'Schreeuwende behoefte'
aan prefab-huisjes Kosovo
Consumentenbond: Prijzenpost direct weggooien
Economie
Brazilië en Argentinië begraven de strijdbijl
Straks hoger dan Utrechtse Dom
den balen van grondspeculanten
Deel erfenis Robert Maxwell
in handen van krantengroep
Verkoelend briesje
Arm en rijk door de huizen
TERDAG 31 JULI 1999
riEs
ESO: Forse schade door verkeer
rus Verkeersongevallen leveren de economie forse schade
In 1998 veroorzaakten verkeersongelukken in de 29 OESO-
Istaten een verliespost van 450 miljard dollar (922,5 miljard
ilden). Dat komt neer op bijna twee procent van de totale pro-
ïctie van de aangesloten landen, zo heeft de Organisatie voor
onomische Samenwerking en Ontwikkeling, OESO, bere-
jid. In de lidstaten kwamen vorig jaar bij verkeersongevallen
4.000 mensen om het leven. Dat is ondanks een teruggang
n zes procent ten opzichte van het jaar ervoor onnodig hoog,
oordeelde de organisatie gisteren. De OESO dringt daarom
ji op meer snelheidsbeperkingen, lagere toegestane alcohol-
omillages en een verbod op mobiele telefoons in de auto.
xtra 'zomergidsen' Schiphol Airport
[tiPHOLOngeveer vijftig medewerkers van de kantoren van
hiphol Airport werken tijdens de drukke zomerperiode vrij-
llig als lopende vraagbaak op de luchthaven rond. De 'zomer-
Isen' zijn herkenbaar aan een geel T-shirt met daarop een
iagteken en een I (van informatie). Tot eind augustus kunnen
zes tot acht mensen van zeven uur 's ochtends tot acht uur 's
jnds aangeklampt worden door reizigers met vragen.
piniebladen verliezen terrein
sterdam De opnieweekbladen hebben in de eerste drie
landen van dit jaar terrein verloren. De periodieken Vrij Ne-
a land, Elsevier, HP/De Tijd en De Groene hebben hun oplage
t vele duizenden exemplaren zien teruglopen. Samen verlo-
i de opiniebladen zeven procent van hun oplage. Uit de jong-
cijfers van Het Oplage Instituut (HOI) blijkt ook dat het de
b uwenbladen niet voor de wind is gegaan. Zij zagen hun op-
e met twee procent dalen. De mannenbladen deden het wel
id door de bladenafzet met 2,5 procent te verhogen.
roog weer beperkt aardappelziekte
ien Het droge weer en een eigen waarschuwingssysteem
pen aardappelboeren om de agressieve schimmelziekte phy-
hthora te beperken. Na een explosieve toename vorig jaar
l de ziekte dit seizoen mee. Dat meldt coördinator P. Raatjes
i het Emmense bedrijf Dacom, dat de meldingen verzamelt,
schimmel tast het blad van de aardappelplant aan. Als dit in
begin van het seizoen gebeurt, kan de aardappelopbrengst
rijfden procent worden teruggebracht.
Importbeperkingen weer van tafel
BRASILIA Rtr-DPA
Brazilië en Argentinië hebben
gisteren hun handelsruzie bij
gelegd. Na overleg met zijn Bra
ziliaanse ambtgenoot F.H. Car
doso heeft de Argentijnse presi
dent C. Menem wetgeving die
de Braziliaanse export naar zijn
land bemoeilijkte, buiten wer
king gesteld.
Brazilië was begin deze week
zeer verbolgen over de wetge
ving. Het besloot daarom alle
gesprekken met Argentinië over
handel op te schorten. Boven
dien vroeg Brasilia om een
spoedzitting van het economi
sche samenwerkingsverband
Mercosur, waar beide landen
lid van zijn.
De Argentijnse importbeper
kingen golden sinds kort onder
meer voor textiel, papier en
schoenen. Het land speelde
daarmee in op de waardedaling
van de Braziliaanse munteen
heid, de real, eerder dit jaar.
Daardoor werd het voor Brazi
lië goedkoper te exporteren.
De goedkopere real zette de
relaties tussen de beide Zuid-
Amerikaanse landen onder
druk, vooral ook omdat Argen
tinië moeite had het hoofd bo
ven water te houden. Beiden
vechten door de financiële tur
bulentie op het Latijns-Ameri
kaanse continent, een nawee
Westerse industrie bereid productielijnen versneld op te zetten
Fabrikanten in Nederland, Duitsland en België zijn druk
bezig de productie op te zetten van duizenden prefab
huisjes voor de vluchtelingen uit Kosovo. De huisjes die
nen ter vervanging van de tenten. Inmiddels zijn er al
vierhonderd klaar en naar de Balkan vervoerd.
etten-leur anpoorspronkelijk was begroot. „Er
is een schreeuwende behoefte",
Volgens de vrijwilligersorgani- zegt een woordvoerder. .Alleen
satie Quick Home in Etten-Leur de Macedonische regering
is de vraag naar de onderko- heeft al gevraagd om 4.000
mens vele malen groter dan stuks."
De fabrikanten bleken de af
gelopen periode bereid hun
productieschema's om te gooi
en, zodat er zo'n vijfhonderd
huisjes per week beschikbaar
kunnen komen. Het gaat om
prefab-onderkomens met een
oppervlakte van vijftien vier
kante meter, die tenten moeten
vervangen waarin de vluchte
lingen nu in de brandende hitte
zijn ondergebracht.
De huisjes zijn geïsoleerd.
105°70 Bode vorig jaar groot. In
tr tijd steeg het aantal be-
dat hier melding van*
van een tot vijf procent,
deze sector is het aantal
en waarin werknemers
irken afgenomen. Opval-
echter dat het gemiddel-
tal overuren per werkne-
toenam.
rtraging bouw
B >r tekort
personeel
iag rixt albertsma
ersoneelstekort bij bouw-
ven is een groot pro-
i. Het aantal bedrijven dat
)or vertragingen oploopt
s het bouwen is het afge-
jaar meer dan verdub-
Eind juni meldde al zes-
irocent van de bedrijven
stagnatie oplopen. Vorig
as dit nog zeven procent,
het Economisch Instituut
Ie Bouwnijverheid,
lanks de vertragingen
er in juni bij minder
jedrijven overgewerkt,
ildt vooral voor het over-
op zaterdag. In juni
iet 29,9 procent van de
yen in de sector hun
emers langer werken, nu
percentage op 21,2 pro-
folgens een aantal bedrij-
as het personeel niet be-
ri aantal door het bedrijf
gde uren over te werken,
e grond-, water- en we-
uw hebben de bedrijven
r last van vertraging door
leelstekorten. Toch is de
ten opzichte van dezelf-
107,79
104,66
105,36
106,87
108,11
104,25
105,55
110,60
125,45
100,85
Rotterdam Niet iedereen verdient zijn brood graag op 40 het afmonteren van een van de vier poten van wat nu al
meter hoogte. Bij kraanbouwerij Nelcon hoeft iemand met heet: de grootste container-kadekraan ter wereld. Op de
hoogtevrees echter niet aan te kloppen. Momenteel zijn ruim 40 meter hoge poten in het Rotterdams havengebied
twee medewerkers - een is onder het zeil bezig - actief met wordt een giek gemonteerd met een reikwijdte van 61 me-
ik om maatregelen gevraagd
maarten venderbosch
111,05
112.10
122,85
123.75
102,22
116,85
101,34
126,80
121,E
114,00
100,17
110.10
113,501, Amsterdam, Rotter-
108 70r Den Haag gaan geza"
108 70 druk uitoefenen op mi-
106,75 'ronk van ruimtelijke or-
Hij moet, vinden de
loo.io maatregelen treffen die
103.80 jeculanten voor eens en
98 55 'jd de pas afsnijden.
65,oopmeente Utrecht is niet
de strijd tegen grond-
tie in het nieuwe stads-
idsche Rijn op te geven,
een onlangs verloren
tegen een projectont-
SEN
Utrechts grondgebied
112,6;
3,301
37,06.
33.59!
0.59
i.32 e
van gwk.
valuta bert
isten 1,75
plus vijf gu
ie valuta
tage 2.25
EN
worden in Leidsche Rijn de ko
mende jaren 20.000 woningen
gebouwd. De gemeente koopt
alle grond in het gebied op en
geeft ze vervolgens uit aan en
kele grotere bouwcombinaties.
Deze bedrijven krijgen een
vastomlijnd bouwprogramma
mee. De gemeente bedient zich
van de anti-speculatiewet Voor
keursrecht Gemeenten.
Projectontwikkelaar Oost
veen wil graag een graantje
meepikken van Leidsche Rijn,
maar komt wat de gemeente
betreft hiervoor niet in aanmer
king. De ontwikkelaar kan ech
ter via een constructie met een
grondeigenaar toch in deze
nieuwe wijk aan de slag.
Deze constructie heet
'zelfrealisatie' en de Utrechtse
rechter heeft bepaald dat die
toelaatbaar is. Die uitspraak is
ingeslagen als een bom. Ook
andere bouwende gemeenten
vrezen nu dat grondeigenaren
rechtstreeks zaken gaan doen
met de meest uiteenlopende
proj ec tontwikkelaars
Pronk moet de Wet Voor
keursrecht Gemeenten 'repare
ren'. Dat zullen de vier grote
steden na onderling overleg aan
de minister laten weten.
londen dpa-afp
Acht jaar na zijn dood heeft het
krantenimperium van de Britse
mediamagnaat Robert Maxwell
een nieuwe eigenaar gekregen.
Het Britse Trinity, eigenaar van
vele regionale laanten, neemt
Maxwells Mirror Group voor 1,2
miljard pond sterling (4 miljard
gulden) over.
Trinity wordt daarmee de
grootste krantenuitgever in
Groot-Brittannië. Tegelijk krijgt
het een van de grootste tabloids
in handen: The Mirror. Deze
krant concurreert met The Sun
van Rupert Murdoch en The
Daily Mail van de Daily Mail
General Trust.
De Mirror Group stond na de
nog steeds niet opgehelderde
dood van de flamboyante Max
well in de etalage. Hij liet mil
jarden aan schulden achter.
Mei vorig jaar toonde het Duit
se Axel Springer Verlag nog be
langstelling, maar de onder
handelingen ketsten af op de
vraagprijs.
niet in! Gooi de 'prijzenpost'
maak alleen de gewone post
inzij u toch al een boek zocht
ivoorden op vragen als 'hoe
die strepen in de tandpasta',
over de grootste wereldwon-
uur, 119 gulden) of cd's met
koren (5 uur, 169 gulden)
pen. En ga er maar vanuit dat
htige prijs die beloofd wordt
J lijk niet naar u toe komt. Wel
post en nog meer aanbie
den van de Consumenten-
^en er niet om. Maar toch
lere Nederlander er nog steeds
mee te maken: prijzenfesti-
enveloppe met daarop in
ters: „Gefeliciteerd! U bent de
van een prachtige prijs. Maak
oppe open en stuur uw win-
indaag nog in. Haast is gebo-
k op de prijzenfestivals is niet
icht. 'Misleiding', roepen de
consumentenorganisaties en 'overtre
ding van de wet op de kansspelen en
de reclameregels'. Toch zijn de ver
spreiders van de prijzenboodschappen
(veelal postorderbedrijven) maar
moeilijk aan te pakken. „Wij voeren al
decennia lang een strijd tegen dat
soort sweepstakes", zegt een woord
voerder van de Consumentenbond.
„Echt succes hebben we nog niet ge
boekt. Los van het feit dat het zo nu en
dan weer eens onder de aandacht
komt van de consument."
Want de postorderbedrijven met
hoofdprijzenfestijnen willen maar één
ding volgens de consumentenorgani
saties en dat is verkopen. Altijd moet
de gelukkige winnaar van fantastische
geldbedragen of een kleurentelevisie
daarom nog wel eerst even wat bestel
len. Dat varieert van boeken, cd's en
video's tot een artisjokkenkuur om
flink mee af te slanken. Naar de prijs
kan de keurige besteller fluiten. Na
vraag bij het postorderbedrijf leert dat
altijd wel ergens in de geluksbrief met
minuscule lettertjes de woorden 'u
maakt kans op de prijs' te vinden zijn.
De praktijken van de postorderbedrij
ven zijn al jaren bekend. Een jaar of
tien geleden liep het zelfs zo uit de
klauwen dat de Consumentenbond
een aanhoudende heftige campagne
hield. Dit resulteerde weer in een ja
renlange juridische strijd tegen het be
drijf Keurkoop.
De Hoge Raad bepaalde uiteindelijk
dat de prijsvragen-reclame onder de
wet op de kansspelen valt. Dat bete
kent dat de postorderbedrijven zonder
vergunning geen spel mogen uitschrij
ven waarbij prijzen te winnen zijn en
waarbij de deelnemer geen invloed
kan uitoefenen op het resultaat van
het spel, net zoals bij het werpen van
dobbelstenen. Ook al is deelname dan
gratis.
De postorderbedrijven staken de kop
pen bij elkaar, want het juridisch ge-
rollebol en publiciteit daaromheen
had de branche geen goed gedaan.
Klanten lieten het steeds vaker afwe
ten. Verenigd in de Postorderbond
stelden de bedrijven een gedragscode
vast. Hierin staat dat in reclame niet
meer gesuggereerd mag worden dat de
ontvanger de winnaar is en dat wie
deel wil nemen niet per se ook een
product hoeft te bestellen. De code is
neergelegd bij de Reclame Code Com
missie zodat wie wil klagen ook kan
klagen. Bedrijven als Wehkamp zijn
daarom gestopt met de prijzenfestij
nen.
Toch blijkt er nog steeds niet veel te
ondernemen tegen de reclame. Van
Justitie krijgen de klagers weinig me
dewerking. „Justitie gedoogt de prak
tijken", zegt juridisch medewerker Van
Heeringen van de Stichting de Om
budsman. „Het Openbaar Ministerie
heeft het al erg druk", aldus een
woordvoerder van de Consumenten
bond.
Daarom moet volgens Van Heeringen
nieuwe munitie komen van de Recla
me Code Commissie. Samen met de
Consumentenbond heeft de stichting
vijftig klachten verzameld over recente
campagnes van Silvana, Postina, Rea
der's Digest en Garant-O-Matic. Die
van de crisis van Azië, tegen
een recessie en een hoge werk
loosheid.
De economische problemen
bemoeilijkten ook de samen
werking in de Mercosur. Even
werd gevreesd voor het voort
bestaan van de vijf jaar oude
organisatie. Naast Brazilië en
Argentinië zijn Uruguay en Pa
raguay lid. Chili en Bolivia zijn
leden in spe.
Dat is van belang als straks de
winter op de Balkan toeslaat.
De optrekjes kosten zo'n 4.000
gulden per stuk. Geld is het
probleem. Voor 1.500 wonin
kjes zijn al financiële toezeggin
gen binnen, maar de fondsen
werving verloopt door de va
kanties op dit moment nogal
stroef. Quick Home ziet dan
ook met vurig verlangen uit
naar het eind van de vakantie
periode.
beemte/broekland Klaartje 136 van boer Frank Haarman in het Gel
derse Beemte/Broekland heeft weinig te mopperen. Waar elders in ons
land op menig stuk grasland nichtjes, tantes en verdere familieleden
puffen van de hitte, is het in haar onderkomen goed toeven. De loop
stal van boer Haarman wordt namelijk bij hogere temperaturen extra
gekoeld met vier grote ventilatoren, die zorgen voor een verkoelend
briesje. Klaartje en de andere dieren genieten volop van de koelte,
maar ook van het verse gras dat Haarman regelmatig maait en in de
voedergoten uitspreidt. foto anp martin hollering
ECONOMIE WIJZER
ter, die een gewicht van 77 ton (twee containers) kan dra
gen. Met de giek geheel omhoog reikt het gevaarte van
opdrachtgever containeropslagbedrijf ECT boven de
Utrechtse Dom (112 meter) uit. foto anp ton borsboom
Trinity troefde nu een andere
regionale mediagroep af, Regio
nal Independent Media. De
overname wordt betaald met
contanten en aandelen. Ook
worden schulden van de Mirror
Group overgenomen.
Trinity geeft 120 krantentitels
uit. Het Britse ministerie van
handel heeft al toegestemd met
de overname, mits de uitgever
vier kranten in Noord-Ierland
van de hand doet. De Mirror
Group bezit daar ook al enkele
kranten.
campagnes willen de organisaties
voorleggen aan de commissie. „En als
we een uitspraak hebben van de com
missie zullen we die breed publice
ren", aldus Van Heeringen.
En met deze manier van werken zullen
de consumentenorganisaties het naar
alle waarschijnlijkheid in de toekomst
moeten doen. Een justitiële commissie
onderzoekt momenteel of de acties
van de postorderbedrijven nog wel on
der de Wet op de kansspelen moeten
vallen.
De postorderbedrijven roepen al jaren
dat de wet eigenlijk niet op hen van
toepassing is, wapperen met de code
en zeggen dat ze zelf de boel in de ga
ten houden. „En het ziet ernaar uit dat
ze het winnen", zegt juridisch mede
werker A. Zwinkels van de Consumen
tenbond. „Daar moeten we ons bij
neerleggen. We leven in moderne tij
den met zelfregulering. Waar wij daar
om op blijven hameren is: Gooi de
prijzenpost weg."
In Holland staat een huis... en
dat huis wordt alras duurder.
Misschien heeft het te maken
met de kringen waar ik in ver
keer, maar de borrel- en tafel
gesprekken gaan de laatste
tijd gauw over huizen en hy
potheken. Daarbij onder
scheiden zich twee groepen:
de mensen met en de men
sen zonder.
De mensen met huizen in
hun bezit kunnen hun lol niet
op. De ene heeft nog een idi
oter verhaal dan de ander.
Neem het stel dat vijfjaar ge
leden een pand kocht in het
Gooi voor zeshonderddui
zend gulden. Toen ze het
kochten was de koop gezien
hun inkomen bijna onverant
woord want ze
zaten wel met
een hypotheek
van hetzelfde be
drag opge
scheept. Onlangs
moesten ze het
huis verkopen
omdat ze naar
het oosten van
Nederland gin
gen verhuizen.
De makelaar had
gezegd dat ze
950.000 gulden
konden vragen.
Daar hadden ze
vein op gekeken.
Gegadigden
mochten intekenen en bie
den. Het resultaat: één kom
ma twee miljoen, het dubbele
van de prijs die ze vijf jaar ge
leden hadden betaald! Na de
aflossing van de hypotheek
was dit stel in die tijd zeshon-
derduizend gulden rijker ge
worden. Zoveel hadden ze
nooit bij elkaar kunnen ver
dienen, laat staan sparen. Ze
voelden zich de koning te rijk.
Een ander stel in het gezel
schap keek wat zuur. Want zij
tweeën behoren tot de men
sen zonder. Steeds hadden ze
gehuurd. Inmiddels was er
wat klein grut gearriveerd en
wilden ze wel gaan kopen.
Van hun kant van het hek ziet
de huizenmarkt er evenwel
deprimerend uit. Voor een
leuke tussenwoning, ietwat
klein met een wel erg bé-
scheiden tuin, moesten ze zes
ton neerleggen. Zes ton voor
zo'n huisje! Net zoals zoveel
nieuwkomers op de huizen
markt, hadden deze mensen
het gevoel arm te zijn gewor
den met de hausse in de hui
zenmarkt.
Dat het zo toegaat in de hui
zenmarkt is een gevolg van
een beperkt aanbod en een
grote vraag. Vooral die grote
vraag is opvallend. Makelaars
in de grote steden moeten
kopers weren om de vraag bij
te kunnen houden.
Voor die toestroom zijn ver
schillende verklaringen. Het
gaat de tweeverdieners goed
en mensen die goed in de
slappe was zitten, willen wel
eens denken aan een mooier
en groter huis. Daarbij komt
dat relatief steeds meer Ne-
ARJO KLAMER
Hoogleraar economie
Erasmus Universiteit
derlanders alleen wonen en
dus alleen een woning willen
hebben.
En dan is er die lage rente.
Goedkope hypotheken ma
ken alles uit. Kijk naar dat
huis dat vijf jaar geleden zes
ton kostte. Op een hypotheek
van dat bedrag betaalde je
toen ongeveer 48.000 gulden
rente (vijf jaar vast), dat is per
maand ongeveer tweedui
zend gulden na de belasting
aftrek. Nu is de rente iets
meer dan de helft. Mensen
met hetzelfde inkomen kun
nen zich dus een huis voor de
dubbele prijs veroorloven en
nog steeds tweeduizend gul
den per maand aan rente
kwijt zijn. Dus zo arm moe
ten die nieuwko
mers zich ook
weer niet reke
nen.
Daarnaast kun
nen de huizenbe
zitters zich ook
weer niet zo rijk
rekenen. Inflatie
in de prijzen van
activa als huizen
en aandelen heeft
iets onwerkelijks,
iets irreëels zou
den economen
zeggen. U kunt
dat ervaren met
het volgende ex
periment. Verdeel
knikkers onder de leden van
uw huishouding. Zorg ervoor
dat uzelf meer krijgt dan de
anderen. Begin vervolgens te
bieden, zeg een miljoen voor
een knikker. Dat kunt u al
leen veroorloven als u bij ie
mand in het gezelschap een
schuld aangaat voor dat be
drag en met de schuldbeken
tenis betaalt. Laat de anderen
net zo handelen en u zult
ontdekken dat uw bezit aan
knikkers miljoenen guldens
waard is geworden. U bent
dus stinkrijk. De huishouding
als geheel is evenwel niets rij
ker geworden, want de on
derlinge schuld is precies ge
lijk aan de waarde van alle
knikkers bij elkaar. Zou u uw
bezit te gelde willen maken
door uw knikkers in de ver
koop te doen, dan spat de
handel als een zeepbel uit
een. Want niemand heeft het
contante geld om u te beta
len.
Dit experiment laat zien dat
de gekte op de huizenmarkt
alleen door kan gaan zolang
banken gul blijven met goed
kope hypotheken. Gaat de
rente fors omhoog en krijgen
mensen problemen met hun
financiering dan zullen de
prijzen weer ras dalen en valt
het met de rijkdom van de
mensen met huizen wel weer
mee.
De enigen die zich momen
teel echt verrijken zijn de spe
culanten, de notarissen en de
makelaars. Want met hun
percenten verdienen zij bak
ken met echt geld aan deze
hausse in de huizenmarkt.
