Gele Rijders maken plaats
voor Russische militairen
Cocaïne-gerucht zit Bush jr. flink in de weg
Eenderde economie Turkije ligt plat
Buitenland
Russen woedend over
nieuw Star Wars-plan
Partijtwisten teisteren
demonstratie Servië
Churchill censureerde
de BBC over 'de bom'
s
DAG 20 AUGUSTUS 1999
opvolle boot met zigeuners in Italië
morese milities leveren wapens in
Diverse pro-Indonesische milities op Oost-Timor hebben
eren hun wapens ingeleverd bij de Indonesische politie. On-
het toeziend oog van VN-waarnemers werden in de hoofd-
d Dili en het dorp Baucau ruim tweehonderd wapens afgege-
i. Indonesië, dat de pro-Indonesische milities ooit bewapen-
staat onder grote druk om het geweld te beteugelen. De mi-
is hebben dit jaar tientallen mensen vermoord op Oost-Ti-
r. Zijn proberen daarmee te voorkomen dat het gebied onaf-
ïkelijk wordt van Jakarta. Op 30 augustus kan de bevolking
in een referendum over de band met Indonesië uitspreken.
t-Timor was tot 1975 een Portugese kolonie. Vervolgens
J het gebied door Indonesië bezet en geannexeerd.
iliaanse KFOR-soldaten bestookt
Twee Italiaanse KFOR-soldaten zijn lichtgewond ge-
li toen zij woensdagavond werden bestookt met granaten en
rbommen terwijl zij de wacht hielden bij een Servisch-or-
loxe kerk in het Kosovaarse Djakovica. Dat heeft de NAVO
eren bekendgemaakt. Over de identiteit van de daders werd
fs gemeld. De afgelopen weken zijn KFOR-militairen steeds
er het doelwit geworden van aanvallen. Hoewel de bewijzen
breken, heeft het er alle schijn van dat deze acties het werk
|van etnische Albanezen. Het is onduidelijk In hoeverre het
)vo Bevrijdingsleger (UQK) van Hashim Thaci enige verant-
rdelijkheid draagt is helemaal onduidelijk. Thaci verwerpt
^verantwoordelijkheid voor het geweld.'
ieuw massagraf ontdekt bij Pristina
Etnische Albanezen hebben net buiten de Kosovaarse
fdstad Pristina een nieuw massagraf ontdekt. Dat heeft de
W> gisteren gemeld. Volgens de patholoog Fadil Batalli lig-
ier mogelijk 200 lichamen begraven. Batalli, de chef van het
ensische Instituut van Pristina, werd vorige maand door
Yic Hselijke zigeuners al gewezen op het open veld, boven op
i heuvel. De lichamen lijken er in rijen begraven te liggen,
tig graven zijn met houten kruizen gemarkeerd. De vondst
worden doorgegeven aan het Joegoslavië-tribunaal in Den
fazilië onderschept wapenvlucht
^aribo De Surinaamse regering wil worden betrokken bij
onderzoek naar de inbeslagneming van een vliegtuig met
pens in Brazilië. De Braziliaanse politie legde eerder deze
jk beslag op het vliegtuig, dat uit Suriname afkomstig was.
heeft vier Brazilianen aangehouden die de vracht in een an-
:#s toestel overlaadden. De wapens, waaronder een raketinstal-
e. zouden bestemd zijn geweest voor de linkse guerrillabe-
png FARC in Colombia. Suriname onderstreepte gisteren dat
'nooit zal toestaan dat internationale criminele organisaties
toaams grondgebied misbruiken. De Surinaamse pers meld-
deze week dat drugskartels al drie jaar vanuit Suriname wa-
hs naar Colombia sturen, in ruil voor drugs.
Plan
Knieval kabinet in prestigestrijd Kosovo
den haag gpd
Het kabinet gaat ermee akkoord dat het bataljon van de
Gele Rijders bij Orahovac in Zuid-Kosovo wordt overge
plaatst naar een andere locatie binnen de Duitse sector.
Daarmee zwicht het kabinet voor de druk vanuit de
NAVO-top om de verantwoordelijkheid voor het stadje
over te dragen aan de Russen.
ken, maar naarmate de tijd ver
streek voelden de militairen
steeds minder voor een verhui
zing, net als minister Van
Aartsen (buitenlandse zaken)
en premier Kok.
Het bataljon, sinds 14 juni
gevestigd in een wijnfabriek bij
Orahovac, heeft de rust in en
om Orahovac in de afgelopen
maanden weten te bewaren
door frequent te patrouilleren
en veel contacten te onderhou
den met de lokale bevolking.
Over deze kwestie is in de afge
lopen twee maanden een pres
tigestrijd ontstaan tussen Ne
derland en Rusland. Volgens af
spraken die de NAVO en Rus
land in juni in Helsinki over
KFOR maakten, moeten de met
zware houwitsers uitgeruste
Gele Rijders plaats maken voor
een Russisch bataljon.
Nederland stemde weliswaar
met tegenzin in met de afspra-
De Albanezen voelen niets voor
de komst van de Russen, die zij
als broeders zien van de Ser
viërs. De meeste Serviërs zijn
inmiddels gevlucht. Alleen in
Orahovac bevinden zich nog
drieduizend Serviërs en Roma
(zigeuners). Die worden door
Nederlandse militairen be
schermd.
Nederland betreurde een
eventuele verplaatsing ook,
omdat in de regio diverse Ne
derlandse hulpprojecten zijn
opgestart om de bevolking ter
zijde te staan. Volgens militai
ren is het bovendien geen sine
cure om ergens anders een
compleet nieuwe basis te vesti
gen voor 500 militairen en bijna
250 voertuigen.
De ministerraad bespreekt
Schade bedrijfsleven minstens 45 miljard gulden
izmit «jessica lutz
CORRESPONDENT
Eenderde van Turkije's econo
mie is zwaar getroffen door de
aardbeving van dinsdagmor
gen. In het rampgebied wonen
de best opgeleide Turken. Ze
verdienen ook het meest. Vijf
enveertig procent van de indu
strie staat in de regio Istanbul
en de helft van het bankwezen
heeft hier zijn hoofdkwartieren.
De stad Bursa is het hart van de
auto- en textielindustrie. Bijna
alle fabrieken liggen voor onbe
paalde tijd stil.
Gevraagd naar de gevolgen
hiervan zei premier Egevit gis
teren: „De economie was al in
slechte staat, maar ik wil niet
eens denken aan de gevolgen.
We moeten eerst het leed ver
helpen." De directeur van de
Centrale Bank, Gazi Ercel, durf
de wel met een schatting te ko
men: 15 tot 20 miljard gulden
schade voor de staat in de ko
mende anderhalf jaar. Daar val
len de wederopbouw van
14.000 woningen en de repara
tie onder van de raffinaderij in
Izmit die ook gisteravond nog
volop brandde. De ramp gaat
het bedrijfsleven minstens 45
miljard gulden kosten, meent
Ercan Yuceoglu, de voorzitter
van de Vereniging van Indu
striëlen. Dat is een tiende van
het Bruto Binnenlands Product.
Onder de getroffen bedrijven
is ook Bastas, een joint-venture
van Philips en het Turkse Tek-
fen. Het bedrijf maakt glas voor
gloeilampen. De gigantische
smeltovens zijn ontzet en
moesten worden stilgelegd.
Technici uit Eindhoven worden
elk moment verwacht om de
schade op te nemen.
Het Internationaal Monetair
Fonds heeft Turkije gisteren
700 miljoen gulden toegezegd.
In een brief aan de Turkse rege
ring schrijft IMF-directeur
Camdessus dat Turkije goede
vooruitgang heeft geboekt bij
het invoeren van de door het
IMF gewenste hervormingen.
Ook zou de regering-Egevit in
staat zijn de economische pro
blemen het hoofd te bieden.
Vóór de aardbeving spraken
Turkije en het IMF al over een
lening.
Een deel van de economische schade in beeld. Bij de brandende raffinaderij van Tupras in Izmit zijn duizen
den gascylinders door ontploffingen over het terrein verspreid. De brand is inmiddels bijna geblust.
foto reuters
MOSKOU Rtr
vandaag een aantal voorstellen
van NAVO-secretaris generaal
Solana. Een maand lang is op
hoog niveau overleg gevoerd
tussen Washington, Moskou en
de NAVO over deze slepende
kwestie. Maar de positie van
Nederland bleek onhoudbaar.
De Russen eisten de verant
woordelijkheid voor een eigen
gebiedsdeel in de Duitse sector,
zoals afgesproken in Helsinki.
De Gele Rijders zullen in elk
geval niet worden toegevoegd
aan het Nederlands geniehulp-
bataljon dat bij Prizren is geves
tigd. Duitsland wilde niet dat
Nederland zijn militairen zou
terugtrekken, vanwege het zwa
re geschut waar de Gele Rijders
over beschikken.
kaanse president Reagan in de
jaren tachtig van droomde.
De Russische onderhandelaar
Berdennikov vindt het plan een
schending van het AJ3M-ver-
drag uit 1972. Dit verdrag ver
biedt beide kernmachten syste
men te ontwikkelen om eikaars
raketten neer te halen. Hier
door is het niet mogelijk een
kernoorlog te beginnen die niet
tot de eigen vernietiging leidt, is
de redenering.
De VS interpreteren het
ABM-verdrag anders, en willen
de tekst vernieuwen om dat
duidelijk te stellen. Leiders van
de Republikeinen in het Ameri
kaanse parlement willen het
ABM-verdrag zelfs volledig
schrappen. Zij zien het als een
erfstuk van de Koude Oorlog.
De Russische delegatie heeft
gisteren de onderhandelingen
met de Verenigde Staten over
ontwapening voortijdig afge
broken, uit protest tegen Ame
rikaanse plannen een afweer-
schild in de ruimte te bouwen.
Rusland beschuldigt de VS er
van een nieuwe kernwapen
wedloop in de ruimte te begin
nen.
De besprekingen, die dinsdag
in Moskou begonnen, hadden
de hernieuwde vriendschap
tussen de landen na de Kosovo-
oorlog moeten bekronen. Het
liep echter mis met de nieuwe
Amerikaanse versie van 'Star
Wars', het ruimteschild tegen
kernwapens waar de Ameri-
belgrado anp
De eerste grote demonstratie
van de Servische oppositie gis
teravond in Belgrado is in de
ogen van veel deelnemers be
dorven door partijtwisten. Dui
zenden mensen verlieten de
manifestatie toen Vuk Drasko
vic van de Servische Vernieu
wingsbeweging (SPO) zich door
spreekkoren uit de eigen gele
deren toch liet 'overhalen' te
spreken. „De SPO doet net alsof
dit haar demonstratie is. Ik
word misselijk van hun spelle
tjes", zei een aanhanger van
Draskovic' concurrent Zoran
Djindjic, de leider van de De
mocratische Partij (DS). Met de
geelblauwe vlag van de demo
craten opgerold op de schouder
toog hij halverwege de avond
teleurgesteld naar huis.
Dinsdag had Draskovic nog
gezegd dat hij niet op het podi
um zou verschijnen. Een groot
deel van de menigte onthaalde
hem op een half uur durend
fluitconcert. De SPO-leider wil
vervroegde verkiezingen onder
toezicht van de Organisatie
voor Veiligheid en Samenwer
king in Europa (OVSE), met
medewerking van de huidige
regering. De regeringspartijen
zijn bereid zijn om al in novem
ber verkiezingen te houden. De
rest van de oppositie wil dat
Milosevic eerst aftreedt.
Rond de 150.000 mensen ver
zamelden zich vanaf zes uur
voor het federale parlement.
Onophoudelijk schreeuwde de
menigte ('Boeven! Boeven! Ro
de bende!') om Milosevic' ont
slag. Voor Igor Zivkovic, een 32-
jarige verkoper van computers,
was de demonstratie een suc
ces, ondanks de tegenstellingen
in de oppositie. „Het is voor het
eerst in twee jaar dat we in Bel
grado weer zoveel mensen op
straat hebben."
Even leek er paniek uit te bre
ken toen om half acht voor het
podium een traangasgranaat
ontplofte. Honderden mensen
stoven geschrokken uiteen. Na
een tweede traangasgranaat,
een uur later, hield vele demon
stranten het voor gezien.
LONDEN ANP
Winston Churchill is er tijdens
de Koude Oorlog lange tijd in
geslaagd documentaires of
diepgravende reportages over
de atoombom van het Britse te
levisiescherm te weren. Pro
gramma's over de gevolgen van
een nucleaire aanval zouden de
publieke moraal alleen maar
aantasten, meende hij. De
voormalige Britse premier en
oorlogsleider wist in 1954 de
BBC te overreden de reportages
niet uit te zenden. Dat blijkt uit
geheime documenten, die nu
voor het eerst zijn vrijgegeven.
Pas in 1966 zond de omroep
een documentaire over het the
ma uit. Het was de BBC zelf die
er vanmorgen over berichtte.
De Britse publieke omroep ver
zette zich aanvankelijk tegen de
censuurpogingen van Chur
chill. Onder sterke pressie van
ministers die deel uitmaakten
van Churchills naoorlogse kabi
net ging de omroep overstag.
Churchill ging er zelf prat op
dat de BBC 'zeer welwillend'
zijn verzoek had gehonoreerd.
De oorlogspremier kwam in
1954 tussenbeide. Hij had er
lucht van gekregen dat de BBC
een programma aan het voor
bereiden was over de atoom
bom. Churchill stuurde onmid
dellijk een memorandum naar
Earl de la Warr, de directeur
van de posterijen, waaronder
de omroep toen viel. Hij vroeg
of het wel 'verstandig' was dat
de BBC de uitzending zou laten
doorgaan. „Ik ben er zeker van
dat ministers het script vante-
voren moeten zien, zodat zij ze
ker weten dat het niets bevat
dat in strijd is met het alge
meen belang."
In een ontmoeting met De la
Warr kreeg de algemeen direc
teur van de BBC, Sir Ian Jacob,
dezelfde argumenten nog eens
te horen. Het zou 'erg verkeerd'
zijn van de BBC om iets te doen
wat de publieke moraal zou
aantasten. In een latere ont
moeting met de BBC-voorman
oefende minister van defensie
Macmillan opnieuw sterke
pressie uit, weliswaar op sub
tielere wijze. Dat werkte. De
BBC gaf zich gewonnen.
WASHINGTON JOHN WANDERS
CORRESPONDENT
De Amerikaanse presidentsver
kiezingen zijn pas over veertien
maanden, maar voor enig
graafwerk in de privé-levens
van de kandidaten is het in de
VS nooit te vroeg. In de nog
jonge campagne gaat de aan
dacht dezer dagen voor de ver
andering eens niet uit naar bui
tenechtelijke seks, maar naar
potentiële struikelblokken in de
sfeer van alcohol en drugs. De
enige kandidaat die veel hinder
ondervindt van de graafwerk
zaamheden - en het bijbeho
rende smijten met modder is
de Texaanse gouverneur Geor
ge Bush jr., zoon van oud-presi
dent Bush en de absolute favo
riet aan Republikeinse zijde.
„Ik heb al eerder tegen het
Amerikaanse volk gezegd dat ik
enkele fouten heb gemaakt
toen ik jonger was", beklem
toonde Bush jr. gisteren voor de
zoveelste keer. „Ik maakte die
fouten ruim twintig jaar gele
den. En ik heb er van geleerd."
Bush, die al zijn Republikeinse
tegenstanders ver vooruit is en
in de peilingen eveneens voor
ligt op zijn Democratische con
current Al Gore, heeft een lijk in
de kast liggen. Zoveel is duide
lijk.
Hij sprak eerder al van 'wilde
jeugdjaren', waarin hij 'gekke
dingen' deed. Dit wilde verle
den weerhield Bush er zelfs eni
ge tijd van om zich kandidaat te
stellen voor het presidentschap.
Toen zijn kandidatuur een feit
was, kwam om te beginnen het
verhaal naar buiten over zijn
gevecht tegen de alcoholversla
ving. Pas op zijn veertigste
kreeg hij Koning Alcohol onder
de duim, een wetenswaardig
heid die een ander licht werpt
op het door hem gehanteerde
begrip 'jeugdzonde'.
Sinds enkele weken doet het
hardnekkige gerucht de ronde
dat Bush cocaïne heeft ge
bruikt. Bush weigert pertinent
in te gaan op vragen hierom
trent. Hij beweert dat het ver
haal is ingestoken door zijn vij
anden, maar met zijn geprikkel
de, afwerende houding vdedt
hij slechts de talrijke specula
ties. Waarom geen glasharde
ontkenning? „Ik word doodziek
van deze manier van politiek
bedrijven", zei hij deze week.
„Ik ga mij hiertegen verzetten.
Als het Amerikaanse volk wil
dat de volgende president
wordt gekozen op basis van
roddels en geruchten, dan ziet
het er slecht voor mij uit."
Op zijn rondreis door het land
wordt Bush nu al lastiggevallen
op een wijze die associaties op
roept met de manier waarop
Bill Clinton op de hielen werd
gezeten in d<- begindagen van
George Bush jr.
de Lewinsky-crisis. De presi
dent liet het in die eerste dagen
bij halve ontkenningen. Deze
leken te bevestigen dat hij in
derdaad seks had gehad met
oud-stagiaire Monica Lewinsky.
Zo lijkt Bush nu impliciet toe te
geven dat hij van de cocaïne ge
snoept heeft. Dat is niet best
voor zijn imago. Zijn tegenstan
ders zullen e, wel voor zorgen
foto ap cuff schiappa
dat de kwestie hem blijft ach
tervolgen. „Beantwoord de
vraag", schreeuwde gisteren
een omstander toen Bush Ro
anoke in Virginia aandeed.
Tegenover het dagblad The
Dallas Morning News sprak
Bush op een wijze die ander
maal deed denken aan Clintons
gedraai tijdens de Lewinsky-cri
sis, in het bijzonder aan diens
definitie van het begrip 'seks'.
In reactie op de vraag of hij als
president van zijn potentiële
ministers zal eisen dat zij ant
woord geven op de standaard
vraag van de FBI of zij ooit
drugs gebruikten, zei Bush: „Als
ik het goed begrijp, luidt die
standaardvraag: 'Heeft u in de
afgelopen zeven jaar op enig
moment drugs gebruikt?' Als ik
die vraag krijg voorgelegd, dan
kan ik naar eer en geweten met
'nee' antwoorden."
De positie van Bush is er niet
makkelijker op geworden nu al
zijn tegenstanders aan Republi
keinse zijde hardop hebben
verzekerd dat zij nooit van hun
leven hebben geëxperimen
teerd met illegale drugs. Vice-
president Al Gore, de favoriet in
het Democratische kamp, heeft
via zijn woordvoerder laten we
ten dat hij in de beginjaren ze
ventig marihuana heeft ge
rookt. De voormalig prof-bas
ketballer Bill Bradley, voorals
nog Gore's enige tegenstander
bij de voorverkiezingen om de
Democratische nominatie,
maakte eerder al duidelijk dat
hij in de vroege jaren zeventig
'ettelijke malen' een paar trek
jes van een joint nam. Kortom,
iedereen behalve Bush heeft
zijn kaarten open op tafel ge
legd.
Voor marihuanagebruik in een
grijs verleden geldt hstzelfde als
een incidenteel slippertje: het is
niet best, maar het is evenmin
een doodzonde, al is het voor
een Republikeinse kandidaat in
eigen kring een aanzienlijk gro
tere handicap dan voor een De
mocratische. Talloze Ameri
kaanse jongeren uit de jaren ze
ventig weten uit eigen ervaring
hoe een stickie smaakt. De
meeste kiezers kunnen een on
derscheid maken tussen soft
en harddrugs, tussen een inci
denteel blowtje en een hard
nekkige drugsverslaving. Het is
voor politieke overleving onno
dig om - zoals Clinton dat
deed - te benadrukken dat de
rook bij het blowen bewust niet
werd geïnhaleerd.
Cocaïne is een harddrug, en
dus een ander verhaal. Gore's
woordvoerder liet deze week
expliciet weten dat zijn baas
nooit cocaïne gebruikt heeft. In
het Republikeinse kamp maak
te Gary Bauer, de ultra-conser
vatieve vertegenwoordiger van
christelijk rechts, bekend dat hij
nooit van zijn leven enig middel
heeft gebruikt dat bij wet ver
boden is. En met een sneer
naar Bush liet hij er voor de ca
mera's van CNN op volgen: „Ie
der van ons kandidaten moet
zonder enige aarzeling kunnen
zeggen: 'Nee, ik heb de drugs-
wetten van de VS nooit overtre
den en ik heb nimmer cocaïne
gebruikt'."
\R
In de Zuid-Italiaanse havenstad Bari is gisteren een vis-
aangekomen met meer dan 1.100 vluchtelingen. Het
om Kosovaarse Roma-zigeuners die zijn gevlucht voor
van het Kosovo Bevrijdingsleger (UQK). De boot,
Montenegro was vertrokken, zat afgeladen vol met het
Pg| otste aantal vluchtelingen dat in weken in Italië is aangeko-
n. Tien opvarenden moesten in ziekenhuizen worden be-
2 Leii ideld. Het bericht dat een meisje tijdens de nachtelijke over-
ht was overleden, werd later tegengesproken. Italië verklaar-
"liatet in juli al de Roma niet als vluchtelingen maar als illegale im-
*:ies rranten te zullen behandelen, wat betekent dat ze direct naar
Haart sovo worden teruggestuurd. Daar zijn de zigeuners vaak het
Iwit van het UQK, dat ze ervan verdenkt te hebben samen-
nen met de Serviërs. foto ap michele piscitelli
rwehme vandaag verder verhoord
'alp De gisteren opgepakte moordenaar Dieter Zurweh-
een van de meest gezochte misdadigers van Duitsland,
dt vandaag verder verhoord. Een rechter moet samen met
openbaar ministerie beslissen wat met de man moet gebeu-
l Zurwehme bracht de nacht door in een cel in het politiebu-
J— pi u van Koblenz. Daar waren extra veiligheidsmaatregelen ge-
III nen. Zurwehme werd gisteren gearresteerd in Greifswald, in
noordoosten van Duitsland. Hij wordt ervan verdacht in
iden. St art dit jaar twee echtparen in Remagen op gruwelijke wijze te
'beu vermoord. Zurwehme is ook korte tijd in verband ge-
cht met de gruwelijke moord op twee Nederlandse echtpa-
Iin het Franse Monfort. Hij nam in 1998 de benen tijdens
proefverlof. Zurwehme zat sinds 1974 vast wegens moord.
eisje over 'grens' Europa gegooid
[A_i Een vierjarig Afrikaans meisje is gisteren over de afraste-
gegooid die in de Spaanse enclave Ceuta in Marokko een
;je Europese Unie van Afrika scheidt. Het meisje is in een
jienhuis opgenomen om te herstellen van de "val. Een grens-
,6UK :ht van de Guardia Civil in Ceuta vond het gewonde en hui-
71 de meisje uit Congo dinsdag tussen de vele afrasteringen
irmee Spanje en de EU illegale immigranten pogen tegen te
iden. Het meisje heet Clarice en heeft volgens papieren die
>p haar lichaam droeg een Congolese vader die legaal in
5 mje woont. De autoriteiten zullen ervoor zorgen dat ze bij
ir vader terecht komt.
ghziliaanse agenten vrijgesproken
^^PAULODrie politieagenten die werden beschuldigd van de
ird op negentien landloze boeren in Brazilië, zijn vrijgespro
Amnesty International is 'verbijsterd' over de vrijspraak,
drie hadden een leidende taak bij een volledig uit de hand
)pen politieactie in 1996. Zo'n 1.200 boeren hadden uit pro-
tegen de ongelijke landverdeling een boerderij bezet en
kkades opgeworpen. Mensenrechtenorganisaties en getui-
1 beweren dat bij de politieactie die hierop volgde mensen
geëxecuteerd. De rechtbank oordeelde dat de agenten 'niet
I antwoordelijk' kunnen worden gehouden voor de slachting.
T drie agenten waren de eersten van 150 dienders die zijn aan
J laagd naar aanleiding van het drama. Naar verwachting zul
Jï/ de processen tot in december doorgaan.
tóna waarschuwt Hong Kong
ic kong De Chinese vice-premier Qian Qichen heeft Hong
y ig gewaarschuwd zich niet uit te spreken vóór Taiwanese
"iankelijkheid. Omdat Hong Kong nu deel uitmaakt van
ia mag het niet afwijken van de officiële regeringspolitiek,
stelt dat Taiwan deel uitmaakt van China. Dat zei Qian giste-
tegen het staatskanaal Radio Hong Kong. Het was onduide-
of de vice-premier doelde op het Hong Kongse bestuur of
hij de gehele bevolking van de voormalige kroonkolonie op
oog had. In Hong Kong is nog steeds een aantal legale pro-
ivanbewegingen actief.
