Hans Kraay jr. ook op tv een waterdrager WEER 'Water in de mond' bij kookboek van de eeuw 130 DINSDAG 24 AUGUSTUS 1999 COMMENTAAR Een doosje paracetamol De Haagse rechter heeft het groene licht gegeven: per 1 september worden pijnstillers en een hele reeks andere huis-tuin-en-keuken- middelen niet langer vergoed. Het is niet alleen een moedige stap van minister Borst van volksgezondheid om een dergelijke impo pulaire maatregel te nemen, maar ook een terechte en zorgvuldige maatregel. Zorgvuldig, omdat mensen die bepaalde zogeheten zelfzorgmiddelen constant nodig hebben, bijvoorbeeld om chroni sche pijn de baas te blijven, hun pijnstillers ook na 1 september gewoon vergoed krijgen. Terecht, omdat de huidige praktijk de kosten van zorg onnodig opdrijft. De meest mensen betalen nu hun pleisters of doosje paracetamol zelf al. Maar wie die paar gul den niet voor eigen rekening wenst te nemen, kan voor zijn pijn stillers naar de huisarts gaan, die vervolgens een recept uitschrijft waarmee de patiënt bij de apotheek terecht kan. De paracetamol kost de patiënt dan niets, maar het doosje pijnstillers kost de ver zekeraar - en dus uiteindelijk alle verzekerden - door de bijkomen de kosten voor het consult plus de receptvergoeding voor de apo theker bijna vijftig gulden. Dat geld kan elders in de zorg veel en veel zinniger worden uitgegeven. Het valt zo bezien alleen maar toe te juichen dat aan die praktijk een einde komt. Wie de maatregel goed tot zich laat doordringen, kan zich eigenlijk alleen maar afvragen waarom hij niet veel eerder is genomen. De verklaring ligt waarschijnlijk in de veranderde tijd geest. Het inmiddels bijna vergeten experiment met de medi cijnknaak stuitte op grote maatschappelijke weerstand. Maar in de afgelopen tien jaar heeft de overheid tal van verantwoordelijkhe den teruggegeven aan de burger. In eerste instantie ging dat ge paard met veel onrust en protest, maar inmiddels lijken Nederlan ders aan het idee gewend dat de overheid en alle min of meer col lectieve voorzieningen en regelingen die daartoe worden gere kend, niet voor alles aanspreekbaar zijn. Deze maatregel past naadloos in dat beleid. Het nieuwe beleid kent één belangrijk risico, namelijk dat patiën ten hun huisarts straks gaan vragen om niet vrij verkrijgbare pijn stillers of bijvoorbeeld hooikoortsmiddelen. Het waren twee pro ducenten van straks niet meer vergoede hooikoortsmiddelen die naar de Haagse rechter stapten met de vraag om de maatregel te verbieden: zij vrezen straks hun hooikoortspillen aan niemand meer te verkopen. De Haagse rechter oordeelde gisteren dat de kans dat artsen op dergelijke vragen zullen ingaan klein genoeg is om de producenten in het ongelijk te stellen. Het is te hopen dat hij gelijk krijgt. Zo niet, dan zal Borst de huisartsen daarop moeten aanspreken. „Het waterpeil in mijn mond stijgt als ik het boek doorbla der." Voor Dries van Agt, oud premier en voorzitter van het culinair adviescollege de Raedt van Oudsten, is 'Het kookboek van de eeuw' een gedenkboek. Het boek is gisteren officieel ge presenteerd in het Kurhaus in Scheveningen. Het culinaire boekwerk luidt een eeuw koken in Nederland uit. „Nu er een hausse van her denkingen en alom galmende profetieën is, willen wij ook zo iets doen", aldus Van Agt. De presentatie van het boek is het hoogtepunt van de campagne 'Een eeuw tafelen in Neder land'. Meer dan duizend restaurants en instellingkeukens uit heel Nederland doen aan de cam pagne mee en serveren het hele jaar lang gerechten uit het kookboek. Initiatiefnemer en medeauteur van het boek is N. de Rooij, voorzitter van de Stichting Ontwikkeling Neder landse Kookkunst die tevens de campagne organiseerde. Ruim anderhalf jaar waren schrijfster en historica J. de Moor en chefkok A. Tielemans bezig om met hedendaagse in grediënten de gerechten na te koken totdat ze de juiste com binaties en hoeveelheden had den. Daarvoor is veel onder zoek verrricht in archieven met oude recepten. Elk van de tien hoofdstukken staat voor een decennium ko ken. Daarin passeren in het kort de belangrijkste culinaire ge beurtenissen. De recepten wor den afgewisseld met columns van bekende Nederlanders, zo als kookboekencoryfee Wina Born en Van Agt. Ook staat er in elk hoofdstuk een themaver- haal over een specifiek culinair onderwerp dat in de desbetref fende periode een belangrijke rol speelde. Korenzomertje bereikt hoogtepunt 'Sint-Bartel schoon, draagt de herfst een gouden kroon', luidt een be kende weerspreuk die betrekking heeft op vandaag: Sint Bartholo- meüs. Een meteoroloog van de vrije universiteit van Berlijn, Horst Mal berg, onderzocht deze en andere weerspreuken op hun meteorologi sche waarde en schreef zijn bevindingen op in het boekje 'Bauernre- geln'. Volgens Malberg hebben de spreuken die betrekking hebben op Bartholomeüs, de patroon van de leerlooiers, een trefzekerheid van 64%. Wanneer het op en rond deze datum warm is, maakt de herfst een goede kans eveneens warm uit te vallen. Vooral de relatie tot okto ber en november is opmerkelijk. In september is het verband minder sterk. De onderzoeker vond geen relatie tussen augustuskilte en het gedrag van de daarop volgende herfst. Het late korenzomertje (het graan moet nog van het veld) bracht ons gisteren fraai weer. Morgen, een dag eerder dan verwacht, be reikt het korenzomertje bij ons zijn hoogtepunt. In een oost tot zuidoostelijke stroming stijgt het kwik in de middag naar 27 graden. In het zuidoosten zijn maxima tot 30 graden niet uitgesloten. Het zal echter niet de hele dag zonnig zijn. Onder invloed van een warmtefront trekken er enkele wolkenvelden over ons land. In de nacht en vroege ochtend zou daar wat regen uit kunnen vallen. Donderdag bereikt een storing, die deel uitmaakt van een groter lagedrukgebied op weg van Biskaje naar de Britse eilanden, onze streken. Daardoor nemen de buien kansen (met onweer) toe. Na donderdag wordt het minder warm. Het kwik blijft, afhankelijk van de hoeveelheid bewol king, wel boven de 20 graden en in de loop van het weekeinde wordt boven het Noordzeegebied een nieuw hogedrukgebied ver wacht. jan visser 'Ik weet nu wat ik wel en niet kan Een zorgeloos type, die Hans Kraay jr. Zijn ogen staan altijd op plezier en zijn gevatheid doet de rest. Hij praat met gemak miljoenen vallende dominosteentjes aan elkaar (in het najaar gaan ze in Zuidlaren vallen), presenteert in sneltreinvaart amusementprogramma's en babbelt tussen twee helften met voetballers over gemiste kansen en hoe het wel zou moeten. Maar ook de levensgenieter ligt wel eens thuis op de bank te piekeren over wat er allemaal mis gaat. En er ging veel mis, vooral in zijn privé-leven. Huwelijken liepen op de klippen, kinderen woonden opeens ver weg. ,,lk heb pas sinds een jaar de balans in mijn leven gevonden. Dat mag ook zo langzamerhand wel als je 39 bent, maar ik weet nu wat ik kan en wat ik niet kan." Dries van Agt met het kookboek van de eeuw: „Nu er een hausse is van herdenkingen en alom galmende profetieën willen wij ook iets doen." FOTO ANP Zijn grootste winst van dit jaar is de ontdekking dat hij ook kan aankondigen. „Marleen Houter viel weg als presentatrice van SBS6 Sport: die ging in februari het middagprogramma Goe denavond Nederland presente ren. Toen vroeg men mij of ik het niet wilde proberen. Tot dan had ik alleen geïnterviewd en amusementsprogramma's gedaan. Maar het ging goed. Na drie weken zei de leiding: 'Blijf jij dat maar doen'. Sinds ik de presentatie doe, heb ik heel veel voor mijzelf gewon nen. Ik vind presenteren het leukste onderdeel van mijn werk, omdat ik me ook eens van de andere kant kan laten zien. Ik ben niet die man die in het middelpunt staat, maar ie mand die iets over anderen ver telt. Eigenlijk zit mijn hele leven zo in elkaar. Ik ben een dienen de voetballer geweest en op tv probeer ik dat ook te zijn. In een portret gaat het om de ge portretteerde en nu bij dat aan kondigen komt ook het woord 'ik' er nooit in voor." Als voetballer was hij inderdaad een waterdrager. Zijn taak be stond voornamelijk uit het uit schakelen van de tegenstander. Met gebruik van de botte bijl. „Ik was niet gemeen. Ik heb nooit iemand het ziekenhuis in- geschopt, nooit iemand achter de rug van de scheidsrechter in het gezicht gespuugd. Ik heb nooit nagetrapt. Maar ik heb wel lopen schaven. Als we met Dordrecht of De Graafschap af reisden naar Ajax wist ik het wel. Dennis Bergkamp uitscha kelen. Dus schoppen. Om zo de schade beperkt te houden. Lie ver met 3-1 naar huis dan met 7-0. „En ik heb Bergkamp wat afge schopt. De toenmalige Graaf schaptrainer Simon Kistemaker zei dan voor de wedstrijd tegen mij: 'De eerste de beste bal maar meteen een zaag'. Laatst heb ik een tv-special over Berg kamp gemaakt en daar had ik ook zijn ouders bij nodig. Ik belde ze op en zijn moeder zij: 'We hebben je vervloekt, Hans. We gingen uit en thuis met Dennis mee bij Ajax, maar toen jij bij De Graafschap speelde gingen we niet mee naar Doe- tinchem en toen je bij Dor drecht speelde precies hetzelf de, omdat we het niet konden aanzien hoe je hem in elkaar schopte'. Ik zeg tegen haar: 'Ja mevrouw, maar als ik op tech niek tegen Dennis had gevoet bald, was ik na de wedstrijd op staande voet ontslagen, dus ik moest wel". Ze zei: 'Het zij je vergeven, Hansie'. In het seizoen 1991-92 heb ik ook in Doetinchem tegen Feyenoord zo lopen schaven. En niet de kleintjes aanpakken, nee, ik ging gelijk voor De Wolf en Frazer. Het hielp, want de wedstrijd eindigde in 1-1. Maar het was wel opgevallen, want Mart Smeets sprak er in Studio Sport schande van en Jan Mul der schreef de volgende dag in de Volkskrant een dodelijke co lumn. Die was zo cynisch en humoristisch dat ik er uiteinde lijk smakelijk om moest lachen. Dus ik bel hem op en vertel hem dat ik zijn column wel ver makelijk vond. Dat vond hij weer leuk en riep: 'Dus no hard feelings?' en ik zeg: 'Sans ran cune'. 'Hans hartstikke spor tief, riep-ie. 'Dat was het?' Ik zeg: 'Ja, oh Jan nog een ding. Zondag spelen we tegen FC Twente en die zoon van je schop ik hartstikke dood. Dag Jan'. En ik gooi meteen de haak er op. Belde hij terug en zei: 'Dit vind ik wel humor'. Ik zeg: 'Nee Jan, dit is geen humor'. En dat was het ook niet. Ik heb Youri overal geschopt, waar ik hem kon raken. De spelers vonden me toen niet aardig, maar ze hebben het wel gewaardeerd dat ik het open en bloot deed. De scheidsrechters hadden ook niet echt een hekel aan me. Jan Keizer zei ooit: 'We vonden je wel een leuk schof fie'. Mijn vader heeft zich echt geschaamd voor me. Hij heeft zich gegeneerd, durfde in die tijd nauwelijks naar Langs de Lijn te luisteren." Kraay jr. werd in die tijd niet al leen veel genoemd in het sport programma, maar werkte er ook voor. „Ik was 27 jaar, ik. speelde bij Eindhoven en had toen wel door dat ik geen miljo nair van het voetbal zou wor den. Ik keek al wat om me heen, had al drie jaar in de VS, een jaar in Canada en twee jaar in Engeland gevoetbald: het leuke had ik al meegemaakt en ik vond het niks om tot elf uur op mijn bed te liggen, een vide- ootje kijken en 's middags trai nen. Dus ik ben eerst gaan schrijven voor Panorama en toen kwam Omroep Brabant met het verzoek om een item- pje te maken. Het toeval wilde dat mijn ont dekker Jaap Hofman, tegen woordig directeur bij HMG, maar toen eindredacteur van Langs de Lijn, op dat moment door Brabant reed en zijn radio had afgestemd op Omroep Bra bant. Hij hoorde mijn itempje. En belde mij de volgende dag op en zei: 'Ik hoor heel veel slechte dingen, ook dingen die je nog moet leren, maar je bent ook origineel en je kan een on beschofte vraag stellen. En ik zie door de radio dat er een glimlach is en dat daardoor mensen niet boos worden. Dus wil je niet bij ons beginnen'? Elke woensdagavond maakte ik voor Langs de Lijn, toen nog gepresenteerd door Koos Poste- ma, een item. Ik moest het ma ken, zelf monteren, kant en klaar afleveren. Ik heb daarna anderhalf jaar dagelijks privéles van Hofman gehad. Hij heeft mij het vak geleerd en daar ben ik hem dan ook zeer erkentelijk voor. Een betere, en strengere leermeester kun je niet krij gen." Na Langs de Lijn verhuisde Kraay naar het zondagmiddag programma op TV2 van Jack van Gelder en Elsemiek Havin- ga en vulde vier jaar lang de ru briek It's my life. De laatste drie jaar werkt hij voor SBS6 Sport. Daar deed hij tot nu toe voor namelijk de interviews. Kritiek loos, zo luidt de kritiek. Kraay is het daar niet mee eens. „Ik stel wel degelijk kritische vragen. Ik kan zelfs meer vragen dan een doorsnee journalist. Mijn colle ga's Albert Mantingh en Leo 01- denburger zeggen ook: 'Als wij die onbeschofte vragen zouden stellen die jij stelt, krijgen we klappen'. En dat is misschien ook wel zo. Ze accepteren mij meer omdat ik samen met ze gevoetbald heb. Toen FC Gro ningen de promotie niet had gehaald, zaten Atteveld en Hui- zingh naast elkaar in mineur op de bank in de kleedkamer. Daar ben ik toen tussen gaan zitten en heb niets gezegd. De camera filmde. Als een andere journa list daar was gaan zitten, had Atteveld hem waarschijnlijk weggerost." Het heeft ook allemaal te ma ken met respect. Kraay: „Toen ik als voetballer bij een stadion kwam, scholden de mensen met uit. Maar als ik er nu kom, doen ze aardig. Kun je toch zien dat mensen je anders hebben leren kennen. En ik moet ook zeggen dat ik nooit voor de voorzitter, de penningmeester of de sponsor heb gevoetbald, maar voor de staantribune. Het meest dierbaar waren me de M-sidesupporters van FC Onderhandelen Voor de handel deug ik niet. In mijn calvi nistische geest staat afdingen gelijk aan diefstal En aan vervelend zijn en zeu ren, en dal mocht van mijn moeder ook al niet. Dat is één deel van mijn per soonlijkheid waardoor ik niet geschikt ben voor handjeklap. Maar ook de rest van mijn inborst werkt tegen: onmiddellijk steekt bij loven en bie den een orkaan van wantrou wen in mij op. Als iemand mij niet de juiste prijs wil vertel- 1 len, probeert hij mij in feite toch te bestelen? En waarom gaat de verkoper er trouwens vanuit dat ik niet bereid zou zijn een éérlijke prijs neer te tel len? Nee, niet alleen is hijzelf slecht, hij gaat er zomaar vanuit dat ik dat ook ben! Zo word ik zelfs tijdens de meest eenvoudige onderhandelingen ver lamd door emoties. Mijn hersenen verwerken in up-tempo een lawine aan dubbele bodems. Wanhopig zoek ik op het gezicht van de verko per naar een teken dat de prijs die JUSTUS VAN OEL hij nu noemt inderdaad de juiste prijs is. Dat is namelijk de crux: mijn kinderlijke geloof dat er gens in de kosmos de juiste prijs van dingen te vin den is. Dat van alles de waarde bekend is. De juiste uitkomst van de onderhandelingen is ergens, door iemand, allang vastgesteld. Maar het weerzinwek kende is dat de verkoper mij dat eerlijke bedrag weigert te vertellen. Afdingen, ik loop er liefst voor weg. Zelfs als ik de juiste prijs toevallig wél weet: bij het tiende taxirit je in - pakweg - Teheran neuriet de geldneuroot in mij de hele rit lang het juiste bedrag. En dan ben ik zo blij inet mijn overwinning dat ik die juiste prijs direct ook noétn. Het vervelende is nu dat de chauffeur mijn eerlijke prijs weer als startpuntvoor onderhandelingen ziet en we het enige juiste be drag direct al verlaten. Nee, voor de handel deug ik niet. Mijn vriend Joost wei Wij trokken met onze gezinnen dit voorjaar samen door Iran en niet alleen in Teheraanse taxi's toonde Joost mij zijn straffe staaltjes onderhandel kunst: dag en dag uit triomfeerde hij. Hoe? Er ge beurde eigenlijk helemaal niks bijzonders als Joost aan het sjacheren was. Er stuiterden bedragen heen en weer. de glimlach werd af en toe ingeruild voor een zorgelijke trek, maar de uitkomst was zonder uitzondering een forse besparing op de aankoop. „Kijk", legde Joost mij uit, „het is heel simpel. Je stelt eerst vast wat je enoor wilt betalen, en daar werk je naartoe. Krijg je niet de prijs die je wilt, dan gaat de koop niet door.En even latei- kreunde de kinderwagen onder het gewicht van vijf handgeknoopte Kelim-tapijten, die op won derlijke wijze gedaald waren tot dertig dollar per stuk. Een synthetisch badmatje van Jan De Bouvrie kost mij bij de Hema nog het dubbele. Behalve als Joost het koopt, dan krijgt hij er nog een gratis toi letpot bij. Om gek van te worden. De volgende dag kocht Joost in de bazar van Esfa- han zes handbeschilderde koppen en schotels voor vijfenveertig dollar. Toen ik in dezelfde zaak vier koppen en schotels wilde kopen - dus duidelijk minder dan zes - kreeg ik ze niet mee voor minder dan vijfenzestig dollar. Zoals Joost mij geleerd had, verliet ik zonder handbeschilderd servies, zo waar dig mogelijk kijkend, de winkel. Ik zweette alsof ik zojuist een wedstrijd gebokst had. De eerste twee dagen daarna had ik last van woede-aanvallen in mijn slaap en overdag waren mijn gedachten ver vuld van zelfhaat, afgewisseld door eindeloos voortdreunende analyses van wat mij overkomen was, en waarom. Hei heeft me allemaal geen stap verder gebracht. Het beste wat ik bij onderhande lingen kan doen is onmiddellijk gaan huilen. Den Bosch en die van De Graafschap op de Spinnekop. Die heb ik destijds superboeren genoemd. Als je uitgescholden wordt voor boeren, beschouw dat dan als een geuzennaam. Jullie zijn gewoon superboeren. Zoals ik voor de staantribune heb gespeeld, zo maak ik televi sie voor timmerlieden, vuilnis mannen en andere gewone mensen met een smalle beurs. Met hen voel ik me verwant. Ik verdien nu veel geld, maar toen ik bij De Graafschap speelde, deed ik dat voor 35.000 gulden bruto exclusief prémies en daarvoor moest ik ook nog mensen in elkaar lopen har ken." fred van garderen ja: MILLENNIUM nog dagen Nog 130 dagen en het nieuwe millennium brt aan. Reden voor deze om in een dagelijkse terug te kijken op bel: rijke gebeurtenissen dit plaatsgrepen op corres ponderende data in de gelopen 1000 jaar. Dezc^ week: 23 aug 1948: Wer raad van Kerken opgeri J er 24 aug 1572: Bartholo meüsnacht in Parijs; 25m aug 1566: Beeldenstorn Den Haag; 26 aug 1976: Lockheed affaire; 27 au 1883: uitbarsting vulka Krakatau; 28 aug 1988: tientallen doden bij air show Ramstein. ierj 24 AUGUSTUS 1572 Intriges en politieke moord culmineren tijdens de zesti eeuw in de gruwelijke Bartlfn meüsnacht. In die uren van op 24 augustus (St.Bartholo meüsdag, genoemd naar df apostel) 1572 en tijdens de gen die volgen worden naai schatting 40.000 hugenoten vermoord. Eén van de eersi slachtoffers in de historisch jp nacht is hugenotenleider ai raai Gaspard graaf van Coli tsc Maar ondanks de dramatis ï1 uitdunning van hun gelede weten de hugenoten zich te hergroeperen. In 1598 volgi1 Edict van Nantes, waarbij ee zekere mate van godsdiens n 1 heid wordt verkregen. Toch zwelt bijna een eeuw later vluchtelingenstroom aan, naar Nederland, als Lodew lfc XIV het Edict intrekt. Uitge ken hugenoten laten zo tot 1 deze eeuw hun sporen na, i j verschillende Waalse kerke zelfs zeer zichtbaar. Ze zijn j nog op veertien plaatsen in land, onder meer in Den H Leiden, Amsterdam, Rottei en Delft. De Franse taal im p( diensten is nog altijd een ti r tie en hoewel ook hier de v grijzing toeslaat, ontdekt bi voorbeeld de Haagse geme f ook jongeren tussen de ker gangers. „Gelukkig maar", secretaris Van Leeuwen Boi kamp van de Waalse kerk it n8 hofstad. „Met circa 35 bezo kers per dienst zijn we niet groot, maar continuïteit isi Amerikaan nee cruiseschip op sleeptouw John Wooten noemt zichzeen sterkste man ter wereld. De or jarige inwoner van Boston sleepte ooit een Boeing 74? tl een trein met een gewicht) 280 ton achter zich aan. Gil ren haalde de krachtpatser P nieuwe stunt uit. Bij Fort D derdale was hij veertig min: in de weer om het cruisesqP SeaEscape (16.000 ton) 21 ter te verplaatsen. De extreme inspanning lev Wooten behalve een bonus 3500 dollar (exclusief onko ook flinke nekproblemen o „Ik voel me niet goed", was eerste reactie van de Ameri kaanse 'Popeye'. „Mij nekt huid doen erg zeer." Om zi enigszins op te warmen, v( plaatste Wooten ook nog es een trailer met tractoren. Wooten verklaarde al op jo: leeftijd over enorme spierb te beschikken. Op zijn twaï begon hij serieus met gewii heffen. Het eten van spinat behoorde ook tot zijn traini programma. Zijn volgende si daging staat ook al vast: als ruimtevaartcentrum NASA koord gaat, wil Wooten ee space shuttle verplaatsen. MENSELIJK De schier eindeloze reeks ve gen van Beatles-memorabilii heeft een nieuw dieptepunt reikt. Volgende week kunnen liefhebbers namelijk in The Beatles Shop in Liverpool ef heus bod uitbrengen op toil pier dat ooit hing op het hod kantoor van de platenmaat schappij Apple Records. Ooi Yellow Submarine-broodtrol meltje en Beatles-pruik kom onder de hamer. Wie dan n< niet genoeg heeft, kan meel den op een figuurtje van kis ooit het bezit was van JOHN LENNON, aldus het Britse' bizzpersbureau WENN. Hans Kraay jr. in de tuin van zijn woning in Ophemert: „Ik heb pas sinds een jaar de balans in mijn leven ge vonden." FOTO GPD HENK VAN HOLLAND

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 2