'Je kunt niet zomaar een gedicht jatte
'Swanlake' maakt verwachtingen niet waar
Lubbers heke
'paars' bij oper^
TheaterfestivT
Ti
Cultuur Kunst
ag:
vrijdag 3 september 1999
m rijsdam, 071-5356444, plv. chef
Levensliedfestival in schouwburg
leipen De finale van het Leids Festival van het Levenslied is op
j zaterdag 18 september. In de Leidse Schouwburg strijden 18 fi
nalisten om de Mary Bey Bokaal, tienduizend gulden, een pro
fessionele opname en een betaald optreden. Tijdens de jury
pauze treedt Hanny als speciale gast op. Kaarten zijn vanaf he
den verkrijgbaar aan de kassa van de Leidse Schouwburg.
Grafiek Manifestatie in Den Haag
Wf
'Interieur met rode tafel en kat' van Geert Overvliet.
den haag De Grote Kerk in Den Haag is van 11 tot en met 19
september het toneel voor de vierde biënnale van de Zuid Hol-
landse Grafiek Manifestatie. Negen dagen lang kan het publiek
j genieten van etsen, litho's, zeefdrukken en houtsnedes. In to
taal zo'n duizend werken van 175 kunstenaars uit Zuid Holland,
uitgenodigd door de Haagse Grafiekwinkel INKT. Naast werk
van van kunstenaars die al eerder hebben geëxposeerd op de
Biënnale is er ook grafisch werk te zien van veertig nieuwko-
mers en van kunstenaars die op verzoek werk hebben gemaakt
voor de manifestatie. Er is ook werk te zien van Leidse kunste
naars als Arjenne Fakkel, Piet Franzen en Marijk Gerritsma.
Daarnaast wordt hedendaagse computergrafiek gedemon
streerd en kunnen kinderen, onder leiding van kunstenaars,
hun creatieve lusten botvieren. De toegang is gratis.
Circus Renz naar Noordwijk
noordwukCircus Renz komt naar Noordwijk. Tijdens zijn
tournee door de Benelux strijkt het circus drie dagen neer op
het terrein aan het Wantveld. Voorstellingen worden gespeeld
op vrijdag 10 september om 16.30 ^n 19.30 uur, zaterdag 11
september om 15.00 en 19.30 uur en zondag 12 september om
14.00 uur.
'Oude man' in Mauritshuis
den haag Het 'Portret van een oude man' van Rembrandt is
gisteren in het Mauritshuis aangekomen en opgehangen in een
van de Rembrandt-zalen, boven in het museum. Het museum
kocht het in 1667 geschilderde doek ohlangs voor 32 miljoen
gulden van Britse particulieren. Het Mauritshuis is zo verrukt
dat het vanaf vandaag tot en met zondag 12 september iedereen
gratis binnenlaat om de nieuwe aanwinst te bekijken.
FOTO ANP
Edison voor Herman van Veen
Hilversum Herman van Veen heeft de Edison Luisterlied 1999
gekregen. De onderscheiding is hem vandaag overhandigd door
radiopresentator Frits Spits, één van de juryleden. Dat gebeurde
tijdens de presentatie van Van Veens nieuwe cd die hij samen
met het Rosenberg Trio maakte. De Edison kreeg Van Veen voor
de vier-cd-box Nu en dan', een selectie uit alle albums die de
artiest de afgelopen dertig jaar heeft gemaakt. De jury schrijft:
,,VVat hij ook zingt, door wie en wanneer ook geschreven, het
klinkt als Herman van Veen.'' Het is Van Veens achtste Edison.
Zijn eerste kreeg hij al in 1970. De vorige ontving hij in 1991 in
de categorie kinderrepertoire voor 'Alfred Jodocus Kwak Goede
morgen'.
Dynamo Open Air naar Tilburg
tilburg Het hardrockfestival Dynamo Open Air gaat vrijwel ze
ker van Mierlo naar Tilburg. Organisator Mojo Concerts wil weg
uit Mierlo omdat de organisatie ontevreden is over het festival-
i terrein. Mierlo was dit jaar voor het eerst gastheer voor het festi
val dat jaarlijks 50.000 bezoekers trekt. Het werd jarenlang ge
houden op de vliegbasis Eindhoven. Hier moest het wijken voor
woningbouw. Het festival wordt dit jaar niet gehouden tijdens
de pinksterdagen maar met Hemelvaart. Dit gebeurt omdat er
tijdens de pinksterdagen onvoldoende politie beschikbaar is
vanwege het EK-voetbal.
Van Warmerdam in eigen stuk
Amsterdam Alex van Warmerdam gaat vanaf vandaag zelf één
van de rollen vertolken in het stuk 'Adel Blank', dat hij schreef
en regisseerde. Hij neemt de rol over van Peter Blok, die vanwe-
j ge ernstige rugklachten niet meer kan meedoen aan de heruit
voering van het toneelstuk. Vorige week werd bekend dat, Blok
de rol van Walter definitief moest neerleggen. Van Warmerdam
besloot toen de rol van hem over te nemen en sloeg meteen aan
het repeteren. Het stuk werd vorig seizoen al vertolkt en wordt
wegens succes opnieuw op de planken gebracht. 'Adel Blank'
gaat over de gelijknamige vrouw die op sterven ligt. Personeel
en familie staan haar gedwee bij, maar kunnen niet wachten tot
de onuitstaanbare, dominante en veeleisende vrouw komt te
i overlijden.-Ze laat namelijk een fortuin achter.
Belangrijke prijs voor Ivo van Hove
Edinburgh Regisseur Ivo van Hove van het Zuidelijk Toneel
heeft op het theaterfestival van Edinburgh de Herald Archangel
Award gekregen voor de voorstelling 'India Song'. Het Schotse
festival staat internationaal hoog aangeschreven, de prijs heeft
prestige. Vorig jaar kreeg Van Hove nog een 'gewone' Angel
Award. 'India Song', waarmee het Zuidelijk Toneel vanaf 15
september door Nederland toert, is een stuk van Marguerite
Duras. Het gaat over een vervlogen liefde tussen twee kolonia
len en het verlangen van de mens om zich in passie te verliezen.
1 let stuk speelt tegen de achtergrond van armoede in het India
van de jaren dertig. Behalve de jury is ook de Britse pers lovend
over 'India Song'. Volgens The Scotsman bracht Van Hove's
productie een 'kleine theatrale aardbeving' teweeg.
theater recensie
ruk van rotterdam
Voorstelling: 'Swanlake' (locatieproject)
Regie: Phillip Mackenzie. Productie: Karin
Terwisse. Gezien: 1/9, Passantenhaven,
Nijmegen Nog te zien aldaar: t/m 5/9.
En toen ging het licht uit en
klonk er een mat applaus van
de toch uitverkochte tribunes.
Het publiek reageerde beleefd
op de eerste voorstelling van
het locatieproject 'Swanlake' in
en om de Passantenhaven aan
de Waalkade te Nijmegen. Ken
nelijk uit respect voor de niet
geringe inzet aan menskracht
en machinerie. Tot de verbeel
ding had het spektakel duidelijk
niet gesproken. Van 'Swanlake'
gaat dan ook weinig zeggings
macht uit.
Op papier is het allemaal
veelbelovend. Het Gelders Ope
ra en Operette Gezelschap, de
slagwerkgroep Circle Percussi
on en het Duisburger Tanztea-
ter, aangevuld met trompettis
ten, een vocaal ensemble en
eén doedelzakspeler. Dit alles
in een enscenering met grote
drijvende pontons, kolossale
decorstukken aan hijskranen en
de toch al fraai verlichte Waal
brug. In de praktijk vermag het
niet tot vervoering te leiden.
Dit is niet te wijten aan het
langzaam op gang komen van
de show. Juist een voorstelling
in de open lucht kan baat heb
ben bij een trage aanzet. Het
publiek krijgt dan de tijd om
onderscheid te maken tussen
wat er op de locatie wel en niet
bij het spel hoort. En in dit op
zicht is er bekoorlijke afleiding
te over bij de Passantenhaven.
De majestueuze Waalbrug is al
genoemd, op de rivier varen
sprookjesachtig verlichte passa-
giersboten voorbij en wat ver
derop lijken glimwormen over
de spoorbrug te kruipen. Je zou
haast vergeten dat je ook nog
entreegeld voor iets had be
taald.
Dat het publiek niet in de ban
van de voorstelling komt heeft
hoofdzakelijk te maken met een
gebrek aan theatrale samen
hang. Om te beginnen staan de
menselijke scènes en de machi
nale tot geen enkele verhou
ding met elkaar. Als er weer een
met een booreiland associaties
oproepende ponton wordt in
gevaren, ontgaat het je volledig
dat er op het podium aan de
overkant ook nog wordt ge
danst. Valt je oog er toevallig
op, dan is nauwelijks te zien
wét er wordt gedanst. Aan de
zuilen van de pontons zijn dan
seressen te zien, die meer op
zich vast klampende vlinders
lijken dan op zwanen.
De vraag van initiatiefheem-
ster Karin Terwisse aan Phillip
MacKenzie om een spektakel
op water te maken, bracht de
regisseur op het idee iets met
FOTO GPD
zwanen te doen. 'Swanlake'
dus. Maar hoogstens in de ver
ste verte zou er sprake zijn van
enige inspiratie op het klassieke
ballet 'Het Zwanenmeer'. Dat
mag. In de verste verte moet er
dan wel iets te ontdekken zijn
van wat MacKenzie ongeveer
met zijn 'Swanlake' beoogt. Dit
beetje houvast biedt hij helaas
niet.
g si
Huygens^
VOOr Ottfden
eze\
den haag anp
De Constantijn
Prijs gaat dit jaar,
lem Jan Otten. Df r
schrijver, essayist.
ter is de jongst^
ooit. Hij krijgt tlijv
scheiding voor
oeuvre. Aan de
geldbedrag van 1
den verbonden.g aan
won Otten al dei Alp
pert Prijs met £ij ki
bundel 'Paviljoens er i
der schreef hij oeijn
romans en beweruur
neelstukken. De ft de
pert Prijs gaat ditredst
Peter van Lier, vo< de 1
dichtenbundel ster 1
o...'. Van Lier diitva
in 1995 met 'Mfta21
baar'. Gijs IJlande
F. Bordewijk PrijsTm
roman 'Twee h^
een schotel. De
Hichtum Prijs £do(
Eva Gerlach. Zij s~ h
jeugdboek 'Hedf
Eland'. GerlachL^
eerder onderschu
de Jan Campertf f
G.H. 's-Gravesa^ ko;
tot slot, is dit jaa
dichter Gwy Ml^p
Hij ontvangt d' n
scheiding voor iicrbrl
seren van de Poëden
in Watou. De prén. E
den op 17 decyjng
Den Haag uitgqeds
Otten na ontvaien. I
winnaars 10.000 fcken
jzijr
er
Uitgevers en Vereniging Letterkundigen kwaad over diefstal poëzie voor rouwadvertenties
De Vereniging voor Letterkundigen (WL) en de Neder
landse uitgevers storen zich aan de manier waarop be
grafenisondernemers en nabestaanden, zonder enig
overleg en zonder betaling, poëzie van gevestigde au
teurs gebruiken voor rouwadvertenties. Sommige begra
fenisondernemers verrijken hun service-pakket zelfs met
door hen zelf samengestelde bloemlezingen, waaruit de
nabestaanden een passend gedicht kunnen kiezen.
leiden/amsterdam cees van hoore
M. Meijer van de Vereniging
voor Letterkundigen: „Voor het
overnemen van een heel ge
dicht moet altijd toestemming
worden gevraagd. Dat werk is
volgens de auteurswet be
schermd. Er zal overleg met de
uitgever moeten plaatsvinden
en altijd moet de naam van de
auteur worden vermeld. Maar
daaraan houden velen zich
niet. Ook zal er eventueel iets
moeten worden betaald. De
uitgever bepaalt zelf hoeveel:
dat kan een tientje zijn, maar
ook drieduizend gulden."
Veel begrafenisondernemers
vinden dat er voor die poëzie
niet hoeft te worden betaald.
Ook de begrafenisondernemers
in Leiden. Mevrouw Wassenaar
van Begrafenisverzorging Co-
operatie PC: ,Ach, dat zijn van
die standaarddingen. We heb
ben een boekje waarin de men
sen kunnen kijken. En voor het
publiceren van die gedichten
hoeven we niet te betalen."
Laurine Mustert van begrafe
nisonderneming Van der Luit:
„We hebben hier een soort
bloemlezing waaruit de men
sen kunnen kiezen. Dat gaat
van Nel Benschop en Toon
Hermans tot Vasalis, Achter
berg, Roland Holst en Jules
Deelder. Prachtige teksten:
'Niet het snijden doet zo'n pijn,
maar het afgesneden zijn' van
Nel Benschop bijvoorbeeld. Of
'Beter opbranden dan uitdo
ven' van Jules Deelder. Er zijn
hele mooie teksten. Als de men
sen het niet willen, wordt de
auteur niet vermeld. Voor die
teksten wordt aan de dichter
niet betaald. Onder zulke trieste
omstandigheden zal geen
schrijver de mensen toch het
mes' op de keel zetten.
C.J. Visser, uitgever bij uitge
verij Kok in Kampen, waar het
werk van de veelgeciteerde
dichteres Nel Benschop ver
schijnt: „Dit is echt te gek voor
woorden. Het is voor mij al een
jarenlange ergernis. Kortgele
den heb ik een begrafenison
derneming aangeschreven die
zo'n bloemlezing had gemaakt.
Ze hebben dat boekje uit de
handel moeten nemen. Maar
als je hen op dit soort zaken
aanspreekt, doen ze net of hun
neus bloedt."
Uitgever Wouter van Oor
schot: „De uitgeversbond moet
zo snel mogelijk met de begra
fenisondernemers om de tafel
gaan zitten en dit regelen. Die
begrafenisondernemers zijn za
kenmensen en zé kunnen er
zich dus niet vanaf maken met
te zeggen dat ze niet weten hoe
het moet. Dat is weinig profes
sioneel. Als je een dode wilt
herdenken of een geboorte wilt
vieren, je zelf niets moois kunt
bedenken en een gedicht van
een ander neemt, moet je de
dichter en de uitgever betalen.
Dit moet snel worden geregeld.
En dan krijgen ze met terug
werkende kracht van mij alsnog
een claim aan hun broek. Laten
we zeggen over de laatste tien
jaar. Die kraaien speculeren er
natuurlijk op dat de schrijvers
in zo'n situatie toch niet aan de
bel zullen trekken. Hier is wel
heel wrang het gezegde 'de één
zijn dood is de ander zijn
brood' van toepassing, zullen
velen zeggen. Maar je kunt niet
zomaar een gedicht jatten."
M. Meijer van de Vereniging
voor Letterkundigen: „De men
sen begrijpen niet dat er voor
zo'n tekst betaald dient te wor
den. Dan zeggen ze: 'De schrij
ver is er toch al voor betaald.'
Ze vergeten dat het auteurs
recht inkomensten moet gene
reren voor die auteur. Ik ben
laatst eens gebeld door een ge
bruiker die er door een auteur
op was aangevallen dat hij zo
maar iets had overgenomen uit
zijn werk. Die man deed heel
zielig en vond dat erg pijnlijk.
Maar zo'n schrijver heeft na-
rdac
bij e
!n 20
Dc
'erdï
lagv
tuur lijk wel gelijk.
het algemeen hebi aan
de neiging om er doo
doen. Uit piëteit." te l
„Het plaatsen vaïdra;
een rouwadvertent ha
trend aan het worchij d
de Haan van vaniont
lands Verbond van
ganisaties: „Van d
zingen weet ik nie
niet. Ik zit nu al zojï*|
in het vak en ben er-*- k
ze mij nog nooit oj
hebben kunnen bi
denk niet dat er dc—
staanden of de b.,
dernemer voor di erT
wordt betaald. Misr6!
hiervoor hetzelfde0 1
muziek in de aulwe6
hoeft ook niet te iaP
taald omdat het hitr
ten gebeuren betref*?0.1
niet gaat om een'J
openbare ruimte ir°[
ciële doelstellingen0"01
Inf
di
;t de
ifoor
'fo>"
amsterdam gpd
In zijn openingsrede voor het
13de Theaterfestival in de Am
sterdamse Stadsschouwburg
noemde oud-premier Ruud
Lubbers gisteren nergens de
naam van PvdA-staatssecretaris
van cultuur Rick van der Ploeg.
Maar voor de goede verstaan
ders in de zaal was duidelijk dat
de ex-CDA-voorman de 'paar
se' uitgangspunten van Van der
Ploeg voor het komende Kun
stenplan met welgemikte scho
ten de grond inboorde.
Doelend op Van der Ploegs
stokpaardje dat de culturele
sector de komende vier jaar
meer jongeren moet binden,
stelde Lubbers: „Wie aan de
'moeilijke kunst' vraagt zich
aan te passen aan de bestaande
wereld, vraagt van haar het on
mogelijke. Als de cultuur zich
aanpast, verloochent zij haar
streven en verdwijnt ze spoor
loos in de Bermuda-driehoek.
Vraag daarom niet aan de mu
zen zich aan te passen aan de
toenemende infantilisering van
de maatschappij." Volgens
Lubbers is jong zijn een groot
goed, maar geen absolute waar
de. Cultuur is er om jongeren in
hun leven meer te laten begrij
pen en daarom moet het on
derwijs hen weer de kennis van
de muzen leren.
De oud-premier toonde zich
bovendien kritisch over Van der
Ploegs geregelde 'gehamer' op
een grotere inspanning van de
cultuursector voor een multi
culturele samenleving: „Vraag
aan de muzen om ons andere
talen, nog meer werelden, an
dere culturen en tradities te le
ren kennen. Laat de muzen ons
leren om kosmopoliet te zijn, in
plaats van multicultureel."
Want volgens Lubbers is 'een
verdere geestelijk*
ling' alleen moge
eerst onze eigen t<
gen geschiedenis,
religie, onze eigen PE Wl
nen'.
De oud-premier
korte metten met 01
ting die de 'paarse*PLf
taris de cultuursect^
gen meer eigen i|. 6
verwerven: „Vraag,
muzen om ondemLeo:
Geld verdienen is
langrijkste taak. Mre 1
ondernemer om pn e
zijn." Lubbers hek Se
dien de vraag aaiP.eer
'om niet moeilijk en
ker, kunst mag en iP
maar al wat gemafn"
ons niet verder helr0!"
Met zijn rede zg
de traditie voort dri?er
terfestival wordt e
een 'State of the 'n,w
een 'illustere sprelc. e
ge keren werd her0^
voerd door onder;6
Bolkestein en He<renc
en vorig jaar gebnf
Ploeg zijn rede crr
eerst in het openbL^6
culiuurpolitiek uite ,n 1
Lubbers was door I e
val-directeur Art#en
voor de opening I 6 v
zijn functie van vc 1
de raad van advf^°
Nexus Instituut, e
kelijke instelling d§ !s,
pese cultuurgoed fcf Pï
Het Nederlandse,-
Nederlands-Vlaam
tival heeft plaats g e
op en rond het L 1
Amsterdam en dui
12 september. Hetz
omvat onder meer 1
tien voorstellingen Q
gen naar de Grote
valprijs van 50.000
egt
