WAO'ers komen
moeilijk aan werk
I
Economie
Euro's liggen klaar
Fraude werkgever minder vaak bestraft
Veel uitzendkrachten in
VNU zoekt 'goed huis' voor dagbladen vaste dienst bij Randstad
Noor gaf wereld de paperclip maar nam niets
Ws/ffkms atr>0
)NDERDAG 26 AUGUSTUS 1999
lokertje is terug in Schipholwinkel
£|1>arlem In het belastingvrije winkelcentrum See Buy Fly op de
l*luchthaven Schiphol worden sinds dinsdag toch weer sigaret-
n, sigaren en shag verkocht. De verkoop van tabakswaren
erd 1 juli stopgezet, omdat aan reizigers binnen de Europese
nie rookwaren niet meer taxfree verkocht mochten worden.
1 vraag naar een rokertje was echter dermate groot dat het be-
lit is teruggedraaid. Overigens betaalt de vertrekkende lucht-
iziger de normale winkelprijs. Dat geldt ook voor het dranken-
(sortiment. Behalve drank en rookartikelen worden andere ar-
Ijp celen in de winkels op Schiphol wel tegen lagere prijzen ver
ss^: 5Cht omdat Amsterdam Airport Schiphol en de winkeliers de
IW voor hun rekening nemen.
iieü
I ioed
resultaat Wessanen
lacintosh maakt forse winstsprong
^stelveen Zuivel- en voedingsmiddelenproducent Wessanen
?eft in het eerste halfjaar bijna vijftien procent meer winst ge
nekt dan in dezelfde periode van 1998. De Amstelveense fabri-
int boekte een nettoresultaat van iets meer dan 75 miljoen
ïlden. Daarmee is binnen een jaar de weggevallen winstbij-
HH rage van het verkochte Bols ruimschoots gecompenseerd. De
inzet nam iets af met 42 miljoen tot 2,9 miljard.
ItastrichtHet is Macintosh (Dolcis, Kwantum, Halfords, Piet
erkx) ook het afgelopen halfjaar voor de wind gegaan. De net-
winst steeg met 38,7 procent naar 14,1 miljoen en de omzet
inde een plus van ruim twaalf procent naar 783 miljoen. De
lede resultaten worden mede toegeschreven aan hogere mar-
Hdij s. Over de Nederlandse koper had Macintosh niet te klagen,
and a een scherpe terugval in de tweede helft van vorig jaar trok
j weer wat meer de portemonnee. De kooplust in België,
XI fankrijk en Duitsland houdt daarentegen niet over. Macintosh
verde daar dan ook in. Kwantum en BelCompany presteerden
^R9>t best. De resultaten in de kledinghoek vielen terug, vooral bij
ierconfex na het aftoten van de Franse poot.
ieringe winst voor Achmea-groep
st» Bankverzekeraarsgroep Achmea (Centraal Beheer, FBTO,
Iveren Kruis en PVF) in Zeist boekte in het eerste halfjaar van
09 0,6 procent (354,7 miljoen gulden) winst geboekt. De om-
t steeg met 8,2 procent tot 7,4 miljard. Het schade- en zorgbe-
ijf deden het minder goed dan de leven-, banken- en pensi-
npoot, meldt Achmea. In maart zei bestuursvoorzitter G.
valef al dat hij voor 1999 geen winstgroei verwachtte. Voor
el 1999 wordt een fractionele stijging van de winst verwacht,
hmea zit midden in een reorganisatie. De herstructurering
oet de bank- en verzekeringsgroep verder stroomlijnen. De
emie-omzet van de verzekeringsbedrijven nam in het eerste
laar toe met 19,2 procent tot 4,3 miljard.
uitse autofabrieken: 1999 goed jaar
Duitse autofabrieken doen ook dit jaar zeer goede
t en rekenen op een productiestijging van drie procent. De
iheorganisatie VDA verwacht dat de autoconcerns dit jaar
(totaal 5,3 miljoen personenauto's zullen produceren en er
irvan minstens 3,7 miljoen in Duitsland zullen verkopen,
die 5,3 miljoen wagens wordt inmiddels 36,4 procent in het
itenland geproduceerd. Internationaal neemt Duitsland met
aandeel van 17 procent van de wereldautoproductie een
rde plaats in na de VS (23 procent) en Japan (19 procent).
|lidi-bussen voor Palestijnen
i Den Oudsten Bussen in Woerden gaat 125 bussen le-
|ren aan de Palestijnse gebieden. De Nederlandse overheid
t voor 35 procent bij aan de order van 37 miljoen gulden,
aat om 75 midi-bussen voor 34 passagiers en 50 streekbus-
ii voor 51 passagiers. De midi-bussen heeft Den Oudsten spe-
lal ontwikkeld voor omstandigheden zoals die op de Westelij-
Jordaanoever en in de Gaza-strook. Ze zijn kleiner en wend-
arder en verbruiken minder brandstof. Ze kunnen makkelijk
i de smalle, vaak onverharde wegen de dorpen bereiken. In
i en '97 leverde Den Oudsten al 75 streekbussen aan de gebie-
reenpeace pakt proefveld kool in
ioorldam Twintig actievoerders van Greenpeace hebben
teren bij Schoorldam (Noord-Holland) een proefveld met ge-
tisch gemanipuleerde spruitkool ingepakt in plastic. Daar-
le protesteerden zij tegen de teelt van genetisch veranderde
ivassen. Greenpeace vreest dat de gevolgen van genetische
inipulatie destastreus zijn voor mens en natuur. De erfelijke
de van gewassen kan volgens de milieuorganisatie onherstel-
ar worden beïnvloed. Minister Pronk (VROM) moet de ruim
eentig vergunningen voor proefvelden intrekken, vindt
eenpeace.
foto anp olaf kraak
lell verkoopt belang in Synbra
jen Shell Petroleum verkoopt zijn belang in het Etten-
urse chemiebedrijf Synbra aan een dochter van de Utrechtse
rticipatiemaatschappij Gilde. De verkoop van het belang (50
Jcent) past in de plannen van Shell om zijn chemieactivitei-
i in de wereld in te krimpen. Synbra - omzet 600 miljoen en
iOO werknemers - is fabrikant van polystyreen voor onder
'er verpakkingen. Aanvullend op het afstoten van het Shell-
-el naar Gilde werkt Shell-Denemarken aan de verkoop van
100-procentsbelang in Dansk Styropack aan Synbra.
leanaway in Belgische hainden
'ssel Watco, onderdeel van de Belgische Fabricom Groep
eft de activiteiten van het Nederlandse Cleanway overgeno-
'n. De overname-operatie betreft de ondernemingen Leto Re
ling in Almelo, Mirec in Eindhoven, De Valk Glas in Echt,
lanaway Services in Deventer en Eindhoven, Metrex in Heer-
i en TSM in Schiedam. De Cleanaway-groep houdt zich bezig
it de inzameling, opslag en recycling van industrieel afval. Zij
eft een omzet van 120 miljoen gulden. Watco wordt hoofdrol
eier op de Nederlandse afvalmarkt met een omzet van 500
ljoen gulden en 1.400 werknemers. Fabricom Groep, dochter
energiebedrijf Tractebel, nam eerder bedrijven in Groot-
ttannië en Polen over.
rolsch koopt noodlijdende mouterij
chede De Enschedese bierbrouwer Grolsch heeft in het
:uwse Kloosterzande de bijna failliete Mouterij Kloosterzan-
overgenomen. Het bedrijf was al een paar maanden dicht
gens lage opbrengstprijzen voor mout op de grondstoffen-
trkt. Naar verluidt heeft Grolsch drie miljoen gulden op tafel
egd. De mouterij heeft een productiecapaciteit van ongeveer
000 ton per jaar. Daarmee voorziet de nieuwe aankoop voor-
lig in ruim 50 procent van de moutbehoefte van Grolsch in
(Ierland. Grolsch wil met de aankoop de grondstoffenketen
ir controleren.
zoetermeer anp
Fraude met uitkeringen door werkgevers
blijft vaker ongestraft dan fraude door werk
nemers. Volgens CTSV is het moeilijker te be
wijzen dat een werkgever de zaak tilt. Door
koppeling van computerbestanden zijn werk
nemers die naast hun uitkering wit werken,
steeds eenvoudiger op te sporen en te straf
fen. Voor werkgevers ligt dat anders. Het
CTSV vindt dat de uitvoeringsorganisaties
meer moeten doen aan werkgevers die de wet
aan hun laars lappen, bijvoorbeeld door geen
premies af te dragen. Vorig jaar kreeg dertig
procent van de werkgevers geen straf opge
legd. Bij werknemers lag dit percentage op
zestien.
De aanpak van zwarte fraude blijkt nog al
tijd niet goed van de grond te komen, consta
teert CTSV. Van zwarte fraude is sprake als ie
mand naast een uitkering zwart werkt. De be
nadeling door witte fraude daalde vorig jaar
dan ook verder, terwijl die door zwarte fraude
juist steeg met ruim een kwart.
Slechts 1,9 procent arbeidsongeschikten keert terug
den haag gpd-anp
lelystad De Nederlandsche Bank slaat tot de invoering in 2002 drie miljard euro-munten op in een spe
ciaal daarvoor gebouwde en zwaar beveiligde opslagruimte in Lelystad. De euromunten in de verschillen
de uitvoeringen vertegenwoordigen een waarde van rond 2,2 miljard gulden. Na te zijn geslagen bij de
Munt in Utrecht worden ze overgebracht naar 'Euro Knox' waren ze in keurige rolletjes in grote blauwe
bakken liggen te wachten totdat ze over ruim twee jaar echt kunnen rollen, foto anp tousaintkluiters
Gedeeltelijk arbeidsongeschikten zijn niet in trek bij
werkgevers. Slechts 1,9 procent van de arbeidsonge
schikten keerde weer terug op de werkvloer. Ondanks de
vele reïntegratieprojecten die er opgezet zijn voor
WAO'ers. Daarmee is ook de norm van het kabinet om
vijf procent WAO'ers aan het werk te krijgen mislukt. Dit
blijkt uit een vandaag gepubliceerd rapport van de toe
zichthouder op de sociale verzekeringen CTSV.
hun oude werkgever terecht.
Volgens het CTSV zijn de
middelen om arbeidsonge
schikten weer aan het werk te
krijgen wel goed, maar worden
ze door de werkgever niet be
nut. Het CTSV noemt als voor
beeld: werkgevers hebben stan
daard recht op 6.000 gulden om
de arbeidsplek van een arbeids
ongeschikte werknemer die
weer aan het werk gaat aan te
passen. Het probleem is vol
gens het CTSV dat veel werkge
vers niet op de hoogte zijn van
Nederland telde vorig jaar bijna
900.000 geheel of gedeeltelijk
arbeidsongeschikten. De mees
ten gaan weer (gedeeltelijk) aan
het werk door de goede verhou
ding met de werkgever en niet
door projecten van de overheid.
Vier van de vijf WAO'ers lossen
het zelf op met hun werkgever.
Ook WAO'ers die door een be
middelingsinstantie aan het
werk worden geholpen, komen
in de meeste gevallen weer bij
de mogelijkheden. Toch blijkt
uit het rapport dat 37 procent
van de zieke werknemers denkt
het oude werk weer te kunnen
doen, na enige aanpassing van
de werkplek.
Ook de uitvoeringsinstellin
gen (uvi's) - die de uitkeringen
verstrekken - (GAK, SFB, Ca
dans, GUO en USZO) kunnen
volgens het CTSV weinig doen
om de arbeidsongeschikten
weer aan het werk te helpen.
Na ongeveer acht maanden kan
de uvi pas in actie komen, want
dan moeten de Arbo-diensten
alle gegevens doorspelen. De
uvi wordt dan verantwoordelijk.
In de praktijk blijkt dat hoe lan
ger een werknemer in de WAO
zit, hoe moeilijker hij weer aan
het werk komt. Vooral na drie
maanden ziekte wordt het
steeds moeilijker. De uitvoe
ringsinstellingen moeten eerder
kunnen ingrijpen, vindt CTSV.
Binnen drie maanden meer duidelijkheid over regionale kranten
haarlem ed blaauw
De belangstelling voor de te
koop aangeboden vijf regionale
dagbladen van VNU in het zui
den en oosten van ons land is
groot. Maar het Haarlemse uit-
geefconcem wil de kranten met
een oplage van 830.000 exem
plaren pas van de hand doen
als een goed vervangend huis is
gevonden en wanneer de ver
koopprijs verantwoord is. Dat
zei Frans Cremers, lid van de
raad van bestuur van VNU, gis
termiddag tijdens de presenta
tie van de halfjaarcijfers.
Cremers verwacht binnen
drie maanden meer duidelijk
heid te kunnen verschaffen
over de toekomst van de goed
renderende dagbladen De Gel
derlander, De Limburger, Eind-
hovens Dagblad, BN/De Stem
en Brabants Dagblad. Binnen
twee weken hoopt VNU een ad
viseur in de arm te nemen die
VNU gaat helpen met de ver
koop van dit ruim 2.000 werk
nemers tellende onderdeel.
Tot de meest serieuze gega
digden behoren De Telegraaf
en Wegener Arcade. Ook blijkt
er interesse te zijn van PCM
(onder meer uitgever van de
Volkskrant, Trouw en
NRC/Handelsblad) en de
Vlaamse Uitgevers Maatschap
pij (VUM). Het verspreidingsge
bied van de VUM grenst aan
dat deel van Nederland waar de
VNU-kranten verschijnen. Cre
mers noemde geen namen en
wilde niet ingaan op specula
ties.
,Er is ruime belangstelling,
maar een lijstje met namen heb
ik niet bij mij."
Dat de kranten in de etalage
staan heeft alles te maken met
de strategie van VNU waarbij
de accenten nadrukkelijker ko
men te liggen op marketing-in
formatie en vaktijdschriften.
Maakte de dagbladendivisie in
1994 nog 21 procent uit van de
omzet van VNU, vorig jaar be
droeg dat aandeel 11 procent.
Dat had vooral te maken door
groei van de andere sectoren.
Cremers: „Eenderde van onze
omzet komt uit de publiekstijd
schriften en dagbladen, eender
de uit de gele gidsen en eender
de uit zogeheten business-in-
formatie."
Haalde VNU in 1994 nog bij
na driekwart van zijn omzet uit
Nederland, vorig jaar was dat
geslonken tot iets minder dan
de helft. Bijna een kwart komt
uit Amerika, 14 procent uit Bel
gië en 13 procent uit de overige
landen. Een onderdeel dat het
eerste halfjaar uit de pas liep
was Business Information Eu
rope, waarbij met name in En
geland de terugloop met 20
procent van personeelsadver
tenties voor de IT-branche op
vallend was. Cremers: „Ver
moedelijk wachten bedrijven
tot na de eeuwwisseling met
het aantrekken van nieuwe sys
temen en nieuw personeel."
Ook Business Information
USA kon weinig imponerende
cijfers overleggen. Tot deze di
visie behoren bedrijven die ten
toonstellingen organiseren. „De
kosten zijn al gemaakt voor ten
toonstellingen die pas in de
tweede helft van het jaar wor
den gehouden. Dus verontrus
tend is dat allerminst", aldus
Cremers.
diemen gpd
Uitzendkrachten krijgen mas
saal een vast of tijdelijk contract
aangeboden bij Randstad. Nu is
12,5 procent van alle uitzend-
werkers voor langere of kortere
tijd in dienst van de uitzend-
reus. Gevolg van de wet Flexibi
liteit en Zekerheid, waardoor
flexwerkers sneller in aanmer
king komen voor een vaste
baan. Dat zei president-direc
teur Hans Zwarts gisteren tij
dens de presentatie van de half
jaarcijfers.
„De flexwet is goed voor ons
bedrijf', merkte Zwarts op.
„Omdat we mensen in vaste
dienst nemen, kunnen we ze
zekerheid bieden. Wij zijn er
dan zekerder van dat ze voor
langere tijd bij ons blijven.
Daardoor kunnen we in hen in-
Zelden staan we stil bij de oor
sprong van handige voorwerpen,
die het dagelijks leven vergemak
kelijken. Feiten en weetjes over
hoe die alledaagse dingen zijn
ontstaan en wie ze heeft uitge
vonden. Vandaag het zesde deel
van de serie 'Dagelijkse Dingen':
de paperclip.
den haag eelco van der linden
Veel Noren droegen in de
Tweede Wereldoorlog op de re
vers van hun jas een paperclip.
Dat deden ze om de Duitse be
zetters te tarten. De boodschap
- 'wij zijn een hechte natie, één
tegen de agressor' - kwam aan,
want menig paperclip-drager
werd opgepakt. Dat de Noren
voor hun symbolische daad de
paperclip uitkozen was toeval.
Ze wisten niet dat de wieg van
de uitvinder van het rechthoe
kig gebogen ijzerdraadje, Johan
Vaaler, in hun eigen land had
gestaan. Het fenomeen was op
44-jarige leeftijd in 1910 een
anonieme dood gestorven en
geen cent rijker geworden van
zijn overigens wel keurig gepa
tenteerde vinding.
Van Johan Vaaler is niet veel
bekend. De weinige gegevens
zijn bovendien afkomstig van
een studievriend, die na de
vroege dood van Vaaler een en
ander optekende onder het be
kende mom 'van de doden
niets dan goeds'. Zeker is dat hij
op 15 maart 1866 geboren werd
als boerenzoon in Urskoug, de
middelbare school in Oslo be
zocht en vanaf 1887 in diezelfde
stad de HTS.
Door geldgebrek was hij ge
dwongen zijn studie te onder
breken en te werken als huisle
raar. Hij was een kei in wiskun
de, had een fotografisch geheu
gen en leerde zichzelf elektro
techniek. En natuurlijk was hij
(/A's
G di i
De Noor Johan Vaaler ergerde zich aan spelden en papierklemmen en bedacht de paperclip.
foto gpd roland de bruin
een fervent knutselaar. De stu
dievriend herinnerde hem als
'een stille, uiterst bescheiden
man, zeer geliefd en zeer voor
komend'. 'Hij was uitzonderlijk
begaafd en kon dag en nacht
werken. Het was een man die
alleen kon geven en niet ne
men.'
Vaaler gaf de wereld de paper
clip. Hij ergerde zich aan de
spelden en papierklemmen die
in zijn tijd gebruikt werden en
vooral de vingers en het papier
beschadigden. Hij rommelde
met ijzerdraad, wetende dat
een elastisch solide materiaal,
indien gebogen, druk blijft uit
oefenen en papier 'gevangen'
kan houden. In 1899 zei hij 'eu
reka'. Hij wendde zich via een
tussenpersoon tot het keizerlijk
octrooibureau in Berlijn.
De keuze voor Duitsland was
gezien de latere ontwikkelingen
ironisch «.e noemen, maar voor
Vaaler logisch: de Duitse markt
was veel interessanter dan de
Noorse. Bovendien had Noor
wegen toen nog geen eigen pa
tentbureau. Dat hij geloofde in
wat hij in zijn vrije tijd knutsel
de, bewijst het feit dat hij in
1901 ook in de VS patent liet
aanvragen - én kreeg.
In het Duitse patent, dat onder
nummer 121.067 werd inge
schreven, luidt Vaalers om
schrijving: 'een uit draad ge-
maakte, bochtvormige klem
voor het bijeenhouden van pa
pier. Beide vrije en verende
draadeinden lopen ongeveer
parallel in tegengestelde rich
ting. Kenmerk is dat die draa
deinden iets korter zijn dan de
tegenoverliggende ronde delen
waardoor ze ongehinderd op
en neer kunnen bewegen.' Bij
gevoegd zijn een tiental hele
simpele tekeningetjes.
Het geniale was dat de klem
mende delen zo lagen dat je de
klem zelf vrij over het papier
kon schuiven. Opvallend is dat
het binnenste draadeinde niet,
zoals nu het geval is, nog een
bocht maakt en eindigt in de
zelfde richting als het buitenste
draadeinde. Deze stap, die het
bedieningsgemak aanzienlijk
zou vergroten en de kans op
beschadigen van het papier
verkleinen, werd pas ruim na
de Tweede Wereldoorlog gezet.
Maar wat gebeurde er met die
prachtige vinding die een revo
lutie kon betekenen voor het
kantoorleven in de hele wereld?
Niets. Johan Vaaler bleef krap
bij kas en het lukte hem nooit
fondsen te werven voor een fa
briek. Hij was in 1892 mede
werker geworden van een pa-
tentkanoor ('Alfred J. Bryns Pa
tentkantor') dat handelde in
Noorse patenten en ook het zij
ne in Berlijn liet registreren.
Vaaler werd geroemd om zijn
gaven en hield het kantoor in
die eerste jaren bijna alleen,
draaiende. De ziekelijke eige
naar benoemde hem als zijn
erfgenaam, maar overleefde
Vaaler met 27 jaar. Toen Vaaler
stierf aan wat waarschijnlijk een
chronische leveraandoening
was, had hij helemaal niets.
Niemand dacht er vervolgens
aan, maar waarschijnlijk had
zijn vrouw er ook niet het geld
voor, om het patent te vernieu
wen. Het verliep onopgemerkt.
Mevrouw Hilde Seiersten van
het inmiddels wel opgerichte
patentbureau in Oslo, onder
streept treurig dat de uitvindin
gen van meneer Vaaler nooit
een Noors patent hebben opge
leverd. Het genie werd in eigen
land te laat erkend. Een troost:
de pogingen van Amerikanen,
Canadezen en Britten de uitvin
ding voor zich op te eisen, lie
pen op niets uit. Uiteindelijk
moest iedereen toegeven dat
Johan Vaaler de geestelijke va
der was van het dingetje waar
van er jaarlijks twintig miljard
worden geproduceerd.
vesteren door ze bijvoorbeeld
opleidingen aan te bieden,
waardoor we weer betere
krachten kunnen aanbieden
aan de bedrijven. We kunnen
nu beter inspelen op de be
hoeften van ondernemingen,
die vaak om gespecialiseerd en
hoger opgeleid personeel vra
gen. Kortom, we zijn zeer ge
lukkig met deze wet", glunder
de Zwarts.
Begin dit jaar leidde de invoe
ring van de wet nog tot grote
commotie. Volgens de vakbond
probeerden de uitzendbureaus
de wet aan alle kanten te ont
duiken. Wie in aanmerking
kwam voor een vast of tijdelijk
contract werd snel de deur uit
gewerkt, aldus de bonden.
„Maar ach, nu de kruitdampen
zijn opgestegen, blijkt er hele
maal geen slagveld te zijn."
Klinkende cijfers
voor Zeeman
alphen a/d run anp
Kledinghonger in Nederland,
België, Frankrijk en Duitsland
joegen de resultaten van de
Zeeman Groep omhoog. Klan
ten gaven in de ruim 530 Zee
man-winkels elf procent meer
uit, waardoor de omzet uit
kwam op 298 miljoen gulden.
Resultaat: klinkende cijfers over
het afgelopen halfjaar. Het be
drijfsresultaat verdubbelde tot
twintig miljoen en de netto
winst dikte zelfs 120 procent
aan tot elf miljoen.
Alleen al in Nederland be
reikte Zeeman een omzetgroei
van twaalf procent. Duitsland,
waar de klant nog prijsbewuster
schijnt te zijn, gaf eenzelfde
beeld. De textielketen wil het
aantal filialen de komende ze
ven jaar verdubbelen, met als
doel een consumentenomzet
van één miljard per jaar.
Gerommel in
bankwereld Italië
milaan dpa-anp
In de Italiaanse financiële we
reld begint het steeds meer te
rommelen. Het dagblad Reppu-
blica meldde gisteren dat de
grote bank San Paolo-Imi wil
samengaan met de voormalige
staatsverzekeringsmaatschappij
Instituto Nazionale Assicura-
zioni (INA). Bij een fusie zou
ook de Banca di Napoli betrok
ken zijn. De hoogste baas van
San Paolo-Imi heeft in juli al la
ten blijken belangstelling voor
deze instelling te hebben. Na-
poli wordt gecontroleerd door
de BN Holding. Daarin heeft
verzekeraar INA een belang van
51 procent. INA kan zich met
een fusie met San Paolo-Imi
beschermen tegen een dreigen
de overneming door verzeke
ringsreuzen als Generali of Axa.
