INGEN
VOORBIJGAAN
\Het bombardement, de beschieting en de stijfselbaan
n
Leiden Regio
STADSGEZICHT
KG 4 SEPTEMBER 1999
CHEF WIM WEGMAN, 071-5356414, PLV -CHEF ANNET VAN AARSEN, 071-5356436
*^rzijden werd op 28 april in
10iboren in Leiden als zoon
n <ri beroepsmilitair. Zes jaar
iclrhuisde het gezin naar Delft
setr later naar Rotterdam,
jklj zijn diploma inspecteur
™|itie haalde. Via Haarlem,
oridj klerk was bij de
Stepolitie, kwam Verzijden
anii 1943 weer in Leiden terug,
icnJvankelijk als inspecteur bij
stlbiformeerde dienst te
tEij- In de eerste vijf
hij
ensl
naoorlogse jaren werd hij als
inspecteur toegevoegd aan de
rechercheafdeling om zo
uiteindelijk op te klimmen tot de
functie van hoofdinspecteur.
Vanaf 1967 was hij chef van de
recherche. In 1976 beëindigde hij
zijn loopbaan. In deze aflevering
vertelt Verzijden over de periode
rond de Tweede Wereldoorlog,
waarin de burgers in de regel toch
wat meer respect hadden voor de
politie dan nu.
Leidenaars blikken
terug op hun verleden
j prilste jeugd in Lei-
j me bijna niets meer
Hi. Alleen beelden,
tw>rootmoeder er uit
L is Rijn en Schiekade,
r vaoonden. Wat ik me
oed weet te herinne-
k op de lagere school
al wist dat ik inspecteur wilde
worden bij de politie. Of officier
in het leger. Het werd in 1939
dus politie. Eerst klerk bij de ge
meentepolitie in Haarlem, in
opleiding voor inspecteur. En
in 1943 werd ik overgeplaatst
naar Leiden, mijn geboortestad.
over
de \^en me{ het portret van
ikgev<i| meer respect."
e mij
ïreik j)
mijn
zijn vader: „Een politieman genoot
foto loek zuyderduin
Niet lang daarna, om precies te
zijn op 11 december 1944, werd
het Stationskwartier door de
geallieerden gebombardeerd,
met als doelwit de V2-raketten,
die door de Duitsers in Wasse
naar op Engeland werden afge
vuurd. De raketten werden per
spoor aangevoerd en in Leiden
overgeladen op speciale trucks
waarmee ze over de weg naar
Wassenaar werden vervoerd.
Het was een enorme ravage bij
het station. Veel doden en ge
wonden. In de puinhopen van
de totaal verwoeste Haverzak
laan heb ik nog langdurig een
oud vrouwtje bemoedigend
toegesproken dat onder het
puin bekneld zat. De berusting
van deze vrouw in de voor haar
zo penibele situatie is mij altijd
bijgebleven. Ze had iets over
zich van 'ze halen me er wel
uit'. Ik vind het jammer dat ik
niet weet hoe het met haar is
afgelopen.
De politie had na het bombar
dement de medewerking van
padvinders. Die stonden bij de
afzetting en mochten niemand
doorlaten. Zodat de boel rustig
kon worden opgeruimd en er
kon worden voorkomen dat er
werd geplunderd. Een jong
padvindertje kweet zich toen
bijzonder goed van zijn taak.
Op een gegeven moment kwam
de door de Duitsers naar voren
geschoven burgemeester De
Ruyter-Van Steveninck aan,
waarop het jochie vroeg of hij
zijn pasje mocht zien. 'Dat heb
ik niet bij me, ik ben de burge
meester', zei de man. 'Nou, dan
komt u er niet in'. Prachtig! Ik
heb het jongetje er later nog op
aangesproken en heb hem ge
complimenteerd. De burge
meester is iets later overigens
wel door de afzetting gekomen.
Geplunderd is er in elk geval
bijna niet. Ik heb zelf nog een
knaap betrapt met een hand
kar, die van plan was om te
plunderen. Die heb ik de huid
vol gescholden.
Een politieagent genoot voor de
oorlog en daarna veel meer res
pect. Als hij ergens kwam
straalde hij gezag uit. Vlak na de
oorlog werd dat al minder.
Toen begon het verzet in kleine
omvang. Zei je bijvoorbeeld te
gen een knaap dat hij moest
doorlopen, dan ging hij soms
eerst treiterend een shaggie rol
len. Of hij hurkte om zijn veters
vast te maken. In die tijd mocht
men in enige straten niet blij
ven stilstaan op straat, of han
gen in de portieken. Dat stond
in de Algemene Politie Verorde
ning. Uit samenscholingen
kwam nog wel eens narigheid,
heette het. De stijfselbaan - zo
noemde men dat in de volks
mond - bestond toen nog, op
de Stationsweg en de Steen
straat. Jongelui liepen er soms
rotzooi schoppend te flaneren.
Op de Blauwpoortsbrug kon ik
dan al zien of er een actieve
agent liep, of hij zijn taak goed
uitvoerde. Zag ik mensen bijel-
kaar staan, dan wist ik dat de
agent het niet goed deed. Wat
dat betreft onderscheid ik vier
types agent: de agent die alleen
al door zijn verschijning indruk
maakt, een agent die eerst iets
moet zeggen om respect af te
dwingen, een agent die daar
voor een grote bek moet opzet
ten, en een agent die geweld
moet gebruiken. Gelukkig was
de eerste categorie ver in de
meerderheid. Het respect is te
genwoordig wel verdwenen.
Als agent bewoog je je per fiets
door de stad. Of te voet. In de
binnenstad had je vier surveil
lanceposten: je had de Haar
lemmerstraat, vanaf de Haven
tot de Blauwpoortsbrug, je had
Breestraat en Hogewoerd, je
had Stad I, boven de Rijn, en je
had Stad II, beneden de Rijn.
Die plekken werden echt con
stant besurveilleerd. Een inbre
ker kreeg zo weinig kans door
verbreking of inklimming of op
een andere manier te proberen
om in te breken. Natuurlijk
hielden we ons niet alleen met
inbraken, geweld of burenru
zies bezig. Zo heeft de konink
lijke familie erg innige banden
met Leiden. Doordat veel leden
van ons vorstenhuis met succes
hun studie aan de Leidse Alma
Mater hebben voltooid zijn er
op de Dies Natalis van de oud
ste universiteit van Nederland
altijd enige leden van ons vor
stenhuis aanwezig. Vanzelf
sprekend had de Leidse politie
veel te maken met deze, en an
dere, bezoeken van hoge gas
ten. Prinses Juliana kwam als
koningin op de Dies Natalis al
tijd per auto aan op de Lam-
menschansweg. Daar stapte ze
dan uit en liep met een paar
vriendinnen naar restaurant De
Doelen. En toen Beatrix hier
studeerde zwaaide ze altijd als
ze weer terug was van vakantie.
Net alsof ze wilde zeggen 'Ik
ben weer terug hoor'. In die tijd
kon de prinses zich nog op een
ongedwongen manier door de
stad bewegen. Je kon als politie
toen nog volstaan met onopval
lend toezicht, in burger.
Maar tijdens de oorlog speelde
dat natuurlijk niet. De Duitsers
letten op ons. Je moest goed
uitkijken niet met ze in conflict
te komen. Dat gebeurde me uit
eindelijk toch. Op 17 april 1945
- de verjaardag van mijn vader -
moest ik mij in verband met
een niet uitgevoerde opdracht
een radiotoestel in beslag te ne
men verantwoorden bij de
toenmalige door de Duitsers in
gestelde Gewestelijke politie-
president in Rotterdam. Ik ging
er in een open auto naartoe.
Hoofdagent-chauffeur Mulder
en rechercheur De Boer bege
leidden mij. Bij Stompwijk wer
den wij ineens beschoten door
een naar beneden duikende ge
allieerde jager. Vreemd was dat
niet. Die piloot zag natuurlijk
een paar uniformen en dacht
dat het foute boel was. Onze
uniformen waren vanuit de
lucht moeilijk van Duitse uni
formen te onderscheiden. Maar
hoe dan ook, het was een
angstaanjagend gezicht, zo'n
jager die je steeds brullend gro
ter ziet worden. Ik zag kans om
me snel uit de rijdende auto te
laten rollen en sprong over een
Na het bombar
dement van de
geallieerden,
van 11 decem
ber 1944: de ra
vage is enorm.
foto
b b m jansen
hele hoge haag met prikkel
draad. Ik denk dat ik op dat
moment uit doodsnood het we
reldrecord hoogspringen heb
verbeterd. Er zat geen enkele
winkelhaak in mijn uniform.
Mijn beide mede-inzittenden
kwamen om het leven. Ik ver
moed dat de reactiesnelheid die
ik door het schermen had op
gedaan mij het leven heeft ge
red. Het was toch een wat sinis
tere ervaring om beschoten te
worden door militairen die deel
uitmaakten van mijn latere be
vrijders. De reis naar Rotterdam
ging niet meer door."
ngel.
FOTO HIELCO KUIPERS
uit de Leidsch Dagblad
LEIDEN - Het nieuwe college van B. en W. in Leiden. Staande van links naar rechts: Oosterman, Tesse-
laar, Verboom en Van Dam; zittend: Waal, burgemeester Vis, gemeentesecretaris Van der Poel en Van
Aken. foto archief leidsch dagblad
ANNO 1974
Woensdag 4 september
DEN HAAG/LEIDEN - De 28-)arige Dr. F. H. H. Kort-
landt zal met ingang van 1 februari 1975 toch tot
hoogleraar in de balto-slavische talen aan de Leidse
universiteit worden benoemd. Eerder had staatsse
cretaris Klein van Onderwijs en Wetenschap de be
noeming tegengehouden, omdat hij niet bereid was
aan iemand van 28 jaar al een salaris te geven van
rond een ton per jaar: 't vastgestelde bedrag voor alle
hoogleraren. In een kort geding dat door het college
van bestuur van de Leidse universiteit was aange
spannen en dat vanmorgen vervolgd werd voor de
Haagse rechtbank liet de staatssecretaris meedelen
dat er een nieuw bezoldigingsreglement voor hoogle
raren zal worden ingevoerd. Die regeling voorziet in
een soort 'aankomend hoogleraarschap', waarvoor
een aparte wat lagere salarisschaal zal worden sa
mengesteld.
VOORHOUT - De nieuwe gemeenteraad in Voorhout
telde gisteravond vijf nieuwe gezichten (van de 13
raadsleden). Er was maar weinig tijd nodig om de
twee wethouders te benoemen hoewel de tweede ze
tel nog open was in verband met het voortijdig be
danken van PPR-voorman De Groot. Bij de eerste
stemming werd wethouder J. Huigsloot met zeven
stemmen herkozen. Mevrouw Wijling van de PPR
verwierf er hierbij drie. Met eenzelfde uitslag werd
als tweede wethouder gekozen raadslid dr. D. IJdo.
Beide wethouders komen uit het CCP-front. Oud
wethouder De Groot blijft trouwens wel in de raad.
RIJNSBURG - De heren W. van der Gugten en H. de
Mooy zijn gisteravond door de Rijnsburgse gemeen
teraad als wethouder gekozen. Het oudste lid van de
raad, P. Pauw, verzorgde de beëdiging van de raads
leden, die even later welkom werden geheten door
de nieuwe loco-burgemeester H. de Mooy. De nieu
we leden in de raad zijn Van der Mey (CHU), Brul
(VVD) en Renooy (WD).
ANNO 1899
4 September
LEIDEN - In een aan den gemeenteraad overgelegd
schrijven van de Commissie van Beheer van het ge
sticht 'Endegeest' wordt gewezen op de noodzake
lijkheid der uitvoering van eenige werken ter verster
king van een tweetal isoleerkamers. Bij ervaring is
toch gebleken, dat de isoleerkamers, hoewel in het
algemeen zeer goed aan haar bestemming beant
woordende, op den duur niet bestand zullen blijken
tegen de vernielzucht van krachtige patiënten, ter
voorkoming nu van beschadiging dier vertrekken en
om tevens alle gevaar voor uitbraak der patiënten af
te wenden, zullen de deur- en raamkozijnen moeten
worden versterkt en stalen platen tegen de wanden
en zoo noodig ook voor de ramen moeten worden
aangebracht. De kosten van uitvoering dier werken
worden door de Commissie geraamd op plm. 750
en zullen ten laste komen van het gesticht.
Aangezien B. en Ws. zich geheel met de door de
Commissie voorgestelde werken kunnen vereenigen,
en zij geen bezwaar hebben tegen het bedrag der
daarvoor geraamde kosten, geven zij in overweging
de Commissie van Beheer tot de uitvoering der bo
venbedoelde werken te machtigen.
Foto's In deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde cheque (geen
overscltrijvingskaart) ter waprde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) op te sturen naar het Ix-idsch
Dagblad, La.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante betaling aan de balie van het leidsch
Dagblad aan de Rooseveltslraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.
