Wind of boer als diagnose
Crèmes tegen cellulitis
'geld uit de zak klopperij'
Gezondheid
Gestigmatiseerd
Medici verdeeld over kind uit de diepvries
MAANDAG 21 JUNI 1999
De enigen die beter worden
van crèmes tegen sinaasap
pelhuid (cellulitis) zijn cos-
meticafabrikanten. „Ze
harken een hoop geld bin
nen voor een product dat
niet werkt", zei dr. Bonita
Marks van de Universiteit
van Noord-Carolina. Zij
deed onderzoek naar de
werkzaamheid van produc
ten die beloven dat ze de
heupen slanker en strakker
maken.
Een belangrijk ingrediënt in
de onderzochte crèmes is
'aminophylline', een stof
die oorspronkelijk werd ge
bruikt in astma-medicij
nen. Er ontstond in de cos-
meticawereld opwinding
toen gemeld werd dat bij
laboratoriumonderzoek
was gebleken dat het ook
vetcellen kon oplossen.
Marks vroeg een aantal
vrouwen zes weken lang
een afslankcrème te gebrui
ken op een bovenbeen en
een neutrale lotion op het
andere been. Na afloop van
die periode was volgens
Marks geen enkel verschil
te zien. „Maar ook de vrij
willigers zelf zeiden dat ze
geen enkel verschil konden
zien of voelen", aldus de
Amerikaanse wetenschap
per.
Marks verwees de verhalen
dat uit onderzoek is geble
ken dat anti-cellulitiscrè-
mes werken naar het rijk
der fabelen. Volgens haar
werden toen resultaten ge
presenteerd die betrekking
hadden op gebruik van de
crèmes door vrouwen die
tijdens de onderzoekspe
riode ook op dieet waren
en aan sport deden. Hun
benen werden slanker,
maar kennelijk kwam dat
door dieet en beweging,
zegt Marks. Want haar
proefpersonen volgden
geen dieet, deden niet aan
sport en kregen ook geen
dunnere bovenbenen.
Oplossing van zaterdag:
Horizontaal: 1. Eire; 4. Odin; 7.
en; 8. ram; 10. ai; 13. sociëteit;
16. bh; 17. be; 18. slap; 19. jade;
20. ik; 22. re; 23. beeldmerk; 25.
ah; 27. olm; 29. ui; 30. taks; 31.
erts.
Verticaal:
1. Eens; 2. in; 3. er; 4. om; 5. ia;
6. nipt; 8. Ares; 11. schaker; 12.
gebaren; 14. oblie; 15. ieder; 21.
edel; 23. baat; 24. klis; 26. ha;
27. os; 28. me; 29. ut.
Oplossing van zaterdag:
Horizontaal: 1. Erfenis; 7. re; 8.
ego; 10. el; 11. aroma; 13. sas;
15. jet; 17. attaque; 18. ale; 19.
Ido; 21. raden; 25. ei; 26. fan;
27. nu; 30. eetwaar.
Verticaal: 2. Ra; 3. ergo; 4. in; 5.
Eros; 6. elft; 8. er; 9. om; 11. as
ter; 12. ajuin; 14. aal; 16. eed;
18. asem; 20. opus; 22. af; 23.
dauw; 24. en; 28. be; 29. ja.
Uit alles blijkt dat psychiatrische patiënten in onze samenleving
worden achtergesteld en daardoor steeds meer gestigmatiseerd ra
ken. Ik werd onlangs hardhandig met mijn neus op dit feit gedrukt
toen ik gebruik wilde maken van het huis-aan-huis bezorgde,
voordelige aanbod van de ECI, een bekende boekenclub, om drie
boeken te kopen voor een tientje.
Om niet steeds naar het postkantoor te hoeven lopen teneinde de
gemiste pakjes op te halen, had ik als bezorgadres het adres van
mijn werk opgegeven: Rijksstraativeg 113 te Bennebroek. De hoofd
locatie van De Geestgronden, instelling voor geestelijke gezond
heidszorg is daar gevestigd. Wekenlang vernam ik niets. Bij navraag
bleek dat dit adres op de zwarte lijst staat en er geen bestellingen
worden afgeleverd. De pakjes worden er te vaak verkeerd bezorgd en
er wordt te vaak niet betaald, zegt men bij de ECI. Alsof dat in de
rest van Nederland anders is.
Door een hogere functionaris werd het bestaan van een zwarte lijst
bij hoog en bij laag ontkend, mijn aanmelding zou zijn kwijtge
raakt, maar het is mij duidelijk dat dit bedrijf een discriminerend
beleid voor psychiatrische patiënten voert - en wie weet voor wie
nog meer.
Psychiatrische patiënten worden helaas niet alleen door bedrijven
gediscrimineerd, maar ook door andere burgers en door de overheid
zelf Het beleid van de overheid is er weliswaar op gericht om hen
zoveel als mogelijk te behandelen in de maatschappij - dat wil zeg
gen in de omgeving waar zij wonen - maar in de dagelijkse praktijk
blijkt uit niets dat de overheid zijn eigen beleid serieus neemt en
uitvoert. Er wordt bijvoorbeeld nauwelijks geïnvesteerd in werkgele
genheid en woongelegenheid om mensen een echte kans te geven te
rug te kunnen keren in de samenleving. En als je als (ex)-psychia-
trisch patiënt een baan bij de overheid probeert te krijgen geldt nog
altijd 'eens gek altijd gek'. Aan de gebrekkige tolerantie in de sa
menleving wordt door de overheid niets gedaan.
Ik heb nog nooit een postbus 51 spotje gezien waarin de overheid de
burgerij oproept om hel solidariteitsbeginsel niet alleen op zichzelf
van toepassing te laten zijn, maar ook op minder bedeelden en
zwakkeren in de samenleving. De tolerantie onder burgers voor
mensen die zich anders gedragen of anders zijn, is laag. en er hoeft
maar wat te gebeuren of er wordt geroepen dat de mogelijkheden
om psychiatrische patiënten gedwongen op te nemen, moeten wor
den verruimd.
In de Haarlemse editie van deze krant werd onlangs gemeld dat be
woners bezorgd zijn over de komst van een sociaal pension in de
Leidsebuurt. Zij zijn bang voor hun veiligheid als ex-daklozen in
hun buurt komen wonen. Uit dat bericht blijkt dat de buurtbewo
ners niet weten waar zij bang voor zijn, want een commissie gaat
de komende tijd aan de slag om meer duidelijkheid te krijgen wat
een sociaal pension is. Maar het is op voorhand al duidelijk dat de
kinderen niet meer buiten kunnen spelen en de huizen in waarde
zullen dalen. Vooroordelen zijn hardnekkig en worden in stand ge
houden voor eiqen gewin. Het is genoegzaam bekend, dat van cri
minelen in de gevangenis, verslaafden in een
kliniek, of van ex-daklozen in een sociaal
pension veel minder kwaad en narigheid te
verwachten valt, dan wanneer zij zonder eni
ge vorm van bescherming, toezicht en zorg
rondlopen.
De gemeente heeft een belangrijke taak bij de
voorlichting, maar ik ben bang dat zelfs een
sociaal vaardige wethouder tegen zoveel
domheid niet is opgewassen.
WOUTER VAN EWUK, psychiater
BEN APELDOORN
Binnenkort zou het wel eens
wat lawaaieriger en minder
welriekend kunnen worden in
de spreekkamer van uw dokter.
Oorzaak: bovenmatige winde
righeid en belangstelling van de
arts voor de daarbij vrijkomen
de gassen. Dokter laat aan een
draadje een sensor tot anaal
hoogte in de losgeknoopte
broek zakken en verzoekt de
patiënt om even flink te persen.
Direct na de gelaten wind flitst
op een computerscherm de uit
slag van de gasanalyse te voor
schijn. Ah, zegt de dokter, ik zie
het al: een zweertje.
Een team gastro-enterologen
(maag- en darmdeskundigen)
en natuurkundigen van de uni
versiteit van West-Engeland
(UWEN) in Bristol hebben een
sensor ontwikkeld waarmee
maag- en darmgassen recht
streeks kunnen worden geana
lyseerd. Zo kunnen ontstekin
gen aan het maag-darmstelsel
veel sneller, eenvoudiger en,
door geregelde controle, ook
eerder worden vastgesteld dan
nu het geval is.
Een van de meest voorkomen
de ontstekingen aan ons maag
darmstelsel zijn zweren in de
maag (ulcus ventriculi - uv) of
de twaalfvingerige darm (ulcus
duodeni - ud). Beide categorie-
en worden aangeduid met de
verzamelnaam maagzweren.
Op zich vreemd, want ud komt
vijfmaal zo vaak voor als uv.
Vijftien jaar geleden werd overi
gens ontdekt dat het overgrote
deel van maagzweren (ud uv)
veroorzaakt wordt door een
bacterie die luistert naar de
aanduiding Helicobacter pilori.
Naar schatting 30 procent van
de bevolking in Europa en de
Verenigde Staten en 80 procent
van de mensen in de ontwikke
lingslanden dragen de bacterie
Röntgenfoto vaneen maag, gevuld met witte contrastvloeistof. Het pijl
tje wijst naar een uitstulping, die duidt op een maagzweer, foto gpd
met zich mee in het maag
darmslijmvlies.
„Sindsdien is deze bacterie on
derwerp van diepgaande stu
dies", zegt dr. David Cowell,
hoofd van de afdeling Toege
paste Wetenschappen van de
UWEN en leider van het onder
zoeksteam dat de nieuwe sen
sor ontwierp. „Waarom er in
het ene geval wèl en in het an
dere geval geen zweren ont
staan, is nog lang niet helemaal
bekend. Het lijkt er echter op
dat de bacterie in de beginfase
van een maagzweer een zekere
sleutelrol speelt. Daarom is die
detector zo belangrijk, want
daarmee zijn we, via geregelde
medische controle, in staat het
beginstadium vast te stellen,
zonder ingrijpende, tijdrovende
en dus dure onderzoeken."
Tot dusverre stuit men min of
meer toevallig op de aanwezig
heid van een maagzweer, of de
patiënt vertoont al de sympto
men (braken, moe, abnormale
ontlasting) die een gericht on
derzoek rechtvaardigen. Dat
onderzoek kan bestaan uit het
extern maken van (röntgenfo
to's van de maag met daarin
een contrastvloeistof of uit in
tern onderzoek met behulp van
een zogeheten gastroscopie.
„Bij zo'n scopie wordt een
buigzame fiberglasslang, de
gastroscoop, via de slokdarm
naar de maag en de darmen ge
bracht", vertelt Cowell. „Aan
het eind zitten twee lensjes: één
om door te kijken, één om mee
te verlichten. En soms ook nog
een klein openingetje voor een
flexibel draadgrijpertje voor
eventuele biopsies. Zo'n onder
zoek is duur, tijdrovend en be
lastend voor de patiënt, hoewel
de verhalen erover vaak over
dreven zijn."
De sensor biedt uitkomst. Het
is een mini-kruising tussen een
gaschromatograaf (die soorten
gas kan onderscheiden) en een
massaspectrograaf (die atomai
re en moleculaire deeltjes van
elkaar kan onderscheiden). De
analyse van 'gastro-gassen'
brengt de onderzoekers op het
spoor van de aanwezigheid van
de Helocobacter pilori en/of
van een beginnende maag
zweer.
„Het heeft alles te maken", al
dus David Cowell, „met de ver
anderde gassamenstelling door
toedoen van de aanwezigheid
van of die bacterie of een maag
zweer. Onze sensor stelt dat
binnen een milliseconde na een
gelaten wind vast."
„Trouwens; winden zijn niet
per se nodig voor een verant
woorde analyse. Ook gassen die
bij opboeren vrijkomen verra
den de stand van zaken in het
maag-/darmstelsel. We doen
nu poliklinische proeven met
mensen die glazen koude cola
te drinken krijgen. Meteen
daarna maken ze vijftien diepe
kniebuigingen om het 'burp-
on-demand op te roepen."
„Daar experimenteren we nu
dus mee," zegt Cowell. „Het
klinkt gemiddeld genomen lui
der dan de doorsnee-wind,
maar het stinkt tenminste niet.
Anaal of oraal, dat maakt in
principe niet zoveel uit."
YVONNE HAAAAR DE LA BRETHONIERE
Nederlandse deskundigen voor
voortplantingsgeneeskunde
zijn sceptisch over de resulta
ten van Italiaanse onderzoe
kers, die erin zouden zijn ge
slaagd kinderen geboren te la
ten worden uit een ingevoren
eicel. Tot nu toe was het alleen
mogelijk om mannelijke zaad
cellen en embryo's (reeds be
vruchte eicellen) in te vriezen
en later na ontdooiing voor een
zwangerschap te gebruiken.
Met name de ingevroren em
bryo's leveren nogal eens ethi
sche en juridische problemen
op. Ethici menen dat het bij
embryo's al om mensen gaat en
ouders maken bij onderlinge
conflicten soms beiden aan
spraak op het embryo.
Invriezen van eicellen is lastig.
Ze zijn relatief groot en bevat
ten veel vocht. Bij het invriezen
of ontdooien kunnen ijskristal
len ontstaan, die de fragiele
structuren binnen de eicel
doorsnijden. Er is verschil tus
sen rijpe eicellen, waarvan de
vrouw elke maand een of twee
ontwikkelt, en onrijpe die nog
in de eierstok zitten. Die zijn
kleiner, bevatten minder vocht
en kunnen sinds kort worden
ingevroren.
Verwijderen en invriezen van
weefsel van een eierstok is al
mogelijk. Het kan uitkomst bie
den voor vrouwen met kanker
die chemokuren moeten on
dergaan. Invriezen van onrijpe
eicellen gebeurt al langer in het
buitenland. In Nederland kan
dit alleen op beperkte schaal in
het Academisch Ziekenhuis
Groningen (AZG), wanneer het
gaat om jonge meisjes met kan
ker.
„Maar de volgende stap is nog
nergens gezet. Het is voor de
zekerheid, in afwachting van
technieken die de komende ja
ren wellicht worden ontwik
keld", zegt gynaecoloog dr. H.
Simons, hoofd klinische ivf van
het AZG. „Bij schapen en klei
nere dieren lukte het om het
weefsel na ontdooiing terug te
plaatsen, waarna de menstru-
atiecyclus weer op gang
kwam."
Maar bij mensen is het nog niet
Op het gebied van voortplantingstechnieken is in vitro fertilisatie (zie
foto) inmiddels een algemeen toegepast en geaccepteerd middel. Maar
medici zijn sceptisch over een door Italiaanse wetenschappers ontwik
kelde methode om rijpe, onbevruchte eicellen in te vriezen en later
weer in de baarmoeder terug te plaatsen voor een mogelijke zwanger
schap. foto gpd jaap de boer
zover. Simons: „Er zijn twee
methoden te bedenken. De ene
is het eierstokweefsel bij de
vrouw terug te plaatsen, zoals
bij dieren is gelukt. Dan moetje
wel zeker weten dat er geen
kankercellen in dat weefsel zit
ten. De andere methode is in
het laboratorium de onrijpe ei
cellen tot ontwikkeling bren
gen, te bevruchten en dan als
embryo in de baarmoeder terug
te zetten." Dit is nu nog niet
mogelijk en het zal volgens Si
mons nog zeker twintig jaar on
derzoek vergen.
De nieuwe techniek van de uni
versiteit in Bologna, waarbij
voor het eerst rijpe eicellen zijn
gebruikt, is nog niet beschreven
in wetenschappelijke literatuur.
Andere klinieken hebben de
methode niet overgenomen,
hoewel men er wereldwijd al ja
ren onderzoek naar doet. Tot
nu toe hebben vooraf ingevro
ren eicellen een enkele keer, in
Japan en de Verenigde Staten,
tot èen zwangerschap geleid.
Maar kennelijk waren de tech
nieken niet goed genoeg om
voort te zetten.
Alle reden om ook het opti
misme over deze nieuwe tech
niek te temperen. Ik vind de
Italiaanse manier van onder
zoeken doodeng", zegt dr. D.
Braat, hoofd voortplantingsge
neeskunde van het Radboud
Ziekenhuis Nijmegen en voor
zitter van de ivf-sectie van de
Nederlandse Vereniging voor
Gynaecologen. „Het lijkt me
dat er nog veel experimenteel
onderzoek moet plaatsvinden
bij dieren om te kijken of hun
methode werkt bij grotere aan
tallen", zegt ze.
Braat bepleit grote voorzichtig
heid. „Ethisch gezien vind ik
het dubieus dat de Italianen dit
zomaar uitproberen op men
sen." Maar haar collega Simons
stelt dat andere voortplantings
technieken soms ook direct op
mensen werden uitgetest, om
dat de vergelijking met dieren
niet altijd opgaat." Simons
vindt wel dat dierenonderzoek
als nog nodig is om de methode
wetenschappelijk te toetsen.
Ondanks de scepsis over de be
trouwbaarheid zijn de Neder
landse deskundigen wel
nieuwsgierig naar de Italiaanse
methode. De ontdekking zal
veel vraag ernaar veroorzaken,
ook in Nederland, denkt Braat.
En niet alleen om medische
maar ook om maatschappelijke
redenen. Vrouwen zouden op
jonge leeftijd eicellen kunnen
laten invriezen, omdat die dan
nog kwalitatief goed zijn, en ze
pas op latere leeftijd laten uit
monden in een zwangerschap.
Braat lijkt het niks. „Ik denk
niet dat vrouwen zo'n ingrij
pend kunstmatig proces willen
doormaken om gewoon een
kind te krijgen. De kans op
zwangerschap is veel kleiner,
nog afgezien van alle risico's
die eraan kleven."
REDACTIE MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA 023.515,
Orgaangroei
f.3'
5.01
Het laten groeien van complete organen in het lab, een droom
van de biomedische wetenschap, is een stuk dichterbij geko
men. Een team van Amerikaanse wetenschappers heeft name
lijk het gen ontdekt dat organen hun typische vorm geeft. Het
onderzoek staat in wetenschapsblad Nature. Onderzoekers va
de universiteit van Wisconsin in Madison hebben een eiwit ge-
vonden in de worm Caenorhabditis elegans, dat verantwoordt
lijk is voor de vorm van de gonade, een geslachtsklier. Het eiwi
is GON-1 gedoopt. In vroege ontwikkeling vormen gonaden et
groep van vier verschillende celtypen, die samen uitgroeien to
de hoefijzervormige geslachtsklier. Dit groeiproces wordt ge
stuurd door het gevonden GON-1 eiwit dat in een van de cellei
zit. Deze vinding is om twee redenen van belang, zegt bioche
micus Judiüi Kimble. „Er is zeer weinig bekend over hoe orga
nen worden gevormd. En dit is een van de eerste moleculen dii
kan worden veranderd om gewenste organen te krijgen." Hoe
wel het onderzoek betrekking had op een worm, een lage dier
soort, zijn soortgelijke mechanismen ook werkzaam bij bijna a
le andere dieren. „Mede dankzij de huidige biomedische tech
nologie is daarom de kans dat op een dag wetenschappers in
staat zijn cellen te laten uitgroeien tot gewenste organen, een
stuk groter."
Bio-clip
Nieuwste middel in de bestrij
ding van menstruatiepijnen is
de zogenaamde Bio-clip. Een
M-vormig stukje metaal met
twee magneetresonatoren aan
de uiteinden. Volgens sommi
gen worden de klachten ver
oorzaakt door een storing in
het biomagnetisch veld van de
lichaamscellen. De clip zou
dit veld weer herstellen. De
Bio-clip moet drie dagen voor
het begin van de menstruatie
aan de onderbroek worden
bevestigd en tot na de men
struatie worden gedragen.
Meer informatie: HDJ Groep
Alphen, tel. 0800 - 7547 2547.
De clip kost 98 gulden.
19.2
Bestrijding astma
Het weren van prikkelende stoffen (allergenen) in huizen is
voor veel gezinnen met jonge astmatische kinderen niet op te
brengen. Dat concludeert de arts A. van Lynden-Van Nes in een
onderzoek waarop ze aanstaande woensdag promoveert aan dt
Technische Universiteit Eindhoven. In Nederland heeft 15 tot
20 procent van de kinderen astmatische klachten. Een deel van
de klachten wordt veroorzaakt door het inademen van sporen
van huisstofmijten in bedden, stoffen vloerbedekking en gestof
feerd meubilair. Om die allergenen te weren, mag er eigenlijk
geen tapijt op de grond liggen, is gestoffeerd meubilair taboe,
en moeten er om alle beddegoed speciale mijten- en allergeen-
dichte hoezen komen. Huishoudtextiel moet geregeld ge\
worden op 60 graden of worden behandeld met bepaalde reini
gingsmiddelen Van Lynden deed een jaar lang onderzoek in 28
huishoudens. Het bleek dat de betrokken gezinnen er niet in
slaagden alle maatregelen in huis door te voeren. Daardoor ble
ven kinderen blootgesteld aan schadelijke concentraties allerge
nen. Volgens de onderzoekster leggen huisstofmijten echter hel
loodje in woningen waarin alle ruimtes in de winter 24 uur per
dag worden geventileerd en gelijkmatig verwarmd boven de
graden Celsius. In dat geval zijn er minder beperkende maatre
gelen nodig.
Taaislijmziekte
Als kinderen met taaislijmziekte op vroege leeftijd continue an
tibiotica krijgen toegediend, verbetert dat hun prognose. Ook
hebben patiënten veel baat bij aparte centra waar diverse speci
alisten met elkaar samenwerken bij de behandeling van deze
erfelijke aandoening. Dat werd gesteld tijdens Europese confe
rentie in Den Haag over Cystic Fibrosis (CF). Ter afsluiting was
er een ontmoetingsdag van patiënten en htm familie, die werd
bezocht door ruim 700 mensen. Daarbij presenteerde de Ne
derlandse CF-stichting een kinderboek, waarin de ziekte op
eenvoudige wijze wordt uitgelegd. Lijders aan de ziekte produ
ceren in hun lichaam zeer taai slijm, wat leidt tot verstopping
van longen en alvleesklier. In Nederland zijn er zo'n 2000 pati
ënten, veelal kinderen omdat CF-patiënten doorgaans niet oud
worden. Op de conferentie werd er verder voor gepleit CF-pati-
enten voorrang te geven op de wachtlijst voor longtransplanta
tie. Onlangs is in Nederland het eerste centrum voor CF opge
richt door het AMC, het VU-Ziekenhuis en het Medisch Cen
trum Alkmaar.
P u z z
KRUISWOORD-MIN-EEN
Niet het gevraagde woord invullen, maar
een woord dat bestaat uit de letters van het
gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1
letter. (B.v. Omschrijving 'dierenverblijf.
Antwoord zou zijn 'stal', maar ingevuld
moet worden 'sta' of 'tal'. Welke van die
twee het moet worden, moet blijken uit de
kruisende woorden.
horizontaal:
1. Jongen; 4. op elkaar; 7. aan alle kanten; 9.
wijfjeskanarie; 11. draaikolk; 12. kostuum;
13 vreselijk, 15. vruchtenpulp; 16. bijna
loodrecht: 18. heuglijke viering: 19. goud
land; 20. oogziekte; 22. kuur; 25. paar; 27.
vogel; 28. Europeaan; 29. afgelegen plaats;
31. plant; 32. alom; 34. ijveng; 35. drietal.
verticaal:
1Verharding in hout; 2. grappenmaker; 3.
knorhaan; 4. vrachtrijder; 5. nachtgewaad; 6.
medemens; 8. vogelbek; 10. verbandmiddel;
12. groter dan nul; 14. beteuterd; 15. ho
ningdrank; 17. Engelse titel; 18. insnijding;
20. ontvreemden; 21. oever; 23. halsdoek; 24.
soort koekje; 26. bars; 29. warm; 30. boter
ton; 32. woud; 33. deel v.d. vinger.
Oplossing van zaterdag:
Horizontaal:
1. Jeremiade; 8. ara; 9. bos; 10. graat; 13. ba;
14. um; 16. dj; 17. aster; 19. Brit; 20. moor;
21. riool; 23. pij; 24. ego; 25. eg; 26. skink; 28.
ora; 30. eer; 33. paraffine.
Verticaal:
I. Ja; 2. er; 3. rag; 4. maart; 5. abt; 6. do; 7. es;
II. rustiek; 12. anemoon; 13. bebop; 16. ja
rig; 17. air; 18. rol; 22. ogief; 26. sar; 27. kei;
28. op; 29. ra; 31. en; 32. re.
