneden in de gang hing
een spiegel waar wij ons voor
opmaakten. Die heeft hij vaak
genoeg kapotgemaakt. Maakte
niet uit, er werd weer gewoon
een nieuwe spiegel gehaald bij
Van Weeren.
Nagellak vond mijn vader ook
afschuwelijk. Die lucht vooral
vond hij heel erg. Hij zag een
keer een flesje nagellak staan.
'Ben je nou alweer bezig met
die rotzooi', zei hij en hij pakte
het flesje en hield het onder de
kraan. Liep dat flesje natuurlijk
over. En die lak liep dus over
zijn hand. Je had z'n gezicht
moeten zien. Vreselijk vond hij
het. Nee, met moderne dingen
had hij niet veel op. We ver
kleedden ons op zolder, maar
als het daar koud was, sloeg dat
soms op onze blaas. Als we dan
in ons ondergoed naar de WC
gingen, die beneden was, zei
onze vader: 'Ik wil hier geen na
kende dames'.
Maar geen kwaad woord over
vader hoor. Het was een heel
man. Mijn moeder was
ook heel aardig. Gastvrij. Wie er
ook op visite kwam, iedereen
was welkom. En bij haar kon je
altijd met je problemen terecht.
Ons gezin vormde ook echt een
geheel. We hadden bijvoor
beeld een visclubje. Op zondag
morgen gingen we met de fiets
naar Zoeterwoude om te vissen.
foto familiearchief
Gezellig. Net als thuis, daar was
het ook altijd gezellig. We luis
terden vaak naar muziek. Ope
ra, operette kregen wij met de
paplepel ingegoten. We luister
den naar het programma van
Leo Riemens op de radio. Als
we dan zaten te eten, moesten
we onze mond houden. Pa was
er dol op, Caruso, Beniamino
Gigli... Lee Towers zou hij maar
niks vinden.
We hoorden die muziek zo
vaak, dat we het ook gingen
waarderen. Tijdens het afwas
sen stonden we altijd te zingen.
Ik had zelf een hele goede stem,
een hoge C was mij nog niet
hoog genoeg. Als er thuis wel
eens een feestje was, werd er
ook gezongen. Was de ene
klaar, dan begon de ander. Uit
zichzelf. Soms zongen we mee
met de pick-up. En we maakten
dikwijls teksten op bestaande
muziek. Over de visclub bij
voorbeeld:
Op een mooie zondagmorgen
ging de visclub er op uit
om een visje te verschalken
en het werd een goeie buit
Op die manier. Gezellig hoor,
dat zingen. En met mooi weer
zaten we altijd buiten. Te kla
verjassen of te dammen. Pa is
zelfs nog een keer kampioen
van Zuid-Holland geweest met
dammen. Of we dansten bui
ten. We gingen ook wel uit dan
sen. Bij Visser op de Steen-
schuur. Of in de foyer van de
Stadsgehoorzaal, op zaterdag
avond.
Ik was ook gek op tapdansen.
Fred Astaire en Ginger Rogers.
Ik was misschien een jaar of 8,
9. In die tijd had je nog doorlo
pende filmvoorstellingen, vaak
in de Rex, in de Haarlemmer
straat. Dan begon de film om
een uur of half drie en duurde
tot een uur of half vijf. En daar
na was er weer een voorstelling
tot zeven uur. Ik bleef dan vaak
zitten, dan hoefde ik niet op
nieuw te betalen. Zelf kon ik
ook goed tapdansen, al heb ik
nooit les gehad. Vlak bij ons
huis aan de 5de Binnevest-
gracht had je de beddenfabriek
van Beut, die hadden daar ijze
ren platen op straat liggen,
daaronder was een ruimte
waarin kolen voor de fabriek
werden gestort. Die platen
klonken natuurlijk prachtig als
je daar op tapdanste. Aad Han
selaar, die aan het Rapenburg
woonde, pakte dan vaak zijn
accordeon. Meneer Goejee van
café l'Esperance - dat heb ik la
ter gehoord - keek geregeld
door de vitrage hoe ik daar
danste. Maar omhoog deed hij
de vitrage niet. Anders zou ik er
mee ophouden, omdat ik heel
verlegen was. Nu bleef ik door
dansen. Heerlijk, muziek en
dans, die bepaalden toch wel
een groot deel van mijn jeugd."
HERMAN JOUSTRA
FOTO HIELCO KUIPERS
Leidsch Dagblad.ARCHIliVIiX
ANNO 1974
Woensdag 11 september
LEIDEN - Een aanrijdin-
kje heeft een Rijnsburgse
bloemengrossier veel geld
gekost. De Rijnsburger
had juist een bedrag van
ruim 3100 terugontvan
gen in het belastingkan
toor, toen hij met zijn auto
op het Stationsplein in
botsing kwam met een
NZH-bus. De Rijnsburgse
automobilist stapte on
middellijk uit om met de
buschauffeur de schade
te regelen, maar verzuim
de zijn portefeuille met de
som gelds bij zich te ste
ken. Eenmaal bij zijn wa
gen teruggekeerd, merkte
hij dat het geld uitzijn
portefeuille was verdwe
nen.
NEW DELHI (DPA) - Vol
gens Indiase krantenbe
richten van vandaag,
heeft een hongerlijdende moeder in de deel
staat West-Bengalen haar eigen kind opgege
ten. De kranten beroepen zich voor hun bericht
op het lid van het deelstaatparlement voor de
Congrespartij, Prasanta Sahoe. Een andere af
gevaardigde heeft volgens kranten geconsta
teerd dat tien vrouwen voor vijf roepies hun ba
by van de hand hebben gedaan. De regering
van West-Bengalen sprak reeds eerdere berich
ten over babyhandel tegen.
VALKENBURG - Om zes uur vanmorgen ston
den jonge en oude Valkenburgers gewapend
met hengel en aas klaar voor de feestelijke vis
wedstrijd, die werd georganiseerd in verband
met de feestelijkheden rond de paardenmarkt.
De paardenmarkt zelf was niet zo vroeg uit de
veren, hoewel er rond zeven uur al een paar po
ny's klaar stonden. Deze hadden belangstelling
VALKENBURG - De eerste drie 'paarden' op de Valkenburgse markt kre
gen veel belangstelling. foto archief leidsch dagblad
j van de Valkenburgse jeugd, die al
stond te trappelen van ongeduld om méér. Het
marktterrein bood het oude en vertrouwde
beeld: paarden, gezellig pratende en kijkende
mensen, véél volk op de been en natuurlijk de
typische geur die er hangt rond de paarden. De
aanvoer schatte men op ongeveer honderd
tachtig stuks. Behalve de paarden waren er ook
verschillende kramen te zien, één van de ver-
keerswerkgroep Valkenburg/Katwijk. Deze was
van plan om tegen vergoeding het boekje aan
de man te brengen, dat enige tijd geleden door
de groep werd uitgebracht. Dat boekje bevat
een scherpe kritiek tegen de plannen om de
Hoofdstraat te verbreden en een verkeersweg
aan te leggen. Op last van burgemeester en
wethouders mocht dit werkstuk niet worden
verkocht.
ANNO 1899
Maandag 11 September
LEIDEN - Nadat hedenmorgen de beide alhier
garnizoen houdende batterijen der veldartille
rie per Staatsspoor uit de legerplaatsen waren
gearriveerd en langs den Haagweg (voorm. Wit-
tepoort) naar de Doelenkazerne waren getrok
ken, kwamen omstreeks halféén aan het stati
on der Hollandsche Spoorweg-Mij. uit het
kamp terug de twee bataljons van het vierde
reg. infanterie, opgewacht door het muziek
corps der dd. schutterij. Officieren van ver
schillende wapens waren eveneens ter verwel
koming op het perron tegenwoordig. Het
spreekt vanzelf, dat bij aankomst en overal,
waar de troepen passeerden, op weg naar de
Morschpoort-kazerne, een groote menigte,
waaronder het zwakke geslacht in niet geringe
mate vertegenwoordigd was, op de been was.
De bewoners van de Morschstraat vlagden.
Folo's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde cheque (geen
overschrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 Dij 18 in zwart wit) op te sturen naar het Leidsch
Dagblad. t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 ab leiden of door contante betaling aan de balie van het Leidsch
Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.
