Ik wil steeds wat anders, iets unieks'
i
ZATERDAG 10 JULI 1999
i
ert Henny van der Most houdt het graag 'simpel'
'Mos' wil Nederland weer
verrassen. De kerncentrale
Kalkar is nog lang geen
'tpark, zijn watertoren moet
nog omgebouwd tot
tiurant, maar het hoofd van
Henny van der Most (49)
orrelt onverminderd van de
ideeën die moeten worden
revoerd. Volgend jaar kom
k met iets unieks. Een keten
vr kinderen. Te beginnen in
Ierland en dan heel Europa
r."De immense bunker van
de Duitse regering in Bonn
moet maar even wachten.
Het gaat niet om geld. Geld inte-
resseert mij niet. Ik heb ideeën in
m'n hoofd die ik wil verwezenlij-
ken. En als ze eenmaal af zijn,
dan moet ik weer wat nieuws beginnen. Hoe
zeggen ze dat ook al weer? Het hebben van
de zaak is het einde van het vermaak."
Neem nou de helikopter in zijn achtertuin.
„Mensen denken dat je daar voor de lol mee
gaat rondvliegen. Ik heb het ding welgeteld
twee keer privé gebruikt. Mijn vrouw heeft er
één keer in gezeten. Het is gewoon een heel
praktisch vervoermiddel naar m'n bedrijven.
In een half uurtje ben ik bij Kalkar. Met de
auto doe je daar toch gauw anderhalf uur
over." De kick van een Ferrari kende hij na
een ritje. Hij heeft de sportwagen geparkeerd
in zijn autoverhuurbedrijf voor bruiloften.
Om kunst, antiek, sieraden of exclusief dine
ren geeft hij niets. „Ik ben geen man om
voor honderdvijftig gulden per persoon te
gaan eten. Liever neem ik een frikadel of een
visje aan de kraam dan dat officiële zitten."
Een tweede huis? „Pffffff, daar moet je dan
ook weer naar toe. Da's niks gedaan. Wij
gaan eigenlijk nooit op vakantie. Soms neem
ik de kinderen mee naar Kalkar en dan blij
ven we een nachtje slapen. Het liefst ben ik
thuis, met een potje bier erbij. Lekker rus
tig."
Thuis in het Overijsselse Rheezerveen
heeft hij alles. Zijn vrouw, drie dochtertjes en
tien hectare met tuinen, terrassen, speeltuin,
zwembad, paarden ('van mijn zwager') en
een groot comfortabel huis met een lui over
hangende rieten hoed. „Dat huis heb ik zelf
ontworpen. Niet getekend hoor, maar be
dacht. Ik had de tuin al klaar toen ik het cas
co heb laten bouwen. Pas daarna heb ik de
binnenmuren erin laten zetten. Precies an
dersom dan gebruikelijk. Daarom zit ik ook
in die fabrieken. Het zijn allemaal bestaande
gebouwen die ik zelf ga invullen. Het hoeft
van buiten niet mooi te zijn, als het van bin
nen maar super is."
Massale complexen
Van der Most kocht onder meer een bontwe
verij (uitgaanscentrum De Bonte Wever in
Slagharen), een kerncentrale (Kernwasser
Wunderland), een aardappelzetmeelfabriek
(Speelstad Oranje), een ziekenhuis (uit
gaanscentrum Preston Palace), zwembad en
watertoren en bouwden ze om tot speel-,
sport- en eetcentra. Het zijn veelal massale
complexen met all-in prijzen. Eenmaal voor
bij de entree blijft de portemonnee dicht en
mag er zoveel worden gegeten en gedronken
als mensen willen. „Geen unieke formule
hoor. Op cruiseschepen doen ze het ook zo."
Honderdduizenden mensen vinden jaar
lijks ontspanning en vermaak in de pretfa-
brieken van Van der Most. Geheel tegen de
verwachting van 'deskundigen' in. De onder
nemer laat zich niet afleiden door markton
derzoeken en adviesbureaus. „Ik kan me
goed inleven in wat mensen willen. Toen ik
de Bonte Wever ging bouwen, had ik nog
nooit in een hotel geslapen. Sporten deed ik
ook niet. Maar toen ik die hal zag, wist ik dat
daar een zwembad en tennisbanen moesten
komen. Speelstad Oranje heb ik bedacht nog
voor ik kinderen had. Ik weet niet, het is een
fingerspitzengefühl.
Hij wordt niet gehinderd door enige ken
nis. Hij is twee keer blijven zitten op de ba
sisschool en heeft dê LTS niet afgemaakt. En
dat is maar goed ook. „Mensen die hebben
geleerd, laten zich afschrikken door risico's
waar ik geen weet van heb. Als ik tevoren
had geweten wat er allemaal bij komt kijken,
was ik aan veel projecten niet begonnen. Ik
ga voor het eindresultaat maar overzie niet
wat er allemaal op me afkomt. Onderweg
kom ik diepe putten tegen. Bij Kalkar bij
voorbeeld. Ik had natuurlijk tevoren geïnfor
meerd of ik onroerendgoed belasting moest
betalen. Nee, zeiden ze bij de gemeente..
Maar twee jaar geleden kreeg ik vanuit Düs-
seldorf een aanslag van 360.000 gulden en
een jaar later één van een half miljoen met
terugwerkende kracht. Als ik dat had gewe
ten, had ik de kerncentrale helemaal niet ge
kocht. Dus nu heb ik een advocaat ingescha
keld en ben de strijd juridisch aangegaan."
Verder gaat Kalkar 'super', zegt Van der
Most. „Het is één grote bouwput. In septem
ber moet een deel klaar zijn want dan heb ik
vijfhonderd kamers verhuurd. En op 9 sep
tember 1999 krijg ik duizend kinderen die al
lemaal die dag 9 jaar zijn geworden." Tot nu
toe kost Kalkar hem alleen maar geld. Hij
kocht de centrale (die acht miljard gulden
heeft gekost maar nooit in werking is ge
weest) voor 3,5 miljoen gulden. Vervolgens
sloopte hij er bruikbare spullen uit en ver
kocht deze voor bijna twee miljoen. Op dit
moment wordt voor 35 miljoen gulden aan
de centrale verspijkerd. Dit geld hoopt hij op
termijn terug te verdienen. Nu al komen elke
zondag duizend tot tweeduizend mensen
'kerncentrale kijken' terwijl er nog niets is te
beleven. Voor honderd mark mogen de gas
ten er vergaderen, slapen, eten, drinken en
rondkijken. Het vertier laat nog drie jaar op
zich wachten. „Dan kun je zweven in het re
actorvat, rijden in een ondergrondse trein,
spelen in het binnen- of buitenpretpark en
slapen in een van de twaalfhonderd kamers.
Uniek."
Ondeugend
Eigenlijk had hij boer willen worden. Mgar
zijn oudste broer nam het boerenbedrijf van
zijn vader in Slagharen over. „Het eigen baas
zijn trok me. Maar eigenlijk zijn boeren meer
loondienstmensen dan ondernemers. Ze
hebben de prijzen niet in de hand. De prijs
van melk, graan, vlees, alles ligt vast. Je bent
niet vrij. Ik zou me daar aan ergeren." Van
der Most voelt zich wel vrij. Alle wetten en
beperkende maatregelen ten spijt. „Daar ben
ik wel eens beetje ondeugend in. Ik ga echt
tot het uiterste om mijn ideaal te verwezen
lijken. Destijds met mijn ijzerhandel was ik
alvast met de uitbreiding begonnen voordat
ik een vergunning binnen had. Maar ik heb
ook vaak dingen moeten afbreken, hoor. Bij
de Bonte Wever moest ik een complete eve
nementenhal neerhalen. Ik had hem alvast
gebouwd omdat ik twintigduizend Amerika
nen op bezoek kreeg die ik moest huisvesten.
Drie maanden later kreeg ik alsnog een ver
gunning. Ja, de relatie met het toenmalige
gemeentebestuur van Slagharen was al
slecht. Nu is er een 'superburgemeester' die
meedenkt en meegaat om bezwaren tegen
uitbreidingsplannen te verdedigen. De vori
ge burgemeester was een ijdeltuit die mij een
ijzerboer vond en er genoegen in leek te
scheppen om me de voet dwars te zetten."
Van der Most was pompbediende, onder
houdsmonteur en buiger van plastic buizen
alvorens hij op 25-jarige leeftijd ondernemer
werd. „Door beunhazen merk je dat je beter
voor jezelf kunt beginnen. In het Westland
kocht ik voor een gulden per meter ijzeren
kaspijpen en verkocht ze hier voor twee gul
den. Een partij oude dakpannen leverde me
twintigduizend gulden op." Hij handelde in
alles wat los en vast zat, maar vooral in ijzer.
Op het terrein van zijn ijzerhandel had hij
een schuur staan, waarin hij in 1980 een
zwembad bouwde. „Ik hou zelf helemaal
niet zo van zwemmen, maar ik had dat
schuurtje nu eenmaal en tijd over. Dus heb
ik er een zwembadje in gebouwd van zes bij
vijftien meter, een sauna en barretje erbij.
Die installateurs zeiden me dat ik jaarlijks
achtduizend gulden kwijt zou zijn aan ener
giekosten. Het bleek drie keer zoveel. Toen
heb ik familie en kennissen uitgenodigd en
later het hele dorp tegen drie, vier gulden en
tree. De mensen kwamen van dertig, veertig
kilometer weg. Vanwege die geklede sauna
hè. De boerenmensen hier gingen toen niet
in hun blote kont en bij ons mochten ze de
zwembroek aanhouden."
Onderzoeksbureau
De drukte bij Van er Most bleef niet onopge
merkt. Het gemeentebestuur sloot het clan
destiene zwembad en trof de 'ijzerboer' kort
daarna als kandidaat-koper voor de failliet
verklaarde bontweverij. „Ik dacht eerst te
kunnen helpen bij het leeghalen van de fa
briekshal, maar toen ik die ruimte zag vond
ik het een mooie hal voor een zwembad en
tennisbanen. Dus ik naar de burgemeester.
Die zag mij aankomen... Hij vond het hele
maal niks en zei me dat ik een onderzoeks
bureau in de arm moest nemen. Dat gere
nommeerde bureau oordeelde heel negatief.
Ik zou failliet gaan in een dorp met tweedui
zend inwoners. Ik zag dat allemaal anders. Ik
heb toen de onderzoekers bijbetaald, waarna
er een positief rapport kwam en de gemeen
te niet langer om mij heen kon."
Van der Most neemt het niet zo nauw. „U
moet niet denken dat hier een eerlijke man
zit. Ik ben niet heilig. Maar zulke aanvarin
gen als Van der Valk heeft gehad met de fis
cus, die krijg ik niet. Vroeger, in de tijd van
m'n ijzerhandel, heb ik ook wel wat met
zwart geld gedaan, maar dat doe ik al tiental
len jaren niet meer. Met zwart geld kun je
geen bedrijf opbouwen. Nu heb ik een rustig
geweten, een fijn gevoel. Als ik de belasting
op bezoek krijg, hoef ik niet in zak en as te
zitten. Er kan hooguit discussie zijn over de
aftrekposten."
Al met al heeft Van der Most zo'n vijftien
honderd mensen in dienst en een jaaromzet
van 110 miljoen gulden. „Ik stapel geen geld
op maar investeer direct. Soms heb ik tekort.
Rustig aan Mos, zegt de bank dan, en dan
geef ik even wat minder uit en loop ik vanzelf
weer in. Het ondernemen wordt steeds ge
makkelijker. Ik heb inmiddels overal mijn
mensen voor. Het is alleen nog maar een
kwestie van beslissingen nemen. Het voor
werk doen anderen. Zij zoeken bij voorbeeld
bestek uit voor het restaurant in de waterto
ren en zeggen dan: 'Mos, wat vind je ervan?'
Ik onderhandel over de prijs en sluit de deal.
We hebben het hier wel over driehonderd
duizend gulden aan bestek."
Draait een complex eenmaal, dan laat Van
der Most de zaken graag over aan een mana
ger. „Ik kan het goed loslaten, maar ik houd
wel alles scherp in beeld. Ik weet precies hoe
alles loopt. Kwestie van simpel. Anderen ma
ken er vaak zo'n kermis van. Misschien om
dat ze teveel hebben geleerd. Dan raak je de
hoofdlijnen kwijt. Toen ik dat zwembad in
Assen van de overheid overnam, zaten er
twee boekhouders maar niemand die me
kon vertellen wat het dagresultaat was. Ik ga
een uurtje zitten en ik weet het."
Eigen beheer
Net als Van der Valk heeft Van der Most heel
veel in eigen beheer. Ijzer uit voormalige fa
brieken verkoopt hij via zijn eigen ijzerhan
del. Zijn eigen kranen worden ingezet bij
verbouwingen. Hij heeft een handelsonder
neming, horecabedrijven en dertig mensen
in dienst voor interieurbouw. Alleen het gro
ve werk besteedt hij uit aan aannemers.
„Van der Valk gaat verder. Die doet echt alles
zelf." De Toekan is geen voorbeeld voor Van
der Most. „Als je er één gezien hebt, heb je
ze allemaal gezien. Ik wil steeds wat anders,
iets unieks."
Onlangs is hij op uitnodiging van de Duit
se overheid naar Bonn afgereisd. Of hij niet
iets kan met de bunker van de regering die
nu in Berlijn zetelt. „Het is een heel grote
berg met daarin een gangenstelsel en tal van
ruimten om onder te duiken. Een soort on
dergrondse stadje. Ik zal er eens over den
ken. Er zijn nog twee Duitse gegadigden.
Maar die willen alleen een stukje hebben
voor archiefopslag. Dat bijt elkaar niet. Wat
ik ervoor wil betalen? Ik wil geld toe! Dat heb
ik op dat zwembad en die watertoren ook ge
had. De mensen kennen me nu. Als die kern
centrale nu te koop was, had ik ook geld toe
gehad. Dat weet ik zeker."
Van der Most is bekend tot ver over de
grens. Een, twee keer in de week wordt hij
gebeld door mensen die een complex te
koop hebben. „Mensen uit Polen, Duitsland,
Aruba of laatst België; of ik interesse had
voor een kolenmijn. Nee dus. De meèste
aanbiedingen zijn niet interessant. Dan zit
ten er al projectontwikkelaars tussen en be
taal je veel te veel. Ik wil er praktisch niets
voor betalen. Het westen is me dus te duur.
Bovendien willen de mensen eruit. Wij moe
ten het hebben van de mensen die de rand
stad willen ontvluchten. Bijna tachtig pro
cent van de bezoekers van Speelstad Oranje
bestaat uit campinggasten uit het westen van
het land."
Soms ziet hij een oude fabriek en bedenkt
dan een idee. Dan weer heeft hij een idee en
wacht geduldig op een passend complex. „Ik
ontwikkel nu een formule voor jongeren van
15 tot 25 jaar. Dat is een moeilijke groep
waar weinig voor is. Het moet iets zijn waar
jongeren zich helemaal kunnen uitleven. Iets
waar je kunt motorcrossen, kunt jetskiën en
hutten bouwen. In Amerika heb je van die
sprintauto's te koop. Och, hoe heten ze
nou... Achter hebben ze brede wielen en
voor zijn ze smal. Nou ja, die wil ik kopen. In
een hal met kunstgras kunnen de jongeren
zelf een tent opzetten en kamperen. Omdat
alles gedisciplineerd moet verlopen, wordt
pas vanaf een bepaalde tijd drank geschon
ken en mag er niet meer worden gecrosst. Ie
dereen draagt uniforme kleding. Deze park-
kleding krijgen ze bij de entree. Ze moeten
één zijn. Wie wat heeft uitgevreten gaat de
bak in of wordt aan een schandpaal beko
geld met tomaten."
Natuurlijk heeft hij al een fabriek op het
oog, maar hij slaat pas toe als het complex
bijna niets meer kost. „Misschien is het eer
der weg, maar dan komt er wel weer wat an
ders. Ik heb nog zoveel onder handen. Ik ben
ook nog bezig met iets voor kinderen tot
twaalf jaar. Dat wordt een keten door heel
Europa met drie, vier vestigingen in Neder
land. Echt uniek. Volgend jaar start ik. Wat
het is, vertel ik nog niet. Dan krijg ik zoveel
over me heen. Al die journalisten, daar word
je niet goed van."
Het toegangshek tot zijn hoeve opent zich
elektrisch. Een slagschip van een Mercedes
rolt de bruggetjes over en wacht met draai
ende motor en blazende airconditioning op
zijn baas. Achter het stuur zit de chauffeur,
tevens piloot en secretaris. Een kantoor heeft
Van der Most niet. Niet eens een
werkkamer thuis. „Dat is mijn
auto. Wat moet ik met een kan-
toor? Ik vergader nooit.
MONIQUE DE KNEGT S
Henny van der Most: „Mensen die hebben geleerd, laten zich afschrikken door risico's waar ik geen weet van heb. Als ik
tevoren had geweten wat er allemaal bij komt kijken, was ik aan veel projecten niet begonnen. Ik ga voor het eindresul
taat. Onderweg kom ik diepe putten tegen." foto cpd cees zorn
