'Geheime dienst Balkan
zet getuigen onder druk'
A
De vos is bezig heel Nederland te veroveren SmeSag
brouwen met hoofddoek
en onrechte geweerd
Binnenland
Studiekosten van
scholier verdubbeld
Zonnebril
voor hond
De Jong valt over gebrek aan politiek instinct
Lawaai verpest plezier
wandelaar en fietser
3ETARIAN
ZATERDAG 24 JULI 1999
Kort geding door Greenpeace
Greenpeace International spant een kort geding a
i dei
kind te8en ^et britse bedrijf BNFL. Dit bedrijf liet woensdag beslag leg
gen op de bankrekening van de milieubeweging bij de ABN Amro
bank in Amsterdam. De BNFL wilde de kosten verhalen die Green
peace zou hebben veroorzaakt toen het maandag verhinderde dat
een schip van de firma de haven van het Noord-Engelse Barrow
kon uitvaren. Dit schip moest in het Franse Cherbourg nucleair af
val ophalen en naar Japan brengen. Volgens Greenpeace hebben
de actievoerders zich aan de regels gehouden.
ver!
Achttien uur achter het stuur
straatsburg Een 25-jarige Nederlandse vrachtwagenchauffeur
heeft tegenover de Franse politie toegegeven dat hij achttien uur
onafgebroken achter het stuur heeft gezeten. De man werd opge-
atrej pakt na een ongeval in de Elzas. De chauffeur zegt dat hij was inge
dut. Met zijn vrachtwagen botste hij op een ambulance. De drie in
zittenden van de ambulance raakten gewond. De Franse justitie
wil de Nederlander aanklagen voor het toebrengen van zwaar li
chamelijk letsel en het in gevaar brengen van anderen.
Haags instituut heeft twee
rouwen ten onrechte afgewe-
voor een opleiding, omdat
uit geloofsovertuiging een
oofddoek dragen. Dat heeft de
d bmmissie Gelijke Behandeling
CGB) bepaald na een klacht
het Bureau Discriminatie-
aken.
cursusleiding ontmoedigd om
verder te gaan. Zij moesten zelf
winkeliers gaan zoeken die hen
in dienst zouden willen nemen.
Andere cursisten hoefden dat
niet te doen. Daarmee handel
den zij in strijd met de Algeme
ne Wet Gelijke Behandeling
(AWGB), aldus de CGB.
In eerdere uitspraken van de
CGB werd al duidelijk dat het
dragen van een hoofddoek be
schouwd moet worden als een
uiting van geloofsovertuiging.
Het dragen kan niet worden
verboden zonder zwaarwegen
de redenen, zoals bijvoorbeeld
veiligheidsvoorschriften.
Een woordvoerder van
Werkraat zegt dat het instituut
respect heeft voor de geloofs
overtuiging van de cursisten en
dat ze niet de bedoeling heeft
om te discrimineren. De vrou
wen hebben inmiddels beiden
een vaste baan.
Volgens BVD is vooral Kroatië actiefin Nederland
den haag
Geheime diensten van de Balkan proberen getuigen, die
in rechtszaken voor het Joegoslavië-Tribunaal optreden,
op te sporen en te beïnvloeden. Dit verklaart een woord
voerder van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD)
naar aanleiding van het onlangs uitgekomen jaarverslag
over 1998.
terhalen. Die wordt in veel ge
vallen door het tribunaal ge
heim gehouden, vaak op ver
zoek van de getuigen zelf die
bang zijn voor wraakacties van
personen die ze met hun getui
genissen belasten.
Veel getuigen treden daarom
anoniem op. Dat gebeurt öf
achter gesloten deuren, öf door
plaats te nemen achter een
scherm en door het stemgeluid
dat op de publieke tribune te
horen is, elektronisch te vervor
men. Hoe de veiligheidsdien
sten uit de Balkan verder han-
In het jaarverslag staat dat het
tribunaal van de Verenigde Na
ties in Den Haag 'het doelwit
was van activiteiten van ver
schillende inlichtingendiensten
uit de Balkan'. In het jaarver
slag voor 1997 werden voorna
melijk de activiteiten van de
Kroatische geheime dienst in
Nederland genoemd.
Volgens de zegsman probe
ren de geheime diensten van de
Balkan in een vroeg stadium de
identiteit van getuigen te ach-
delen met hun kennis over ge
tuigen, wil de zegsman niet
kwijt.
Als geheime diensten van
Balkanlanden de identiteit van
belangrijke getuigen hebben
achterhaald, zouden de getui
gen zelf of hun familieleden
kunnen worden bedreigd. Dit is
een van de belangrijkste rede
nen waarom tientallen potenti
ële getuigen weigeren voor het
tribunaal te verschijnen, on
danks alle waarborgen die het
tribunaal biedt. Zo wordt het
tribunaalgebouw aan het Haag
se Churchillplein, waar onder
meer namen en adressen van
getuigen zijn opgeslagen, om
geven door een hoog hek en
nacht bewaakt door gewapend
VN -veiligheidspersoneel.
Hoofdaanklaagster Louise Ar
bour houdt zich aan de strate
gie toe te werken naar de aan
pak van de hoogst verantwoor
delijken. President Milosevic
van Joegoslavië is reeds aange
klaagd wegens misdaden tegen
de menselijkheid. De rechtsza
ken die momenteel lopen (Blas-
kic, Kordic) en die voor een
deel achter gesloten deuren
worden gehouden, zouden uit
eindelijk kunnen leiden tot een
aanklacht tegen president Tudj-
man van Kroatië. Dit kan de
grote belangstelling van de Kro
atische geheime dienst voor de
gang van zaken bij het tribunaal
verldaren.
Volgens de BVD is in 1998
ook een toename van de activi
teiten van andere geheime
diensten uit ex-Joegoslavië in
Den Haag waargenomen.
Hoge kosten door invoering studiehuis
De kosten voor leermiddelen
en rekenmachines rijzen de
pan uit sinds de overheid het
studiehuis heeft ingevoerd.
De Groningse wethouder van
onderwijs, H. Pijlman heeft
bij zeven Groningse scholen
laten uitrekenen hoeveel geld
leerlingen in het voortgezet
onderwijs kwijt zijn aan de
studiekosten. De gemiddelde
kosten zijn in een jaar tijd
verdubbeld van gemiddeld
410 naar 830 gulden.
Pijlman schrijft dit aan de
Tweede Kamer en hoopt op
een breed débat over de vraag
hoe hoog de studiekosten
voor leerplichtige kinderen
mogen zijn. Pijlman stelt dat
vooral kinderen van mensen
uit de middenklasse de dupe
worden van het dure onder
wijs. Die profiteren onvol
doende van de tegemoetko
ming in de studiekosten die
het ministerie van onderwijs
verstrekt. Weliswaar heeft mi
nister Hermans onlangs de
inkomensgrenzen voor deze
regeling verhoogd, maar de
wethouder vreest dat dit niet
voldoende is.
Het geld gaat op aan boe
ken, grafische rekenmachi
nes, bijdragen voor gebruik
van software en het schoolf
onds. Vooral de invoering van
het studiehuis heeft leerlin
gen op kosten gejaagd, omdat
ze veel nieuw studiemateriaal
hebben moeten aanschaffen.
Drie weken geleden maakte
het ministerie van onderwijs
bekend dat gezinnen met een
belastbaar inkomen tot
52.023 gulden recht hebben
op een volledige vergoeding
van de kosten (968 gulden).
Daarboven geldt een glijden
de schaal: hoe hoger het inko
men, des te lager de bijdrage.
De fotograaf had geen telelens nodig om deze vos in de Amsterdamse Waterleidingduinen te betrappen
haarlem/leiden
FOTO MARTIJN DE JONCE
Hij sjokt door de straten van
badplaatsen, eet uit je hand en
vindt 's nachts de dood op snel
wegen achter de duinen. Ieder
een zegt verrast: 'Kijk, een vos!'
als het roofdier met die schitte
rende roodbruine vacht, die
lange, dikke staart en die spitse
snuit met zwarte oren opduikt.
Maar Reintje de Vos is druk be
zig om heel Nederland te ver
overen en een normale ver
schijning te worden.
Met zijn opmars neemt het
aantal klachten toe over vraat-
schade. Houders van pluimvee
en schapen voelen zich gedu
peerd, vogeldeskundigen zien
de bodembroeders uitsterven
en jagers zien de vos als grote
concurrent. De instanties voor
natuurbeheer in Nederland
worden beschouwd als boos
doeners. Door de vos niet te be
jagen zijn de territoria in bos
sen en duinen overvol en zwer
men de dieren uit naar de rest
van het land. Daar worden ze
overigens wel stevig bejaagd.
Volgens bioloog S. Siebenga
van de Nederlandse jagersver
eniging (KNJV) telt Nederland
met 30.000 exemplaren meer
vossen dan ooit. Nu worden
daar nog jaarlijks 14.000 van
doodgeschoten, maar de jagers
voorspellen grote problemen
zodra volgend jaar de Flora- en
Faunawet in werking treedt.
„Dan zijn vossen niet meer al
gemeen bejaagbaar", zegt Sie
benga, „We vrezen dat de vos
amper te beheersen wordt.
Plaatselijk kunnen wel onthef
fingen worden verleend, maar
dat geeft enorme administratie
ve rompslomp."
In de beschermde duingebie
den van Noord- en Zuid-Hol
land is nooit op de
en de beheerders zijn niet van
plan dat beleid te wijzigen. „Er
is inderdaad overlast van vos
sen in de bebouwde kom, zoals
in Zandvoort," zegt R. Schoon,
hoofd natuurbeheer van Ge
meente Waterleidingen Amster
dam (GWA), „Maar we krijgen
te weinig klachten om ons be
leid te wijzigen. De mensen
moeten klachten natuurlijk wel
melden. Onlangs liep er een vos
op de speelplaats van een kleu
terschool in Zandvoort. In zo'n
geval grijpen we in."
In de Amsterdamse Waterlei
dingduinen zijn dertig vossen-
burchten geteld, bewoond door
zo'n 150 dieren. Misschien hui
zen er in werkelijkheid wel drie
keer zoveel vossen, omdat
slechts veertig procent van het
duingebied geteld kan worden.
Duindoorn maakt de rest voor
de mens ondoordringbaar. Bo
vendien kunnen de vele zwer
vende vossen niet worden ge
teld. Het aantal vossen in de
burchten is vrij constant, om
dat de dieren in strak gehand
haafde territoria leven.
Het Noord-Hollandse Water
leidingbedrijf PWN beheert
duinen ten noorden en ten zui
den van het Noordzeekanaal.
Zo'n vijf jaar geleden waren
boeren rond Castricum en Ber
gen woest op het PWN, omdat
vossen vanuit de duinen slach
tingen onder hun schapen zou
den aanrichten. PWN beloofde
vaker op te treden en een uitge
breid onderzoek in te stellen.
De resultaten zijn binnen drie
maanden te verwachten.
„De vos maakt deel uit van
het duinsysteem, net als het
roodborstje. Die gaan we ook
niet met jacht reguleren," zegt
B. Korf, hoofd onderzoek van
het PWN, .Alleen in individuele
gevallen, wanneer dezelfde vos
voortdurend op rooftocht gaat
naar een boerderij, besluiten
we het dier af te schieten. De
boosheid bij de schapenhou
ders is inmiddels wat geweken,
omdat men beseft dat de vos
sen overal vandaan kunnen ko
men, uit de polders, van vuil
nisbelten en overhoekjes rond
de steden. Ze worden geregeld
dood aangetroffen langs de A9
en dat zijn echt geen vossen uit
de duinen."
Ook Duinwaterbedrijf Zuid-
Holland (DZH) schiet geen vos
sen in de duinen. Vast staat dat
in Meijendel vlakbij Den Haag
door toedoen van Reinaart alle
meeuwenkolonies zijn verdwe
nen en dat jonge eendjes met
moeite kunnen overleven. DZH
doet nu intensief onderzoek om
erachter te komen of het niet
beter is toch de jacht te openen.
amsterdam
De burgemeesterscommissi
die is ingesteld om staatssecre
Cohen van justitie) te advi
seren over witte illegalen, kaï
nog niet aan de slag. Dat blijk
uit een brief van Cohen
co-burgemeester J. van der A;
van Amsterdam.
Cohen schrijft dat hij 'j
op de complexiteit van de
terie' pas na de zomer kan
geren op de plannen. De com|
missie van burgemeesters
de vier grote steden stuurdi
Cohen begin juli een briel
waarin ze uiüegt hoe ze I
wil gaan bij het bekijken
zaak van de witte illegalen. Z\
drong erop aan dat hij zo sne}
mogelijk de dossiers van witti
illegalen opstuurt.
De commissie had verwach
de ongeveer duizend dossier;
binnen een maand te krijgen.
Voor Susi is het leven weer
draaglijk. De 12-jarige York
shire terriër heeft een zonne
bril gekregen. Hij heeft al ja
ren overgevoelige ogen waar
door hij geen zonlicht kan ver
dragen. Om die reden kwam
de hond nauwelijks buiten,1
maar dat is nu veranderd. Een]
Enschedese opticiën heeft Su-"
si een zonnebril aangemeten.
„Susi is helemaal opgeleefd
en gaat met ons weer overal
naar toe", vertelt de eigenares1
mevrouw Schonewille. MaaH
soms gaat het nog weleens'
mis. „Enkele dagen geleden
gingen we met de auto en Susi
op stap. We hadden de bril'
thuisgelaten, omdat het be
wolkt weer was. Toen de zon'
begon te schijnen, had ze bin-1
nen vijftien minuten weer
ontstoken ogen."
Susi heeft de zonnebril van
af het begin geaccepteerd. De(
hond is zelfs in staat de bril'
zelf 'af te zetten'. „Als ze van
uit de zonnige tuin in de don
kere huiskamer komt wrijft zé
met haar pootjes de bril van
haar kop."
Aan de politieke loopbaan van
Arie de Jong (PvdA) is voorlopig
een einde gekomen. De 46-jari-
ge Leidenaar, binnen Gedepu
teerde Staten van Zuid-Holland
verantwoordelijk voor financi
en, struikelde gisteravond tij
dens een besloten overleg over
de Ceteco-affaire. Zijn 'afwezi
ge, ongenuanceerde houding'
als hoofdverantwoordelijke
kostte De Jong uiteindelijk de
kop.
De Jong is van huis uit inge
nieur civiele techniek, maar hij
zit al zeventien jaar in de poli
tiek. Die tijd verdeelde hij tus
sen Provinciale Staten en de
Tweede Kamer. In de Kamer zat
hij twee keer: tussen 1990-1994
en een half jaartje in 1997 als
vervanger van een vertrokken
collega.
Het eerste deel was blijkbaar
geen succes, want bij de verkie
zingen in 1994 stond hij op een
onmogelijke 51e positie. „Het is
heel vervelend wanneer je niet
terugkeert als je wel wilt. Maar
ja, je weet als Kamerlid dat je
stemvee bent en uiteindelijk al
tijd inwisselbaar", zei hij in een
vraaggesprek over zijn vertrek.
Anderhalve maand voor de
laatste provinciale verkiezingen
ging hij in op het aanbod bin-
Arie de Jong kondigt zijn aftreden
nen het bestuurscollege partij
genoot Brouwer op te volgen
op financiën. De aimabele ge
deputeerde had geen idee
hij begon.
FOTO ANP JIRIBULLER
Toen de Ceteco-affaire in vol
le hevigheid losbarstte, ver
school De Jong zich eerst ach
ter het feit dat hij nog maar net
verantwoordelijk was voor fi
nanciën. Hij wist van niets. Hoe
kon hij weten dat twee van zijn
ambtenaren met 1,7 miljard
gulden aan het bankieren wa
ren geslagen?
Nadat het nieuws over de
bankierende provincie naar
buiten was gekomen, ging De
Jong gewoon op vakantie. Hij
keerde terug om tekst en uitleg
te geven, maar vertrok opnieuw
naar Wales en liet daarmee een
plenaire Statenvergadering aan
zich voorbijgaan. Die houding
kwam hem duur te staan.
Er ontstond snel wrevel bij de
Statenleden en bij zijn ambte
naren. De ergenis groeide toen
De Jong zich liet ontvallen dat
journalisten hadden moeten
zien dat de provincie bankier
de. „Gênant voor de provincie,
schandalig en volstrekt lach
wekkend", vond fractievoorzit
ter Aptroot van de WD over
zijn collega. Gisteravond bood
De Jong zijn excuses aan voor
die 'uitglijder'.
Ondanks alle commotie voel
de De Jong er tot kort geleden
niets voor uit eigen beweging
op' te stappen. „Ik heb niets
verkeerd gedaan", zei hij na te
rugkeer van vakantie. „Ik zie
mijn politieke toekomst nor
maal in." Aan die toekomst
kwam gisteren voorlopig een
einde.
nico
De herrie van snelwegen, trei
nen en vliegtuigen verpest vaak
het plezier van de fietsende en
wandelende Nederlander. Hij
waardeert het landelijk gebied
gemiddeld met een mager vijf
je. Vooral de Randstad trekt het
gemiddelde naar beoeden. De
hoge bevolkingsdichtheid eist
er zijn tol. Dit blijkt uit een on
derzoek van het Staring Cen
trum in Wageningen. Vijfhon
derd fietsers en wandelaars
door het hele land is gevraagd
hoe zij de recreatiegebieden in
hun omgeving waarderen. Het
is onderzoeker Martin Goossen
tegengevallen. „Ik had een klei
ne voldoende verwacht." Voor
af had hij gemeten wat de Ne
derlander zoal op prijs stelt
wanneer hij uit fietsen of wan
delen gaat. Een afwisselend
landschap komt niet geheel on
voorspelbaar als beste uit de
bus. Bos, heide, een beetje re
liëf in het landschap, veel fiets
en wandelpaden en vrije toe
gang in natuurgebieden zijn de
ingrediënten waaraan een goed
landschap voldoet.
Goossen: „Bovenal stellen de
recreanten het op prijs gevrij
waard te blijven van het lawaai
van auto's, vliegtuigen en trei
nen. En als het even kan ooi
van al te veel landgenoten ir
een saai landschap met bijvoor
beeld veel glastuinbouw." He
mooie landschap vindt de Ne
derlander vooral op de Veluwe
zo wijst een kaart van het Sta
ring Centrum uit. Maar ook he
zuidelijk deel van Noord-Bra'
bant, Drenthe en de Noordzee
kust doen het goed.
De Randstad - met name he
Groene Hart - en grote deler
van Friesland en Groninger
trekken de gemiddelde waarde
ring flink naar beneden. In d(
Randstad is de bevolkingsdicht
heid de boosdoener. Gek ge
noeg bevindt zich ook he
hoogst gewaardeerde plekje ir
die Randstad: het natuurgebiet
Meijendel even ten noorder
van Den Haag. Het minste ge
waardeerde stukje Nederlanc
ligt eveneens in de Randstad
het gebied ten noordoosten va^
Aalsmeer, onder de rook var
Schiphol.
Het onderzoek is uitgevoerc
in opdracht van het ministerie
van landbouw, natuurbeheei
en visserij. Het zal moeten uit
monden in aanbevelingen vooi
de politiek ten
landelijk gebied.
Wees een vegetariër'
amsterdam Een kledingwinkel in de Amsterdamse Kalverstraat
roept klanten op om vegetariër te worden. In de etalage hangen
met bloed besmeurde kledingstukken, hakmessen, stukken vlees
en geplukte kippen. 'Wees een vegetariër!' luidt de bijgevoegde
tekst. Het winkelpersoneel zegt zelf wel vlees te eten.
FOTO PAUL VAN WEEL
Gemeenten lenen aan Turkse banken
amsterdam Enkele Nederlandse gemeenten hebben geld geleend
aan Nederlandse vestigingen van Turkse banken. Het gaat om de
UGBI-bank en de Finansbank. Deze instellingen hebben geen ho-
kredietwaardigheid. Directeur G. Muller van de Finansbank wil
it zeggen om welke gemeenten het gaat. Volgens Muller gaat het
i leningen voor langere tijd. Ze kunnen worden afgebroken als
de gemeenten het geld nodig hebben. De beide banken hebben
naar internationale standaard een iets betere kredietwaardigheid
dan de nog onbekende 'buitenlandse financiële instellingen' waar
de provincie Zuid-Holland leningen heeft uitstaan van honderd
miljoen gulden.
Zoektocht naar vermist meisje
assen» De intensieve zoekactie naar Chanel Naomi Eleveld (7) uit
Assen heeft nog niets opgeleverd. Het meisje is woensdagavond
voor het laatst gezien in de zandbak bij haar huis. Een team van
twintig rechercheurs houdt zich met de zaak bezig. Er is gezocht
op het industrieterrein van Assen en gedregd in vijvers in de buurt.
:en uitvoerig buurtonderzoek leverde niets op. Gisteren ver
spreidde de politie een opsporingsbericht via de televisie. De zoek
tocht gaat de komende dagen door.
Nog weinig groene energie
vag» In de Nederlandse energievoorziening wordt het aan
deel duurzame energie slechts langzaam groter. Tussen 1990 en
1998 steeg de bijdrage van 0,7 naar 1,1 procent. Dat blijkt uit een
rapport dat minister Jorritsma (Economische Zaken) gisteren naar
de Tweede Kamer heeft gestuurd. Voor 2020 geldt het streven van
tien procent. Duurzame energie komt onder meer uit wind, zon en
water.
Grote fraude met .alcoholaccijns
amsterdam Een groep van enkele Nederlanders, Belgen en Portu
gezen zou de afgelopen vijfjaar miljoenen liters pure alcohol heb
ben verhandeld zonder accijnzen af te dragen in Portugal. In ver
band met de zaak zijn de afgelopen week twee Nederlanders gear
resteerd. Meer aanhoudingen worden niet uitgesloten. Justitie ver
moedt dat de groep bij leveranciers in Nederland en Frankrijk al
cohol inkocht en de douanepapieren verkeerd invulde. Een groot
'an de gesmokkelde alcohol is op de Spaanse en Portugese
vrije markt terechtgekomen, vermoedelijk voor verwerking tot
brandy, port, sherry en likeuren.
