Baden in luxe en koken in stijl zeer populair
Gekleurd insect moet stofzuigermarkt veroveren!
Economie
Hoogleraar Gasperz
wil meer creativiteit
DONDERDAG 1 JULI 1999
ON
Ondanks lioge kosten gaat veel mis bij de levering
Een eenvoudige
badkamer is uit
Tegenwoordig is
het natte gedeel
te vaak luxueus
ingericht: een
ligbad, aparte
douche, losse
wastafel en bidet
zijn geen uitzon
dering.
DEN HAAG GPD
Baden in luxe en koken in stijl is onge
meen populair. Bij een mooi eigen huis
hoort volgens veel mensen een grote
keuken in Italiaanse- of grootmoeders
stijl en een badkamer met ligbad, dub
bele wastafel en handdoekradiator. De
standaardkeuken en badkamer die
vooral voorzien in een basisbehoefte
voldoen niet meer. Breken die hap.
En het mag wat kosten, die luxe en
dat gemak. Voor de aanschaf van een
nieuwe keuken trekt de gemiddelde
Nederlander 15.000 gulden uit. De bad
kamer kost circa 20.000 gulden. Al naar
gelang de persoonlijke behoefte kan
het maffer. Toiletborstels van over de
300 gulden zijn al gesignaleerd. Zo ook
een WC (met stortbak) van 2.735 gul
den en wat te denken van de whirlpool
van 9.179 gulden.
De prijzen die de winkeliers vragen
zijn over het algemeen inclusief de in-
stallatiekosten, materiaalkosten en het
voorrijden. De keukenverkopers bieden
daarnaast 'gratis' allerlei keuken-appa
ratuur zoals de keramische kookplaat
en de vaatwasmachine. Dit gratis is vol
gens de Centrale Branchevereniging
Wonen (CBW) gewoon een lokkertje.
„Natuurlijk zit het in de prijs inbegre
pen",zegt woordvoerder R. Masldee.
„Dat maakt het allemaal ondoorzichtig.
Je komt daardoor niet te weten wat je
nou werkelijk voor de keuken betaalt."
Nederlanders zijn een spaarzaam
volkje. Vandaar dat 60 procent volgens
de CBW de aanschaf financiert van de
spaarrekening. Een tweede groep, 32
procent, profiteert met name van de
overwaarde van het huis door de hypo
theek te verhogen of een tweede hypo
theek te nemen. De derde groep leent
op andere manieren.
De bijgeleverde apparatuur maakt de
financiering via een hypotheek link.
„De looptijd van de hypotheek is altijd
langer dan de apparatuur meegaat-
",zegt woordvoerder Sicco Lauw van de
Consumentenbond. „Na verloop van
tijd ga je dus betalen voor iets dat je
niet meer hebt." Toch is de hypothe
caire lening volgens Lauw wel te prefe
reren. .Als je moet lenen is deze optie
waarschijnlijk de goedkoopste. De ren
te die je betaalt bij lease of een gewone
lening is hoger tot veel hoger en een
hypotheek die je gebruikt voor de ver
bouwing van je huis is deels aftrek
baar."
Ondanks de hoge prijzen en de bak
ken geld die de leveranciers verdienen
(de gemiddelde bruto winstmarge van
de keukenspeciaalzaken is 35 procent
waar ondernemers in andere sectoren
zich al in de handen wrijven bij 3 tot 10
procent) gaat veel mis bij de levering.
„Het is een klachtengevoelig verhaal",
zegt J. van Klompenburg, belast met de
juridische zaken bij de CBW. De pro
ducten passen niet, zijn er niet, de leve
rancier verplaatst op het laatste mo
ment de dag van levering of de kosten
vallen uiteindelijk veel hoger uit.
Volgens Klompenberg worden veel
fouten veroorzaakt door het werk van
de keukenleverancier. Deze verzamelt
onderdelen van veel leveranciers en
vormt die samen tot een keuken. Hier
wil nog wel eens wat mis gaan. Daarbij,
moet Klompenberg toegeven, zijn niet
alle leveranciers even klantvriendelijk
en eerlijk en letten de consumenten
niet altijd op. Daar probeert het CBW al
jaren wat aan te doen middels voor
lichting aan consument en producent
en via een keurmerk.
De kopers van badkamers en keu
kens zijn volgens Klompenberg gebaat
bij oplettendheid. Belangrijk daarbij is
de offerte. Hierop moet alles staan wat
gevraagd is en natuurlijk de prijs. Als de
offerte ondertekend is, dan is de koop
gesloten. De klant kan niet achteraf
zeggen dat hij iets niet goed gezien
heeft en dat daar vooraf niet om ge
vraagd is.
Belangrijk hierbij zijn volgens Van
Klompenburg de maten. „Neem niet
zelf de maten op en gebruik niet de
bouwtekening. Laat de keukenleveran
cier de maten opnemen en zorg ervoor
dat een afschrift bij het contract komt.
De leverancier is dan verantwoorde
lijk."
Van Klompenberg adviseert ook goed
te letten op de garantievoorwaarden.
Voor keukens en badkamers die in de
ratnsj zijn kan de garantie vervallen.
„Kijk altijd op de opdrachtbon of de
garantie nog wel volledig is. Dat moet
er op staan." Keuken- en badkamerle
veranciers die aangesloten zijn bij de
CBW, ongeveer 70 procent, kennen een
standaardgarantie van drie jaar.
KredietbankeDi<
samenwerking
ROTTERDAM PETER DE LANGE lalei
>che
De Gemeentelijke Krediheef
banken van Rotterdahiet
Den Haag, Utrecht en nhoo|
gelijk ook Amsterdam döieel
ken aan samenwerking. 1
Rotterdamse GKB-dir^y^
teur L.C A van Schaik he>
daarover onlangs de eer.yvAS)
besprekingen gevoerd. Epagi
ze maand is er overleg ttdict
sen de wethouders voor sfinj
ciale zaken van de vier gcl97J
te steden. dier
De samenwerking mcdiei
leiden tot een betere posifcit,
van de kredietbanken op gaai
geldmarkt. Door de ftuopg
van grote handelsbanken
en de activiteiten van cor
merciële kredietverstrej)|
kers is het gezamenliji
marktaandeel van de 48 gMQS
meentelijke kredietbankiplic
in Nederland teruggelopidiet
van 6 naar een kleine 3gez<
procent. ziel
Bij de GKB is de laatsraal
jaren een dalende treikori
merkbaar geweest. De oifwoi
zetcijfers dalen, de verlicon
zen stijgen. Over 1998 wejdiei
een verlies van 1,3 miljot
gulden geboekt. De hï"Ti
slaagt er niet m met h
verstrekken van rommenNEW
ele leningen voldoenities
geld te verdienen om <uitj
hoofddoelstelling, goeiten
koop lenen aan de mindlau
draagkrachtigen, koste: Kos
dekkend te kunnen uitvo nisi
ren. gaa
Nieuwe activiteiten a kor
schuldsanering, spaarrekder
ningen en verzekeringeaar
slaan wel redelijk aan, ma: der
brengen niet voldoene
geld in het laadje. Vorig ja
werd duidelijk dat een ai
dere koers moest worde EM
ingeslagen. Een onderzot ren
door organisatiebureau G lan
opers en Lybrand leverfdoi
verschillende overleving eig
scenario's op. GKB-dire de
teur Van Schaik denkt d dig
volledig fuseren een stap hoi
ver zou zijn. Hem sta on
voorlopig een samenweNe
king voor ogen waarbij c ne<
banken één centraal kaï bel
toor inrichten en daarnaa
elk het kantoor aanhoude J)
in de stad waar ze nu zij
gevestigd. Door het bundi SAt
len van activiteiten en b gis
samenvoegen van afdelii vei
gen zou een forse kostei mi
besparing bereikt kunne eei
worden. Dat hoeft niet te La
koste te gaan van arbeid kei
plaatsen. Van Schaik: he
kunt er ook voor kiezen oi An
Mijn ultieme droom? Eé zij
Gemeentelijke Kredietbar.
Nederland."
BREUKELEN GPD
Bij Universiteit Nijenrode in Breu-
kelen wordt J. Gaspersz de eerste
hoogleraar in Europa op een
leerstoel Management van Creativi
teit. Ook buiten Europa bestaan
nauwelijks universiteiten die dit
vak geven. Harvard in de VS is één
van de weinige business schools
(managersuniversiteiten) ter we
reld die hij kan noemen.
Gaspersz zou het iedere directeur
van een bedrijf of instelling wel wil
len inpeperen: „Creëer ruimte voor
nieuwe ideeën, voor creativiteit."
Maar al te vaak komt creativiteit
onder medewerkers niet tot leven
doordat managers niet tot vernieu
wen bereid zijn, zegt hij. „Ze heb
ben 'geen tijd' om nieuwe ideeën af
te wikkelen. Of ze vinden dat te
duur. Soms vinden ze ideeën zelfs
lastig."
De kersverse hoogleraar gaat het
vak twee dagen per week geven op
Nijenrode. De rest van de tijd werkt
hij bij KPMG Accountants, als di
recteur van het Center for Innovati
on and Creativity. Gaspersz is sinds
1982 aan Nijenrode verbonden.
Gaspersz meent dat een organi
satie zich alleen optimaal kan ont
wikkelen als ze de bij haar mede
werkers aanwezige creatieve denk
kracht benut bij de eigen innovatie.
Het gaat om het ontdekken van
nieuwe producten of afzetmarkten
en om een ander gebruik van reeds
aanwezige kennis of grondstoffen.
Hij geeft een voorbeeld. Coating-
producent 3M verwerkte de reflec
terende laag die was ontwikkeld
voor verkeersborden ook in een
computerbeeldscherm: de cursor
ging daardoor strak en beter zicht
baar over het werkveld. De hoogle
raar meent dat er goud in organisa
ties zit wanneer ze de ontwikkeling
van dergelijke ideeën in eigen huis
de ruimte geven.
Gaspersz gaat 'creativiteit' doce
ren aan doctoraalstudenten op Nij
enrode. Ook gaat hij cursuspro
gramma's draaien voor managers
en specifieke bedrijven. Zijn be
noeming geldt voor onbepaalde
tijd. „Dit onderwerp is géén hype",
zegt hij. „Steeds meer organisaties
komen tot het inzicht dat creativi
teit en innovatie noodzakelijk zijn."
In het onderwijs zal het vak onge
twijfeld groeien, voorspelt hij: „Bij
allerlei vakken zal creativiteit een
element worden." Hij gaat ook on
derzoek leiden in dit vakgebied.
Het ontwikkelen van creativiteit
begint, zegt Gaspersz, met het creë
ren van een goed klimaat onder
personeel voor het komen met
nieuwe ideeën (ideeënbusmanage-
ment). Tweede fase is de vergroting
van hun creatief vermogen (stimu
leren persoonlijke creativiteit). Der
de fase: registratie, uitwerking, im
plementatie en evaluatie van idee-
en (integraal creativiteitsmanage-
ment).
Met name deze laatste stap zet
ten bedrijven maar moeilijk, aldus
de hoogleraar. „Terwijl juist door
een snelle reactie op een idee en
een duidelijke afwikkeling ervan,
mensen zich uitgenodigd zullen
voelen met volgende ideeën te ko
men."
Organisaties moeten hun gang
bare werk- en denkpatronen door
breken, zegt Gaspersz. „Daarvoor is
ruimte nodig én een gevoel van
verbondenheid, kruisbestuiving,
openheid, waardering en tolerantie
voor het maken van routen. Bedrij
ven denken vaak in termen van 'dit
is onze taak. ons product, onze
klant'. Terwijl ook andere taken of
producten mogelijk zijn, en daar
door andere klanten."
Er zijn organisaties in Nederland
die, soms letterlijk, al ruimte creë
ren voor nieuwe ideeën van mede
werkers, zegt Gaspersz. Zo heeft
het bedrijf '&Samhoud' uit Utrecht
(advisering dienstverlende bedrij
ven) onder meer stiltekamers voor
medewerkers. Coatingbedrijf 3M
heeft vijftien procent 'anklooitijd'
ingesteld: medewerkers kunnen
daarin nadenken over vernieuwin
gen in eigen bedrijf. Heerema In
frastructure (bruggen, tunnels)
heeft twaalf medewerkers vrijge
maakt voor het opdoen van nieuwe
ideeën. Ze bezochten Artis, spraken
met hartchirurgen, gingen naar het
strand en analyseerden schelpen:
zo kwamen ze op nieuwe construc
tiemethodes.
Britse industrieel ontwerper produceert huishoudelijk apparaat zonder stofzak
AMSTERDAM EELCO VAN DER LINDEN
James Dyson is een aardige Brit maar begin
niet over stofzuigerzakken. Dan wordt hij
link. Twintig jaar geleden wond hij zich er
voor het eerst over op tijdens een zaterdagse
schoonmaakbeurt. Hij dacht veel na, ont
wikkelde, leurde en werd afgewezen. En nu
is het oorlog. Met het internationale stof-
zuigestablishment. Zijn wapen is een veel
kleurig groot insect. Zonder zak.
Dyson (52), industrieel ontwerper en in
genieur, opende onlangs in Amsterdam een
vestiging, die als basis zal dienen voor het
offensief in Nederland. „Ik vroeg me af
waarom ik als consument nog steeds met
een apparaat moest werken dat functioneert
zoals het in 1901 door meneer Hoover werd
uitgevonden. Dus met een stofzak, die kort
na het aanzetten verstopt raakt en de helft
van de zuigkracht van de motor wegneemt.
Bovendien vond ik een stofzuiger stinken."
Dyson voelde zich beledigd als consu
ment, maar ook als ingenieur. Zijn ingeving
kreeg Dyson in 1978 in het fabriekje waarin
hij een van zijn eerste uitvindingen, de 'ball-
barrow' produceerde, een kruiwagen die
niet kan omkiepen of in de modder wegzak
ken omdat op de plaats van het wiel een
grote bal is gemonteerd. „Er werkte een to
renhoog afzuigsysteem waarbij het super-
spel wervelen van de lucht ervoor zorgde
dat stofdeeltjes, dankzij de middelpuntvlie
dende kracht, werden gescheiden. Waarom
dit principe niet toepassen in een huishou
delijke stofzuiger?"
Vijf jaar en 5.127 prototypes later had Dy
son zijn eerste zakloze 'cycloon-stofzuiger'
klaar met continue zuigkracht. Hij ging de
boer op, klopte bij alle grote producenten
aan, maar kreeg steevast nul op het rekest.
„Er werd geluisterd en vooral heel erg veel
gekeken, maar het leverde niets op." Door
de grote sommen geld die advocaten en pa
tenten opslokten, was het faillissement im
mer dichtbij. Alleen in Japan bleek uiteinde
lijk iemand bereid de stofzuiger in licentie te
produceren. Het roze, 3.600 gulden kosten
de apparaat, werd even een statussymbool,
bezorgde Dyson de eerste van een lange
reeks van designprijzen en wat geld, waar
mee hij, in 1993, zijn eigen fabriek en re
searchcentrum kon opzetten.
En nu is Dyson in Groot-Brittannië abso
luut marktleider met 3,5 miljoen verkochte
apparaten. Van de drie stofzuigers die de
winkel verlaten is er één afkomstig uit de in
middels 1.300 werknemers tellende fabriek
bij Chippenham. In waarde uitgedrukt heeft
Industrieel ontwerper James Dyson met zijn insect. Zonder zak. foto cpd cees zorn
Dyson een marktaandeel van 52 procent. Hij „Toen ik eraan begon wist ik absoluut zeker
verkoopt over de hele wereld, maar doet dat dat dit concept echt innovatief was en een
steeds meer via eigen dochters, omdat im- revolutie teweeg kon brengen", zegt hij zon-
porteurs naar zijn zeggen niet altijd de ken- der enige arrogantie. Het was gewoon zo.
nis en de wil hebben om zijn product te Verbaasd is hij wel over de houding van de
promoten. Na Duitsland, Frankrijk, Spanje, grote stofzuigerfabrikanten, die er niet aan
Zwitserland, Australië en Japan heeft nu ook wilden. De enige uitleg die Dyson kan ge-
Nederland een Dyson-vestiging. ven, is dat ze niet de zo lucratieve verkoop
Is dit alles een zoete wraak? Dyson geniet, van stofzakken wilden opgeven. „Ze verdie-
en is vooral niet verbaasd over het succes, nen er 300 miljoen gulden per jaar mee, en
dat is niet niks."
Een telefonische rondgang langs de S
zuigerfabrikanten levert vooral op dat r
fiever niet reageert op meneer Dyson.
deden ze dat toen Dyson in een van de
nige reclamecampagnes, zonder overig
namen te noemen, de stofzak als antiq sd
risch afschilderde. „We wilden alleen rr m
uitleggen waarom onze technologie b: m
is", zegt hij, maar in Frankrijk en Be h<
stapten Electrolux, Philips, Miele en nog ei
aantal naar de rechter. En ze kregen gé di
Dyson mag zelfs het woord zak niet rr vc
gebruiken. Hij is vrolijk in beroep gegaan sc
constateert voldaan dat „ze schijnbaar v«
benauwd zijn. Multinationals trekken i til
snel samen ten strijde en zeker niet tej zi
een klein fabriekje". ni
Dyson geniet van zijn rol van David die di
gen Goliath vecht. Een dikke biografie er
van andere publicaties vertellen zijn ver!
en dienen tegelijkertijd als aanmoediging j
advies richting de kleintjes. Zijn strijd te
de dure patenten, waarvoor hij onder n w
naar het Europees Hof voor de rechten B
de mens is gestapt, moet ook in dat 1 zi
worden bezien. Hij wil ruimte voor n
nieuwe vorm van ondernemen, waarbij 6'
accent ligt op het zoeken naar hoogwaa n
ge technologie voor de consument en d
op het zoveel mogélijk winst maken met B
bestaand idee, conform de wensen van k
aandeelhouders. v
Dyson is, wijs geworden door zijn erva w
gen in het verleden, de enige aandeelh b
der. Een beursgang zou hij alleen overwe o
als zijn bedrijf zou worden erkend als
high tech-bedrijf dat, zoals nu het geval
twintig procent van zijn begroting voor—
search mag reserveren. „Van ons persoi
is een op de vier ingenieur of een an
soort wetenschapper en elke dag bezig i
het verbeteren van de technologie en
design. Dat is geweldig stimulerend, rr
ook de formule voor de 21ste eeuw. Alli
door een kennisfabriek te zijn kun je o
curreren met Korea."
De relatief hoge prijs van zijn producri
vanaf 699 gulden - is volgens Dyson goed
rechtvaardig. Hij bestrijdt dat zijn fill
duurder zijn dan die van de gewone stofi
gers en vaker verwisseld moeten word
„Het is gewoon niet waar, maar hoe krijj
dat uitgelegd? We pleiten al lang voor
echt vergelijkend warenonderzoek waa
de stofzuigers langdurig getest worden,
als met wasmachines. Maar dat wordt tot
tegengehouden. We vechten inderdaad
gen een soort internationale maffia."
