Variatie in granen goed voor de gezondheid!
Groeiend aantal klassewijnen uit de Ardèche
Smaak
Energiek ontbijt
11
EUZEKA HEINZ
DONDERDAG 2 SEPTEMBER 1999
Kinderen tot 10 jaar gebruiken
vrijwel allemaal een ontbijt. In
de laatste tien jaar is hierin wei
nig veranderd, zo blijkt uit de
laatste peilingen van 1992 en
1998. Bij het ouder worden
daalt het aantal Nederlanders
dat ontbijt gebruikt: van de ou
dere jeugd ontbijt 95 procent,
van de volwassen mannen 90
procent en bij volwassen vrou
wen 95 procent.
Brood is nog altijd het belang
rijkste onderdeel van het ont
bijt. Jongens eten gemiddeld
één tot anderhalve snee, meis
jes gebruiken gemiddeld één
snee. De meeste kinderen be
leggen hun boterhammen met
zoet, gevolgd door kaas en
vleeswaren. Kaas en vleeswaren
scoren beter bij de lunch. Bij
het ouder worden stijgt het
kaasgebruik, zowel in het alge
meen als bij het ontbijt. Jonge
kinderen drinken melk bij het
ontbijt, maar naarmate ze ou
der worden wordt dat vaak een
andere drank, zoals thee en
koffie.
Het gemiddelde ontbijt dat
door de jeugd wordt gebruikt,
draagt voor 10 tot 15 procent bij
aan de totale dagelijkse ener
giebehoefte van het kind. Dat
lijkt niet veel, maar het is wel de
hoeveelheid energie die nodig
is om de eerste helft van de
(werk)dag door te komen. Tus
sen de avondmaaltijd van de
vorige dag en het ontbijt ligt
voor de meeste kinderen een
periode van 12 tot 14 uur. In die
tijd is de voorraad voedsel in de
maag en de darmen volledig
gebruikt. Bij het wakker worden
is het bloedsuikergehalte laag.
Het lichaam heeft dan behoefte
aan nieuwe energie. Als de
energie niet wordt aangevuld
heeft dit een negatieve invloed
op het leer- en concentratiever
mogen. Het ontbijt niet over
slaan dus.
De basis voor een goed ontbijt
bestaat uit brood of ontbijtgra
nen, zuivelproducten, fruit of
vruchtensap. In brood zit jodi
um, dat nodig is voor een goede
werking van de schildklier. Een
voldoende hoeveelheid jodium
haal je uit 3 tot 4 sneden brood
per dag. Mensen die geen
brood eten, maar bijvoorbeeld
een bord Brinta, havermout of
muesli, krijgen geen jodium
binnen. Dan is het belangrijk
om gedurende de rest van de
dag ten minste 3 of 4 sneden
brood te eten. Boter of margari
ne ophet brood zorgt voor de
aanvoer van vitamine A.
Een geschikte drank voor bij
het ontbijt is melk. Voor de
groei van de botten heeft het
kind calcium nodig. Uit 2 tot 3
glazen melk en één plak kaas
per dag haalt het kind al be
hoorlijk wat calcium. Wat hij
daarvan alvast bij het ontbijt
gebruikt is meegenomen. Fruit
of sinaasappelsap zijn nodig
voor vitamine C, dat zorgt voor
een goede weerstand. Boven
dien zorgt vitamine C ervoor
dat ijzer uit graanproducten be
ter wordt opgenomen.
Voor kinderen die 's ochtends
geen hap door hun keel kunnen
krijgen is het verstandig wat ex
tra boterhammen en fruit mee
te nemen, zodat zij in de loop
van de ochtend iets goeds te
eten hebben. Dat voorkomt het
eten van zoete of vette tussen
doortjes.
(Voor meer informatie de Voe
dingstelefoon: tel. 070 - 306
8810)
iei
Gemanipuleerde
soja en mais
De ontwikkeling van gene
tisch gemodificeerde pro
ducten, duidelijke informatie
op etiketten en bestrijdings
middelen. Met deze drie the
ma's gaat de Consumenten
bond de komende tijd aan
de slag. De thema's werden
door ruim 15.000 mensen
gekozen uit twaalf onder
werpen die betrekking heb
ben op voeding. De bond
wilde weten welke onder
werpen het meeste aanspre
ken. Bijna de helft van de
mensen had een voorkeur
voor het thema genetisch ge
modificeerde producten.
Als voorproefje staat in de
Consumentengids van deze
maand een verhaal over ge
netisch gemodificeerde soja
en mais. Het gaat om voe
dingsmiddelen waarin met
behulp van biotechnologie
erfelijke eigenschappen zijn
gewijzigd. Zo kunnen plan
ten beter bestand worden
gemaakt tegen ziekten of be
paalde bestrijdingsmiddelen.
De bekendste producten
waarin soja zit zijn ketjap en
vleesvervangers zoals tofu en
tempé. Sojaolie wordt onder
meer gebruikt in margarines,
sauzen, koekjes en deegwa
ren. Vaak staat op het etiket
'plantaardige olie' vermeld.
Het soja-eiwit is te vinden in
vleesproducten, sauzen en
soepen. Sojalecithine zit in
chocolade, desserts, marga
rines en sauzen. Soms staat
het op de verpakking aange
geven als E322.
De meeste soja komt uit de
Verenigde Staten. Ongeveer
de helft van alle soja die daar
wordt verbouwd is gemani
puleerd. Soja afkomstig uit
Brazilië (wereldproducent
nummer 2) is nog niet ge
modificeerd. In Europa
wordt nauwelijks soja ver
bouwd. Ook mais wordt ge
netisch gemodificeerd op
beperkte schaal. Fabrikanten
zijn verplicht op het etiket te
vermelden of hun ingrediën
ten genetisch gemodificeerd
zijn. Maar omdat de richtlij
nen voor etiketteninformatie
nog niet volledig zijn, is die
vermelding voor een aantal
producten niet verplicht.
Bovendien bevatten cornflakes
weinig vezels en B-vitamines
omdat het een bewerkt product
is. Wel zijn ze licht verteerbaar
en glutenvrij.
Uit onderzoek blijkt dat de na
tuurlijke kleurstof in mais
(zeaxanthin) gunstig is voor de
ogen. Mais zou de slijtage van
de gele vlek in het oog kunnen
vertragen. Veroudering van de
gele vlek is de belangrijkste oor
zaak van slechtziendheid.
Haver
Voor een energiek begin van de
dag is een ontbijt met haver
(bijvoorbeeld havermoutpap of
muesli met havervlokken) heel
geschikt. Haver werkt heel sti
mulerend, heeft een goede eit-
witsamenstelling, en bevat met
zeven procent het meeste vet
van alle granen. Net als bij an
dere granen bestaat dat vet uit -
de gezonde - meervoudig on
verzadigde vetzuren. Ook bevat
de buitenste laag van de haver
korrel vezels die het schadelijke
LDL-cholesterol in het bloed
kunnen verlagen. Ongeveer drie
gram pure havervezels per dag
kan het cholesterolgehalte met
2 procent verlagen.
Rogge
In Nederland eten we vooral
rogge in roggebrood. Voor
mensen met een zwakke spijs
vertering en jonge kinderen zijn
roggeproducten niet zo ge
schikt. Rogge zit ook in ontbijt
koek en muesli. Het bevat rela
tief veel kalk en fluor.
Gerst
Gerst is naast tarwe het oudste
graangewas. Het is licht ver-
verg
Ingl
teerbaar en rijk aan minged
onder meer aan kiezelzopni
cium). Voor het bakkenl mt
brood wordt gerst niet \>m
bruikt, omdat het meel iiet t
rijst. Alleen natuurvoedist d
winkels verkopen brootrzas
maakt van gerst. Gerst
ook gebruikt bij het beri
van bier. lui
|JAAS
Gierst lgeb
Gierst is snel gaar en licDe
teerbaar. Het bevat veeli var
natrium, kiezelzuur (bellet1
voor huid, nagels, harefl
en tandglazuur) en spoi
menten, maar vrijwel ge
lium en kalk. Het heeft l
hoog vetgehalte waardcrl
snel ranzig en minder le
wordt.
k
Rijst
Van alle granen heeft rii
beste eiwitkwaliteit. He?—^
ook veel B-vitamines. Dg
ralen en vitamines zittei
aan de buitenkant van
rel. Er zijn vele soorten:?
zilvervliesrijst, droogkoren
natkokend en klevend. fien
de geurige droogkokend,
rijstsoorten zijn pandai?,
basmatirijst. Rijst is glut
en licht verteerbaar.
Ik I
Boekweit rkei
Het is geen geen echt gi"1*1.
maar we eten het wel air
nig. In tegenstelling tot r
granen bevat boekweit t"
kiezelzuur, ijzer en vet, i
wel veel fosfor en eiwit.
boekweit worden naast
vlokken en meel ook derv
ren gemaakt. PJ
(Bron: het maandblad F Q
Pe
Oplossing van woensdag:
Horizontaal:
1. Chip; 4. dorst; 7. snuiter; 8. pot; 9. vos; 10. rotonde; 12. nongans.
Verticaal:
2. Hart; 3. patrijs; 4. draperen; 5. rest; 6. teuten; 9. vers; 11. ton.
Bij Bona zelf weten ze eigenlijk ook niet precies wat ze gei v<
hebben. Het is geen boter of margarine, maar wel bedoelde
ondergrond van een belegde boterham. Crème Baguette Pet
het product, gemaakt op basis van verse room. Het bevatte
ventig procent minder vet dan roomboter. Met de introdite
van het smeersel mikt Bona vooral op 'jonge vrouwen dioilv»
zoek zijn naar een frisse romige basis voor de lekkerste brn e
jes'. Een kuipje Crème Baguette kost 2,29 gulden. 'r d
|t. F
Bij graan denken de meeste
mensen aan tarwe en tarwe
brood. Maar er zijn meer graan
soorten, alleen eten we die
minder vaak. Dat geldt niet zo
zeer voor rijst en mais, maar
wel voor gerst, gierst, haver en
rogge. Jammer, want ook bij
granen geldt: hoe meer variatie,
hoe beter. De ene graansoort
bevat bijvoorbeeld veel gezon
de vetzuren, de andere geeft
veel energie en een derde soort
heeft weer een goede eiwitsa
menstelling.
Alle graansoorten bevatten veel
zetmeel (koolhydraten). Daar
door vormen ze een goede
energiebron. Verder zitten in
granen eiwitten, alleen zijn die
minder hoogwaardig dan de ei
witten in vlees en zuivelproduc
ten. Dat is geen probleem, want
in ons eten zit ruim voldoende
eiwit. Toch is het goed om gra
nen te combineren met andere
eiwitbronnen, zoals melkpro
ducten, ei, vlees, peulvruchten
of noten. Elke graansoort bevat
een bepaalde hoeveelheid vet,
veel vezelstoffen, ruime hoe
veelheden B-vitamines en on
der meer de mineralen ijzer,
calcium en fosfor.
Granen zijn de zaden van de
gecultiveerde grassen tarwe,
rogge, gerst, haver, rijst, mais
en gierst. Plantkundig gezien is
boekweit geen graansoort,
maar het wordt er wel toe gere
kend, omdat we het als graan
bij de maaltijd gebruiken. Volle
(volkoren) granen zijn het ge
zondst. In tegenstelling tot wit
te rijst, pasta en brood bevatten
de volkorenvarianten veel meer
vezels en B-vitamines, de be
langrijkste voedingsstoffen in
granen. Volkorenproducten ge
ven eerder een verzadigd gevoel
en prikkelen de darmen, waar
Granen vormen een goede bron van energie, omdat ze veel koolydraten bevatten.
FOTO UNITED PHOTOS DE BOER ROB HENDRIKS
door de stoelgang gemakkelij
ker op gang komt. Granen en
graanproducten kunnen het
beste droog en koel worden be
waard. Volkorenproducten be
derven sneller door het hoge
vetgehalte. Granen blijven on
geveer drie tot zes maanden
goed.
Om gewoon graan snel te garen
worden de korrels gepoft, ge
roosterd, geplet en/of voorge
kookt dan wel gestoomd. Bij
dat proces gaan wel wat vitami
nes en mineralen verloren,
maar dat verlies wordt gecom
penseerd doordat het graan
minder lang hoeft te worden
gekookt. Volgens het Voedings
centrum zijn snelkookgranen
net zo gezond als soorten die
langer moeten koken.
In Nederland eten we vrijwel
dagelijks tarwe. Dit graan zit in
brood, crackers, pasta, pannen
koeken en gebak. Bakkers ge
bruiken graag tarwe voor het
bereiden van hun producten
vanwege het hoge gehalte aan
gluten: eiwitten die het deeg
elastisch maken, waardoor het
goed kan rijzen. Niet iedereen
kan gluten even goed verdra
gen. Mensen met een glutenal
lergie (coeliakie) kunnen geen
tarwe, rogge, haver of gerst
eten. Ook kinderen tot zes
maanden kunnen nog geen
gluten verdragen.
Mais
Mais zit in cornflakes, chips en
popcorn (gepofte mais). Ge
kookt kan ook: vers van de kolf
of in blik. Elke dag cornflakes
bij het ontbijt is niet erg ge-
zond: in mais zit veel suiker.
Het Zuid-Franse departement
Ardèche biedt een groeiend
aantal goede wijnen met de
naam Cötes du Vivarais. Hun
kwaliteit is zo gestegen, dat ze
dit jaar promoveerden naar
Frankrijks vineuze eredivisie.
Maar liefst twintig jaar hebben
de wijnboeren gestreefd naar
de hoogst bereikbare wettelijke
status voor hun wijnen. In 1979
reeds dienden zij een aanvraag
in voor een eigen appellation
contrölée. Deze werd echter
niet gehonoreerd, omdat de
wijnen onderling te veel ver
schilden van kwaliteit. Een her
nieuwde poging in 1986 strand
de eveneens. Wel werd toen af
gesproken dat men binnen dit
wijngebied de normen zou aan
scherpen, wat ook gebeurde.
Daarmee nam het gemiddelde
niveau van de wijnen toe en
werd dit jaar uiteindelijk de fel
begeerde promotie gereali
seerd. Feest dus in de Vivarais,
zij het niet voor iedereen.
Want het areaal waarbinnen
Cötes du Vivarais vanaf dit jaar
kan worden geproduceerd, is
minder dan half zo groot als
vroeger. De 11.000 potentiële
hectaren van voorheen werden
teruggebracht tot ruim 4700,
wat boeren met grond in het
weggestreepte deel behoorlijk
pijn heeft gedaan. Van de be
schikbare 4700 hectare is overi
gens slechts een klein deel be
plant, zo'n 700 hectare. Naar
verwachting zal dit oppervlak
echter toenemen, want dank zij
de nieuwe herkomstbenaming
gaat er ongetwijfeld meer vraag
komen naar deze wijn.
Meer dan tachtig procent van
de wijngaarden liggen in de Ar
dèche. De overige bevinden
zich in het departement Gard.
De bodem waarop de druiven
groeien is vrijwel altijd in meer
of mindere mate kalkhoudend,
en bevat haast altijd veel kiezel
en andere gesteenten. Blauwe
druivenrassen voeren de bo
ventoon, met name de syrah en
de grenache. Het is dankzij de
syrah, een nobele variëteit die
uitstekend gedijt in zonrijke
streken, dat rode Vivarais-wij-
nen soms verrassend veel klas-
K ru i s woord raadsel
HORIZONTAAL:
1. Heersen, 7 landbouwwerktuig; 8. herkauwer; 10 dierengeluid;
11. soort; 13 voorzetsel; 15. opstootje; 17. noodvoorraad; 18. golfterm;
19. bouwland; 21. pakken; 25. voegwoord; 26. onderwijs; 27. lidwoord;
30. klein deel.
VERTICAAL:
2. Waterstand; 3. ogenblik; 4. gewezen; 5. strook; 6. dorsvloer;
8. muzieknoot, 9 bijwoord; 11. naaldboom, 12 meekrijgen; 14. lof;
16. lidwoord; 18. lust; 20. maal; 22. oude lengtemaat; 23. gemalen
product; 24 loofboom; 28. voorzetsel; 29. diskjockey
HEINZ
Crème Baguette
se hebben. De cuvée spéciale
van Domaine de Combelonge
bijvoorbeeld bezit een heerlijk
door fruit gedreven aroma van
rode en zwarte vruchtjes, terwijl
haar smaak ook lekker vlezig is,
licht kruidig en opwekkend van
karakter. Het is een soort over
treffende trap van Cötes du
Rhóne; trouwens ook de witte
smaakt verrukkelijk.
Domaine de Belvezet, Domaine
des Champs de Lierre, Domai
ne Gallety, Domaine de Vigier
en Mas de la Bégude zijn enkele
andere bezittingen die aantrek
kelijke wijnen leveren, terwijl
ook verschillende coöperatie-
wijnen niet te versmaden zijn.
Dat je in Cötes du Vivarais te
genwoordig zulke lekkere crea
ties kunt vinden, is overigens
mede te danken aan investerin
gen op technisch gebied. Want
sinds 1990 hebben de geza
menlijke producenten voor
meer dan dertien miljoen franc
aan modern keldermateriaal
gekocht.
Domaine de Combelonge heeft
als landelijke distributeur Goes-
sens (voor adressen tel. 043-
3523.200, fax 3523.209), terwijl
Domaine de Belvezet verkocht
wordt door Sauter Wijnen (tel.
043-363.7799, fax 363.4748).
Enkele andere wijnen zijn te
achterhalen bij het Wijninfor
matiecentrum (tel. 070-
370.8326, fax 370.8408).
De bodem waarop de druiven groeien is vrijwel altijd in meer of mindere mate kalkhoudend, en bevat haast altijd veel kiezel en andere gesteen
ten. FOTO UNITED PHOTOS DE BOER
1 dc
Koken volgens Montignac 'nk
op
De Montignac-hype lijkt over zijn hoogtepunt heen. Tocring
fabrikant Pelgrim nog brood in het op de markt brengen yjr i
een exclusieve set Montignac-pannen om optimaal te kuielli;
koken volgens de richtlijnen van de Franse eetgoeroe. Vol Vi
Pelgrim worden in de pannen lagere kooktemperaturen (j- w
95 graden Celsius) bereikt dan normaal. Daardoor is er m.
verlies aan mineralen en vitamines en blijven smaak, kleimz<
vorm beter behouden. Op de pannen zit een thermometdfioi
hebben ze speciale deksels. Een tien millimeter dikke boqnw
zorgt voor een goede warmteafgifte. De basisset (695 gulcfeide
bestaat uit hapjespan, kookpan, steelpan, een au-bain-mftee
schaal, zeef, en een receptenboek. Alles is ook apart te betati
bij de keukenvakhandel of rechtstreeks bij Pelgrim (telefon h<
0315-33.99.11). ide
kar
