We hebben te maken met kwalitatieve woningnood'
uo-baan staat op het punt om door te breken Goedkoper op vakantie met
plastic geld door komst euro
Economie
iNPERPAG 15 JULI 1999
U banken verstrekken hypotheken van vijf tot zes maal het jaarsalaris
rgens krijgt het woord hausse zoveel betekenis als
de huizenmarkt. Maand in, maand uit vliegt de ge-
ddelde prijs met duizenden guldens omhoog en de
iers blijven elkaar maar overbieden. De kiem van
luidige overspannen toestand ligt in de jaren tach-
Overheid, inkomen, rente, gevoel, individualise-
g, emancipatie en hebzucht, ze dragen allemaal bij
ide begerenswaardige status van het koophuis. De
staansgeschiedenis van een hype.
lAAG ALEX BOGERS
rrootste invloed is onge-
'ld het goedkope geld. De
daalt en daalt waardoor
-oor steeds meer mensen
'„•lijk is een aanzienlijk be
te lenen. Dat komt goed
rant op chique wonen is in.
roning is steeds meer een
issymbool, waaraan hele
stammen hun identiteit
>nen.
anken werken aan de be-
van deze wens mee
ook steeds meer geld uit
ien. Was vroeger drie tot
keer het jaarsalaris het
mum, tegenwoordig krijgt
ant al snel vijf tot zes keer
alaris.
van de rente zette in
t midden van de jaren
j, En ook toen was dit
itimulans voor de vraag
woningen en dus voor de
De vraag werd hierbij ge
ld door het vertrouwen
jensen kregen in de toe-
it
lijkertijd nam het aantal
loudens toe. Scheiden was
rend, mensen gingen
Is later trouwen en voor
wen was het geen nood-
meer om een vent te zoe-
oor het levensonderhoud,
imiddelde bewoning van
luis daalde van 2,97 in
tot 2,56 in 1990. De be-
aan woningen nam toe.
Ie politiek speelde haar
let werd overheidsbeleid
leer mensen in een eigen
ng te krijgen. Kopen
t in het vervolg niet meer
jn voor de elite. Iedere
consument moest de
krijgen tussen huur en
Daarvoor bedachten po-
illerlei stimuleringsmaat-
n als de premie A- en
B-woningen en de ge-
tegarantie. En natuurlijk
was daar de renteaftrek.
Ook indirect droeg de overheid
haar steentje bij aan de prijsstij
gingen. Om een wildgroei van
nieuwbouw tegen te gaan op
plekken waar dat niet gewenst
is (bijvoorbeeld het Groene
Hart) zou het ministerie van
volkshuisvesting met vastom
lijnde plannen komen; de no
ta's voor de ruimtelijke orde
ning. Prompt stopten de ge
meenten met het uitgeven van
bouwvergunningen in afwach
ting van die nota's die langer op
zich lieten wachten dan ge
pland.
De eerste schaarstegebieden in
met name de Randstad ont
stonden. Daarbij kochten spe
culanten de grond op .om die
later duur door te verkopen aan
de gemeenten. Déze hogere
prijs werd op haar beurt weer
verrekend in de prijs van de
woning.
Een ander, indirect gevolg van
overheidsbeleid vormde de
huurstijging. Na enkele vette ja
ren sloeg begin jaren negentig
weer een economische mini-
crisis toe. Het kabinet Lubbers-
Kok sloeg aan het bezuinigen
en een van de posten was de
huursubsidie. Na een gemid
delde stijging van circa drie
procent, üep de huur tussen
1991 en 1994 jaarlijks met meer
dan vijf procent op. Het was
voor veel huurders reden tot
kopen over te gaan.
Aan de vraag naar meer koop
woningen is uiteindelijk vol
daan. Sinds 1990 stampen de
bouwers gemiddeld.90.000 wo
ningen uit de grond. En jaarlijks
is tweederde tot driekwart een
koopwoning. Gevolg is dat
sinds vorig jaar meer mensen
een koopwoning bezitten dan
huren, terwijl dat in 1986 nog
maar 43 procent was en in 1977
41 procent. Deze stijging lijkt
niet zo groot, het is immers
Mensen willen stijgen op de wooncarrière-ladder.
maar negen procent tussen
1977 en 1998. Maar, het aantal
woningen nam in deze tijd fors
toe, van 4,5 miljoen naar 6,4
miljoen. Het aantal koopwo
ningen steeg dus van 1,8 mil
joen naar 3,2 miljoen, bijna een
verdubbeling.
Met de oplossing kwam echter
ook,een nieuw probleem. Vqel
mensen zijn volgens de Neder
landse Vereniging van Make
laars (NVM) niet meer tevreden
met hun optrekje. Ze willen stij
gen op de 'wooncarrièreladder',
zoals de makelaars het noe
men. „De kwantitatieve wo
ningnood ligt achter ons, we
hebben te maken met kwalita
tieve woningnood."
In Nederland zijn volgens de
NVM niet genoeg vrijstaande
woningen met grote tuin, huis
kamer, slaapkamer en twee
badkamers te vinden zijn. Zeker
niet op de plekken waar de
meeste vraag is, de Randstad.
De tweeverdieners wringen
zich in allerlei bochten om toch
aan hun geliefde optrekje te ko
men. Een deel van hen zoekt
het verderop en trekt naar de
provincie. Dat de afstand tus
sen woon en werk toeneemt
deert niet, de luxe leasewagen
van de zaak is comfortabel. Wel
exporteren de veelverdieners de
hoge prijzen naar de provincie.
„Als een Utrechter geen vrij
staand huis kan vinden in
foto cpd roland de bruin
Doom, gaat hij het zoeken in de
omgeving van Nijmegen", zegt
woordvoerder IJ. Geerts van de
NVM. „De Nijmeegse huis-ei
genaar weet van de schaarste
en hoog opgelopen prijzen in
Utrecht en vraagt meer voor
zijn woning. De koper, die aan
de hoge prijzen gewend is, ac
cepteert dit."
Ondertussen blijft een grote
groep toch zoeken in steden in
de Randstad. Zij laten zich hier
bij verleiden tot andere prijsop
drijvende praktijken. Een be
langrijke is het bieden op in
schrijving. Daarbij moet iedere
geïnteresseerde een bod doen
waarbij de hoogste bieder het
huis krijgt. Verkopers kunnen
hierbij zomaar een ton meer
krijgen dan zij eerder gedacht
hadden.
Daarnaast kopen mensen vol
gens woordvoerder A. Trip van
de Vereniging Eigen Huis (VEH)
steeds vaker huizen met gebre
ken voor de prijs van een huis
dat in perfecte staat is. „Men
sen betalen de volle mep en
moeten ook nog eens dertig
veertig duizend gulden investe
ren in woningverbeteringen",
aldus Trip. „Vroeger trok je ge
woon deze kosten van de ver
koopprijs af wat de gemiddelde
prijs drukte."
Aan de andere kant investeren
de huiseigenaren ook flink in
hun bestaande woning. Door
de prijsstijging profiteren ze
van de overwaarde door de hy
potheek te verhogen. Van het
bedrag schaft men een nieuwe
badkamer of keuken aan. Een
andere groep mensen bouwt
een serre aan het huis of neemt
een dakkapel waardoor de zol
der ook leefbaar wordt. Volgens
Trip krijgen de verbouwers
nooit de hele investering terug,
maar altijd wel een deel daar
van.
Wanneer de gekte op de wo
ningmarkt stopt, is volgens de
VEH en de NVM niet te zeggen.
Beiden roepen op tot het meer
bouwen naar de woonwens van
de consument. Dit kan een
hoop druk van de ketel halen
en een einde maken aan de ex
treme prijzen. Geerts kijkt hier
naast naar psychologische fac
toren. „Wat gebeurt er als het
vertrouwen in de economie
daalt of als er weer ergens oor
log uitbreekt? Volgens mij is het
bij de kopers nog niet doorge
drongen dat de Nederlandse
economie de laatste maanden
wat minder draait. Datzelfde
geldt voor de nieuwe belasting
wetgeving. Wat gebeurt er als
het kabinet tornt aan de aftrek
baarheid van de hypotheekren
te?"
k werknemers in hogere functies willen parttime werken
Betalen met creditcard in veel landen voordeliger geworden
AGSYLVIA MARMELSTEIN
ibben in het werk, een ho-
ictie bekleden en carrière
De moderne werkne-
vil dat allemaal tegelijker-
n vaak ook nog in een
me baan. Maar werkge-
rillen juist fulltime een be-
doen op hun werknemers
gere functies zoals mana-
en directiesecretaressen,
smeer bedrijven kiezen er
m voor om twee werkne-
baan van één te laten
,De duobaan staat op
int om door te breken."
it komt vooral door de op-
de personeelstekorten op
beidsmarkt", zegt direc-
Marijne van Projactive,
trechts bureau dat op het
van marketing en com-
catie duo-managers deta-
en bemiddelt. „Een paar
eleden zouden werkgevers
over hebben gepiekerd
w :n duobaan in huis te ha-
,90 daar nu de werknemers
rs zijn, kunnen ze eisen
l En een veelgehoorde eis
eenmaal 'ik wil parttime
tl'."
'duobaan is een vorm van
me werken. Daarbij delen
werknemers een baan die
gesproken door één
on wordt vervult. Meestal
n ze beiden 2,5 dag, of
naai drie dagen. Als de
'eek van de één erop zit,
le ander aan de slag. Die
af waar de collega mee
was en begint ook weer
ieuwe dingen. „Tot voor
on dat alleen in de lagere
es. Bedrijven waren bang
Ie rompslomp erom heen.
werknemers moeten per-
'P elkaar zijn Ingespeeld",
larijne.
het valt of het staat met
'rier waarop we het werk
Ikaar overdragen", vertelt
nOort (42), duo-directie-
aresse in verzorgingste-
ie Harg Spaland in Schie-
Ze heeft jarenlange erva-
veiijk' 'Pgedaan met duobanen,
"i een ziekenhuis en sinds
loop" dit jaar bij haar huidige
aver. Samen met Pauline
'ins (25) deelt ze nu de
'eek. Zij werkt van maan-
at en met de eerste helft
ige brtftfoensdag. Daarna neemt
duo-partner het werk over.
loopt op rolletjes", knik-
woensdag is de zoge
de overdracht. Jos gaat
uur later weg en Pauli-
"nt een half uur eerder.
Pauline Offereins (links) met haar collega Jos van Oort.
Op die manier kunnen ze sa
men een uur doorbrengen om
te bespreken wat er af is en wat
er nog moet gebeuren. „Als ik
boeken heb besteld voor het
bestuur moet Pauline dat wel
weten. Anders komt er een
postpakket binnen en dan weet
ze niet wat en voor wie het is",
zegt Jos. Pauline: „En als er ie
mand heeft gebeld die nog ant
woord wil op een vraag, moet
Jos dat weten, anders wordt die
persoon nooit meer terugge
beld. Ook moeten we precies
bijhouden welke brieven we
hebben geschreven en aan wie,
zodat we geen dubbel werk
doen."
De directeur moest wel even
wennen aan zijn duo-secreta
resses, weet Jos. „Voordat Pau
line kwam, werkte ik hier al
leen. Dus kon hij alles aan mij
vragen. Toen Pauline erbij
kwam moest ik soms even zoe
ken op welke plek in de compu
ter zij een document had aan
gemaakt. Stond een brief op
onderwerp opgeslagen, op
naam van een persoon of van
een instantie? Maar nu zijn we
eraan gewend. We hebben een
eigen systeem bedacht. De di
recteur is er nu heel gelukkig
mee. Want een duobaan in huis
halen heeft ook veel voorde
len."
Als de ene werknemer ziek is,
is er altijd nog een. „Die per
soon is er dan wel slechts voor
de helft van de week, maar als
foto CPD cees zorn
er niemand zit heeft de baas
een nog groter probleem", zegt
Marijne. De werkgever mag er
niet van uitgaan dat de andere
helft van het duo langer komt
werken als de collega ziek is.
„Mensen met een duobaan
hebben daar bewust voor geko
zen. Ze studeren op de vrije da
gen of zorgen voor kiiideren.
Velen doen het echter ook ge
woon om wat rustiger te leven,
om niet vlak voor sluitingstijd
met gierende hartkleppen door
de supermarkt te moeten sje
zen."
Een ander pluspunt dat de
werkgever over de streep kan
trekken is dat 'hij twee paar
hersens krijgt voor de prijs van
één werknemer', zegt directeur
F. Scheltema van uitzendbu
reau Secretaresse Plus. Het be
drijf zendt sinds vorig jaar ook
duo-secretaresses uit. „Op de
plekken waar die duo's zitten,
worden meer ideeën geboren."
„En we werken harder", zegt
Jos van Oort. „Ik stel nooit iets
uit, omdat ik dan Pauline opza
del met mijn werk. Een fullti
mer denkt nog wel eens 'dit
klusje kan vrijdag ook nog'."
Toch stuit Scheltema nog op
weerstand van veel werkgevers.
„Ze willen pas een duo als ze
echt geen fulltimer kunnen krij
gen." Eind vorig jaar deed hij
onderzoek naar de redenen.
Koudwatervrees blijkt de groot
ste oorzaak, want 71,5 procent
van de bedrijven blijkt nog
nooit een duo in huis te hebben
gehad. „Dus weten ze helemaal
niet hoe dat is."
Bij de bedrijven die wel met
duo-banen hebben geëxperi
menteerd zegt bijna tweederde
dat het een succes was. „Het
ging alleen mis op plekken
waar de ene secretaresse al eer
der in dienst was en de ander er
later bij kwam. In een enkel ge
val liep het spaak, omdat de
baas duidelijk liet merken dat
hij een voorkeur had voor één
zijn secretaresses", vertelt
Scheltema.
Hoeveel duo's er in Neder
land zijn, weet niemand. In de
statistieken zijn ze meestal op
geteld bij de parttimers. Dat het
aantal duobanen stijgt, is wel
zeker. Op de universiteiten zijn
duo-professoren al heel nor
maal. Bij de NS wordt volop
met duo's geëxperimenteerd,
bij de Postbank loopt een proef
met managers en ook bij KPN
komen ze regelmatig voor.
„Maar vaak is het tijdelijk, voor
een paar maanden tot een jaar
of drie", zegt de woordvoerder
van KPN. En hoewel het aantal
mannelijke duo's toeneemt,
zijn het nog meestal vrouwen."
„Het is ook de perfecte oplos
sing voor herintreders en vrou
wen die voor kinderen zorgen",
zegt Scheltema. „Vaak willen ze
graag werken, maar kunnen ze
als parttimer alleen een baan
vinden onder hun niveau. De
duobaan voorkomt zo'n carriè-
reval. Bovendien zitten er
enorm veel secretaresses thuis
met jarenlange werkervaring en
perfecte opleidingen. Ze sollici
teren niet meer omdat ze weten
dat ze parttime moeilijk aan de
bak komen. Maar als bedrijven
de uitdaging van duo's aandur
ven, zijn ze morgen van hun
personeelstekorten af."
DEN HAAG ALEX BOGERS
Door de invoering van de euro
is ook het betalen tijdens va
kanties in het buitenland ver
anderd. De briefjes en munten
laten weliswaar tot 2002 op
zich wachten, maar betalen
met creditcards of 'plastic' is in
veel landen die meedoen aan
de euro stukken voordeliger ge
worden. Volgens de Consu
mentenbond moet de vakan
tieganger van verschillende
mogelijkheden gebruik maken
om verschillende voordeeltjes
te halen.
Voor veel mensen begint de va
kantie altijd op het moment dat
ze in de auto stappen. Bij de
grens wordt dan nog snel even
gewisseld bij een GWK-kan-
toor. Dat is handig om in de
landen waar de reis doorheen
voert iets te kopen. Volgens de
Consumentenbond is het
GWK-kantoor het voordeligst
voor het eerste plukje buiten
lands geld. Tussen de 145 gul
den en 2000 gulden zijn andere
banken goedkoper. En voor be
dragen tussen 270 gulden en
2000 gulden zijn de Postbank
en Rabobank nóg voordeliger.
Eenmaal op de plaats van be
stemming lijkt betalen in het
buitenland het voordeligst met
een creditcard. Pinnen is vol
gens de bond wel goedkoper
geworden, maar kost nog altijd
vier tot vijf gulden per keer.
Kosteloos pinnen kan volgens
de bond ook. Wie een Visa-
bankcard van de VSB heeft be
taalt namelijk niets, mits ge
noeg op de rekening staat.
De creditcard is gratis als de
klant ook een 'a la Carte' be
taalrekening opent bij de VSB.
Daarop moet minimaal iedere
maand een bedrag van 1.800
gulden gestort worden. Andere
Nederlandse banken vragen 35
tot 55 gulden per jaar voor de
goedkoopste creditcard met
een lagere kredietlimiet.
Het grote voordeel van het
hebben van een credit card is
volgens de Consumentenbond
het goedkope betalen in de elf
landen die meedoen aan de eu
ro. ABN Amro en SNS vragen
35 cent per betaling, ING 30
cent, de Postbank en de Rabo
bank 25 cent en met de VSB-
visacard en de kaarten van
American Express en Diners
Club is het gratis. Voor betalen
met de europas of giropas vra-
Betalen in het buitenland met plastic geld is na de invoering van de eu
ro goedkoper geworden. foto anp
gen de banken dezelfde bedra
gen. Pinnen met de creditcard
is wel duur. De grote Neder
landse banken behalve de
VSB vragen tien gulden.
Volgens woordvoerder S. Louw
van de Consumentenbond
moeten de vakantiegangers nu
niet massaal alle betalingen
met de creditcard gaan doen.
„Neem wel je pinpas mee",
zegt Louw.Als je zestien keer
een ijsje betaalt met de credit
card kost dit bij 25 cent ook
vier gulden. Betaal met je cre
ditcard grotere uitgaven als een
diner met het hele gezin."
De Consumentenbond waar
schuwt wel voor misbruik van
de bank- en giropassen. Sinds
enige tijd kan iemand in België
en een aantal Zuid-Europese
landen met de bank- en giro
pas betalen zonder dat de ge
bruiker de pincode intoetst. Bij
verlies of diefstal van de pas
heeft de dief of vinder dezelfde
mogelijkheid.
Volgens woordvoerder Sicco
Louw van de Consumenten
bond maakt deze praktijk het
eens te meer duidelijk dat
mensen hun pas direct moeten
blokkeren bij verlies of diefstal.
„Je kunt ook het maximale be
drag dat je dagelijks kan pin
nen laten verlagen", zegt Louw.
Interpay, de organisatie die be
talingsverkeer verzorgt, heeft
volgens de woordvoerder aan
gegeven dat ze denkt aan een
blokkade op de pinpas. Als de
eigenaar niet wil betalen zon
der het intoetsen van zijn code,
kan dit in de magnetische strip
van de pas opgenomen wor
den.
Wie buiten de eurolanden op
vakantie gaat moet rekening
houden met andere spelregels.
Met valuta uit deze landen be
staan geen vaste wisselkoersen
en banken berekenen daarom
ook het koersrisico. Volgens
Louw is het daarom vaak voor
deliger om het geld ter plekken
te kopen. Hoe zwakker de valu
ta, hoe beter de koers in verge
lijking met Nederland.
Wie in Nederland Engelse pon
den, Griekse drachmen, Ameri
kaanse dollars, Zwitserse fran
ken en Deense, Noorse en
Zweedse kronen koopt kan vol
gens de bond het beste terecht
bij de Postbank. Daar zijn de
kosten twee procent van het
bedrag met een minimum van
7,50 gulden. Dat maakt het voor
500 gulden kopen van Griekse
drachmen bij de Postbank zo'n
veertig gulden goedkoper dan
bij andere banken. Alleen de
Rabobank komt volgens de
bond in de buurt van de Post
bank. En omdat de Postbank
minder verschillende buiten
landse valuta verkoopt is de Ra
bobank een goede tweede.
Pinnen buiten de eurolanden is
ook weer het voordeligst met de
Visacard van VSB. Dit keer is
het niet gratis maar kost het
een procent van het opgeno
men bedrag voor bedragen tot
400 gulden. De overige banken
hanteren voor de verschillende
landen andere percentages.
