1
Ongezien en anoniem,
maar altijd geïnspireerd
ïen plaat moet als een fotoboek aan je voorbijtrekken
Cultuur Kunst
Seen publieksprijs
Rijnstreek Salon
Abracadabra
in Londen
Feest in Hazerswoudse polder
a«#"""6tezorgen-"
chef jan rijsdam, 071-5356444, plv chef annet van aarsen 071-5356443
one Age Art in Archeon
ju aan den run Zijn de menselijke gezichten, goden, godin-
,en dierlijke afbeeldingen spelingen der natuur of zijn de
jiies van natuursteen door mensenhanden gemaakt? The-
park Archeon in Alphen aan den Rijn toont de komende vier
anden een groot aantal bijzondere stenen uit particuliere
ecties. 'Stone Age Art' in Archeon is opgesteld rond een 'dol-
n' of hunebed. In de zomermaanden is Archeon dagelijks
»nvan 12.00 tot 17.00 uur.
'""loncert Cranberries
III
wdg ttrdam» De Ierse band The Cranberries geeft maandag 1 no-
spof. Jbéreen concert in Ahoy in Rotterdam. De band speelt on-
bevj meer nummers van het nieuwe album, 'Bury the Hatchet'
opdt kaartverkoop voor het concert begint vandaag, onder meer
seufo de 150 grotere postkantoren en de GWK-stationskantoren.
/raag ket Service, tel. 0900-3001250.
jpfestival Plein Open
haag» Hardcore, rammelgitaren, grunge, metal, techno, al-
latieve gitaarrock, fockfunkfreejazz en trance. Deze moderne
aekstromingen zijn zondag 1 augustus te beluisteren op het
(festival Plein Open '99 aan het Spuiplein in Den Haag. Het
int om 13.00 uur en duurt tot 22.30 uur.
De beiaardier in de klokkentoren moet het altijd doen zonder applaus
ublieksprijs van de Rijn-
Salon, een prijs voor
end kunstenaars en een
van de gemeente Al-
aan den Rijn - wordt dit
iet uitgereikt. De feestelij-
eenkomst, die voor mor-
ras gepland in de STAA
evenmin door. De
ente besloot gisteren het
ment onverhoopt af te
omdat ze er niet zeker
i dat de winnaar op een
»rd procent eerlijke ma-
ras uitverkozen door het
k. Volgens de regels
mocht per persoon één stem
worden uitgebracht in de STAA
Galerie. Gebleken is dat een
aantal mensen meerdere
fromulieren hebben meegeno
men naar huis, om later in te
vullen. Ook hebben sommige
mensen meer dan één stem uit
gebracht. Wethouder J. Groen
in 't Wout besloot daarom de
prijs dit jaar niet uit te reiken.
De publieksprijs is onderdeel
van de Alphense Kunstprijs.
Meer dan vijftig professionele
kunstenaars uit de Rijnstreek
en docenten van Expressie 70
hadden er dit jaar werk voor in
gezonden.
Vroeger was het carillon een instrument voor God, nu
voor de mensen. Maar hoog verheven boven het stads
gewoel, speelt de beiaardier muziek voor publiek dat hij
niet ziet, dat hij niet hoort en dat geen benul heeft van
zijn bestaan. Als klokkenist moet je niet te veel prijs stel
len op persoonlijke erkenning. In de klokkentoren van
het Leidse stadhuis spelen gedurende de Lakenfeesten
dagelijks studenten van de beiaardiersschool op het ca
rillon; buiten de feestelijkheden om zijn ze elke woens
dag boven in de toren te vinden. Ongezien en anoniem,
maar nooit ongeïnspireerd. „Het voelt als een voorrecht
om voor zo'n groot publiek te spelen", zegt Adrian Tien
(27, graduate, bachelor of music). Hij bespeelt al vijfjaar
het carillon.
leiden Pablo cabendaZijn muziek moet expressief
klinken, nooit vlak. Hij hoort
het feilloos als Gods eigen
speeldoos is aangesloten op de
computer of wordt bespeeld
door een mens van vlees en
bloed. Tien slaat dan ook met
overgave het klavier aan. Een
bouwwerk dat eruit ziet als een
weefgetouw zonder garen. In
het speelhok echter overheerst
het ritmisch geweld van de
houten pinnen. Het hindert
hem niet. „Je gehoor wordt ge
traind om de muziek te schei
den van alle bijgeluiden van het
klavier."
Hij heeft net het Leidse stads
centrum deelgenoot gemaakt
van de traditional Waltzing Ma-
thilde. En heel misschien luiste
ren ze niet allemaal bewust
maar hij is er wel van overtuigd
dat de Nederlanders beneden
het op een of andere manier in
hun genen hebben en er van
Een publiek van honderden,
misschien duizenden mensen
dat wel hoort maar niet luistert.
En een muzikant die zijn mu
ziek de ruimte geeft, maar zelf
gevangen zit in een hok van
twee bij twee. Een carilloncon
cert is misschien wel de meest
eenzame en tegenstrijdige vorm
van een muziekrecital. Maar
het meest tragische komt aan
het eind. Als de laatste tonen
verwaaien en de stilte zijn plek
weer opeist, is er geen applaus.
Er zijn alleen ongeduldig
claxonnerende auto's uit een
wereld ver weg en een handvol
ondankbare duiven. Adrian
Tien haalt zijn schouders op.
„Dat maakt niet uit. Ook al zie
je je publiek niet, je moet altijd
een goede instelling hebben en
spelen alsof er mensen luiste
ren."
genieten. „In Australië, waar ik
woon, zijn veel Nederlandse
immigranten die naar het caril
lon in Canberra komen luiste
ren. Het roept herinneringen
op aan Neder
land en hun
verleden hier.
Je ziet dat die
mensen een
soort bitter
zoete heimwee
over zich krij
gen."
Voor de Au
stralische bei
aardier was het geen heimwee
maar liefde op het eerste ge
zicht. De klokkentoren in Can
berra is dan ook een idyllisch
plaatje. Het carillon staat mid
den op een eilandje in een
meer waar alleen zwanen en
eenden zacht over het water
glijden. Tien heeft in Australië
een carrière als professioneel
musicus en taalwetenschapper.
Hij bespeelt geregeld één van
de twee carillons die heel Au
stralië rijk is. De ander staat in
Sidney. Tien kan zichzelf de
enige Australiër noemen die
heeft gespeeld met Bernard
Winsemius en bovendien is ge
slaagd aan de Nederlandse
school voor beiaardiers.
Hij komt elk jaar weer terug
naar Nederland om iets van de
klokkentraditie hier te proeven.
„Vergeleken met Australië is
Europa een carillonhemel. In
Nederland alleen al is er een
overdaad. En het carillon van
het Leidse stadhuis met zijn
TEN
vijftiende eeuwse klokken is wel
bijzonder fraai. Ik houd van dat
historische gevoel dat zo'n oud
instrument uitstraalt, de uni
queness, en de omgeving. Het
idee dat je op
een afgezon
derde plekje
muziek aan
zo'n groot pu
bliek kan la
ten horen,
daar kan een
piano niet aan
tippen. Het is
in sommige
opzichten een leuker instru
ment dan de piano. Door bij
voorbeeld zijn enorme bereik,
letterlijk. Maar hij is ook lastiger
te bespelen. Spelers die niet zo
ervaren zijn, hebben wel eens
wat moeite om de melodische
lijn duidelijk te maken. De galm
en de boventonen kunnen je
dan parten spelen. Bij een pia
no kun je die beïnvloeden met
behulp van de pedalen. Dat is
onmogelijk bij een carillon. En
dat beperkt het repertoire
enigszins."
Dat is voor Tien echter geen
groot bezwaar. Als het even kan
probeert hij het carillon in con
certen in combinatie met ande
re instrumenten te laten klin
ken. Vorig jaar nog, gaf hij een
recital waarbij het klokkenspel
harmonieus opklonk met au
thentiek Chinese instrumenten.
„Ik voel zeker de behoefte om
het carillon meer populair te
maken. En dat lukt volgens mij
ook. Gisteren nog in Zwolle heb
Adrien Tien bespeelt al vijf jaar het carillon.
FOTO HIELCO KUIPERS
ik een bijzonder warm onthaal
gekregen bij een concert waar
bij de luisteraars als bij een
'normaal' concert in een speci
ale ruimte zaten."
Maar er is nog veel veldwerk
te verrichten. „In Australië as
sociëren veel mensen klokgelui
met de kerk. En dat weerhoudt
ze ervan om de muziek ten vol
le te waarderen. Maar het is ze
kere geen vastgeroeste traditie.
Er zijn zat componisten tegen
woordig die muziek voor caril
lon schrijven. In het wat popu
laire genre wordt er aan de weg
getimmerd."
Binnenkort verschijnt de 'Yes,
it rings a bell' cd waarop Tien
traditionals en evergreens als
Danny Boy, Londonderry Air,
en de Sound of Music speelt.
Carillonspel voor in de woon
kamer.
recensie
>en* Een levensmoede eek-
heeft net de hand aan zich-
zh geslagen; het pistooltje dat
laarvoor gebruikte, is uit zijn
15.66 d geglipt. Kunst van de Itali-
Maurizio Cattelan, die het ta-
etje de naam Bidibidobidiboo
gaf. De eekhoorn is een van
rerken die Cattelan opstuurde
de gerenommeerde Tate
ery in Londen voor de zomer-
isitie Abracadabra. Cattelan -
werkzaam in een mortuarium
Een fi udt van provoceren: hij heeft
ft Gre e tentoonstelling ook een op-
e blac t paard in een leren harnas
ophangen. Behalve de Itali-
aft de zijn nog eens veertien heden-
de st [se kunstenaars vertegen-
in N rdigd op de tentoonstelling,
;el tei leze week werd geopend,
rdwesl cadabra moet volgens de Ta-
alen w allery een beeld geven van de
;enom mdere tijdgeest van optimis-
n speelsheid, van fantasie en
eeldingskracht. De expositie
igtot en met 26 september te
dhtigen.
icisco/den haag
BEELDENDE KUNST SANDRA SPUKERAAAN
Expositie Jean Marie Mersmans en de Deense beeldhouwers St-
effen Lüttge en Stine Ring Hansen. Te zien: T/m 2 augustus, do-
/vr 14 - 7 uur, za/zo- en feestdagen 13 - 7 uur en op afspraak
bij Galerie en Beeldentuin Laerken, Bent 2 te Hazerswoude-
Deense beeldhouwers en Jean Marie Mersmans exposeren bij Galer
den, maar ze zijn - in de verf - aanwezig. Zo on
geveer als het geroezemoes in een café.
Minder kleurrijk, maar beslist niet minder in
trigerend zijn de beelden van Steffen Lüttge en
Stine Ring Hansen. Beide beeldhouwers maken
binnen één beeld gebruik van verschillende soor
ten patina (de afwerking van het beeld). Zij com
bineren glimmend gepolijst brons met bijvoor
beeld ongepolijst, dof donkerbruin brons. Dat
geeft niet alleen een esthetisch verhogend effect,
het versterkt ook de inhoudelijke kant van hun
werk. Zo ook in Lüttges Bur aeg (Boeren ei). Dit
eivormig beeldje is aan de buitenzijde glanzend
gepolijst. De schaal is op diverse plaatsen open
gebroken, waardoor je een blik binnenin wordt
gegund. Daarbinnen blijkt alles te zijn verkoold.
Dit contrast in kleur en afwerking en de eivorm
op zichzelf roepen associaties op met legbatterij
en, manipulatie van nieuw leven en het verdwij
nen van het traditionele boerenbedrijf. Het feit
dat dit beeldje als een duikelaar kan schomme
len, voegt daar een extra dimensie aan toe.
Waar Steffen Lüttge zich begaan toont met de
ontwikkelingen in onze westerse maatschappij,
daar concentreert Stine Hansen zich op de na
tuur. Vogels en planten zijn gemakkelijk te her
kennen in de beelden van deze jonge Deense.
Grappig zijn de kleine bronsjes getiteld Tante
Clara en Tante Strit. Ondanks de Deense titels
heb je onmiddellijk een beeld van het karakter
van deze (vogel)dames. De eerste is vooral par
mantig en voornaam, terwijl de tweede een pin-
niger type is.
Middenin de polder in een circus belanden of
verzeild raken in het gezelschap van muzikanten,
flamencodansers en cafébezoekers? Ga naar Ga
lerie Laerken aan de Bent in Hazerswoude-Dorp.
Daar exposeert de Nederlandse schilder Jean
Marie Mersmans. Het thema is feest en circus.
Behalve deze kleurrijke schouwspelen zijn er ook
verscheidene bronzen beelden te zien van twee
Deense beeldhouwers; Stine Ring Hansen en St
effen Lüttge. De laatste kunstenaar exposeert
momenteel voor het eerst in Nederland.
Het werk van Jean Marie Mersmans doet
vluchtig denken aan dat van de Duitse expressio
nisten, aan de impressionisten en zeker ook aan
het werk van Kees van Dongen. Toch is het geen
na-aperij wat Mersmans doet. Ondanks de dui
delijke inspiratiebronnen en referentiekaders
hebben deze schilderijen iets fris en eigens. In
zijn circussen voel je de spanning, in de cafés is
de rook en de warmte van de vele gasten merk
baar. Hoe de doeken van Mersmans dat teweeg
brengen, is lastig te zeggen. De vaag gehouden
achtergronden spelen daarbij een belangrijke rol.
Ze wekken de suggestie van een groep toeschou
wers en gasten. Je kunt ze niet echt onderschei-
Waits wil natuur terug in popliedjes
en at
van
aam
ten m Waits met 'Mule vari-
oaa rvveer van zich laat horen
[er-songwriter heeft een
fcji mpele reden. „Op een
t moment word je moe
luisteren naar al dat ou-
eriaal en wordt het tijd
n paar nieuwe composi-
,ch m de 49-jarige Ameri-
lie
.f ie de afgelopen zes jaar
..Jpdering doorbracht op
oed in Sonoma Coun-
noorden van San Fran-
let was zijn vrouw Kath-
:ennan - met wie hij
iwordfishtrombones
at nummers heeft
j'n Ai n - die hem aanspoorde
De i fn als muzikant weer op
tlani.,
nat ik de afgelopen ja-
stilgezeten. Ik ben va-
drie kinderen. Dat is al
dat jt [taak. Bovendien heb ik
?rmot veel plezier
niet theater- en film-
Ilt was na het verschij-
Bone machine' (1992)
moe van het altijd
lc gel ^dacht vragen. Film en
l~1" i voor een gewei-
n dal
aan onorthodoxe instrumenten
zijn werk inkleurde en verfraai
de - lijkt op 'Mule variations'
vooral te kiezen voor pure
blues. „Uitgangspunt dit keer
was om muziek te maken die zo
perfect mogelijk paste bij de
door mij geschapen karakters.
Ik wilde vooral hun diversiteit
tonen. In het verleden heb ik
mij nog wel eens te veel laten
leiden door theatrale effecten,
waardoor al die mensen uitein
delijk eenzelfde kostuum droe
gen. Ze hadden weliswaar unie
ke dingen te zeggen en hadden
allemaal een andere achter
grond, maar waren wat kleur
loos."
Volgens Tom Waits is 'Mule
variations' zijn poging het plat
teland en de natuur weer een
prominente plaats te geven in
populaire liedjes. „Op het mo
ment dat Robert Johnson (de
beste bluesvertolker aller tij
den) over auto's begon te
schrijven, leek er geen plaats
meer te zijn voor dieren. Dat
vond ik jammer."
Dat de zestien composities
autobiografisch zijn, ontkent
hij. „Natuurlijk zit er veel van
Kathleen en mijzelf in, maar het
is, zoals bij veel schrijvers, een
mengeling van de waarheid en
fictie. Het is ook niet zo belang
rijk of je eerlijk bent. De luiste
raar is vöoral hongerig naar een
verhaal dat hij nog niet kent."
De kracht van Waits is vaak, dat
hij met een, twee zinnen een
hele situatie kan schetsen. Toch
ontkent hij met een opschrijf
boekje rond te lopen, waarin hij
die briljante invallen noteert.
„Als je ze vergeet, waren ze niet
de moeite waard en de scènes
die je wel bijblijven, vragen er
om te worden gebruikt. En ik
hou ervan als een plaat als een
fotoboek aan je voorbijtrekt."
Met zijn vrouw werkt hij op
het scherpst van de snede sa
men, al was het alleen maar om
het beste bij elkaar naar boven
te halen. „Bij mij begint het
meestal met iets dat ik amusant
vind. Daar begin ik in gedach
ten mee te spelen en voor ik het
weet vliegen er honderden me
lodieën en ideeën door mijn
hoofd. Vervolgens is het de be
doeling de beste daarvan te
vangen. Om te weten of je daar
bij op het goede spoor zit, is het
heerlijk om met iemand samen
te werken die je kunt vertrou
wen. Kathleen is zo iemand. In
de studio gaat vervolgens veel
tijd op aan het afwegen van de
waarde van het materiaal. Om
die reden hebben we bepaalde
nummers soms in vijf verschil
lende versies opgenomen en ze
uiteindelijk toch niet gebruikt.
We hadden er in eerste instan
tie vijfentwintig. Daar zijn er
negen vanaf gevallen. We had
den natuurlijk kunnen kiezen
voor een dubbelalbum, maar
eerlijk gezegd leek mij dat voor
de luisteraar iets te zwaar om te
verteren."
Het lijkt triest, maar zoals
Tom Waits in zijn jonge jaren
via zijn - eigen gebouwde - ra
dio kennis maakte met zijn eer
ste helden zoals Bob Dylan,
Lightnin' Hopkins en James
Tom Waits lijkt op 'Mule variations' vooral te kiezen voor pure blues.
Brown, zo lijkt de jeugd slechts kunnen worden gesteld. Want,
via - illegaal gekopieerde - cd's zijn gegorgel klinkt nauwelijks
van zijn muziek op de hoogte te op de radio. Die weigering zijn
werk te laten horen, heeft hem
weliswaar in kleine kring geliefd
gemaakt, maar heeft tevens het
gerucht gevoed dat hij vooral
dankzij derden in al die jaren
van zijn muziek heeft kunnen
leven.
Rod Stewart nam drie num
mers op als 'Downtown train'.
The Eagles kozen tijdens het
hoogtepunt van hun roem voor
'(Looking for) 01' 55' en Bruce
Springsteen deed 'Jersey girl'.
Dan is er nog Holly Cole die
een heel album met zijn werk
vol zong en ook Toms ex-vrien-
dinnetje Rickie Lee Jones heeft,
evenals Bette Midler met wie hij
in de beginjaren veel op tour
nee was, heel wat werk van
hem geïnterpreteerd.
Ondertussen doet hij, vaak
via rechtszaken, zijn uiterste
best zijn werk niet te laten ver
kwanselen door de reclamewe
reld. Zo won hij onlangs nog
een rechtszaak en kreeg twee
ënhalf miljoen dollar omdat
een bedrijf een als Waits klin
kende zanger had ingehuurd
om een reclame in te zingen.
Hij wist ook te voorkomen dat
zijn ex-manager Herb Cohen de
Screamin' Jay Hawkins-versie
van Waits 'Heart attack' aan Le
vi's zou verkopen.
„Natuurlijk ben ik niet altijd
even blij met die interpretaties,
maar je moet niet vergeten dat
iedere artiest zo'n nummer
naar eigen hand zet. Dat zou ik
namelijk ook doen, met werk
van anderen."
Tom Waits speelt op 20 en
21 juli in het Nederlands Con
gres Centrum in Den Haag.
Aanvang: 20.15 uur.
Tom Cruise wil
totale controle
over interviews
londen/new york
anp
De Amerikaanse acteur Tom
Cruise eist totale controle
over interviews die televisie
stations met hem maken. De
megaster - binnenkort te
zien in Eyes Wide Shut, de
laatste film van de inmiddels
overleden regisseur Stanley
Kubrick - heeft volgens het
Amerikaanse boulevardblad
New York Post van verschei
dene talkshows geëist dat
het ruwe materiaal eerst
door zijn vertegenwoodigers
van publiciteitsfirma PMK
wordt bekeken.
Bovendien wil Cruise dat
televisiestations bewijzen dat
al het beeldmateriaal dat
niet in de uitzending is ge
bruikt, wordt vernietigd. Als
klap op de vuurpijl eist de
acteur, volgens het Britse
showbusiness persbureau
WENN, dat er niet op een
'negatieve of minachtende
manier' over de ster wordt
gesproken.
Voor de BBC zijn deze ei
sen in elk geval volstrekt on
acceptabel. De zender inter
viewt hem liever niet dan toe
te geven aan dit soort eisen,
zo liet een woordvoerder we
ten. „Wij houden de controle
over de samenstelling van al
onze interviews in eigen
hand en zullen nooit voor
zulke voorwaarden teke-
