'Bij canyoning is nooit
eerder wat misgegaan'
M
Gelijke kappen op de Balkan
Clinton-street ingekrompen
Tineke wordt Lieve Tineke
Fok wilde hamsters voorlopig vruchteloos
156
DONDERDAG 29 JULI 1999
C 0
M E N T A A R
Kroatië is boos op het Haagse Joegoslavië-tribunaal. De aanklagers
daar legden tijdens hun slotpleidooien in het proces tegen de Kro
atische generaal Blaskic de vinger dan ook op een zere plek. Zij
achten het vrijwel zeker dat president Tudjman en zijn regering
hoogstpersoonlijk verantwoordelijk waren voor een aantal moord
partijen onder Bosnische moslims en voor grootschalige etnische
zuiveringen. Het doel: een Groot-Kroatië.
Directe betrokkenheid van Zagreb was al eerder gesuggereerd,
maar nog nooit zo hard uitgesproken. Het wachten is nu eigenlijk
op een formele aanklacht tegen de Kroatische leiders, net zoals die
tegen de Joegoslavische president Milosevic en de zijnen is uitge
vaardigd. Volgens de regels van het recht zou het terecht zijn dat
zo'n aanklacht er komt. Feit is immers dat Kroatië in de oorlog met
Servië en het conflict in Bosnië vaak niet heeft ondergedaan voor
de voormalige 'broeders' uit Belgrado.
De toch niet kleinzielige Britse VN-soldaten die in 1993 het gruwe
lijke 'zuiveringswerk' van Blaskic in het moslimdorpje Ahmici von
den, liepen met tranen in de ogen voor de televisiecamera's rond.
De herovering van de overwegend etnisch-Servische regio Krajina
en de daaropvolgende stelselmatige verdrijving van honderddui
zenden Serviërs doet in niets onder voor de 'veegacties' van Milo
sevic.
Feit is ook dat het de wereld toen beter uitkwam om even de ande
re kant op te kijken. Kroatië was immers een tegenstander van Ser
vië, en dat was de grote boosdoener. Er werden wel wat halfzachte
veroordelingen uitgesproken, maar verder was het Westen al lang
blij dat iemand in de regio Belgrado tegenvuur gaf. Met die ge
vechten om land en invloedsfeer hoefden wij ons dan tenminste
niet te bemoeien. Kroatië begreep dat het zo een kans kreeg om
wat doelen te verwezenlijken, en heeft die gegrepen.
Het tribunaal heeft die stilzwijgende overeenkomst nooit geaccep
teerd, en dat is te loven. Het feit dat Zagreb stelling nam tegen
Milosevic maakt de misdaden die in Bosnië zijn begaan immers
niet minder erg. En ook de 'schoonmaak' van de Krajina, in om
vang vergelijkbaar met die van Kosovo, wordt er ook niet minder
verwerpelijk door.
Als komt vast te staan dat Tudjman en zijn regering inderdaad de
meesterbreinen achter deze acties waren, dan moet het hof het
principe van 'gelijke monniken gelijke kappen' hanteren, en kan
een persoonlijke aanklacht tegen Tudjman niet uitblijven.
Little Rock krijgt een Clinton
Street, maar die wordt aanzien
lijk korter dan het gemeentebe
stuur twee jaar geleden besloot.
Niet de gehele zestien kilometer
lange drukke Markham Street
zal naar de Amerikaanse presi
dent worden vernoemd, maar
slechts een gedeelte bij twee
huizenblokken waar de toe
komstige Clinton-bibliotheek
moet worden gebouwd.
Het gemeentebestuur van de
hoofdstad van de staat Arkans
as heeft hiertoe besloten na een
actie van tegenstanders van de
president en enkele radiopre
sentatoren. Ook vele winkeliers
hadden bezwaren. Zj zagen
zich voor grote kosten gesteld
door de verandering van hun
adres.
Het gemeentebestuur besloot
twee jaar geleden de president
Tineke de Nooy krijgt een 'eigen' brievenrubriek in het weekblad Story.
Vanaf 12 augustus beantwoordt de voormalige radio- en televisiepre
sentatrice in 'Lieve Tineke' wekelijks vragen van lezers en probeert ze
de persoonlijke problemen op te lossen die haar worden voorgelegd.
Verder geeft ze haar mening over het wel en wee van bekende Neder
landers en vult ze een aparte ruimte over paranormale zaken. Ter intro
ductie doet Tineke de Nooij een boekje open over haar eigen privéle-
ven.
Ideaal strandweer
Het was gisteren een schitterende zonnige dag met maxima die hier en
daar zomerse waarden bereikten en ook vandaag was het zonovergoten
weer met zomers warme maxima. Het stralende weer hebben we nog
steeds te danken aan een nu toch langzaam iets afbouwend hoog dat
nog steeds ten oosten van Schotland ligt, met een uitloper richting Po
len. Aan de zuidflank ervan wordt droge en langzaam nog iets warmere
lucht naar Nederland gevoerd.
Vannacht blijft het nagenoeg helder weer. De oostenwind wordt overal
zwak. Hierdoor kan zich tegen de ochtend toch wat nevel vormen. In
de minima komt maar erg weinig verandering met waarden tussen
13 en 15 graden.
Morgen schijnt de zon andermaal volop. Misschien dat zich in de
loop van de dag een enkel stapelwolkje vormt en dat er af en toe wat
sluierbewolking aan de hemel verschijnt, maar de zon blijft daar
makkelijk doorheen schijnen. De maxima boeken nog wat winst en
liggen rond 25 graden waar de aanvoer nog ten dele van over de
grote watervlakken komt, tot rond 28 of 29 graden elders. Het is
dan ook niet uitgesloten dat lokaal 30 graden wordt opgetekend.
De wind waait zwak, na de middag tijdelijk zwak tot matig uit
oost tot zuidoost, zodat de zeebries het op de stranden
bijzonder moeilijk krijgt zich te ontwikkelen. Het wordt
dus hoogzomerweer ën ideaal strandweer.
Overmorgen wordt het aanvankelijk ook nog zeer zon
nig. Na de middag komen er echter enkele wolkenvel
den binnendrijven en komt het in de avond misschien
tot een geisoleerde (onweers)bui, maar erg zeker is dat
nog niet. Het wordt nog wat warmer met maxima dicht
bij 30 graden maar later valt op de stranden wel de
zeebries in die voor de nodige verfrissing zorgt.
JOHAN JAQUES
Dodelijk ongeval in Zwitserland schok voor branche
De vraag naar steeds avontuurlijker vakanties
groeit. Abseilen, raften, canyoning... het hart
van de deelnemers aan de tochten gaat er snel
ler van kloppen. Het dodelijke ongeluk van eer
gisteren bij het Zwitserse Interlaken is een
schok voor beoefenaars, maar ze zouden het de
volgende keer toch weer doen.
te eren door de gehele
Markham Street naar hem te
vernoemen. Clinton was gou
verneur van Arkansas, toen hij
in november 1992 tot president
van de VS werd gekozen. De
wijziging van de straatnaam
wordt in januari 2001 van
kracht, als Clinton zijn functie
neerlegt.
„Ik ben geen aanhanger van
president Clinton en dat ben ik
ook nooit geweest, maar het
gaat niet om hem", aldus de
Republikeinse stadsbestuurder
Brad Cazort, die het compromis
heeft voorgesteld. Volgens hem
ging het de tegenstanders van
het oorspronkelijke besluit
vooral om het behoud van het
historisch erfgoed van de stad,
maar ook historici weten riiet
wie Markham is geweest.
Canyoning is een risicovolle,
maar geen extreem gevaarlijke
activiteit. Dat zeggen Neder
landse beoefenaars en reisorga
nisatoren. Ze zijn niettemin ge
schokt over het Zwitserse onge
luk, waarbij achttien doden vie
len.
Ondanks het 'verschrikkelijke
voorval' nabij het Zwitserse In
terlaken, zou Bas Aalbers van
de Nederlandse Rafting Club
het zó weer doen als hij de kans
kreeg. „Graag zelfs. Dit ongeluk
is een natuurlijk verschrikkelijk,
maar toch is de rit ernaartoe
het meest gevaarlijke onder
deel. En zeg nou zelf: zijn er
veel mensen die daarom niet
meer in de auto stappen?"
Het zogenoemde canyoning ge
beurt in de bovenloop van een
rivier. Daar waar de rivier nog
te smal is voor een kano of een
kajak, doen de deelnemers tij
dens avontuurlijke tochten aan
abseilen (aan een touw van de
berg afdalen) in combinatie
met springen en zwemmen. In
de canyon waar het bewuste
ongeval gebeurde, daalden
jaarlijks 6000 mensen af, aldus
een plaatselijke krant.
Normaal worden canyoning-
tochten bij naderend onweer
afgelast. Waarom dat ditmaal
niet gebeurde, is niet duidelijk,
zegt een woordvoerder van de
toerorganisator, Adventure
World uit Interlaken. Dat be
drijf organiseert sinds zes jaar
ook riverrafting- en bungy-
jumptrips. Bij riverrafting varen
de deelnemers met rubberbo
ten over wilde beken naar be
neden. Bij die activiteit vielen in
1993 bij Graubünden twaalf do
den.
Hoewel Aalbers het ongeval van
gisteren niet tot in detail heeft
bestudeerd, zijn volgens hem
vooral de gevolgen van de
weersomslag het probleem ge
weest. „In de bovenloop van
een rivier komen dan boom
stammen vrij en stenen, die de
deelnemers mogelijk hebben
gemangeld. Onderkoeling was
denk ik de oorzaak niet, want ik
zag op de BBC dat de dode die
uit het water werd gevist, een
helm ophad en een pak droeg."
Canyoning wordt steeds vaker
aangeboden door reisbureaus
die de avontuurlijke vakantie
ganger willen bedienen. Vol
gens de woordvoerder van de
Nederlandse Rafting Club, staat
de Zwitserse organisatie Adven
ture World uit Interlaken zeer
goed bekend. „Het is een gere
nommeerd bureau. En Zwitsers
zijn ook geen mensen die zeg
gen: doe maar wat raak."
Directeur R. van Duppel van
Cirkel Holland Vakanties, biedt
canyoning aan in Nederland.
Hij is geschrokken van het on
geluk, maar relativeert ook de
risico's. „Dit ongeluk is natuur
lijk verschrikkelijk en heel ex
treem, maar canyoning bestaat
al twintig jaar, miljoenen men
sen hebben het gedaan en er is
nog nooit wat misgegaan," al
dus Van Duppel.
De veiligheidsmaatregelen bij
de organisaties waarmee hij
werkt, zijn naar zijn zeggen
goed: een instructeur per drie
deelnemers. De instructeurs
worden goed opgeleid. „Wij
bieden niet de meest extreme
vormen van canyoning aan. Je
hebt daarin vele varianten. Wij
zitten in de Provence, bij het
Gardameer en in de Pyreneeën
en niet in het hooggebergte. Bij
ons moet het programma voor
iedereen toegankelijk zijn, ook
voor gezinnen."
„Maar het is een feit dat men
sen steeds extremer uitdagin
gen zoeken, zoals parachute
springen en bungyjumpen. Het
gaat om de kick. Ik zie steeds
meer waaghalzerij. Als ze twee
keer een eenvoudiger canyo
ning hebben gedaan, dan moet
het nog wilder, met abseilen
door watervallen en zo. Wij bie
den dat niet aan, maar het is
volgens mij overal ter plaatse te
boeken."
Het lukt de laatste drie wilde hamsters
in Nederland maar niet om zich voort te
planten. De pogingen in een fokhok in
Beek-Ubbergen zijn al ruim twee maan
den vruchteloos. Dit meldt een woord
voerder van de vereniging Das en Boom,
die de fok begeleid.
De drie hamsters (ook wel korenwolven
genoemd) zijn mogelijk eikaars familie
of zijn onvruchtbaar. De kans bestaat
dat de diersoort nu alsnog in Nederland
uitsterft. De vereniging overweegt Fran
se of Belgische hamsters in te schakelen
voor de fok.
Das en Boom had de drie hamsters half
mei gevangen op een akker bij Maas
tricht. Volgens de vereniging waren het
de laatste wilde exemplaren van Neder
land. De vereniging kreeg speciale toe
stemming van staatssecretaris Faber
(Natuurbeheer) om ze te vangen, te fok
ken en later eventueel uit te zetten.
Het mannetje (Adam genaamd) is sinds
dien meermalen intiem geweest met de
twee vrouwtjes Eva en Maria. Gewoon
lijk zijn de vrouwelijke hamsters binnen
enkele dagen bevrucht. Drie weken later
brengt ze dan acht tot tien nakomelin
gen ter wereld. De Nederlandse ham
sters raken echter maar niet zwanger.
„De tijd begint te dringen", zegt een te
leurgestelde medewerker Dirkmaat van
Das en Boom. „Eind augustus stopt het
mannetje doorgaans met de seks. Daar
na houden ze hun winterslaap. We we
ten niet of ze na de winterslaap nog le
ven, want korenwolven worden maar
driejaar oud."
De vereniging Das en Boom heeft voor
de nakomelingen een speciale burcht
gemaakt bij het verenigingsgebouw.Als
de voortplanting niet lukt, is daarvoor
30.000 gulden weggegooid." Bovendien
waakte een medewerker nachtenlang
om te voorkomen dat de beestjes tijdens
de paring elkaar dood zouden bijten.
De vangst van de korenwolven trok in
mei veel landelijke aandacht. Toen was
al enige discussie of ze zich in gevan
genschap zouden voortplanten. Natuur
liefhebbers in Limburg vermoeden ove
rigens dat in Zuid-Limburg nog enkele
honderden wilde hamsters leven. Voor
de zeldzame dieren zijn door natuurver-
enigingen veel speciale voorzieningen
aangebracht.
Op weg naar de Dordogne
Nederlanders gaan meer op vakantie dan hun mede-
Europeanen en ook vaker naar het buitenland. Die
vlucht moet iets te maken hebben met het land
waarin we wonen: plat, klein, vol en druk, met rela
tiefweinig landschappelijke afivisseling, en groene
ruimten die niets meer met vrije natuur van doen
hebben. Ook dit jaar gaan de meeste Nederlanders
weer naar Frankrijk - zo'n twee miljoen - en per uit
zondering hebben wij ons daarbij gevoegd. Goede
vrienden van ons wonen al een aantal jaren min of
meer permanent in de Dordogne en vonden het de
hoogste tijd voor ons om eens op bezoek te komen.
Dat betekent een hernieuwde kennismaking met
Frankrijk, een oude liefde uit het verre verleden die
we hadden ingeruild voor Italië. Eenmaal uit de
drukte van Parijs zijn we niet voorbereid op de
lege, groene onmetelijkheid die voor ons ligt.
De voortdurende sensatie van ruimte en
stilte, soms zelfs woeste ledigheid, tart,
wanneer je afkomstig bent uit het volge
stouwde pakhuis dat Nederland heet, je
bevattingsvermogen. 'Dat dit nog be
staat', denk ik voortdurend, met een stij
gende afgunst op een volk dat de erva
ring van een uitgestrekt platteland nog
binnen handbereik heeft en daarbij bo
vendien kan kiezen uit een grote afwis
seling aan landschapsstijlen: heuvels,
bergen, bossen, meren, Atlantische kust
en Mediterraan gebied.
DeA20, de nieuwe, nog tolvrije autoroute
van Parijs naar het zuiden via Limoges,
stelt ons in staat om in zo'n tien uur naar
HELEEN CRUL
de Dordogne te rijden. Hij voert vanaf Chateauroux
door Nohant. het land van George Sand. Er is een
speciale toeristische route rond haar voetsporen ge
creëerd met kerkjes, landgoederen en haar favoriete
pleisterplaatsen in de natuur. Zo speelt Mers sur In-
dre niet alleen een belangrijke rol in een van haar
bekendste romans, Mare au Diable, maar wandelde
zij daar ook dikwijls met Chopin, Delacroix en Pau
line Viardot in het 'Bois van Chanteloube', dat ook
nu nog een wat surrealistische, geheimzinnige sfeer
ademt.
Omdat we onze vakantie al op de eerste dag willen
laten beginnen, gaan wij op goed geluk de autoroute
af, opzoek naar een hotelletje in Argenton, een Ro
meins en middeleeuws stadje aan de rivier de Creuse
dat gedomineerd wordt door een zeven nieter hoog
Mariabeeld van bladgoud dat blikkert op de heuvel.
Met 13 paarden en vijf paar ossen is dit beeld in 1898
naar boven getransporteerd, lezen wij later. Argen
ton oogt alsof het op miraculeuze wijze aan de greti
ge tanden van de tijd heeft weten te ontsnappen.
De bochten van de smalle straatjes geven uitzicht op
steeds nieuwe verrassingen: schilderachtige doorkijk
jes naar Anton Piecktorens en overdekte balkons van
stokoude huisjes die schots en scheef boven de rivier
hangen. We hebben een idyllisch hotelletje, geheel in
stijl, gevonden: Manoir de Boisvillers rue du Moulin
de Bord, 36200 Argenton sur Creuse, tel. 54241388).
In dit voormalige landhuis dat met veel liefde en
smaak door de jonge eigenaars is gerestaureerd, krij
gen we voor honderd gulden een grote kamer met
een schitterend uitzicht.
Het hotel heeft een mooie besloten stadstuin met een
lindelaantje en zwembad. Eenmaal daar neergestre
ken brengt geluid van ruisend water ons naar een
oude watermolen, zien we vissers forellen vangen in
de Creuse en genieten we van de dromerige sfeer die
in Argenton hangt. Die is overigens van recente da
tum, want pas sinds vorig jaar wringt het verkeer
naar Limoges en het zuiden zich niet meer door het
stadje heen. De nieuwe autoroute laat Argenton
links liggen en het stadje maakt zich op voor een
nieuwe toekomst.
Nu nog bedreigd door ontvolking, omdat de jeugd
voor opleidingen naar Toulouse moet en daar blijft
hangen, is er plotsklaps een nieuw perspectief: dank
zij de autoroute is Argenton op een paar uur rijden
van Parijs komen te liggen. Daar moeten ze het stad
je nog ontdekken met de vele leegstaande huizen die
wachten op nieuwe bewoners, huizen die vaak op
luiken, deuren en kozijnen de kleur blauiv in alle
variaties voeren: witblauw, grijsblauw, hemels
blauw, een tastbare herinnering aan de tijd toen Ar
genton nog het centrum was van de overhemdenin
dustrie.
Ook in de Dordogne zal de autoroute tot meer be
langstelling van de Fransen zelf leiden, en tot stijging
van de huizenprijzen, zo verwachten onze vrienden.
Vooralsnog is de Dordogne het domein van Neder
landers en Engelsen. Vakantie is, zo las ik onlangs,
'een zoektocht naar verschillende soorten emoties en
ervaringen'. Met driehonderdduizend inwoners in
een gebied dat zo groot is als Nederland zijn de eerste
emoties en ervaringen die ons na aankomst worden
aangereikt de gewaarwording van een volmaakte
stilte en een zinderend zomergevoel.
MILLENNIUM
nog
dagen
Nog 156 dagen en het
nieuwe millennium bref
aan. Reden voor deze kr|d'
om in een dagelijkse sei
terug te kijken op belanj K
rijke gebeurtenissen die
plaatsgrepen op corres
ponderende data in de
gelopen 1000 jaar. Deze
week: 26 juli 1926: Piet
Moeskops viert vijfde wi
reldtitel; 27 juli 1886: Au
sterdam likt wonden na
palingoproer; 28 juli 19(
botsing bommenwerpei
met Empire State BuiJdi j]
29 juli 1910: Hilgers vliq ui
als eerste Nederlander i|iVI
ven Nederland; 30 juli
1650: aanval op stadhou
der Willem II; 31 juli 196ri«
Engeland verbiedt tv-co
mercials sigaretten.
29 JULI 1910
Zijn leermeester Blériot heeta
een jaar eerder de beroemdi n
vliegtocht van Frankrijk naa ni
Engeland gemaakt, er vlooj
een Belg boven Etten-Leur,
maar als de Nederlander Jol
Hilgers op 29 juli 1910 de ge
woonlijk stille Doesburgerh ie
van Ede met een bezoek vei
eert, staan toch honderden
langstellenden te kijken. De
29ste juli schrijft de werktui) ol
kundige, die in dienst is var
Haagse autohandel Verwey
Lugard, geschiedenis als hij
zo'n vijf minuten in de luch
blijft. Hij staat sindsdien te
boek als de eerste Nederlan
die boven vaderlands gront11
bied vliegt. 'Het publiek sto
perplex', schrijft een oogget
ge. 'Het kon haast niet geloi jjj
dat het inderdaad een mem
kransen aangedragen, 'de e
wijn rondgediend', maar m
de automobielfirma die het
tiatief nam, loopt het mindt
goed af. Eigenaar Verwey hl
nog niet gemeld dat het hist la
sche feit onder zijn auspiciie<
plaatsheeft, of de zaak gaat ie
liet. Hilgers, overleden in ee ïl
Japans kamp in 1945, krijgt
jaar na zijn dood een monufcu
ment in Ede. Veel gebeurt e e
niet meer. 'Terwijl Hilgers e m
landelijke uitstraling verdie j.
vindt medewerker Somer vi ig
het archief in Ede. 'Nu voer
hooguit een fietstocht soms t
langs het monument'. I*
HENKRUUL*
Amsterdammt
openen in
Freiburg
foltermuseuifc
De Amsterdamse broers Lei
en Wim Vries hebben vorigiy i
week een foltermuseum ge
opend in de Zuid-Duitse sta
Freiburg. Tweeduizend mei
hebben zich volgens hun ze
gen al vergaapt aan de gruw a
collectie. 'Topstuk' is een z<a<
tiende-eeuwse, langzaam n
zeker werkende schedelkra!er
In totaal beschikt het muse
over ongeveer zeventig stuiie
waarvan er veertig authenti
zijn. De andere dertig zijn e
nagemaakt van originele tel V
ningen.
Lenn (49) en Wim (38) hebt
veertien jaar lang een marte
museum aan het Damrak in ee
Amsterdam gehad. Ze wildi er
zelf wel eens ergens anders i'a
heen en vonden het ook tij< oe
een ander publiek aan te b< in
Via Duitse vrienden kwame le
terecht in Freiburg, met het ar
termuseum waarvoor het i( p
langzaam groeide. „We wilt
laten zien wat mensen elka
kunnen aandoen. Nog steel
Zo'n schedelkraker wordt ii
Zuid-Amerikaanse landen
steeds gebruikt. Dat is in 19
nog gebleken uit een rappoi
van Amnesty", zegt Wim.
Uit een eerste enquête ondi
bezoekers is volgens Wim V
gebleken dat de meesten w
positief zijn. „Maar we hebl
hier veel negatieve aandacl
van de pers gehad, vooral ai
gestuurd door het voorlich
tingsbureau van de kerk hit I(
genover. Zo'n museum zou
niet horen. We zouden bij J
sekte zijn en dat soort com]5r'
onzin. Nederlanders konde Ag
ook al geen goed product bi eri
gen, dat wisten ze van de V id
rige tomaten en nou dit weiJ1
dat was de tendens. Nou, d M
tholieke kerk heeft zelf een et
verleden. Maar de horeca h
in de buurt is blij met onze
komst."
Ook bij Cimmarron Buitensport
in Eindhoven groeit de vraag
naar avontuurlijker en specta
culairder vakanties. M. den
Broek zegt dat haar organisatie
vooral in de Franse Alpen actief
is. „Wij werken altijd met kleine
groepen, zeker geen 44 mensen
zoals in Zwitserland. Bij ons
gaan maximaal twaalf of der
tien mensen mee, met twee of
drie gidsen. Dat zijn doorgaans
Nederlanders. Opgeleid door
Franse berggidsen."
HAN WESTERVOORDE EN ROELAND
FRANCK
Canyoning: daar waar de rivier nog te smal is voor een kano of een
kayak doen de deelnemers aan abseilen, in combinatie met springen en
zwemmen. foto reuters
