Overzicht onbekende keramisten vol tijdloze schoonhek Bier en muziek op Oerkrachtfestival Cultuur Kunst Hoofdrol voor Jantje Smit bij optreden van Normaal 'Het is alsof je met vleugeltjes speelt' MAANDAG 19 JULI 1999 N RIJSDAM. 071-5356444, PLV CHEF ANNET VAN AARSEN 071-535 Vazen, potten, plastieken en ser\'iezen in Stedelijk Als een kunstenaar de ambitie heeft beroemd te worden, moet hij geen keramiek gaan maken. Het Stedelijk Mu seum stelde een overzicht van de 20ste eeuw samen dat op een enkele uitzondering na geen kunstenaars bevat die onder een breed publiek grote bekendheid genieten. De expositie '541 Vazen, Potten, Plastieken en Serviezen' presenteert echter zoveel tijdloze schoonheid dat de voorwerpen zelfs geregeld een gevoel van hebberigheid opwekken. amsterdam fran^oise ledeboer Voor Stedelijk Museum-conser vator toegepaste kunst Marjan Boot moet het een groot feest zijn geweest uit de collectie van 1200 voorwerpen en serviezen een selectie van hoogtepunten samen te stellen. In het begelei dende museumbulletin karak teriseert ze de verzameling als 'een heterogene groep voorwer pen die steeds aan uitbreiding onderhevig is'. Die typering komt ook tot uiting in het wille keurige getal 541 in de titel van de expositie, 'dat overigens na zorgvuldige telling in de laatste fase van de voorbereiding uit de bus is gekomen'. Wandeling De tentoonstelling is ingericht als een chronologische wande ling met als opmaat werk van de Art Nouveau-kunstenaars Joseph Mendes da Costa (1863- 1939) en Chris van der Hoef (1875-1933). De ontwikkeling van keramiek als autonome kunstvorm begon in Nederland rond 1910, toen kunstenaars zich hier in navolging van Fran se collega's voor het eerst ver diepten in oosterse glazuren en stooktechnieken. De productie van keramiek ontsteeg het am bacht en werd voortaan 'pot tenbakkerskunst' genoemd. Philip Eglin schiep in 1998 'The Virgin With Dead Christ'. Bert Nienhuis (1873-1960) werd in 1917 docent aan de Quellinusschool in Amsterdam en wordt beschouwd als de eer ste professionele vakdocent in ons land. Zijn werk werd in 1937 op de Wereldtentoonsel- ling in Parijs bekroond met de 'Grand Prix'. Boot heeft voor deze expositie vazen van Nien huis uitgekozen die zijn mees terschap in het realiseren van subtiele glazuureffecten prach tig tot hun recht doen komen. Het Stedelijk Museum ver wierf zijn collectie voor de Tweede Wereldoorlog vooral door schenkingen en legaten, vanaf 1945 werden er ook gere geld voorwerpen gekocht. Daar is ook werk bij van het Duitse echtpaar Franz Wildenhain (1905-1980) en Marguerite Wil- denhain-Friedlaender (1896- 1985), dat in 1933 nazi-Duits- land ontvluchtte en zich in ons land vestigde. Boot prijst hen terecht als toonaangevende vertegenwoordigers van de ver nieuwing die de vaas of pot vooral als drager van een ver siering zag. De decoraties op hun werk deden de oude tech nieken van de volkskunst herle ven en ogen in al hun eenvoud nog steeds fascinerend. Diskrediet De gedraaide potvorm raakte rond 1960 in diskrediet en kreeg de negatieve kwalificatie van ambachtelijke 'kunstnijver heid'. De naoorlogse professio neel opgeleide keramisten sloe gen andere wegen in en gingen hun fantasie uitleven in auto nome objecten. Een typerend voorbeeld van deze richting was 'De Cactusbloem', de bij drage van Hans de Jong (1932) aan de expositie die deze stroomversnelling in 1965 in het Stedelijk in beeld bracht onder de noemer 'Nieuwe Vor men van Ceramiek'. Het is een werk dat nu opnieuw bewonde ring afdwingt omdat het een heksentoer moet zijn geweest de cactusbloemen zo fraai sub tiel gekleurd uit de oven te krij gen. Toenmalig Stedelijk Muse um-directeur Edy de Wilde or ganiseerde in 1979 een over zichtstentoonstelling van Ame rikaanse keramiek. De selectie die Boot voor deze expositie maakte omvat onder meer een sculptuur van Robert Amesen van George Washington met Mona Lisa aan zijn zijde en de baardige 'Captain Ace' met een haan op zijn hoofd. Van Peter Voulkos staat er een van de ge deformeerde vazen waarmee hij faam verwierf. Het zijn wer ken die ook nu nog verrassen omdat de uitdrukkingsmoge lijkheden van keramiek onein dig groot blijken. Picasso Jan van der Vaart (1932) vervul de na 1945 een sleutelrol als hoofd van de afdeling keramiek op de Rietveld Academie omdat de helft van de nu actieve gene ratie Nederlandse generatie ke ramisten bij hem heeft gestu deerd. Hij vernieuwde de vaas- vorm met een grote variatie op de basisvorm bol en cilinder. Captain Ace van Robert Ameson, onderdeel van de tentoonstelling '541 Vazen, Potten, Plastieken en Serviezen' in het Stedelijk Museum. FOTO Jan van der Vaart, Three Vases (1991). De kunstenaar vernieuwde de vaasvorm met een grote variatie op de basisvormen bol en cilinder. Wie per se wil, kan er bloemen of taidcen in zetten, maar het lij nenspel van. zijn vazen is zo fraai dat ze ogen als kunstvoor werpen die met rust gelaten dienen te worden. Dat geldt ook voor het werk van Johan van Loon (1934) op deze expo sitie. Zijn keramiek vormt sa men met dat van Van der Vaart de rode draad door de collectie. Werk van veel Van der Vaart leerlingen vult het laatste deel van de expositie. Het is niet on der één stilistische noemer te vatten. Wel valt op dat onder meer Geert Lap (1955), Babs Haenen (1948) en Kees Marinus (1952) weer 'gewoon' potten, schalen en kommen maken, zij het fantasierijker dan vorige ge neraties omdat nieuwe technie ken meer mogelijkheden bie den. In de collectie van het Ste delijk zit ook keramiek van Pi casso. Het genie Picasso kon al les, maar onder de twintigste- eeuwse keramisten zit zoveel kwaliteit dat hij voor één keer in de schaduw van zijn collega's blijft. De expositie '541 Potten, Plastieken en 5 zen' in het Stedelijk Mu (Paulus Potterstraat, An dam) duurt tot en met li tember. De openings! zijn dagelijks van 11.0 17.00 uur. Vijfduizend hoofdzakelijk mannelijke jongeren op een camping in de Achterhoek lichtenvoorde gpd Enigszins bezorgd kijkt de Lie- veldse EHBO-vrijwilligster Lucy Weenink naar een jongeman die, zo lijkt het, bewusteloos op de grond ligt bij de ingang van het festivalterrein. De zon brandt genadeloos op hem in. „Moeten we hem niet eens wakker maken?", vraagt Lucy aan haar ervaren collega Corry Dusseldorp. Die stelt haar ge rust. „Let maar op, die komt zo weer bij." Ze krijgt al snel gelijk. De jongeman komt plotsklaps overeind, kijkt eens rond, knip oogt naar de twee EHBO'ers en loopt weg. Ongetwijfeld op zoek naar de biertent. Alsof er niets aan de hand is. Het tafereel speelde zich af gelopen weekeinde af tijdens het grote Oerkrachtfestival er gens tussen Lichtenvoorde en Lievelde. Vijfduizend hoofdza kelijk mannelijke jongeren trok ken daarvoor naar de Achter hoek waar een tijdelijke cam ping met alles er op en eraan was ingericht. Afgelopen vrijdag opende de legendarische En gelse band Status Quo het festi val, zaterdag was het de beurt aan Normaal en gistermiddag sloten Jovink en de Voederbie tels het muzikale spektakel op gepaste wijze af. Oerkracht is vooral een ont moeting van ruige jongeren die van harde muziek en vooral van heel veel bier houden. Zater dagmiddag gaan al onvoorstel bare hoeveelheden bier het keelgat door. De stemming op het festival zit er al goed in. Op de hoek van het terrein wordt het spel 'zwientje tikken' ge houden waarbij vier geblind doekte deelnemers in een mod derbad een bal moeten zien te vinden. Op het kleine podium treedt ondertussen de Ierse for matie Five op. Hun drankliede ren doen het bij de meesten goed. Anderen gebruiken de banken op het terrein om hun roes uit te slapen. „Dit is echt een gemoedelijk festival", zegt Corry Dusseldorp die er voor de derde keer als EHBO-ster bij is. „Ik heb in die drie jaren nog nooit tramme lant meegemaakt.'' Lucy die voor het eerst bij Oerkracht is, beaamt de woorden van Corry. „Ze zien er allemaal wel ruig uit, maar het zijn allemaal ruwe bolster, blanke pit-types." Op de camping is het rustig. Hier en daar zijn wat groepjes achtergebleven en in een aantal tenten of wat daar voor door moet gaan, wordt nog geslapen. De Fries Teake Douma uit een plaatsje vlakbij Harlingen heeft de schaduw opgezocht. „Even rustig aan doen, anders haal ik Normaal vanavond niet", zegt hij. De Fries is volgens eigen zeggen 's ochtends om acht uur aan het eerste pilsje begonnen. „De buren waren al wakker, dus wat moet je dan." Hij is met een groep vrienden voor de derde keer op de 'Hökersbüh- ne'. „Dit is geweldig. Fantasti sche sfeer, goede muziek en dan nog dit warme weer. Het kan niet op." Voor Teake en z'n vrienden is het Oerkrachtfestival het enige uitje in de zomer. „We zijn bij na allemaal boerenzonen die in de zomer heel druk zijn. Dit weekendje kan er nog net af. Vandaar dat we even helemaal los gaan." Hij vindt het wel jammer dat het festival elk jaar groter wordt. „Ik vind het ei genlijk al te groot. De eerste keer toen het nog kleinschalig was, was het gezelligst." Maar de Friezen zullen er ook vol gend jaar bij zijn. „Zolang de sfeer goed blijft, zijn wij er bij." Dat geldt ook voor Henk van der Leeden uit Vlaardingen die met z'n 51 jaar een vreemde eend in de bijt is. „Oud? Wat is oud. Ik voel me nog jong, daar om kan ik ook zo genieten van dit soort festivals." Henk is er vooral voor Normaal. „Ik ken Bennie Jolink, de zanger van de Achterhoekse band, van vroe ger. We hebben samen veel ge- crosst. Toen hij met Normaal begon ben ik hem blijven vol gen." De Zuid-Hollander die het hele weekeinde z'n klom pen aanhoudt, roemt net als al le anderen de sfeer. „Het is hier zo gemoedelijk, daar kan geen ander festival tegenop." De Lichtenvoordenaar Ben nie Heersink moet de boel een beetje in de gaten houden. Erg druk heeft hij het niet. „Dit is een gedisciplineerd volkje. Ie dereen op de camping moet een armbandje om hebben en iedereen heeft het ook om." De Lichtenvoordenaar keek vrijdag toen de kampeerinvasie begon, z'n ogen uit. „Je weet werkelijk niet wat je meemaakt. Compleet beschilderde cara vans, schaftketen, campers alles kwam binnen. Er was zelfs een joekel van een bus bij zonder nummerplaten. Dat die onder weg niet is aangehouden snap ik nog steeds niet." De Lichten voordenaar doet het werk vrij willig. „We krijgen er wel wat voor, maar dat geld is bestemd voor het bloemencorso in sep tember." lichtenvoorde Jantje Smit was de grote verrassing tijdens het optreden van de groep Normaal zaterdagavond tijdens het Oerkrachtfestival in Lichtenvoorde. Het mannetje uit Volendam deed twee num mers met de Achterhoekse formatie mee. Hij droeg heel toepas selijk een T-shirt met daarop de tekst 'Hökers uut Noord-Hol land'. Het publiek, 5000 man sterk, was zo enthousiast dat hij teruggeroepen werd voor een toegift. Ook voor operazanger Ernst Daniël Smid uit Winterswijk en het Ulfts Mannenkoor waren rollen weggelegd tijdens het con cert. Vrijdagavond al had Status Quo de vele 'hökers' al ver maakt met een 'greatest hits'-optreden dat goed in de smaak viel. Gistermiddag tenslotte was het de beurt aan Jovink en de Voederbietels met daarin de zoon van Normaal-voorman Ben nie Jolink. Jovink, een jonge uitvoering van Normaal, dreigt een heuse concurrent te worden van hun voorbeeld. Het enthousi asme van het publiek was bijna net zo groot als bij Normaal eerder in het weekeinde. Viktor Liberman (1931-1999) op 68-jarige leef tijd aan leverkanker overleden chef-dirigent van het Noord Nederlands Orkest werd op handen gedragen door zijn musici. „Onder Liberman is het alsof je met vleugeltjes speelt", zei één van de violistes eens. „De man is een en al muziek. Alles wat hij zegt, heeft direct effect." Zijn over lijden is voor het Noord Ne derlands Orkest een ramp. De van oorsprong Russische mu sicus wist als chef-dirigent het NNO tot grote prestaties te brengen. Het orkest droeg hem dan ook op handen. Wat sommigen niet voor mo gelijk hadden gehouden, ge beurde onder zijn leiding: het NNO bleek niet alleen maar een middelmatig provinciaal orkest te zijn, het ontpopte zich onder de handen van Li berman als een volbloed or kest met een zonnig-warme en uiterst subtiele strijkersklank. De NNO-musici, met name de strijkersgroepen, kregen meer zelfvertrouwen en vooral zelf bewustzijn, wat nodig is om het onderste uit de kan te ha len en werkelijk muziek te ma ken. Liberman voelde zich op zijn beurt 'enorm vereerd' dat hij als chef-dirigent voor een or kest mocht staan dat hem ook echt wilde hebben. Dat ver goedde een beetje de pijn van zijn vertrek bij het Concertge bouworkest dat dolgelukkig was met Libermans inzet als solist, als violist en als dirigent. In Groningen volgde hij de ri gide Hans Drewanz op, de toenmalige chef, die niet zon der kleerscheuren het Gro ningse avontuur voortijdig af brak. Daarna ging het alleen maar beter met het orkest. Volgens Liberman zelf ging het sindsdien 'fantastisch' met het NNO. „Niet alleen de strijkers klank is beter geworden, maar ook de koperblazers klinken meer in balans. De musici moeten doordrongen worden van het feit dat alles in orde moet zijn en dat ik geen slor digheden laat passeren", zo onthulde hij in een recent in terview iets over zijn opvattin gen. En hij prees de terugge keerde inzet van de musici: „Zo hoort dat", glimlachte hij dan zijn beminnelijke glim lach, hoewel Liberman ook heerlijk kon ontploffen en op z'n Russisch om zich heen kon spetteren. Viktor Liberman stond in 1979 met zijn vioolkist in de hand voor de deur van de Rotter damse Doelen waar hij onmid dellijk werd aangenomen als concertmeester. De in Lenin grad geboren en getogen vio list kwam regelrecht uit de Sovjetunie naar Nederland en werkte zes jaar als concert meester in het Rotterdams Philharmonisch Orkest tot hij in 1985 naar Amsterdam m trok, toen het Concertgebi orkest nog in de clinch lag n zijn chef-dirigent Bernard 'tink. Hij was met zijn \tou y zijn zoon en zijn toen 90-ji moeder uit de Sovjetunie| vlucht. Daar speelde Liberman nc N( onder de legendarische dii rij gent Jevgeny Mrawinskye Jl. was hij bevriend met de ei ponist Dmitri Sjostakowiti Wat dat betreft bleek Libei man een complete muziel schiedenis met zich mee tl dragen. Veel musici overal Europa kenden Liberman al als 'de beste concertmei Jt|] ter wereld'. Liberman nam alleen een grote ervaring; muzikale grootheid mee.i l/l ook een schat aan zeldzan pedagogische kwaliteiten; een zeldzame bescheiden! vc en vanzelfsprekendheid.' ic hem voor het eerst in een zeischap met musici zags die onopvallende, kleine,(4 lende man met zijn enigs; m gebogen rug, bevroedden m< dat dit de grote Viktor Lib man zou zijn, de man die zijn vioolkist niet alleen ei l"c instrument maar vooral n r kale passie herbergde die royaal en met liefde meed de aan zijn musici en aan publiek.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 14