ii UTIJJ Jiii'J'JiJi
Klaag op de juiste wijze
4 'n e
Toerisme
Door Berlijn met de
R
1 jBERTCH TEM
Cf
O
WITKIEL
Nederlandse toeristen die niet tevreden zijn over
hun vakantie (slechte accommodatie, overboekin
gen, problemen tijdens het vervoer) kunnen daar
over bij verschillende instanties een klacht indie
nen. De procedure die daarbij dient te worden ge
volgd, is - zo blijkt uit het verleden - niet bij ieder
een bekend. In het bijzonder de termijn waarbinnen
het misnoegen bij reisorganisatie en/of de Geschil
lencommissie Reizen dient te zijn gedeponeerd,
wordt vaak onbewust overschrijden. De klacht zal
dan wegens tijdsoverschrijding niet in behandeling
worden genomen, wat opnieuw irritatie met zich
meebrengt.
Essentie van de regels: wie een klacht heeft, moet
vooral niet wachten tot hij thuis is. Op de vakantie
bestemming al dient hij zijn problemen te melden
aan bijvoorbeeld de campingbeheerder, de hotelier
of de reisleidster. Lossen die het ongerief niet naar
goeddunken van de vakantieganger op dan moet er
ter plaatse een schriftelijke klacht'worden ingediend
bij hostess of (als die er niet is) touroperator. Als ook
dat niets helpt, schrijf dan binnen een maand na te
rugkomst een brief naar de reisorganisatie. Is men
vervolgens nog steeds niet tot een vergelijk geko
men, dan kan de Geschillencommissie - schriftelijk
en 'binnen drie maanden' - worden ingeschakeld.
Vooral die laatste termijn dient terdege in de gaten
te worden gehouden omdat uit de reisvoorwaarden
niet helemaal duidelijk wordt wanneer die periode
van 'drie maanden' ingaat: meteen vanaf terug
komst van de vakantie of vanaf het moment dat
blijkt dat het geschil tussen vakantieganger en reis
organisatie niet kan worden opgelost. Het ligt voor
de hand uit te gaan van die laatste datum, maar veel
touroperators en (naar laatst uit een zaak bleek) ook
de commissie rekenen vanaf de laatste vakantiedag.
Het gevolg daarvan is, dat een aangeklaagde reisor
ganisatie eventueel zo lang talmt met het doen van
een uitspraak, dat de termijn waarbinnen de Ge
schillencommissie nog kan worden ingeschakeld, is
verstreken.
Overigens is de uitspraak van de commissie (be
staande uit drie onafhankelijke leden die zijn voor
gedragen door respectievelijk het Algemeen Neder
lands Verbond van Reisondernemingen (ANVR), de
Consumentenbond en de Stichting Geschillencom
missie) bindend; er kan niet in hoger beroep wor
den gegaan. De ontevreden partij rest na de uit
spraak (gedaan na een hoorzitting niets anders dan
de rechtbank. Klagers die in het gelijk worden ge
steld krijgen het klachtengeld (tussen de 75 en 125
gulden, afhankelijk van de reissom) retour.
:RDAG 28 AUGUSTUS 1999
REISGIDS
BERLIJN
ld., kJperfecte reisgids schrijven
zon jen onmogelijke opgave. De
- DM zweert bij de 'Rough Gui-
inborj of de 'Lonely Planet', de
>prek|pr hggft voldoende aan de
JCk pundig geïllustreerde boe-
E van de Capitool-serie. Om
■rkend
nfortjiet ruime scala van reisgid-
akan| 'iets anders' te brengen, is
,b s5 kunst. En toch is dat het
ladebl
acht. Remco in 't Hof en Ruud
enbeijboom gelukt met hun ste-
Igids 'Wereldstad Berlijn'
Arbeiderspers, 39,90 gul-
In 't Hof is dagbladjour-
i'dcracjst bjj het Nieuwsblad
>oncn Noorden, Slotboom werkt
pg jeindredacteur bij het NOS-
air du^rerkt.
IgTm'Jle naam 'stedengids' is
ar het boek eigenlijk niet
t. Het gaat meer om een
c m rnalistiek portret van de
uwe hoofdstad van het her-
E gde Duitsland. "Wereldstad
wemtjijn' js vooral boeiend door
Menu,
voorkeuze van onderwerpen.
798 m hoofdstuk 1: 'Op zoek
AndoM" sporen van de Muur'. Of
?7360yvaar is Germania geble-
)9 (Germania was de utopi-
pp. ine stad die Hitier zo graag
"38S rï°or 'iem 8ehate Ber-
had willen maken). In bei-
2JJJartikelen, weet het schrij-
sduo zelfs frequente Ber-
RSTftbezoekeis iets nieuws te
gChöjellen. Datzelfde geldt ook
dinergr de delen waarin de lezer
ts./ jdt onthuld hoe joods Ber-
ichuré
R/SG|nog is en hoeveel er nog te
58484[jen js van (je voormalige
lalistische heilstaat.
t£^~Vat de schrijvers vooral
et worden nagegeven is,
ze zo haarfijn de actuele
wikkelingen van de laatste
^7y-n op papier hebben gezet.
—-ils de onafwendbare ver-
ASEIZ
n SPAuivülg van "e centrum_
lentenctie van de 'rijke'
naar het oude Mitte.
er |Ux«nzo de veranderingen in
D800 -uzberg, dat nu veel snel-
1 (SGF
1 form lenende jongeren trekt,
de krakers, punkers
van weleer 'wt
het goedkopere
f 459 lef sfeertje is ontstaan, dat
fe hóf mengt met een voormaIi8
evenslimunistisch sausje.
)-daa<jet enjpe risico van deze
atis°gjnalistieke aanpak is dat
lid SG boek zijn actualiteit snel
|iest. Maar de ontwikkelin-
Berüjn gaan zó snel, dat
rel geen enkele gids die
Britait bijhouden,
vertod
ticket!
"igen d
estrav
irijse metro
lis attractie
stations slechts telt de
/ste metrolijn van Parijs,
létéor. Toch is deze vorig
oktober door president
geopende verbinding
Madeleine en de impo-
nationale bibliotheek
is Mitterrand hard op
rif een toeristische riek
te worden. Allereerst
de fraaie stations die
contrast vormen
soms al een eeuwoude
ruimten van de an-
Een bezienswaar-
is bijvoorbeeld de tro-
plantentuin in het Gare
Opvallend zijn ook de
wanden die de metro-
afschermen van het per-
metro stopt voor deu-
ie wand, om passagiers
te laten. Zo maar voor
springen is er niet bij.
metrolijn 14 dankt zijn
vooral aan de unie-
in treinstel-
automa-
Dat be-
natuurlijk ook dat er
is, en dat er
3 en staart van de splin-
treinstellen - die aan
c doorlopen - gewoon
zijn geplaatst. Parijze-
i toeristen haasten zich
om juist die plekken in
heel even zelf
te wanen. En
t gezegd, het is een bij
ervaring om de rit door
vanaf die posi-
'Der Hunderteri heet de Berlijnse buslijn 100 in de
volksmond en de lokale VW heeft die titel gewoon
overgenomen. Het is een normale buslijn, door westelijk én
oostelijk Berlijn. Praktisch voor Berlijners; interessant voor
bezoekers. Openbaar vervoer als toeristische attractie.
Hoogtepunt van een bustochtje
met der Hunderter is de halte
bij de Brandenburger Tor.
Sinds vorig jaar mag het gewo
ne verkeer daar, zij het tijdelijk,
weer onderdoor rijden. Tijdelijk
vanwege de immense bouwac
tiviteiten in de omgeving van de
Pariser Platz en Potsdamer
Platz. Als de bouwvakkers ver
dwenen zijn, zal de doorgang
alleen nog maar mogen worden
gebruikt door taxi's en ander
openbaar vervoer. Te veel ver
keer en de daaraan gekoppelde
vervuiling zou de Brandenbur
ger Tor geen goed doen.
Elke keer weer als de doorgang
wordt gemaakt tussen de pila
ren van dit monument is er het
vreemde gevoel dat hier, tot
precies tien jaar terug, hét sym
bool was de Muur was. Wie het
nog heeft meegemaakt, weet
dat je hier, aan de westelijke zij
de een soort tribune had, zodat
je over die stenen afscheiding
tussen Oost en West naar de
Poort kon kijken. En tussen de
hoofden van de Vopo's en an
dere, ook met verrekijkers en
camera's gewapende militairen,
Unter den Linden kon zien. Die
prachtige Allee in zijn maxima
le grijsheid, zo typerend voor
het straatbeeld in de toenmali
ge DDR.
Nu rij je er weer gewoon onder
door, met als saillant detail dat
de strijdwagen op de top weer
is omgekeerd, in de richting van
oost. Dat was heel vroeger ook
al zo, omdat daarmee werd
aangegeven dat de vijand het
tsaristische Rusland uit het ver
re oost-Europa kwam. Tijdens
de Koude Oorlog hadden socia
listische broeders als Walter Ul-
bricht en Erich Honnecker een
geheel ander vijandbeeld. Be
vriend met het communistische
Moskou draaiden zij het karos
180 graden. Naar die kapitalisti
sche agressor, het Westen
Unter den Linden heeft in het
afgelopen decennium een wes
terse metamorfose ondergaan.
De reclame-uitingen zijn nog
niet zo schreeuwerig als in
West-Berlijn, maar ook de oude
vestiging van de Russische
luchtvaartmaatschappij Aero-
flot heeft nu een forse neon-re
clame aan de pui. Ondanks for
se huurprijzen zijn er al trendy
eethuizen te vinden, evenals
sjieke kledingzaken. De Oper
straalt weer als vanouds, maar
het er schuin tegenover liggen
de monument tegen het fascis
me is nog steeds leeg. Terwijl
dat in de vier DDR-decennia
met zijn eeuwige vlam en zijn
wisseling van de wacht een ver
plicht nummer was tijdens de
streng begeleide rondtoer door
de Hauptstad der DDR. De
Hunderter laat het allemaal
zien, alsof je de geschiedenis
van deze eeuw vanaf de eerste
rij aan je voorbij ziet gaan.
Voor de prijs hoef je het niet te
laten, een retour kost minder
dan vier mark, voor een dag
kaart (ook te gebruiken voor U-
en S-Bahn) betaal je 7,80 mark.
Daarvoor ligt Berlijn aan je voe
ten, zeker als je een plaatsje
voorin in de dubbeldeksbus
weet te bemachtigen. Niet ge
makkelijk want de '100' is een
gewone busverbinding die ook
intensief wordt gebruikt door
de Berlijners. De lijn immers
loopt dwars door de stad,
maakt weinig omweggetjes,
gaat om de tien minuten en is
daarom ook populair bij de lo
kale bevolking.
De busroute werd enkele jaren
geleden, niet zo lang na de val
van de Muur, geopend. Het be
ginpunt is Bahnhof Zoo, nabij
de Gedachtniskirche en de Kur-
fürstendamm. De rit naar het
eindpunt in de oostelijke Mi-
chelangelostrasse kost onge
veer drie kwartier en daarbij
worden onder meer gepasseerd
de Ku'damm, de Lutzowplatz
(met het nieuwe paleis van de
bondspresident), de Grosser
Stem, Tiergarten en natuurlijk
de Brandenburger Tor waar de
skyline van de Potzdamer Platz
onder meer wordt gevuld met
het voorste deel van het Sony-
complex, een glazen wolken
krabber met 'wandelende'
lichtjes.
Op de Marlene-Dietrichplatz -
even verderop - staat de Rote
Box, een op stalen palen gezette
enorme en vooral rode bouw
keet. Met maquettes, foto's en
tekeningen en met een prachtig
uitzicht op de bouwactiviteiten
wordt hier een overzicht gege
ven van Berlijn in het volgende
millennium. Maar wie nu al wil
zien hoe het vroegere Oost het
toppunt van West dreigt te wor
den, stapt halverwege Unter
den Linden uit bij de Friedrich-
strasse. In de veertig DDR-jaren
een dichtgemetselde spook-
straat met in de verte het
vreemde lichtschijnsel van
Checkpoint Charlie; nu de be
langrijkste en duurste winkel
straat van Berlijn. Alle beroem
de Franse, Italiaanse en Ameri
kaanse modehuizen hebben er
een vestiging. Van Checkpoint
Charlie is niets meer over dan
een verveloze uitkijktoren,
waarvan de toekomst ook nog
onzeker is. Op de plaats zelf is
een paal geplaatst met daarbo
ven een immense foto van een
Amerikaanse GI. Aan de andere
kant is een beeld van een Russi
sche soldaat te zien. Gelukkig
zijn de borden waarop wordt
duidelijk gemaakt dat men hier
de Amerikaanse of Russische
zone verlaat ook blijven staan.
Bus 100 is ondertussen verder
gereden naar onder meer het
Palast der Republik, het vreem
de bruinkleurige gebouw van
het vroegere DDR-parlement,
en natuurlijk het fameuze
Alexanderplatz, tussen de twee
wereldoorlogen bekend als be
langrijk verkeersknoopunt en
als uitgaanscentrum. Alex, zoals
zoals het plein kortweg wordt
genoemd, wordt steeds gezelli
ger, al zal het sfeertje van de ja
ren twintig nooit meer terugko
men, weten oude Berlijners.
Daarna duikt buslijn 100 het
echte communistisch getinte
oostelijke deel van de stad in
om - 'n pure anticlimax - te ein
digen op de een groot parkeer
terrein nabij het joodse kerkhof
langs de Weissensee.
'Der Hunderter* rijdt dwars door het opwindende centrum van Berlijn.
37
REDACTIE ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
KidZcity
Als alles volgens plan verloopt, zal op 1 oktober in Utrecht de
overdekte kinderstad 'KidZcity' worden geopend. Het zoge
noemde 'speelpaleis' maakt deel uit van het al langer be
staande ALL-Inn sportcomplex aan de Vlampijpstraat en
komt op de plek waar eerst een kart-baan was gevestigd.
'KidZcity' is een project van Henk Moeskops die voor de nieu
we attractie zelf een groot aantal speciale attracties ontwik
kelde, zoals een zeshonderd vierkante meter groot sluip- en
klimkasteel.
Vrijheid
'Vliegen voor Vrijheid' is de naam van een tentoonstelling die
nog tot eind september in het Militaire Luchtvaart Museum te
Soesterberg kan worden bezocht. Op de expositie wordt onder
meer inzicht verschaft over de taken en missies die de Ko
ninklijke Luchtmacht gedurende de Koude Oorlog uitoefen
de. Films laten zien over welk materieel de tegenover elkaar
staande partijen beschikten, maar ook is in het museum een
SA-4 luchtafweerraket van Russische makelij opgesteld. Te
vens zijn twee belangrijke vliegtuigen uit die periode te zien:
de F-104G Starf ighter en de MiG-21.
Informatie: Militaire Luchtvaart Museum, Kamp van Zeist 2-4, Soester
berg, telefoon (03461.35.38.15.
Millenniumreizen
Voor toeristen die een vakantie boeken, die plaatsvindt op of
rondom de eeuwwisseling, ligt op het ANVR-reisbureau een
folder klaar met informatie over de ongemakken die zij even
tueel op hun trip zouden kunnen tegenkomen. Doel van de
brochure is vooral 'het verwachtingspatroon van de reizigers
enigszins bij te stellen, waardoor er achteraf minder klachten
ontstaan.'
Hansouwe
Het ligt in de bedoeling de komende anderhalf jaar in Dren
the zo'n zestig speciale bed breakfast-accommodaties te
openen. Ze worden alle ondergebracht in karakteristieke dan
wel monumentale panden en krijgen het keurmerk 'Drents
Goed'. De eerste bed breakfast, in het uit de 14e eeuw
stammende Huis ter Hansouwe in Peize, werd zojuist in ge
bruik genomen.
Grachten
Nog tot en met 25 september wordt vanaf de Burcht (Prins
Hendrikkade) in Zaandam elke zaterdagavond een rondvaart
georganiseerd naar de verlichte grachten van Amsterdam. De
boot vertrekt om 20.30 uur en is omstreeks 23.00 weer te
rug. Tijdens de excursie bestaat de gelegenheid koffie, bier of
andere drankjes te bestellen. Vooraf reserveren bij de Zaanse
VW, telefoon (075).616.22.21 is noodzakelijk.
Zweeds Verkeersbureau
Toeristen die naar Zweden reizen en van tevoren informatie
over het land willen inwinnen, kunnen sinds kort terecht bij
het Zweden Informatie Centrum, Postbus 350, 2400 AJ Al
phen aan de Rijn, telefoon (0900).202.52.00 (75 cent per
minuut). De inlichtingen worden slechts verstrekt op schrifte
lijk dan wel telefonisch verzoek. Het kantoor in Aplhen kent
geen - zoals het inmiddels gesloten Zweeds Verkeersbureau
in Den Haag - baliefunctie.
COLUMN
Benny, de zwarte Zuid-Afrikaanse voetballer die onlangs door
Ajax is doorverkocht aan een Spaanse voetbalclub, plaatste
laatst op de televisie (waarschijnlijk onbedoeld), een bijzonder
aardige opmerking. Toen hem werd gevraagd iets te vertellen
over zijn ontmoeting met Nelson Mandela zei hij dat hij zich
vooral de geweldige drukte rondom de voormalige president
herinnerde. Benny: 'Het zag wit van de mensen.
Die uitspraak deed me denken aan de vader van schrijver/co
lumnist Gerard van Lennep, die als hij verhoedde overz'n voor
oorlogse reizen, het graag had over spoorwegstations waarop
het 'zwart was van de witkiélen'. Waarna ik bij mezelf vaststelde
- want zo schieten je gedachten door - dat het toch wel ontzet
tend jammer is dat de witkiel, de kruier lijkt te zijn uitgestorven,
öf we plaatsen onze bagage op gratis verstrekte rammelkarretjes
of de van wieltjes voorziene koffers hotsebotsen schommelend
achter ons aan.
Een armoedig gezicht.
Helaas, de mysterieus gevoileerde dame - mantel losjes over de
schouders en het pluisharig kreng dat Minouschka heet op de
arm - die met een gehandschoende hand een kruier wenkt, be
staat nog slechts in de film. Net als de set kalfslederen koffers die
speciaal vooreen Britse gentleman werd gemaakt (zodat-ie pre
cies in de bagageruimte van zijn Aston Martin paste) en die op
een vliegveld werd getorst door een vervaarlijk achteroverhellen-
de witkiel met - leek het wel - vijf armen.
2 Een rijk gezicht.
Kruiers zijn er nu alleen nog in de Carib-
g bean. En op de vliegvelden van Afrika.
z Maar hoe lang nog? Wij sjouwen onze
grijze, hardplastiek bakken zelf wel. Wij
2 missen de chic van onze voorvaderen.
