Theo uit de schaduw van Vincent
tg
Rudi Fuchs even terug
in Van Abbemuseum
rachtenconcert
J de Zijlpoort
Cultuur Kunst
Raggende Manne op veertiende Stomppop
Europa zingt in Leiderdorp
Hartmut Haenchen niet
naar Opera van Leipzig
IERDAG 1 JULI 1999
h rijsdam, 071-5356444. plv chef annet van aarsen 071-5356443
rquez blijft in ziekenhuis
;a» Gabriel Garcia Marquez (72), een van de bekendste le-
Latijns-Amerikaanse schrijvers, blijft voorlopig in het zie-
is. De toestand van de winnaar van de Nobelprijs is on-
ijk. Het ziekenhuis mag daarover geen mededelingen
Marquez is een week geleden opgenomen. Het afgelopen
;inde wilden artsen alleen kwijt dat de schrijver leed aan
tting. Marquez won in 1982 de Nobelprijs voor de Litera-
'oor zijn werk, waarin hij het realistische en het fantasti-
ombineert. Een van zijn bekendste werken is Honderd
nzaamheid.
lase-producent Carr overleden
geles De Amerikaanse producer Allan Carr is dinsdag op
e leeftijd overleden aan de gevolgen van kanker. Dat
Ie de filmmaatschappij Paramount gisteren bekend. Carr
Jerf roem als producent van de filmhit Grease en van de
■way-musical Le Cage aux Folies. De flamboyante Carr
Tehalve producent ook de persoonlijk manager van sterren
Iter Sellers, Tony Curtis, Paul Anka, Petula Clark en Peggy
be gezette Amerikaan was in Hollywood graag gezien. Het
bk in vooral de VS kent Carr ook van zijn pogingen om af
jen door zijn kaken met ijzerdraad vast te zetten.
OpeningstentoonstelUng vernieuwde Van Gogh-museum
De weduwe van Theo van Gogh, Jo van Gogh-Bonger,
liet het lichaam van haar man in 1914 overbrengen naar
Auvers-sur-Oise, waar hij naast Vincent onder een iden
tieke steen werd herbegraven. De legendevorming over
de dienstbare broer in de schaduw van de geniale schil
der was toen al in volle gang en Jo schreef dat ze de her
innering aan Theo als individu met deze daad voorgoed
prijs gaf. Het zou haar vast plezieren dat op de opening
stentoonstelling van het vernieuwde Van Gogh Museum
haar man nu in het licht van de schijnwerpers staat.
mlcees van hoore
tegenheid van de restau-
an de Leidse Zijlpoort en
^^uistering van het nieuwe
^^rant aldaar is er op zon-
—-juli van 15.00-17.00 uur
oot grachtenconcert met
idse trio The Quiet Ame-
- I Rob Delfos, Martijn van
I Anton Drukker spelen
middag composities van
I d 'The Quiet American',
!ste productie van Mini-
5 ikain Damage Records
i. Het trio brengt num-
jie zich laten omschrijven
in mengeling van Tom
en Harry Coninck. Daar-
speelt de formatie com-
!s van The Tower of Po-
,i Eddie Harris. Het con-
/ordt georganiseerd door
I mnü Productions en is
■|oegankelijk.
II piale aandacht wordt
'The Quiet American',
fuld met enkele andere
i, besteed aan de Zuid-
anse componist Dollar
Zijn muziek is een pitti-
:ktail van stijlen, met in-
jn van Duke Ellington,
iiious Monk, Cecil Taylor
uziek uit het Caraïbisch
n Naast muziek van
L zelf spelen Rob Delfos,
t\Drukker en Erwin Hoor-
pimanifestatie
k der Lubbe in
Lakenhal
cees van hoore
weg (bekend van The Houdi-
ni's) als hommage aan hun
Zuid-Afrikaanse collega enkele
eigen composities.
Willem Kiewiet de longe van
Pasadena Productions: „We ho
pen dat het zondag lekker weer
wordt. De muzikanten spelen
op een bóót die voor de Zijl
poort komt te liggen. Zo krijgt
Leiden een beetje zijn eigen
Prinsengracht-concert. We wil
len meer van dit soort grach
tenconcerten geven, maar de
subsidie is nog een probleem.
Dit concert lijkt mij erg leuk te
worden. Het is ook een injectie
voor dat vernieuwde gebied
rond de Zijlpoort."
Het concert wordt gespon
sord door Heineken, Theehuis
de Leidse Hout en de gemeente
Leiden. Bernard Stöxen van
Theehuis de Leidse Hout: „We
willen hier een jaarlijks terugke
rend evenement van maken.
Volgend jaar is het concert in
het Rapenburg. Je moet dit zien
als het geven van tegengas aan
de popmuziek. We willen niet
alleen maar dat genre, maar
een mengeling van pop, klas
siek en jazz. Het is geen nieuw
idee. In Amsterdam doen ze het
al jaren in de gracht. Wij dach
ten bij onszelf: is het water van
Leiden soms minder? Nou
dan."
amsterdam fran^oise ledeboer
De expositie biedt genoeg
moois om opgewekt over te
zijn. In de nieuwe vleugel van
de Japanse architect Kisho Ku-
rokawa hangen in goud-vergul
de krullijsten tientallen van de
rond 1000 schilderijen van 300
verschillende kunstenaars die
Theo in zijn Parijse tijd heeft
verhandeld. Hij was er tussen
1881 en 1890 filiaalhouder van
de vestiging van Boussod, Vala-
don Cie (tot 1884 Goupil
Cie) aan de Boulevard Mont-
martre.
Na de zelfmoord van zijn vier
jaar jongere broer in juli 1890,
had Theo nog maar een half
jaar te leven. Chris Stolwijk ver
telt in zijn biografische schets
in de catalogus hoe zijn ziekte
proces de laatste maanden ver
liep. Op 4 oktober, de verjaar
dag van Jo, gaf Theo blijk van
extreme overspanning. Vijf da
gen later stortte hij lichamelijk
en geestelijk voorgoed in: hij
had verlammingsverschijnselen
en was volledig buiten zinnen.
De diagnose in de kliniek van
dr. Blanche in Passy was onver
biddelijk: Theo leed aan de
mentia paralytica, een termi
naal stadium van syfilis.
Roos
Na overleg met de schrijver/arts
Frederik van Eeden werd de
zieke in november opgenomen
in de Willem Arntz-ldiniek in
Utrecht. Daar overleed hij op 25
januari 1891, toch nog onver
wacht en onder niet opgehel
derde omstandigheden, op 33-
jarige leeftijd. Drie dagen later
volgde de begrafenis op de Al
gemene Begraafplaats in
Utrecht. Jo bleef achter met
hun zoon Vincent. Ze schreef
op 28 januari 1892 in haar dag
boek: „Op zijn sterfdag heb ik 't
plekje opgezocht waar hij rust -
een zonnestraal viel op de ro
zen die ik er had neergelegd,
net zoo'n roos als die ik van
hem kreeg toen we één dag ge
trouwd waren."
Stolwijk sluit zijn biografische
schets af met de constatering
dat de roos, waarmee ook zijn
ouders ooit Theo's doopkleed
hadden gesierd, tot een sym
bool van zijn leven was gewor
den: een kortstondig bloeiende
bloem, met doornen. De toon
zetting van deze conclusie is
een tikje pathetisch maar dat is
hem gezien Theo's vreselijke
ziekte en vroege dood vergeven.
Vooruitstrevend
John Rewald had in een eerste
studie naar Theo's handelsacti
viteiten in 1973 vastgesteld dat
deze zijn tijd vooruit was op
grond van alleen een onderzoek
onder impressionisten. Hij zou
zich tegen de zin van zijn supe
rieuren vooral hebben inge
spannen voor de handel in wer
ken van vooruitstrevende, nog
nauwelijks gewaardeerde kun
stenaars. Uit onderzoek naar de
verkoopboeken van de kunst
handel waarin 'alle transacties
werden genoteerd', is nu ko
men vast te staan dat Theo zich
juist altijd loyaal aan de koers
van zijn bazen heeft gehouden.
Richard Thomson, met Stol
wijk verantwoordelijk voor de
catalogus bij de tentoonstelling
in het Van Gogh Museum, laat
daar in zijn bijdrage geen mis
verstand over bestaan: „Hij
concentreerde zijn activiteiten
pas op de impressionistische
markt in het midden van 1887,
toen Boussod Valadon uit be
leidsmatig oogpunt een andere
Theo van Gogh, de dienstbare broer in de schaduw van de geniale schilder.
koers gingen varen." De mythe
van Theo's heroïsche onafhan
kelijkheid kan niet langer staan
de worden gehouden, maar dat oprecht van een grote verschei-
doet aan Thomsons positieve denheid aan kunst, had visie en
eindoordeel niet af. Theo hield genoot het vertrouwen van
kunstenaars die wisten dat ze
met een integer zakenman van
doen hadden.
Topwerken
Al hield Theo zich ook niet ac
tief bezig met avantgardistische
'nieuwe' kunstenaars als de
neo-impressionist Seurat, de
verscheidenheid op deze expo
sitie is opvallend. Er hangen
onder meer topwerken van De-
gas (zijn 'Vrouw bij een vaas
met bloemen'), Monet ('De
kerk te Vétheuil'), Renoir
('Lunch in Restaurant Fournai-
se') en Gauguin ('Naakte Bre
tonse jongen Gauguin was de
enige 'gevaarlijke' kunstenaar
waarin Theo wel handelde.
Kenmerkend voor zijn degelijke
aanpak kocht hij een werk niet,
maar exposeerde het wel in zijn
filiaal in de hoop dat het werd
gekocht. Bovendien verzamelde
hij zelf en werken van onder
meer Toulouse-Lautrec, Ber
nard en Gauguin op deze expo
sitie getuigen van zijn uitgele
zen smaak.
Al rond de eeuwwisseling be
perkte de lof voor Theo zich tot
zijn rol als onbaatzuchtige, on
voorwaardelijke steun van zijn
broer. Zuster Lies droeg daar in
1910 het hare toe bij door in
haar herinneringen te schrijven
over zijn intense liefde voor
Vincent 'met elke ademhaling,
met eiken harteklop, met iedere
gedachte'. Just Havelaar schreef
in 1929: „Men kan ze niet meer
scheiden, die twee: den vereen
zaamden, verwaarloosden
schilder en den wei-verzorgden
kunsthandelaar." Scheiden kan
inderdaad niet meer, maar deze
'solo'-expositie over Theo is
meer dan een eeuw na zijn
dood een hoognodige daad van
rechtvaardigheid.
De expositie Theo van Gogh
(1857-1891). Kunsthandelaar,
verzamelaar en broer van Vin
cent' in het Van Gogh Museum
(Paulus Potterstraat 7, Am
sterdam) duurt tot en met 5
september. De openingstijden
zijn dagelijks van 10.00 tot
18.00 uur. De catalogus (Uit
geverij Waanders) kost 55 gul
den.
stompwuk josé van santen
vine van activeiten rond-
arinus van der Lubbe, de
metselaar die in 1934
onthoofd wegens brand-
ng in de Duitse Rijksdag,
op 26 september id het
ijk Museum De Lakenhal
Dten met de manifestatie
inheid, schoonheid, wat
'as.' Ter gelegenheid daar-
er een kistje worden ge
meerd met daarin teksten
rmando, Jaap Harten, Si-
Vestdijk, Jef Last, Carl
nan, Martin Schouten en
Dalstra; tekstfragmenten
Hlertolt Brecht en Lion
Jtwanger; de onlangs ont-
iWflTatort-foto's; een analyse
f an der Lubbe's medever-
p Dimitrov; een essay van
litse filosoof Peter Sloter-
- en reproductie van Luce-
schilderij 'Na de brand'
kele cartoons uit de tijd
t proces. De manifestatie
Lakenhal wordt georgani-
door de Stichting 'Een
tor Marinus van der Lub-
kistje, dat is ontworpen
Éde kunstenaars Wilhelm
en Willem Morelis, meet
20 bij 10cm en is afgedekt
lard glas en kan aan de
worden bevestigd. Het
gemaakt in een oplage
DO genummerde exempla-
h is te koop voor 300 gul-
Met de opbrengst van dit
[werk wordt de derde ge
lteen voor Van der Lubbe
jrlijn bekostigd. Het kun-
arduo Sluik/Kurpershoek
J-lte eerder gedenkstenen in
n en Leipzig. Het hele
la) pt is genoemd naar de eer-
ersregel van Willem Els-
an. s gedicht over Marinus
jer Lubbe. Dat gedicht be-
net de regel: 'Jongen, met
akel hoofd'.
t Walenkamp van de
:ing 'Een graf voor Mari-
;zelfjan der Lubbe': „We wil-
(re(f)och nog iets bijzonders
hem doen. Vandaar dit
Je kunt het symbolisch
alsof Van der Lubbe, ver
e begraafplaats in Leipzig,
N ook nog een onderkomen
0 tijgt."
onderhandelingen met
De grote feesttent is vandaag gearriveerd
bij het voetbalveld aan de Stompwijkse
Meerlaan. Het gevaarte is de aankondiging
voor alweer de veertiende editie van
Stomppop, die morgenavond om een uur
of negen losbarst. Dit jaarlijkse popfesti
val, georganiseerd door de stichting
Asafoetida, pakt dit keer uit met bekende
namen als Guus Meeuwis en de Raggende
Manne.
Morgenavond opent het uitverkochte
festival met de Zoeterwoudse band Dr.
Pepper. Dat Jeroen de Gier, bestuurslid
van Asafoetida èn programmeur, voor een
relatief jonge regionale band kiest, heeft te
maken met geld, maar ook met weldoene-
rij. „Ik vind dat beginnende bands een
kans moeten krijgen zich te laten zien. Dat
ze later kunnen zeggen dat ze met bepaal
de grote bands hebben gespeeld."
Misschien kan de Zoeterwoudse band
meeliften op het succes van de tweede
band, Billy the Kid. Deze Haagse rockband
staat op het punt de hitparades te bestij
gen met hun nummer 'Loser'. Volgens
collega-bestuurslid Jeroen van der Geest
van Asafoetida heeft het Stomppopbe-
stuur een neus voor bands die op het punt
van doorbreken staan. „We hebben dat al
eerder met Anouk, Angela the Rude en
'Van Dik Hout gehad."
Voor morgen staan verder de wilde roc
kers van de Raggende Manne en Guus
Meeuwis Vagant op het menu. De laat
ste is wel een 'beetje commercieel' voor
Stomppop, maar de jongeren willen voor
elk wat wils bieden. Toch verwacht De
Gier niet veel van de band: „Effe binnen,
effe spelen, effe geld ophalen, en dan weer
weg." Zaterdag is een rustdag, voor kinde
ren is er een sprookjesmiddag in de feest
tent. Zondagmiddag is de afsluiter met dit
jaar de Band zonder Banaan. Zoals de
naam al doet vennoeden: gekker dan gek.
En dus uitstekend geschikt voor Stomp-
wijk.
Vijf dagen lang is een groep jonge vrij
willigers in touw. Zij bouwen een podium,
verkopen consumptiebonnen, tappen bier
en vegen bekertjes. Dat vergt een sterke
teamgeest. „De band die wij onderling
met de jongens hebben is heel speciaal",
vertelt bestuurslid Jeroen de Gier van de
organiserende stichting Asafoetida. „We
zorgen ervoor dat mensen zich kunnen
vermaken, maar hebben er zelf ook veel
plezier aan. Omdat er geen baas is en nie
mand meer is dan de ander, blijft die goe
de sfeer aanwezig. Er is ruimte voor dolle
tjes." Wat hij daar nu precies mee bedoelt,
wordt niet duidelijk, maar iedereen schijnt
met een lachend gezicht rond te lopen.
Zelfs bij het opruimen.
eindhoven anp
Rudi Fuchs is even terug in het Van Abbemuse
um in Eindhoven. Hij was daar directeur van
1975 tot 1987. De komende maanden is er een
tentoonstelling te zien die hij samenstelde uit de
destijds door hem aangekochte werken. De hui
dige directeur, Jan Debbaut, ging hem voor. Na
hem volgen nog de twee andere naoorlogse di
recteuren, Jean Leering en Edy de Wilde. Dat ge
beurt allemaal onder de noemer De Verzameling.
Weer even bezig zijn in het Van Abbemuseum
was leuk, zegt de huidige directeur van het Stede
lijk Museum in Amsterdam, maar het had ook
iets raars. „Het was net alsof ik een in huis kwam
waar ik jaren niet was geweest."
De door hem aangekochte werken hebben
veelal ook een ander karakter gekregen, ontdekte
Fuchs. „Destijds waren het vaak controversiële
stukken. Nu zijn het klassieke werken." Fuchs
dacht dat het samenstellen van de tentoonstel
ling een fluitje van een cent zou zijn. Dat viel te
gen, erkent hij nu.
Zijn aankoopbeleid sloot destijds aan bij de
eerdere aankopen van De Wilde en Leering. Zijn
directe voorganger had zich vooral gericht op de
zogeheten Minimal Art. De belangstelling van
Fuchs ging nadrukkelijk uit naar de conceptuele
kunst. „Dat sloot op elkaar aan, net als dakpan
nen die over elkaar heen schuiven. Voor de hui
dige tentoonstelling heb ik alleen mogen putten
uit mijn eigen aankopen. Dat maakte het een
stuk moeilijker."
De belangstelling van Fuchs ging in zijn Eind-
hovense periode vooral uit naar artistieke ver
nieuwers van zijn eigen, jonge generatie. Het Van
Abbe was er volgens hem in de eerste plaats om
het publiek te confronteren met moderne, he
dendaagse kunst met de bedoeling een discussie
op gang te brengen over culturele veranderingen.
Fuchs haalde destijds werken van nieuwe kun
stenaars naar zijn museum, zoals Kosuth, Weiner
en Buren. De collectie Minimal Art breidde hij uit
met werken van Judd, LeWitt en Andre. In tegen
stelling tot zijn voorganger Leering die zich voor
al richtte op Amerika, verlegde Fuchs het blikveld
naar Europa met onder meer de neo-expressio-
nistische Duitse schilderkunst van Kiefer, Bas-
elitz en Immendorff. Gelijktijdig besteedde hij
aandacht aan de ontwikkelingen in Nederland.
Werken van al die kunstenaars zijn terug te
vinden in de tentoonstelling die hij nu voor De
Verzameling samenstelde. „Het probleem daarbij
was niet de keuze op zich", zegt hij. „Het pro
bleem was vooral hoe ik met de tien beschikbare
zalen moest omspringen, hoe ik de tentoonstel
ling zo aantrekkelijk mogelijk kon maken voor
het publiek."
De tentoonstelling is tot en met 22 augustus te
zien in het oorspronkelijke gebouw van het Van
Abbemuseum. Dat is geruime tijd geleden geslo
ten in afwachting van een verbouwing naar een
ontwerp van Abel Cohen. Speciaal voor De Ver
zameling is het tijdelijk weer in gebruik geno
men.
steen nabij de Rijksdag
0| pen de laatste tijd overi
jl wat soepeler. Het is de be
ga hg dat de steen in septem-
■n de Berlijnse Tiergarten
t geplaatst."
leiderdorp Bedoeld als opwarmertje bracht een internationaal gezelschap van koorzangers en -zangeressen gistermiddag internationale
volksliedjes ten gehore in de Leiderdorpse Winkelhof. Onder het motto 'Europa zingt aan de Rijn' is Leiderdorp deze week gastgemeente voor
vijftien koren uit Duitsland, Hongarije, Polen, Slowakije, Zweden en Nederland. Het optreden in de Winkelhof was een startschot voor de der
de Internationale Korenontmoeting. Bij elkaar geven de koren onder leiding van dertien dirigenten, tien concerten op negen concertlocaties in
vijf talen en een handvol dialecten. Een aaneenschakeling van wereldrecords. Hoogtepunt van de korenontmoeting wordt een Galaconcert
aanstaande zaterdag in de Hooglandse Kerk in Leiden waarbij ruim vijfhonderd zangers en zangeressen begeleid door een vijftig man tellend
orkest een galaconcert verzorgen met stukken uit musicals en opera's. De Internationale Korenontmoeting duurt nog tot zondag.
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
leipzig dpa/anp
Hartmut Haenchen wordt toch
niet de nieuwe chefdirigent van
de Opera van Leipzig. De
knoop is doorgehakt. Haen
chen zou volgend seizoen aan
treden als 'Generalmusikdirek-
tor', wat neerkomt op een chef
dirigentschap met extra be
voegdheden. De in Dresden ge
boren musicus was al rond met
het gezelschap en had zelfs al
een contract getekend, maar de
transfer is toch nog vastgelo
pen.
Dat komt doordat intendant
Udo Zimmermann, die Haen
chen tot het seizoen 2005/2006
had vastgelegd, afgelopen mei
bekendmaakte in 2001 op te
stappen. Het bestuur van de
Opera vindt het niet opportuun
om Zimmermanns opvolger,
naar wie nu met prioriteit
wordt gezocht, op te zadelen
met een contract dat nog zo
lang loopt.
Haenchen stelde op zijn
beurt een ultimatum waarin hij
bekrachtiging van de vijfjaars
termijn eiste. Een compromis
voorstel van het bestuur - een
driejarig contract met een optie
op verlenging met nog eens
twee jaar - wees hij van de
hand.
Haenchen is nog tot juni
chefdirigent van de Nederland
se Opera, dat op het Holland
Festival schitterde met een
complete opvoering van Wag
ners Der Ring des Nibelungen.
Zijn opvolger in Amsterdam is
Edo de Waart. Haenchen had
voor de komende seizoenen al
allerlei afspraken voor gastdiri-
gentschappen bij de Neder
landse Opera gemaakt.
De 53-jarige Haenchen zou
bij tal van operagezelschappen
in de gunst staan. Hij kan kie
zen uit meerdere aanbiedingen,
onder andere uit de VS.
Hollywood in
Hooglanden
edinburgh anp
Schotland krijgt een eigen
filmstudiocomplex dat moet
concurreren met de Ierse Ar-
dmore Studios, wat Engelse
rivalen en als laatste maar
niet als minste: het echte
Hollywood in Califomië. Het
Hollywood van de Hooglan
den komt volgens het con
sortium dat de studio's wil
neerzetten, in Auchterarder,
bijna 50 kilometer ten
noordwesten van Edinburgh.
Auchterarder heeft weinig
gemeen met de subtropische
zwoelheid van de Zuid-Cali-
fomische kust. Het staat be
kend om zijn strenge calvi
nisme en doorwrochte wijze
om de zonde te mijden, zo
meldde het Britse blad The
Independent gisteren. Ook
Sony Amusement wil samen
met de Schotse acteur Sean
Connery studio's in Edin
burgh bouwen.
