PTC
Toerisme
Levend verleden
Schieten in het donker
r<i
El 38ERTCH T Ei
Spellen
ZATERDAG 17 JULI 1999
REDACTIE ROB VAN DEN DOBBEL^
Het bestuur is Brits, de natuur is Frans, de
cultuur is een mengeling van die twee. Op
nauwelijks een uur vliegen van Nederland ligt
voor de Normandische kust een intrigerende
archipel: de Kanaaleilanden. Dankzij
stampende veerboten en ronkende vliegtuigjes
is het een paradijs voor eilandhoppers op zoek
naar havenstadjes, wolkenluchten,
wandelpaden, wilde bloemen en brede
stranden.
KEES VAN DER LINDEN»
Engelsen kunnen niet koken. Wees vooral op je
hoede als je in Groot-Brittannië een restaurant
betreedt dat de eigen keuken aanprijst als French
cuisine. In York zat ik ooit in zo'n gelegenheid.
Bij de soep ging het al mis. 'Would you like some
croutons, Sir?', vroeg de serveerster, en na mijn
aarzelende 'Yes, please' donderde ze doodleuk
een schep paneermeel in mijn soep. Vandaar dat
ik op de Kanaaleilanden met de nodige reserves
de praatjes heb aangehoord, dat de keuken hier
op hoog niveau staat.
Maar, toegegeven, het is waar. De gerechten op
de Kanaaleilanden zijn weliswaar onmiskenbaar
Brits, doch de aanpak is Frans. Een high tea op
Jersey is een feest. De sandwiches, de scones en
de fruitcake smaken licht in plaats van zwaar,
smeuïg iii plaats van gortdroog en komen je niet
nog een heel etmaal bedanken. Lamsvlees wordt
niet grijs gesudderd, kabeljauw wordt niet opge
diend als asfalt en de huiswijnen zijn met smaak
gekozen.
Niet alleen de culinaire cultuur op de Kanaalei
landen ademt Franse invloed. De palmbomen
hier en daar, verraden de uitloper van een sub
tropische golfstroom en de fysionomie van de
bevolking is ook bepaald on-Brits. Al zijn de ei
landers behept met die merkwaardige Angelsak
sische voorkeur voor pastelkleurige bloemetjes
jurken en synthetische confectiepakken, de haar
dos van veel mannen en vrouwen is donker en ze
zijn klein van stuk. De taal die ze spreken is
meestal Engels, maar de oudere generatie be
dient zich bij voorkeur nog van het Jersey- dan-
wel Guernsey-french. Een rauw soort Frans, dat
slechts met de grootste inspanning is te volgen.
Froid wordt uitgesproken als 'vrè', chaud als
'kou' en d bientöt als 'abitoo'.
Lange wimpers
Aan hun afgelegen ligging danken de eilanden
nog meer eigenaardigheden. Een eigen runderras
bijvoorbeeld, waarvan wordt beweerd dat de
koeien een onovertroffen melkproductie hebben.
Meer opvallend zijn hun grote ogen, lange wim
pers en gazellekleurige vacht, die ze een lieflijk
voorkomen verlenen. De rode eekhoorn, in
Groot-Brittannië verdreven door haar oprukken
de grijze soortgenoot, houdt zich op de eilanden
nog staande. De mol heeft nooit voet aan wal ge
zet op Jersey; in de loop der evolutie heeft het
ondergronds levende diertje nooit de oversteek
kunnen maken.
Op het eilandje Herm leefde ooit een wallaby-po-
pulatie, uitgezet door de eigenaar van het grond
gebied, een manisch-depressieve Duitse prins.
Volgens de overlevering schoten een paar losge-
slagen jagers tijdens een vrolijke jachtpartij die
merkwaardig springende buideldiertjes allemaal
dood, waarna de edelman het eiland schreiend
verliet. Voorgoed. Op het eiland Sark heeft de
grootgrondbezitter die de paar hectaren op feo
dale wijze bestuurt, sinds mensenheugenis de
toegang verboden voor teven. Met het gevolg dat
als er een vrouwtjeshond arriveert met de veer
boot, de hele natte-neuzenpopulatie hitsig naar
de haven rent. Het waarom van de regel is onbe
kend, maar, zoals bij zoveel tradities in het Britse
Koninkrijk, de bevolking heeft er haar hart aan
gebakken alsof er twee componentenlijm tussen
zit.
Het dagelijkse bestuur van de archipel is fascine
rend ingericht. Op de kleinste eilanden heersen
adellijke types, al naar gelang de lokale traditie
aangeduid met tenant of seigneur. Met hun pseu-
do-koninklijke familieleden bewonen zij hyper-
verzorgde landgoederen en kunnen zij rekenen
op de loyale sympathie van hun handjevol on
derdanen, die nooit een kwaad woord zullen los
laten over degenen die boven hen zijn gesteld
('such dreadfully nice people', hoorde ik een
wouw flemend zeggen).
Jersey en Guernsey daarentegen beschikken elk
over een eigen parlement. De MP's geven overi
gens blijk van weinig daadkracht. Oorzaak: zij
Plemont Bay, één van de vele mooie plekjes op het kanaaleiland Jersey.
hebben zich niet verenigd in partijen, maar laten
hun oor hangen naar hun achterban, meestal fa
milieleden, vrienden en buren. Vandaar dat nog
niet één politicus het heeft aangedurfd het auto
probleem op het eiland aan de orde te stellen.
Zuurpruim
De smalle wegen op de eilanden waar auto's zijn
toegestaan (op Herm en Sark zijn ze verboden)
slibben gestaag dicht, terwijl de afwezigheid van
parkeermeters en -vignetten leidt tot chaos in de
kleine steden. Maar zo lang de eilanden geen
échte problemen kennen, ligt niemand wakker
over het gebrek aan politieke durf. Bij de samen
stelling van de wereldranglijst van geluk, kwam
de bevolking van Guernsey zelfs als de gelukkig
ste ter wereld uit de bus. Maar liefst 98 procent
van de eilanders zegt van het leven te genieten.
Naar verluidt speurt een verslaggever van de hij
gerige sensatiekrant The Sun al maanden naar
die ene zuurpruim die het eiland heeft afgehou
den van de honderdprocentscore - tot nog toe te
vergeefs.
De eilandjes hebben een onweerstaanbare aan
trekkingskracht op rijke Engelsen. In hun privé-
vliegtuigjes vliegen ze in het weekeinde naar hun
tweede optrekje, of een van de sjiekere hotels.
John Cleese - zo gaat het verhaal - probeert al ja
ren een villa te kopen op Jersey, maar loopt
steeds stuk op de hoge huizenprijzen. Uit pure
noodzaak neemt hij nu regelmatig zijn intrek in
hotel Longueville Manor, gerund door een echt
paar dat Cleese ongetwijfeld inspiratie heeft ge
geven voor zijn hilarische televisie-serie Fawlty
Towers. De beide echtelieden verbergen hun
chronische paniek achter een kaakbrede smile.
Op Guernsey woonde jarenlang Oliver Reed. De
bevolking zag hem opgelucht vertrekken. De aan
drank verslaafde acteur had de gewoonte in volle
restaurants zijn broek te laten zakken. 'Sommige
mensen vinden zoiets leuk, maar op Guernsey
houden wij daar niet van', aldus een eilander.
De Duitse fortificaties op de eilanden lokken al
heel lang nieuwsgierigen naar de Kanaaleilan
den. In de Tweede Wereldoorlog vormde de ar
chipel het enige stukje Brits grondgebied dat
door de Duitsers werd bezet. Hitier beschouwde
zowel Guernsey als Jersey als strategisch zeer be
langrijk en bouwde met hulp van dwangarbei
ders talloze bunkers, torens en zelfs twee im
mense ondergrondse hospitaals. Tot verbazing
van zijn generaals had de verwachte landing van
de geallieerden niet op de eilanden plaats, doch
op de Normandische kust.
De oorlogsgeschiedenis van de Kanaaleilanden
zadelt Groot-Brittannie tot de dag van vandaag
op met een ongemakkelijk gevoel. De Britten
presenteren zichzelf immers graag als de moedi
ge wederstrevers van Hitler, die zich in tegenstel
ling tot de Fransen, Denen, Nederlanders en Bel
gen nooit schuldig maakten aan collaboratie. He
laas leverden de bewoners van Guernsey en Jer-
Feiten
Cijfers
De Kanaaleilanden -Jersey,
Guernsey, Alderney, Sark,
Herm en Jethou- liggen
voor de Franse kust in de
baai van St.Malo, maar val
len onder de Britse kroon.
De rotsachtige eilanden
met soms onverwacht bre
de zandstranden beschik
ken over schitterende wan
delpaden en fietsroutes.
Gidsen zijn verkrijgbaar bij
de plaatselijke toeristenbu
reaus en boekhandels.
Zwemmen, surfen, roeien
en zeilen behoren ook de
mogelijkheden. Het toeris
me is een belangrijke in
komstenbron; het is op de
eilanden vergeven van de
hotels, guesthouses, appar
tementen en vakantiehuis
jes.
De unieke staatkundige ge
schiedenis en de afgezon
derde ligging van de eilan
den hebben hun sporen na
gelaten. Onder de talloze
bezienswaardigheden zijn
het huis van de gevluchte
Franse schrijver Victor Hu-
go -die hier zijn beroemde
'Les Miserables' schreef-,
ondergrondse legerhospi-
taals gebouwd door de Na
zi's in de Tweede Wereld
oorlog, middeleeuwse paro
chiekerken, historische for
ten en verdedigingswerken.
Daarnaast tellen de eilan
den de nodige musea.
Jersey en Guernsey zijn
per vliegtuig bereikbaar
vanaf verschillende Euro
pese luchthavens, voor de
overige eilanden is een
overstap nodig op een veer
boot of een kleiner vlieg
tuig. De beste rechtstreeks
verbinding vanuit Neder
land wordt onderhouden
door de VLM (Vlaamse
Luchtvaartmaatschappij)
die vliegt vanaf Rotterdam
Airport. Vanaf Schiphol on
derhoudt de kleine Britse
luchtvaartmaatschappij Au-
rigny Air een rechtstreekse
route.
sey het tegenovergestelde bewijs. Hun ijver om
de Duitsers in alles terwille te zijn, is in de rest
van Europa bijna ongeëvenaard. Met hulp van de
plaatselijke autoriteiten werd de kleine joodse
gemeenschap in mum van tijd in kaart gebracht
en gedeporteerd. Dankzij de bloeiende oorlogs
economie ging het menig eilander in de oorlogs
jaren voor de wind.
De bevolking doet al het mogelijke deze treurige
episode te verdoezelen. De lokale boekwinkels
prijzen in eigen beheer uitgegeven autobiogra-
fiën aan van eilanders die zich presenteren als
verzetsheld. Maar in de schappen speur je tever
geefs naar het onthullende boek van de historica
Madeleine Bunting ('The Model Occupation'
1995) dat de mythe van heldhaftige eilanders de
finitief heeft ontzenuwd. Alsof er nooit wat is ge
beurd, is in de hoofdstad van Jersey enkele jaren
terug zelfs een verzetsmonument opgericht. Le
vensgrote bronzen figuren leveren een verwoed
gevecht met een wegwaaiende beddesprei die bij
nadere bestudering de Union Jack blijkt voor te
stellen. De hand van een 20e-eeuwse Michelan
gelo valt er niet in te herkennen; het lijkt wel een
afgedankt Sovjetmonument. Geoefende reizigers
werpen er dan ook geen blik op, die weten wel
dat achter potsierlijke beeldengroepen leugens
schuil gaan. Maar in zijn verhulling slaagt de
bronzen kolos erin toch iets te onthullen: de ei
landers blijven graag in alle opzichten Brits.
Begin met Ab Touw nooit over de nadelen
van ligfietsen. Want die zijn er niet. Zegt-ie.
Omkijken vanaf zo'n ding - toegegeven -
dat geeft wel eens problemen. Maar het is
onzin te beweren dat je er niet mee zou
kunnen klimmen. Of dalen. En dat het zo
vervelend is dat je bij een zware inspanning
niet even lekker de billen van het zadel kunt
lichten. En dat je vanaf zo'n rugwurm geen
overzicht hebt. En dat er aan het einde van
sommige rijwielpaden hekjes staan, die met
een ligfiets alleen zijn te ronden als je 'm er
overheen tilt.
Vooroordelen, allemaal vooroordelen. En
daar wordt Ab Touw dus heel erg moe van.
De Briellenaar is met zo'n ding zelfs I 'Alpe
d'Huez opgereden. Net zo makkelijk. Laat
staan dat je er een toertje mee maakt over
de Zuid-Hollandse eilanden. 'Probeert het
nou eens joh, probeert het nou eens'.
Toevallig verhuurt Ab ligfietsen, dus dat
komt mooi uit. Eerst even oefenen bij zijn
winkel op de Hossenbosdijk net buiten
Brielle en vervolgens de wijde wereld in.
Wind in de rug, maar als-ie tegen was
geweest, hadden we d'r gewoon onderdoor
gereden. Beweert Ab. Brielle, Zwanenkreek,
Geuzenkreek, Blankenburgse Rak, de
verrukkelijke Dorpsstraat van Zwartewaal en
- eerste stop - de nog verrukkelijkere Markt
van Heenvliet. Bijna surrealistisch, zo'n
hypermoderne glimligfiets gestald tegen de
stokoude pui van café 'De Hoecksack'.
Na de revataillering via Abbenbroek naar
Zuidland. Kan bijna niet waar zijn: drie,
misschien vier kilometer naar het noorden
walmt en galmt het Botlekgebied; hier ruist
de rust van water en woud.
Ab gaf een routebeschrijving mee, maar
routebeschrijvingen zijn er om van af te
wijken. Dwars door druk Hellevoetsluis dus.
Valt tegen. Haakse bochten, brug open en -
bij het dok - 'Feinschmeckerei und
Konditorei'. Zijn we al zo ver?
Voorne-Putten wordt pas weer
Voorne-Putten bij Museum De Duinhuisjes
in de bossen tussen Rockanje en Oostvoorne.
Hollandse kneuterigheid. Daar zouden veel
Nederlanders onderhand toch het maagzuur
van moeten krijgen: van al die plekken waar
'het verleden tot leven wordt gewekt'. Het
beiteltje van de houten lokeendensnijder; de
pennen van de wollen eierwarmerhaakster...
Dat soort.
Maar gelukkig is het terras van Paviljoen
De Meidoorn nabij. Om te bewijzen dat
levend verleden ook leuk kan zijn.
Rob van den Dobbelsteen
Touw Ligfietsenverhuur is gevestigd aan de
Hossenbosdijk 6, 3237 KD in Brielle. Reserveren
(telefoonnummer 0181.415.204) wordt aanbe-
Backpacker Zwitserland
Meneer (of mevrouw, dat werd me niet helei
duidelijk) Van Lidt de Jeude schreef
briefje. Hij deed dat naar aanleiding van
opmerking dat reizen met een korte naam
zienlijk plezieriger moet zijn dan met een lt> m
Ik wijdde daar enkele weken terug een paar
op gruwelijke realiteit gebaseerde regels aan
Meneer Van Lidt onderschreef mijn opmerkt'1111
ten zeerste, maar meende dat ik het aller
ergste was vergeten: het spellen.
Inderdaad. Onzettend stom van me. Want..
Heb je op je hotelkamer in Pismo Beach m :e£
duldig bellen eindelijk die miep van die An
kaanse luchtvaartmaatschappij aan de lijn
je terugvlucht te reconfirmeren (herbevesti[
vraagt ze of je de naam even kunt spellen.
Daar heb ik in Nederland een eigen systeem
ontwikkeld. De v van Volendam, de a van
sterdam... Maar daarmee loop je bij zo'n Al
kaanse bitch natuurlijk volkomen vast. De
Vancouver begin ik dapper, de a van Atlani
n van Nebraska
Vergeefse moeite. Ze kapt je meteen oj
schreeuwt dat ze je niet begrijpt en dat j' fa
nieuw moet beginnen. Althans, dat vermot
In Amerika nemen luchtvaartmaatschapI
namelijk alleen medewerksters aan als zt
strekt onverstaanbaar zijn
Onderhand heb ik gel jj®
dat ik hoor te zeggen
van Victor, de a van All
n van November en dal
'gotcha'zoiets moet bi Ni
nen als I got you, ik hel
5r
Jetses
In Nederland verschijnen onderhand zo'n tien tot twaalf s; v\
ciaal aan landen of werelddelen gewijde magazines. Eenfi u<
ke stapel waaraan sinds kort het kwartaaltijdschrift Gre Ie
Britain is toegevoegd. Maar vooralsnog is van al deze blac A
'Amerika' de absolute topper. Ook het zomernummer vanf li
eens in de drie maanden verschijnende blad verschaft de zij
zer met goed geschreven reportages over onder meer de st
Nebraska, de verdwenen theaters van 42nd Street in N ird
York, president Calvin 'Silent Cal' Coolidge en het veel tet de
bekende North Cascades National Park in het noordweö ie
van de USA een schat aan informatie. Dat de artikelen vi all
den opgesierd met schitterende foto's is mooi meegenom >n
'Amerika' ligt in de kiosk en kost 9,95 gulden. en
H
Bij de organisatie Swiss Backpackers verscheen een krar
met adressen van low budget hotels in heel Zwitserlan
'Swiss Backpacker News', zoals de titel van de borchur,
luidt, staat vol logiesadressen en vakantietips voor low budge
reizigers in Zwitserland. Verder veel vakantie-ideeën op sper
tief gebied, alsmede uitgaans- en restauranttips. Ook bev-
de krant tegoedbonnen voor bijvoorbeeld een gratis ritje op-"
zomerrodelbaan, korting bij een souvenirwinkel en
bezoek. Het Swiss Backpacker News kan worden
bij Zwitserland Toerisme, telefoon
netgebruikers kunnen meteen naar www.backpacker.ch
ken.
Rijn in vlammen
De komende weken staat in Duitsland de Rijn, net als i
voorbije jaren, weer op tal van plaatsen 'in Flammen'.
kastelen, ruïnes en oevers straalt de gloed van
op de rivier zelf varen honderden verlichte schepen en uite
aard wordt de dag besloten met vuurwerk. Op de eerste zate
dag van juli is het festijn te zien bij Bingen, Rüdesheime
Assmannshausen, op de tweede zaterdag van augustus!
Spay, Braubach en Koblenz, op de tweede zaterdag van
tember rondom de Loreleyrotsen bij Oberwesel en op
de zaterdag van dezelfde maand aan de voet van de
bij St. Goar en St. Goarshausen.
Nostalgie in het Veluws Museum Nairac aan de
in Barneveld. Daar namelijk is een expositie ingericht
Cornelis Jetses. De Groningse tekenaar werd vooral
door zijn wandplaten en door de tekeningen die
'Ot en Sien', het boek dat zo'n beetje iedere
Nederland op de lagere school heeft moeten lezen,
tentoonstelling, die tot en met 25 september duurt, zijn
150 originele tekeningen en aquarellen van Jetses te
alsmede een videofilm en 'Ot en Sien'-artikelen.
Informatie: Veluws Museum, telefoon
zijn gasten actief mee te helpen het
Chateau voor deze ramp te behoeden;
startschot voor een onvoorspelbare rit
door de met special effects volgestopte
catacomben. Rook, geuren, geluid... al
les wordt uit de audio-visuele kast ge
haald om het de gast zo moeilijk moge
lijk te maken; de gast die liggend op
een sofa moet proberen de negatieve
lading van de bewegende kristallen on
schadelijk te maken. Om dat te berei
ken, is hem een een zogenoemde neu-
tralizer in handen gedrukt, een geweer
met een positieve lading. De lustig om
zich heen schietende bezoeker maakt
daardoor zelf deel uit van de attractie
waaraan nog een wedstrijdelement is
verbonden ook. Aan het einde van de
De butler van Chateau Cristal ontvangt zijn gasten in de
van zijn heer.
rit - het kasteel is dan op
het nippertje van ineen
storting gered - wordt
hem namelijk keurig ver
teld hoeveel kristallen hij
heeft uitgeschakeld.
Is het daarmee gedaan
met de nouveauté's? Nee.
Eind juni is in het Avontu-
renpark ook nog de Sun-
gai Kalimantan beginnen
te stromen. Geknipt om
op te raften deze - letterlij
ke betekenis - 'Grote Ri
vier van Borneo'. In een
'rit' van ruim vier minuten
vaar je schommelend, tol
lend, draaiend en botsend
op een grote, 6-persoons
tractorband onder meer
langs een waterval, langs
Balinese tempels en door
een in nevelen gehulde tunnel. Rafters
dienen vooral in de talrijke stroomver
snellingen rekening te houden met een
paar spatjes.
Avonturenpark Hellendoorn, Lutten-
bergerweg, 22 Hellendoorn. Ope
ningstijden: dagelijks 10-18 uur. En
treeprijzen: volwassenen en kinderen
f 29,50, kinderen tot 3 jaar gratis, 65+
f 25,50. Met de auto: Al richting Hen
gelo. Bij afslag Hellendoorn borden
Hellendoorn en Avonturenpark vol
gen. Met het openbaar vervoer: Vanaf
NS-station Nijverdal of Almelo komt
buslijn 78 in de weekends, tijdens va
kantieperiodes en op feestdagen tot
aan de poort.
Bij Avonturenpark Hel
lendoorn is het zo'n beet
je een traditie: elk sei
zoen een nieuwe attrac
tie. Dit jaar bijvoorbeeld
worden de bezoekers
voor het eerst uitgeno
digd in Chateau Cristal,
een vervallen kasteel
waarin ze een huivering
wekkend avontuur bele
ven. De ontvangst is - zo
als dat hoort in dit soort
gelegenheden - in han
den van een butler. De
brave man - trouw tot in
de dood - wacht nog al
tijd op de heer des hui
zes, een excentrieke we
reldreiziger die tientallen
jaren geleden op raadsel
achtige wijze verdween.
Gelukkig heeft de butler
nog een film waarin zijn baas de hoofd
rol speelt. Of de visite die rolprent wil
zien? Het antwoord is uiteraard beves
tigend, maar mochten er onverhoopt
bezwaren zijn dan wordt gaat de voor
stelling natuurlijk tóch door. De projec
tor begint te draaien, de toeschouwer
zien de kasteelheer in de weer met z'n
kristallen en dan... dan gaat plotseling
gaat alles mis.
De reden wordt snel duidelijk. In de ca
tacomben van het kasteel ligt nog een
aantal kristallen met een 'gevaarlijke
negatieve lading'. Wordt die voorraad
niet snel geneutraliseerd, dan dreigt to
tale instorting van het kasteel. De but
ler - voor geen kleintje vervaard - vraagt
