Geen wedstrijd, maar een ontmoeting
Eerste wereldwijde overzicht
stillevens vol hoogtepunten
Cultuur Kunst
I Restauratie rituele kleden Synagoge
I Eenmalig concert The Supremes
Festival American Adventures
met fors aantal hoogtepunten
Mauritshuis koopt
'Britse' Rembrandt
JONDERDAC 24 JUNI IfeSSneester
vj rijsdam, 071 -535644*1, plv chef annet van aarsen 071-5356443
Bob Rigter op voor ECI-prijs
leiden De Noordwijkse schrijver en jazz musicus Bob Rigter is
met zijn laatste roman 'Langarm' genomineerd voor de 'ECI-
prijs voor schrijvers van 2001', een tweejaarlijkse prijs om lite
rair talent in Nederland en Vlaanderen te steunen. Rigter ont
vangt voor de nominatie een bedrag van 5000 gulden. In totaal
worden acht schrijvers genomineerd voor de ECI-prijs. De win
naar ontvangt in februari van het jaar 2001 35.000 gulden. De
jury bestaat uit onder anderen Ed van Thijn, Monika van Pae-
mel, Monon Uphoff, Nicolaas Matsier en Maarten 't Hart.
I leiden De Joodse Gemeente Leiden kan dit najaar twee rituele
I kleden, de zogeheten parochot, uit de Leidse Synagoge laten
I restaureren, dankzij een schenking van het VSB-Fonds Den
I Haag en omstreken van 2350 gulden. De joodse doeken zijn al
I eerder opgeknapt maar door het regelmatige gebruik van deze
I kwetsbare rituele kleden is opnieuw herstel noodzakelijk. De
I kleden uit Hoorn (1880) en uit Leiden (1899) worden door de
I Stichting Werkplaats tot Herstel van Antiek Textiel in Haarlem
I gerestaureerd.
i hengelo The Supremes komen in bijna originele samenstelling
I voor een eenmalig concert naar Nederland. Het damestrio
I treedt op 21 augustus op in Hengelo, met begeleiding van het
I orkest The Swinging Soul Machine. The Supremes schreven,
I destijds met zangeres Diana Ross, geschiedenis met wereldhits
I als 'Where did our love go', 'Baby love' en 'Stop, in the name of
I love'.
Rattle naar Berliner Philharmoniker
H Berlijn/wenen Sir Simon Rattle wordt de nieuwe chef-dirigent
U van de Berliner Philharmoniker. De 112 leden van het vermaar-
de orkest kozen de 44-jarige Brit gisteren als opvolger van Clau-
I dio Abbado, die heeft aangekondigd het orkest in september
I 2002 te zullen verlaten. Rattle is nu nog dirigent van het City of
I Birmingham Symphony Orchestra.
Sculptuur ter ere van Bert Haanstra
goor» Keivin en Ingmar Haanstra onthulden gistermiddag in
Goor de sculptuur 'Alleman', ter nagedachtenis aan hun opa
Bert (1916-1997). De filmer groeide op in het Twentse stadje en
woonde er tot zijn achttiende. Beeldend kunstenaar Nicolas
Dings leverde Goor een sculptuur, dat bestaat uit een bijna
zwevende blauwe tafel (symbool voor het water in Haanstra's
films), een gestileerde spiegel, een trap/projector en twee mas
kers met een lach en een traan, verwijzend naar ogen en lenzen;
spiegels van de ziel. In het kunstwerk is een statement verwerkt:
'Film is kijken naar mensen die kijken'.
Internationale Koren Ontmoeting in Leiderdorp: Europa zingt a/d Rijn
Een koor uit Slowakije, een kantorij uit Dresden, een
Hongaars ensemble, een Düsseldorfs mannenkoor en
Zweedse koorleden die Abba zingen. Maar ook fragmen
ten uit 'The Phantom of the Opera', Slowaakse volksmu
ziek, Mozart en 'West Side Story' staan op het program
ma. Ruim vijfhonderd koorleden en musici houden huis
van 29 juni tot 4 juli in Leiderdorp. Dertien koren op één
podium.
leiden silvan schoonhoven Di
rigent Jos Schohaus is de be
denker van de Internationale
Koren Ontmoeting. „We noe
men het liever geen festival.
Want het woord festival roept
in de koorwereld al snel het
beeld op van een wedstrijd met
een jury. Dat is het niet, het is
echt een ontmoeting. We vin
den het gewoon leuk dat die
buitenlanders bij ons thuis ko
men logeren. Het is groots op
gezet, maar we moeten dan ook
vijfhonderd man bezighou
den."
Schohaus is zelf dirigent van
vier koren, die allemaal van de
partij zijn. Door gezondheids
problemen dreigde hij aanvan
kelijk de Korenontmoeting van
dit jaar te moeten afblazen,
maar anderen namen de orga
nisatie over. Schohaus is inmid
dels weer voldoende hersteld
en zijn oratorium van tachtig
man, zijn jongerenkoor, zijn ka
merkoor en de kinderen van De
Rijnzangertjes doen op volle
kracht mee. Schohaus: „Het
lijkt elke keer weer grootschali
ger te worden, maar we willen
het wel in de hand houden. Met
450 zangers en nog tientallen
orkesüeden zitten we wel aan
het maximum."
Het logo 'Europa zingt a/d
Rijn' draagt het symbool van de
Europese munt in zich. Is de
Korenontmoeting misschien
een idealistisch statement?
Schohaus: „De Europese ge
dachte zit er wel in, maar we
overdrijven het niet. De belang
rijkste gedachte is dat iedereen
in de muziek dezelfde taal
spreekt. Voor alle deelnemers is
er een boekje met een woor
denlijst zodat iedereen weet
wat 'vierkwartsmaat' in het
Hongaars is en 'waar de WC is'.
Maar afgezien daarvan heb je
geen tolken nodig, dat is het
mooie van muziek. Op zes
plaatsen in Europa, van Honga
rije tot Zweden, wordt de mu
ziek die we hebben uitgezocht
op dit moment gerepeteerd, zo
dat we straks met z'n allen op
één podium kunnen staan."
„Tijdens een concert dat mijn
koor in Slowakije gaf kwamen
we een Italiaans koor tegen dat
we nog kenden van een vorig
festival in Nederland. Zo kom je
elkaar elke keer weer tegen. Dat
is toch prachtig? Een Europese
gedachte dus, maar er is geen
Dirigent Schohaus: „We moeten vijfhonderdman bezighouden."
sprake van dat onze koren uit
volle borst Alle Menschen wer
den Briidergaan zingen."
De gasten, die bij de Neder
landers logeren, krijgen een
multiculturele avond voorge
schoteld om hen met de Neder
landse cultuur te laten kennis
maken. „En dan bedoel ik niet
de kaas en tulpen, maar juist de
diversiteit die kenmerkend is
voor Nederland. Zoals Indiase
dansen, ontzettend leuk om te
zien. En van ons had contact
met ern groep Ghanezen uit
Amsteriam die al jaren een
koor hidden. We bieden dit on
ze gasen aan, maar ook aan
onszeL want Nederlanders we
ten zef vaak niets van deze cul
turen.'
Op voensdag 30 juni begint
de Koenontmoeting rond het
middaguur in de Winkelhof in
foto henk bouwman
Leiderdorp met een Sing-in.
„Bedoeling is dat het publiek
meezingt. Canon zingen en dan
maar kijken of je er mensen
met een boodschappentasje
tussen kan krijgen."
Twee zomeravondconcerten
besluiten de dag in Leiderdorp
en Zoeterwoude-Rijndijk. Ook
op vrijdag kan iedereen mee
doen in de Winkelhof en zijn er
zomeravondconcerten in Lei
derdorp. Een groot galaconcert
in de Hooglandse Kerk sluit de
Korenontmoeting af. Voor de
pauze geven de internationale
koren een staaltje van hun
volksmuziek. Na de pauze staan
hoogtepunten uit de opera- en
musicalwereld op het program
ma. „Dat wordt prachtig. Een
spetterstuk aan het einde, het
Triomfkoor uit de Aïda, met
veel schetterende trompetten."
Programma
Woensdag 30 juni rond het
middaguur: Sing-in Winkelhof
Leiderdorp; 15.30 uur: De
Rijnzangertjes en De Robbe
doezen, Scheppingskerk Lei
derdorp; 19.00 uur zomer
avondconcert, jongerenkoor
JKL - Canto Grazioso (Polen) -
Belcanto/Delfts jeugdkoor in
de Dorpskerk Leiderdorp;
21.00 uur: Pur sang - Kantorij
Dresden/Volksliederchor
Reick (Did.) - Excelsior in de
Meerburgkerk in Zoeterwou
de-Rijndijk. Alles gratis toe
gankelijk.
Vrijdag 2 juli, Sing-in in de
Winkelhof; 19.00 uur: Rhein-
bahn (Did.) - Singing Devotion
- Ars Nova (Hongarije) in de
Dorpskerk Leiderdorp. 21.00
uur: Hid (Slowakije) - Veree
rt igde Zangers - Sam Klang
(Zweden) in de Scheppings
kerk Leiderdorp. Alles gratis
toegankelijk.
Zaterdag 3 juli. 20.00 uur: Ga
laconcert in de Hooglandse
Kerk. Toegang 20 gulden.
D66 twijfelt
aan vestiging
Beeldinstituut
in Rotterdam
den haag/zoetermeer
De Tweede-Kamerfractie van
D66 vindt dat staatssecretaris
Van der Ploeg (cultuur) zijn
keuze voor Rotterdam als vesti
gingsplaats voor het Instituut
Beeldcultuur te mager heeft on
derbouwd. Volgens de fractie is
Amsterdam ook nog niet hele
maal uitgeschakeld als mogelij-
H ke vestigingsplaats. „Het is in
de ogen van D66 Opvallend dat
I de staatssecretaris geen defini
tief standpunt inneemt, maar
een werkgroep instelt die voor 1
oktober nader gerapporteerd
moeten hebben", zegt Kamer
lid Dittrich.
Maar er is volgens zijn
woordvoerder duidelijk voor
Rotterdam gekozen en daarvan
zal slechts worden afgeweken
als de werkgroep een onvol
doende plan op tafel legt en de
stad zelf geen verdere financiële
verplichtingen zou willen aan
gaan. Rotterdam heeft al laten
weten zo'n 16 mjljoen gulden te
willen bijdragen. Vier van de
vijf instellingen die deel uitma
ken van het nieuwe instituut
zijn al in Rotterdam gevestigd:
het Nederlands Foto Instituut,
het Nederlands Foto Archief,
het Nederlands Restauratieate
lier en het 'multimedialabora-
torium' V2. Het Filmmuseum
zou van Amsterdam naar Rot
terdam moeten verhuizen.
Boeket in een glas van Ambrosius Bosschaert uit 1606, te zien op de expositie 'Het Nederlandse Stilleven
1550-1720' in het Rijksmuseum. foto cpd
amsterdam fran^oise ledeboer
De kwaliteit van de Nederlandse stilleveis
die werden gemaakt tussen 1550 en 1720
was verbluffend hoog, daarna is het geire
om nooit achterhaalde redenen zijn uniete
niveau kwijt geraakt. Kunsthistorici moetm
het daarom laten bij de verzuchting dat le
schilders de magische sleutel van hun tech
nische vaardigheden kennelijk kwijt rade
ten. In het Rijksmuseum is deze zoner
voor het eerst een wereldwijd verzamdd
overzicht van hoogtepunten uit deze ai-
derhalve eeuw te zien.
Stillevens genoten in de tijd van ontstaan
een ongekende populariteit en er moefen
er tienduizenden zijn gemaakt. De mooiite
voorbeelden hangen in gerenommeerde
buitenlandse musea, maar ook het Rijks
museum zelf beschikt nog over een imjo-
sante voorraad. Daarnaast waren ze en
geliefd verzamelobject van vermogerde
particulieren. In samenwerking met The
Cleveland Museum of Art in het Amei-
kaanse Ohio zijn zeventig topwerken n;ar
Amsterdam gehaald. De lijst bruikleenje-
vers telt in totaal 62 musea en particule-
ren. Dat aantal alleen al is illustratief vcor
de onverminderd grote populariteit van dit
segment van de Nederlandse schilderkuist
in de Gouden Eeuw.
Wie de tentoonstelling bekijkt zal zich
met samenstellers Alan Chong en Wouer
Kloek verbazen dat de meeste kunstenairs
bij het grote publiek geen algemene le-
kendheid genieten. Rembrandt, Frans Hils
of Jan Steen kent iedereen, maar bij het do
ren van de namen van Cornelius Gjs-
brechts, Willem van Aelst, Simon Verest,
Hubert van Ravesteyn of Adriaen Coote
zullen maar weinigen zich een voorsteling
van hun werken kunnen maken. Dat is tes
te curieuzer omdat de stillevenschilders het
uitzonderlijke vakmanschap van hun be
roemde collega's moeiteloos evenaarden.
De kiem van de Nederlandse stilleventra
ditie werd gelegd door Pieter Aertsen. Zijn
"Vleeskraam bij een herberg, met Maria die
aalmoezen uitdeelt' kwam voor deze expo
sitie beschikbaar dankzij een bruikleen van
het North Carolina Museum of Art. De vier
talige tekstbordjes zijn met opzet kort ge
houden, maar in de catalogus vertellen
Chong en Kloek dat dit irl 1551 geschilder
de type markt-of keukenstuk op latere kun
stenaars grote invloed zou uitoefenen.
Aertsen plaatste op de voorgrond een ta
fel waarop hij in een volmaakte compositie
een gevilde kalfskop, worsten, kippen, ge
droogde en verse vis, pasteien en kazen
rangschikte. Zijn kleuren ogen schitterend
levensecht. Welke boodschap hij de be
schouwer van dit werk wilde meegeven
door op de achtergrond ook de Heilige Fa
milie met de aalmoezen uitdelende Moeder
Gods en een herbergscène te schilderen, is
niet bekend. Maar volgens de Chong en
Kloek hoeven we ons daar niet het hoofd
over te breken omdat het werk al in de tijd
van ontstaan verschillend werd begrepen
en gewaardeerd.
Aertsens schilderij oogt alsof hij zijn werk
in een handomdraai op het doek heeft ge
zet. Dat is misleidend omdat over de com
positie van stillevens altijd zeer zorgvuldig
werd nagedacht. Het fraaie boeket in een
glas Ambrosius Bosschaert uit 1606, de ge-
dekte tafel met ham en broodje van Willem
Heda uit 1635 en de boeken en pamfletten
van Jan Davidsz de Heem uit 1628: het is
maar een greep uit de vele taferelen die op
deze expositie getuigen van groot composi
torisch vernuft. De Nederlandse stille
venschilders hadden bovendien een uit
zonderlijke vaardigheid in de weergave van
de materialen. De 'stofuitdrukking' van
hun bloemen, tinnen borden, glazen,
vruchten, insecten, dode dieren en etens
waren is zo knap dat alle taferelen er uit
zien als 'net echt'.
Na het pionierwerk van kunstenaars als
Aertsen en Joachim Beuckelaar in de twee
de helft van de 16de eeuw ontwikkelde het
stilleven in de Noordelijke en Zuidelijke
Nederlanden zich vanaf 1600 tot een op
zichzelf staand genre. Kunstenaars gingen
zich specialiseren: zo schilderde Floris van
Dijck de mooiste kazen en vergaarde Jan
van Huysum al tijdens zijn leven grote
roem als schilder van bloemstillevens.
Op de expositie hangt zijn 'Bloemen in
een vaas op een balustrade voor een tuin'
gemaakt rond 1730, waarop hij tussen de
ongelooflijke kleurenpracht aan bloemen
ook vliegen, vlinders, lieveheersbeestjes en
een vogelnestje plaatste. Met Van Huysum
bereikte het bloemstilleven een geraffi
neerd hoogtepunt, daarna zakte ook in dit
type stilleven het niveau naar niet meer
dan verdienstelijk.
Rembrandts werk 'Dode pauwen' uit cir
ca 1639 illustreert op deze expositie dat er
ook schilders waren die alleen incidenteel
stillevens maakten. Zijn 'Dode pauwen', in
clusief bloedplasje, ogen prachtig, maar bij
hoge uitzondering is hij op een expositie
niet het hoogtepunt. De collega's om hem
heen steken hem dit keer zelfs moeiteloos
naar de kroon.
'Het Nederlandse Stilleven 1550-1720'
in het Rijksmuseum (Zuidvleugel, Hobbe-
mastraat 19, Amsterdam) t/m 19/9. Ope
ningstijden: dagelijks van 10.00 tot 19.00
Organisatie mikt op groot publiek
AMSTERDAM HANS VISSER
Alsof het Holland Festival nog niet genoeg is
heeft Amsterdam nu ook nog eens het festival
American Adventures. Eveneens een reeks cul
turele evenementen en nog nadrukkelijker ge
richt op een groot publiek. Diverse Amsterdam
se podia, organisaties en musea werken hierbij
samen. Hoogtepunten zijn onder meer het op
treden van de groep Hubbard Street Dance in
Carré op 3 en 4 juli, het recital van de Broad-
way-zangeres Kim Criswell op 29 juni met
songs van Gershwin en Cole Porter en het
openluchtconcert van het Koninklijk Concert
gebouworkest op 4 juli in het Vondelpark.
Hubbard Street Dance Chicago is in eigen
land een sensatie. Alle optredens zijn daar uit
verkocht. En dat voor een gezelschap dat begon
uit een vorm van liefdadigheid met voorstellin
gen in bejaardenhuizen en buurtcentra in Chi
cago. De locale belangstelling was groot en de
groep verhuisde naar de echte theaters. De lan
delijke bekendheid kwam toen de stap naar
New York werd gemaakt.
Tegenwoordig worden er internationaal
toonaangevende voorstellingen gemaakt waarin
jazz. modern en klassiek ballet een plaats heb
ben in de eigenzinnige stijl van de oprichter en
artistiek leider Lou Conté, die bovendien inter
nationale choreografen als J. Kylian aan zich
heeft weten te binden. Toch zijn de wortels niet
vergeten, want nog altijd werkt de groep in
scholen en buurthuizen.
Een van de jongste Amerikaanse kunstvor
men is de stand up comedy, hoewel die ook
makkelijk valt te plaatsen in de traditie van het
Nederlandse cabaret. Het is bijna dagelijks te
vinden in het Leidseplein Theater. Typisch
Amerikaans is ook de jazz. Het Filmmusem
brengt daarom een reeks van filmische portret
ten van de groten uit die genres. Recente pop
muziek uit de States is volop in allerlei vormen
te vinden in De Melkweg en Paradiso.
Het Stedelijk Museum herbergt in de nieuwe
vleugel een centrum voor de bezoekers waar el
ke dag alle informatie over het programma is te
vinden, kaarten kunnen worden gekocht en
waar een reeks van gratis concerten wordt ge
geven. Tot en met 4 juli, de laatste dag van het
festival, is daar ook een tentoonstelling met
Amerikaanse kunst te zien uit de eigen collectie.
Tegelijkertijd exposeert de Beurs van Berlage
het werk van de architect Frank Lloyd Wright.
De muziek van-Frank Zappa vormt de kern
van een concert door het Nederlandse ASKO
Ensemble morgenavond in het Concertgebouw.
Twee totaal eigentijdse, maar totaal verschillen
de componisten debatteren op zaterdag 26 juni
in de Kleine Zaal: Philip Glass en Louis Andries-
sen. Glass speelt een dag later een recital met
louter eigen werk.
Kaarten en informatie: dagelijks van 10.00
tot 17.00 uur, 020-6733797.
den haag anp
Het Britse ministerie van cul
tuur heeft het Mauritshuis in
Den Haag gisteren laten weten
dat het Rembrandts 'Portret
van een oude man' mag ko
pen. Er zal eindelijk een ex
portvergunning worden ver
strekt. Het museum had al eer
der een overeenkomst met de
Britse verkopers, de erven van
Lord Cowdray, maar de rege
ring in Londen wilde eerste be
langstellenden uit eigen land
de kans geven het doek uit
1667 te kopen.
Tot grote vreugde van het
Mauritshuis zijn die niet ko
men opdagen. De termijn ver
liep dinsdagavond om midder
nacht. De aankoop wordt een
van de spectaculairste uit de
Nederlandse kunstgeschiede
nis. Het schilderij kost 32 mil
joen gulden. Het Mauritshuis
heeft al 24 miljoen gulden uit
allerlei fondsen en uit eigen
middelen bijeen gebracht.
Voor de resterende 8 miljoen
gulden heeft het een lening
weten af te sluiten.
Het Mauritshuis denkt het
doek eind van de zomer in
huis te hebben, omdat er nog
allerlei formaliteiten moeten
worden afgewikkeld en men
het schilderij voor alle zeker
heid toch nog even wil bekij
ken.
De kans om het in een Lon-
dens huis hangende kunstwerk
aan te schaffen was uniek.
Nergens bevond zich meer een
dergelijke Rembrandt in parti
culier bezit.
Directeur F. Duparc van het
Mauritshuis is lyrisch over het
doek: „Het is een van de aller
mooiste Rembrandts die er
zijn. Rembrandt is, net als Ti-
tiaan en Beethoven bijvoor
beeld, met de jaren beter ge
worden. In zijn laatste jaren,
waaruit dit doek stamt, kwam
hij echt tot zijn volledige ont
plooiing. Verder is het in een
uitzonderlijke goede staat."
Bovendien vult 'Portret van
een oude man' een lacune in
de Nederlandse kunstcollectie,
zegt Duparc: „Er bevond zich
in Nederland nauwelijks werk
uit die laatste periode en zeker
geen portret." Duparc be
schouwt de aankoop als het
hoogtepunt uit zijn loopbaan.
De aanschaf is onomstreden.
r iet Haagse Mauritshuis.
Dupirc zegt dat de aankoop de burger moed voor de toe-
mogflijk is gemaakt door een komst. Tien jaar geleden was
zeer brede steun uit de over- dit misschien niet mogelijk ge
heid van particuliere fondsen weest."
en fet bedrijfsleven. Dat geeft
Omroeporkesten
mogen toch staken,
maar doen het niet
amsterdam anp
Het gerechtshof in Amsterdam
heeft gisteren bepaald dat de
omroeporkesten toch het recht
hebben om tijdens het Holland
Festival te staken.
De rechtbank in de hoofdstad
stelde de musici verplicht te
spelen, maar het hof heeft dat
vonnis herroepen. Ondanks de
toestemming om te staken,
hebben de orkesten besloten
om zaterdag „als geste" het
slotconcert van het festival, 'Di
va Dolorosa', te spelen.
De omroeporkesten houden
al enige tijd protestacties voor
een betere CAO. Zij besloten
om tijdens vier voorstellingen
van het Holland Festival de in
strumenten neer te leggen. Tij
dens een door het festival aan
gespannen kort geding verbood
de rechter de musici de opvoe
ring van 'Diva Dolorosa' te
blokkeren, omdat het Holland
Festival onevenredig zwaar zou
zijn getroffen door de acties.
Het hof heeft nu bepaald dat
het grondrecht om te staken al
leen mag wijken bij een drin
gend maatschappelijk belang.
Daar was bij het Holland Festi
val geen sprake van. Bovendien
liet het hof meewegen dat er
meer acties staan gepland, zo
dat niet alleen het festival werd
getroffen.
