'Werknemer doet 't
beter zonder baas'
Openbaar vervoer moet kunnen concurreren
Economie
'EKO-keurmerk geen garantie voor veiliger
Paling zat in Zeeland
Wet moet handel van VS met
Afrika aanzienlijk vergroten
Proef met witte werkster
loopt tegen grenzen aan
Meer ruimte voor koeien
Easyjet in oorlog met Swissair
(AANDAG 19 JULI 1999
»r Hitt verdubbelt omzet na overname
fpcinooRNSofwareontwikkelaar van controlesystemen Hitt in
[jjddoorn neemt concurrent Norcontrol Systems over. Met de
ivername verdubbelt Hitt de omzet naar 77 miljoen gulden. De
lieuvve aankoop maakt begeleidingssystemen voor de scheep-
^art en is nu nog in handen van Kongsberg Maritime in Noor
den. Norcontrol Systems had in 1998 een omzet van 44 mil-
uen tegen 33,4 miljoen voor Hitt. De Nederlandse softwareont-
likkelaar betaalt de overname door nieuwe aandelen uit te ge-
ïn. De overname is naar verwachting in september rond en
1 Iraagt pas in 2000 bij aan het resultaat.
ictie kompels tegen goudverkoop
crroRiARuim vijfduizend mijnwerkers hebben dit weekeinde
iZuid-Afrika bij de Britse en Zwitserse ambassade's gedemon-
- J leerd tegen de goudverkopen van die landen. De demonstratie
naakt onderdeel uit van een groter offensief om de landen van
erdere verkoop te laten afzien. De openbare verkoop van 25
on goud door Groot-Brittannië heeft de prijs naar een laagtere-
ord gedrukt. Zwitserland heeft ook plannen een deel van de
oudvoorraad te verkopen. In Zuid-Afrika is nu veertig procent
an de goudproductie verliesgevend. Dat bedreigt 100.000 ba-
fn, waar weer een miljoen mensen van afhankelijk zijn.
!lf doet tegenbod op TotalFina
jrusi De Franse oliemaatschappij Elf Aquitane heeft vandaag
ekendgemaakt dat zij een openbaar tegenbod doet op de
rans-Belgische oliegroep TotalFina. Het bod is een antwoord
phet vijandige bod van TotalFina op Elf van 5 juli. Volgens Elf
al het samengaan van beide concerns leiden tot het op drie na
rootste oliebedrijf en het op vier na grootste chemiebedrijf ter
e ,ereld. De directie van Elf zegt dat het de bedoeling is om het
ejj| imengevoegde bedrijf op te splitsen in een olie- en een che-
e h, ïieconcern. Geboden wordt drie aandelen Elf en 190 euro in
antanten voor vijf aandelen TotalFina. Volgens Elf betekent het
-od een premie tien procent boven op de slotkoers van TotalFi-
Je, ivrijdag in Parijs.
no lypotheekrente verder omhoog
2^ iiTFRDAMDe hypotheekrente blijft met rasse schreden om-
ordt 008 gaan- De Generale Bank verhoogt vanaf deze week zijn ta-
ijze even voor woonkredieten met gemiddeld 0,2 procent. Zater-
buil '8wer(^ bereikt dat ook Robeco-dochter Roparco deze week
jn tarieven met een zelfde percentage verhoogt. Door de stij-
ceni n8 k°mt bet basistarief van een vijfjarige hypotheek bij de Ge-
;rale Bank op 5,3 procent. Dat is een stijging van 0,15 procent,
«ven ievoor een üenjsrige lening gaat bij de Fortis-bank met 0,2
leriï :ocent omb°°g naar 5,9 procent.
ire Intslag voor negentien man bij Oilily
kmaar» Ontwerper, producent en verkoper van kinderkleding
lt ej ly's in Alkmaar heeft voor negentien van de 250 werknemers
>nl( erknemers ontslag aangevraagd. Het bedrijf, dat de bekende
'prj erknaam Oilily voert, zit sinds vorig jaar in de rode cijfers en
5te oet saneren. Olly's is in de problemen gekomen door sterk
igelopen kosten in zowel Nederland als het buitenland. Daar
;enover staat een terugval op met name de goed renderende
Igische en Duitse markt. Behalve een reorganisatie en een al-
3 hele personeelsreductie op het hoofdkantoor, waar de negen-
I onwerkzaam zijn, worden er ook buitenlandse kantoren ge
kt! ,ten-
sch Ipnieuw slecht kwartaal Caterpillar
ven
fdê| VYQRK Het tweede kwartaal van dit jaar is voor Caterpillar,
;e grote Amerikaanse fabrikant van grote machines en diesel-
•s g, Dtoren, net als het eerste slecht verlopen. De winst daalde ten
atrl zichte van dezelfde periode van 1998 van 446 miljoen naar
erlni 3miljoen dollar (611 miljoen gulden). Caterpillar had te ma-
paj nnet een zwakke vraag naar grote machines, onder meer
ide zijde van de mijnbouw- en olie-industrie. Ook de moei-
eeconomische situatie in sommige delen van de wereld
r side het concern parten. De totale omzet kwam in het twee-
tota kwartaal op 5,1 miljard dollar. In dezelfde periode van 1998
,nwe is dat 5,6 miljard dollar,
iet te
edit oete voor tandartsen en specialisten
'sz| ihaag Een aantal tandartsen, fysiotherapeuten en medisch
1 ecialisten heeft vorig jaar 1,4 miljoen gulden te veel gedecla-
rd. Zij zijn aangehouden en hebben inmiddels een boete van
15 miljoen moeten betalen. Dit is het resultaat van naspeurin-
tie nvan de Economische Controle Dienst (ECD) die dit in sa-
1 inspraak met de werkgroep declaraties zorgverzekeraars
,n ed. De werkgroep scant diverse para-medische beroepsgroe-
ld ieln een bepaalde beroepsgroep of arts vaker dan anderen
>mai urbetaalde behandelingen declareert, gaat de werkgroep op
t Spt derzoek uit. Als er fraude blijkt, komt de ECD in actie.
ngl nit Internationale koopt Pentow
|e iïERDAM Smit Internationale koopt het Zuid-Afrikaanse ma-
choï eme bedrijf Pentow Marine en haar dochteronderneming
gje j,( lo Marine. Pentow Marine is actief in de zeesleepvaart, ber-
einvl g, maritieme aannemerij en terminal- en havenmanage-
?t vei int. Octo Marine verricht ondersteunende diensten voor de
te shore-industrie. Beide bedrijven hebben 425 mensen in
inst en beschikken over 24 schepen. De uitbreiding van de
ikaanse activiteiten van Smit zullen volgens de Rotterdamse
derneming een verdere impuls krijgen door de deelname in
■weti ntow van een lokale partner, een zogenoemde 'black
rniel )nomic empowerment'.
ond vraagt faillissement aan
FNV Bondgenoten heeft het faillissement aangevraagd
itwee BV's van loonwerkbedrijf A. Toonen in Uden. De ruim
tig werknemers hebben nog tien weken loon tegoed, plus va-
ire.h itiebonnen. De vakbond heeft een geschikte overnamekandi-
iok zi; at gevonden voor beide bedrijven. Dat wil ook de werkne-
char: rs overnemen, mits de opdrachten meegaan. Het bedrijf was
voor commentaar bereikbaar.
orden
zwolle peet vogels
De recente discussie rond de veiligheid van het
voedsel heeft de biologische sector geen windeie
ren gelegd. Geschrokken door de verhalen over
dioxines en vergiftigde cola, schakelde een deel
van de consumenten over naar de biologische
groenten, vlees en zuivel.
Veel consumenten doen dat in de veronder
stelling dat biologisch eten veilig is. Bij de biolo
gische teelt worden immers geen chemische be
strijdingsmiddelen gebruikt en wordt het vee niet
gevoerd met dode dieren, afvalvetten en andere
zaken die de consument liever niet weet.
Toch is biologisch voedsel niet veiliger of on
veiliger dan voedsel uit de gangbare landbouw.
Een incident als met dioxine besmet veevoer kan
overal gebeuren, zegt directeur Holthuis van
Skal, de organisatie die belast is met de controle
op de biologische sector.
Skal controleert de boeren, de leveranciers van
de boeren, de bedrijven die de producten ver
werken en de winkels die biologische producten
verkopen. Pas na goedkeuring door Skal mag een
boer zijn producten verkopen onder het EKO-
keurmerk.
Holthuis is vanzelfsprekend blij met de toeloop
aan nieuwe consumenten in de biologische win
kels. Maar hij is minder te spreken over het feit
dat die toeloop is ontstaan door alle heisa over
vermeende voedselschandalen. ,,Het lijkt er bijna
op of de gangbare landbouwers halve criminelen
bruinisse De vangst van paling
visser Stouten uit het Zeeuwse
Bruinisse is dit jaar uitzonderlijk
goed. Volgens Stouten, die vist
op het Zoommeer, 'stikt' het van
de paling dit jaar. Allerlei soorten
schubvis vindt hij met de regel
maat van de klok in zijn fuiken.
Die moet hij echter terugzetten
omdat hij er geen vergunning
voor heeft. „Volgens de milieu-
en natuurorganisaties zou er geen
WASHINGTON Rtr-AFP
Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden is af
gelopen vrijdag akkoord gegaan met een wet die
de handel van de Verenigde Staten met Afrika
aanzienlijk moet vergroten. De wet heet optimis
tisch 'De Afrika Groei- en Mogelijkhedenwet'.
De landen beneden de Sahara die volgens de
gangbare Amerikaans-westerse maatstaven een
verantwoordelijk economisch beleid voeren, krij
gen vrijwel vrije toegang tot de Amerikaanse
markt. President Clinton ondersteunt de wet. In
een reactie zei hij dat 'dit historisch initiatief de
fundamenten legt voor een sterker partnerschap
tussen de VS en Afrika'.
De wet is een stap op weg naar een echt vrij
handelsakkoord. Hierover kunnen de onderhan
delingen straks beginnen. Clinton drong er bij de
zichi
reren
s heil
Dooi
en vt i openbaar vervoer moet
leppi urreren. Marktwerking en
en bi vatisering zijn daarbij de
toverwoorden. Oude
vertrouwde namen
verdwijnen en nieuwe
vervoerders komen op de
Tiarkt. Ook op het spoor
)ben de NS niet langer het
echt. Vandaag deel 1 in
vijfdelige, wekelijkse serie
ver de toekomst van het
openbaar vervoer.
rj&jl jaagboris peters
-rit,
iv/trAfexxion staat er sinds kort
streekbussen in deze re-
let is slechts een kleine ui-
van een veel ingrijpender
es; de geleidelijke invoe-
van meer concurrentie in
✓prij 'penbaar vervoer.
8elopen jaren hebben de
>ers in het openbaar ver-
kennis mogen maken met
■"">te voortekenen van
verking. In Limburg en
"id verschenen opeens
en van een buitenlands be-
Vancom, dat later weer
werd overgenomen door het
Britse Arriva.
Op het spoor verscheen enkele
jaren geleden ineens een vrolijk
strandtreintje van Amsterdam
naar IJmuiden, een idee van re
derij Lovers. Ook dit initiatief
verdween in buitenlandse han
den. Franse in dit geval. Ze
kwamen voort uit de eerste
proefaanbestedingen in het
openbaar vervoer. Vooral be
doeld om ervaring op te doen
met de grootschalige invoering
van marktwerking in het open
baar vervoer.
Een nieuwe wet, de Wet perso
nenvervoer 2000, die nu bij de
Tweede Kamer ligt, moet de
hoofdlijnen uitzetten voor de
toekomst van het openbaar ver
voer. In die wet worden het
tempo en de voorwaarden bij
de toekomstige aanbestedingen
Wat nu hier en daar al gebeurt,
wordt straks fasegewijs ver
plicht gesteld. Als de wet een
maal is aangenomen, moeten
vervoersbedrijven meedingen
naar de opdracht om het open
baar vervoer in een bepaald ge
bied voor een bepaalde tijd te
mogen verzorgen.
Waarschijnlijk -niets is geheel
zeker zolang de wet er niet ligt-
zal er daarbij onderscheid wor
den gemaakt tussen de op
dracht voor de regievoering
(tussen verschillende bedrijven
en/of vervoersvormen) en het
verzorgen van het eigenlijke
vervoer.
Vooruitlopend op de nieuwe
wet dwong voormalig minister
Jorritsma, destijds nog van ver
keer en waterstaat, het staats-
busbedrijf Verenigd Streekver
voer Nederland (VSN) al de on
derneming op te splitsen. Zij
kondigde namelijk aan dat
straks alleen die partijen offer
tes mogen indienen voor het
vervoer in een bepaald gebied,
die een marktaandeel hebben
dat kleiner is dan vijftig pro
cent. Voor VSN, dat in het
streekbusvervoer vrijwel het
monopolie had, restte weinig
anders dan opsplitsen.
Of het bedrijf dat nu nog over is
en inmiddels Connexxion heet
wel aan de voorwaarden voor
aanbesteding voldoet, is onze
ker. Dat hangt er vanaf hoe uit
eindelijk de vervoersmarkt in
de nieuwe wet wordt gedefini
eerd. Dat is op dit moment nog
onderwerp van discussie.
Naast het busvervoer -waar niet
alleen het streekvervoer, maar
ook het stadsvervoer stapsge
wijs zal worden aanbesteed-
ontkomt ook het treinverkeer
niet aan grote veranderingen.
Het is niet zo zeer het kernnet,
dat bestaat uit het belangrijkste
treinverkeer in de Randstad
plus de meeste intercity-verbin
dingen, dat wordt getroffen. NS
hebben hier namelijk de toe
zegging dat het voor tien jaar
het alleenrecht heeft.
Maar buiten het kernnet kan er
de komende jaren worden ge
vochten om maar liefst 33, nu
nog veelal onrendabele spoor
lijnen. De aftrap is inmiddels
gegeven. In het noorden ver
zorgt NoordNed, een samen
werking van Arriva en de NS,
sinds kort het vervoer tussen
Groningen en Leeuwarden en
de verbinding tussen Leeuwar
den en Harlingen. Voor- en na-
vervoer worden daarbij zorg-
zijn die het voedsel verontreinigen en het milieu
vervuilen. Dat is niet terecht. Je kunt gerust stel
len dat alle in Nederland geproduceerd voedsel
veilig en gezond is, zowel biologisch als gang
baar."
Het is geen toeval dat de biologische sector
niet is getroffen door voedselschandalen, denkt
Holthuis. De biologische boeren zijn goed gemo
tiveerde ondernemers. Bovendien is de biologi
sche boer meer bezig met de kwaliteit van het
product dan met de laagste kostprijs.
Skal controleert jaarlijks elk aangesloten be
drijf. „Jaarlijks hebben we twee tot drie gevallen
van fraude die zo ernstig zijn dat we het bedrijf
afvoeren als biologisch bedrijf', aldus Holthuis.
De kans dat er wordt geknoeid zonder dat Skal
het ontdekt, is vrij klein, denkt Holthuis. Skal
controleert namelijk de hele keten, van boer via
verwerking tot en met de winkelvloer. ,Als een
winkel in maart Nederlandse aardbeien ver
koopt, weten we ook dat die niet biologisch kun
nen zijn."
Het aantal overtredingen dat jaarlijks wordt ge
constateerd, bedraagt nog geen procent. „Als de
boer er op wordt gewezen, blijkt na enkele weken
bij hercontrole dat het probleem vrijwel altijd is
opgelost." Toch weet Holthuis dat ook de biolo
gische sector getroffen kan worden door een
schandaal. „Zoiets als die dioxinekippen kan ook
bij ons gebeuren. Wij controleren niet op dioxi
ne, want het hoort niet in het voer te zitten. Maar
honderd procent garantie kan ik niet geven."
Promovendus na onderzoek naar zelfsturing:
Het lijkt op een wensdroom uit de jaren zestig, maar de
Enschedese wetenschapper dr. R. Land is er van over
tuigd dat hij het juist ziet. Zonder hiërarchie wordt beter
gepresteerd. De traditionele rol van de baas die zegt wat
er gebeurt, is uitgespeeld.
voelig ligt. Toch is dat volgens
hem nodig. Want 'stuur jezelf
blijkt in de praktijk niet samen
te gaan met 'doe wat je gezegd
wordt'.
De kern van zelfsturende or
ganisaties, zoals Land die ziet,
is dat verschillende teams wer
ken op basis van gelijkwaardig
heid. De traditionele baas
wordt in dit concept bij het grof
vuil gezet en vervangen door
een manager-coach, die voor
waardenscheppend en dienst
baar is aan het team dat hij
leidt.
Volgens Land zijn medewer
kers vrij snel enthousiast te ma
ken voor dit model. Voor het
management ligt dat echter an
ders. „Bij organisaties die over
gaan van hiërarchie naar part
nership zie je de neiging dat
enschede gpd
Volgens Land. die onlangs pro
moveerde op een onderzoek
over dit onderwerp aan de Uni
versiteit Twente, loopt de pres-
tatiedruk in veel organisaties te
hoog op. Dat gebeurt onder het
motto 'beter presteren met
minder middelen'.
Een en ander levert echter te
weinig op om nieuwe manage-
mentsconcepten in te voeren
binnen bestaande hiërarchi
sche systemen. En dat terwijl
het volgens de Enschedese doc
tor steeds meer gaat om maat
werk, vooral in de sector dienst
verlening.
De wetenschapper heeft er
varen dat het ter discussie stel
len van bestaande baas-mede
werker verhoudingen erg ge-
TILBURG ANP
vis genoeg zijn", zegt hij veron
gelijkt. „Nou, dan moeten ze
maar een keer met ons meegaan.
Het hele meer zit boordevol bra
sem, snoekbaars en jonge vis."
foto wfa wim van vossen
Het experiment met de witte
werkster loopt tegen grenzen
aan. De helft van de arbeids
bureaus doet weinig moeite
langdurig werklozen te inte
resseren voor een baan als
schoonmaker bij een particu
lier.
Ook de plicht te werven uit
de bakken met langdurig
werklozen belemmert een
voorspoedige groei. Daar
naast vormt de eis dat het ba
nen van twintig uur moeten
zijn een drempel voor veel
potentiële schoonmakers.
Gemiddeld heeft een schoon
maker een contract van iets
meer dan tien uur.
Volgens secretaris Davelaar
van de OSB (Ondernemersor
ganisatie Schoonmaak- en
Bedrijfsdiensten) ligt het pro
ject tot nu toe weliswaar op
schema, maar beginnen de
knelpunten voor verdere
groei duidelijk te worden.
Met name in de Randstad
vragen huishoudens meer
schoonmakers dan de bedrij
ven kunnen leveren.
Met overheidssubsidie
wordt het gat gedicht tussen
een 'wit loon' en het 'zwarte'
bedrag dat huishoudens in de
praktijk voor een schoon
maakster willen betalen. Op
die manier zou het omvang
rijke zwart/grijze schoon-
maakcircuit, langzaam tot of
ficiële werkgelegenheid lei
den. Het experiment loopt nu
ruim een jaar. Het doel was
in twee jaar vijfhonderd tot
duizend witte schoonmakers
te krijgen. Volgens Davelaar
stokt het nu een beetje bij
vijfhonderd witte werksters.
Senaat op aan de wet snel goed te keuren om zo
de banden van de VS te versterken met 'een con
tinent dat voor de poort staat van een nieuw tijd
perk van democratie en welvaart'.
Critici vrezen dat het handelsakkoord vooral
voordelen biedt aan multinationale ondernemin
gen en geen betekenisvolle bijdrage is aan de
ontwikkeling van Afrika. Sommige afgevaardig
den vrezen dat de goedkope import van bijvoor
beeld textiel banen kost in de Amerikaanse tex
tielsector.
De democratische politicus Jackson betoogde
dat onvoorwaardelijke kwijtschelding van schul
den een beter middel is om Afrika te helpen. Hij
vindt ook dat wie Afrika wil bijstaan beter betaal
bare medicijnen voor bijvoorbeeld HlV-patiën-
ten kan bieden.
managers een stukje rest-hië-
rarchie aan de top lang vast
houden", zegt Land. „Dan geeft
de top dus zelf het verkeerde
voorbeeld."
Volgens de wetenschapper
komt dat omdat het topmana
gement geen zicht heeft op de
eigen positie in het nieuwe sys
teem. „De angst dat er geen
aantrekkelijke rol voor de ma
nager overblijft blijkt echter
vaak ongegrond."
Gemakkelijk blijkt een veran
dering in de praktijk overigens
niet voor de medewerkers.
Wemneer de baas niet meer op
een voetstuk kan worden ge
plaatst, zoeken veel mensen
een nieuw houvast. Dan wordt
- bijvoorbeeld - de klant op dat
voetstuk geplaatst. „Dit werkt
echter contraproductief', zegt
Land, die zijn onderzoek ba
seert op de ervaringen van drie
bedrijven die voorop lopen in
het proces van hiërarchie naar
zelfsturing, waaronder Nedap
in Groenlo.
Economie blijft
veel Japanners
zorgen baren
Een meerderheid van de Japan
ners blijft zich zorgen maken
over de economie. Zij zijn vorig
jaar getroffen door de neergang
en verwachten dit jaar verdere
problemen. Dit blijkt uit twee
zaterdag verschenen onderzoe
ken. Uit dat van het Japanse
ministerie van gezondheid en
welzijn blijkt dat 52,1 procent
van de huishoudens vorig jaar
financiële problemen had. Het
aantal huishoudens dat stelt
'serieuze financiële problemen'
te hebben, verdubbelde naar
18,9 procent. Aan dit onderzoek
namen 30.000 mensen deel. Uit
onderzoek van de landelijke
krant Asahi Shimbun blijkt dat
88 procent van de ondervraag
den vreest dat de oudedags
voorziening in de knel komt. Bij
eenzelfde onderzoek vier jaar
terug was dat 66 procent.
vuldig op de treintijden afge
stemd. En in de Achterhoek is
Syntens, waarin de NS, Con
nexxion en het Franse vervoers
bedrijf Cariane samenwerken,
inmiddels actief.
Ondanks veel onzekerheden is
de openbaar-vervoermarkt dus
al volop in beweging. Aange
moedigd door de door velen
verkondigde gedachte dat er
uiteindelijk slechts een paar
grote spelers zullen overblijven,
zoeken partijen hun kansen en
mogelijkheden. Daarbij vindt er
druk overleg plaats tussen mo
gelijke, al dan niet tijdelijke,
partners.
Voor de reiziger, uiteindelijk
toch degene om wie het alle
maal draait, wordt het nu voor
al afwachten of de komende
veranderingen voor hem ook
een verbetering betekenen. Eén
zekerheid heeft de passagier;
mocht het onverhoopt ergens
fout gaan, dan weet hij dat er
na een aantal jaren in ieder ge
val weer een nieuwe aanbeste
ding volgt, met mogelijk een
nieuwe exploitant.
den haag Twee koeien in een weiland bij Den Haag kijken wat nieuwsgierig naar de fotograaf. De Neder
landse veestapel krijgt steeds meer de ruimte van het rijk. Het kabinet heeft namelijk verordonneerd dat
landbouwgrond niet al te intensief door vee mag worden begraasd. Als norm geldt sinds kort dat een boer
omgerekend 2,5 volwassen melkkoeien mag laten grazen op een hectare cultuurgrond. De meeste bedrijven
zitten inmiddels onder die norm. foto anp wim van vossen
Ook Easyjet was er als de kip
pen bij. Voor 55 gulden enkele
reis, een fractie van het goed
koopste KLM-tarief en goedko
per dan per trein of auto, kan
'Easyjet Switzerland' het aan
bod nauwelijks aan. Ook bij zijn
diensten vanuit Genève op
Londen en Nice heeft Easyjet
door zijn afbraakprijzen de
wind in de rug.
geneve bob kroon
correspondent
Prijsbreker Easyjet is in oorlog
met Swissair over een nieuwe
dienst Genève-Barcelona. Ter
bescherming van het monopo
lie van Swissair op deze route
geeft de Zwitserse regering geen
toestemming voor deze zoveel
ste uitbreiding van Easyjets
stormachtig groeiende lucht
net. De lijndienst zou op 29 juli
door de Britse nieuwkomer
worden ingewijd. Volgens een
nieuwe Zwitserse wet mogen
buitenlandse maatschappijen
tot 2008 vanuit Zwitserland niet
vliegen op bestemmingen, die
door de nationale maatschappij
worden onderhouden. Omdat
Swissair vorig jaar om onduide
lijke redenen Genève-Amster-
dam uit zijn dienstregeling had
geschrapt, stapte niet alleen de
KLM in het opengevallen gat.