Bijgepraat in twintig minuten f TV WEER I Jeanne d'Arc vrouw van het millennium Regen op komst Biograaf: Oceanograaf Cousteau was antisemiet ZATERDAG 19 JUNI 1999 COMMENTAAR Sorgdrager moet wachten Naar 'goed' Haags gebruik is een jaar na haar terugtreden een baan gevonden voor oud-minister van justitie Winnie Sorgdrager. Zij volgt vrijwel zeker haar partijgenoot Oosting op als Nationale Ombudsman. Tegen haar benoeming valt een belangrijk bezwaar in te brengen dat in Den Haag vreemd genoeg alleen door CDA SGP en RPF naar voren is gebracht. De Nationale Ombudsman is de laatste hoop van burgers die zich door overheden tekort gedaan voelen. Zij kunnen hun zaak aan de ombudsman voorleggen in de wetenschap een onafhankelijk oor te vinden dat in politiek en ambtelijk Den Haag aanzien en gezag geniet. Conflicten tussen burgers en overheden zijn in het verle den door de ombudsman streng maar rechtvaardig beslecht. Mevrouw Sorgdrager had totdat zij minister werd op Justitie een imponerende en onberispelijke staat van dienst die haar zonder enige twijfel geschikt maakte voor een functie als Nationale Om budsman. Haar ministerschap was om het vriendelijk te zeggen geen succes. Zij gaf leiding aan het departement in een periode dat het vertrouwen van de burger in het ministerie een aantal keren flink is beschaamd. Natuurlijk valt dat niet alleen haar te verwijten, maar ze was als minister wel in laatste instantie verantwoordelijk. Uiteindelijk heeft ze ook zelf ingezien dat ze beter niet voor een tweede termijn kon opgaan. Belangrijker nog dan de problemen die ze op Justitie niet het hoofd heeft weten te bieden, is echter de principiële vraag of ie mand die vrij recent de actieve politiek heeft verlaten, de afstand heeft en bij de burger het vertrouwen geniet om de onafhankelijke rol aan te nemen die een Nationale Ombudsman past. Dat is bij deze voorgenomen benoeming op zijn minst twijfelachtig en bij twijfel is het onverstandig om over te steken. Juist iemand als Winnie Sorgdrager zou, door schade en schande wijs geworden, zo'n post in dit stadium niet moeten ambiëren. Ka binet en Tweede Kamer zouden haar niet moeten willen benoe men. Je moet er tenslotte niet aan denken dat de Nationale Om budsman straks moet oordelen over een geschil met het departe ment dat dateert uit de tijd van minister Sorgdrager. Kauwen op een glasplaat Een paar weken geleden zei ik het al, ik heb niet zo veel op met 'The Nanny'. Het verbaasde me dat deze serie tijdens de uitzending rond de Gouden Televizierring genomineerd bleek te zijn in de categorie 'leukste buitenlandse comedyserie'. Ergens in een bijzinnetje sprak ik daar mijn verbazing over uit. In een bijzinnetje. Toch praat sindsdien de helft van mijn familie enkel nog tegen mij in kracht termen, met gebalde vuist of opgestoken middelvinger. En de ande re helft heeft alle contact verbroken. In de hoop dat ze nog wel mijn columns lezen (bijvoorbeeld om hun ergernis op peil te houden), wend ik me nu maar op deze ma nier tot mijn bloedverwanten. Want, ik kan wel uitleggen waarom ik niet zo'n fan ben van The Nanny. Ik heb er de de afgelopen week toch elke avond tiaar gekeken, om me te kunnen verplaatsen in mijn ooms en tantes, neven en nichten en alle andere fans. Maar ik snap nog steeds waarom er zoveel mensen naar kijken. Goed, op het idee achter de serie zelf valt niet echt wat aan te merken. Het verhaal draait om de belevenissen van een voormalig schoonheidsspecialiste, die het huishouden doet bij de enorm rijke Maxwell Sheffield en zijn drie kinderen. Daar gaat zij geregeld uit winkelen met de creditcards van haar werkgever, die desondanks toch zeer te spreken is over dit brutaaltje met het kleine hartje. De grappen zijn misschien een tikkeltje voorspelbaar, maar niet echt beroerd. Ze doen tenminste niet onder voor de grappen uit an dere Amerikaanse comedyseries, meestal korte zinnetjes en brutale antwoorden. Nee, daar ligt het allemaal niet aan. Het is de stem van dit enge mens. Een ongewoon schelle stem. Als of iemand met een kunstgebit een glasplaat aan het kauwen is. En als ik haar hoor lachen denk ik aan een hark 'op een porseleinen bord. aan kauwen op zilverpapier, aan een tandarts met een slijp tol. En aan Engelse jachtpartijen, met een tas vol met hagel. Want zoiets doet zeer aan de oren. Zoiets is ondraaglijk. Van een week knerpende migraine krijg ik nog een vrolijker humeur. Willen jullie dan nu weer gewoon met me praten? Maar niet te hard graag, want ik ben nog herstellende. wil buys in hun voordeel te keren. Na de heilig verklaarde Jeanne volgen Marie Curie-Slodowska, de eerste winnares van de No belprijs voor Scheikunde en de Middeleeuwse mystica en dich teres Hiildegard von Bingen. Recentere namen op de lijst zijn die van Simone de Beau- voir, het boegbeeld van de mo derne vrouwenbeweging, de pianiste Clara Wiek-Schumann, zuster Florence Nightingale en revolutionaire Rosa Luxem- burg. Jeanne d'Arc is de vrouw van het millennium, vindt het Duit se tijdschrift Journal für die Frau. Een tienkoppige jury die namens het blad een ranglijst heeft samengesteld van de meest opmerkelijke vrouwen van de afgelopen duizend jaar vond dat de jonkvrouwe van Orleans uit de vijftiende eeuw de kroon spande. Jeanne d'Arc voelde zich via stemmen door God geroepen haar vaderland te bevrijden van de Engelsen en onder haar in vloed wisten de Fransen bij Or leans de Honderdjarige Oorlog Onder invloed van een uitloper van het Azorenhogedrukgebied is het fvandaag zonnig. De temperaturen lopen op tot 22-23 graden (aan zee pets lager) en er waait een matige west tot zuidwestenwind. Morgen krijgen we te maken met de passage van een koufront. Vooral in de middag lijkt het systeem, gekoppeld aan een actieve depressie bij Noorwegen, enige regen te gaan veroorzaken. De temperaturen, in de ochtend nog oplopend naar zo'n 18-19 graden, komen in de re gen uit op 15-17 graden. De wind is eerst zuidwest, later noordwest en aan de kust vrij krachtig tot krachtig. Na het weekeinde enkele dagen koel weer met wolkenvelden. Het is de laatste jaren warmer geworden maar er bestaat geen duidelijk verband tussen het stijgen van de gemiddelde tempera tuur en een krachtiger westcirculatie. De gemiddelde windsnel heid boven onze omgeving, die in hoge mate wordt bepaald door westelijke circulatietypen, is als we de trend over de periode 1981-1998 op de vijf KNMI hoofdstations bekij ken niet toe, en niet afgenomen. Onder die vijf stations be- f vindt zich het waarnemmgspunt op de marinebasis De Kooy bij Den Helder. In 1992 en 1993 was er overigens wel sprake van winderige zomers maar extreem was het wmdbeeld bepaald niet. Verder komt naar voren dat er de laatste jaren eerder minder dan meer stormen zijn opgetreden. Opvallend winderig was het in 1998 wel op Vlieland. Daar stond gemiddeld 8,5 meter per se conde (windkracht 5) en dat is veel meer dan te Den Helder waar 1998 uitkwam op gemiddeld 5,1 m/sec (windkracht 4) tegen normaal 6,6. Er is echter maar wei nig klimatologie van Vlieland maar het is aannemelijk dat Vlieland en ook Texel winderiger zijn dan de regio Den Helder. Dat is uiteraard ook afhankelijk van de positie van de windmeter. Op een zeedijk waait het harder dan op het wat meer beschutte vliegveld. jan visser Gratis ochtendkranten strijden om gunst van treinreiziger Vroege treinreizigers in het westen van het land staat de komende weken een aardige verrassing te wachten. Maandag lanceert het van oorsprong Zweedse MTG-concern de gratis ochtendkrant Metro, die op werkdagen in de ochtendspits verkrijgbaar is. Twee weken later, op maandag 5 juli, verschijnt concurrent SPITS, eveneens een gratis ochtendblad voor de Randstedelijke treinforenzen. Ook deze krant wordt tijdens de drukke ochtenduren uitgedeeld op de NS-stations. De SPITS is een uitgaven van de Telegraaf-concern. Het opmerkelijke initiatief is oorspronkelijk afkomstig van Metro, die de startda tum op de valreep aanmerkelijk moest vervroegen om de Telegraaf voor te zijn. Moederbedrijf MTG begon vier jaar geleden met de krant in Stockholm en dat werd meteen een daverend succes. Inmid dels is de formule ook in onder meer Praag en Boedapest geïn troduceerd. In ons land be draagt de oplage bij aanvang 250.000 exemplaren. Direct na de zomer wil de krant door groeien naar 300.000 kranten per dag. Metro drijft geheel op advertentie-inkomsten, maar is volgens de kersverse hoofdre dacteur Jelle Leenes „wel dege lijk een doodserieuze krant". De krant biedt, net als de 'ge wone' dagkrant nationaal en in ternationaal nieuws, politiek, sport, economie, cultuur en media, zij het gegoten in korte berichten. „Via Metro worden de reizigers binnen twintig, der tig minuten bijgepraat over het belangrijkste nieuws. Het is een 'back to basics'-krant. Beknopt, sober maar compleet. Elke dag krijgt de reiziger een product dat hem of haar goed op de hoogte brengt", vertelt Leenes in het vanwege een verbouwing nogal overhoop liggende Me tro-kantoor in Amsterdam-Os- dorp. Leenes maakte voorheen onder meer deel uit van de hoofdre dactie van het ANP en werkte de laatste jaren als correspon dent in Frankrijk. Begin dit jaar, net terug uit Frankrijk, werd hij benaderd door Metro. Het was een aanbod waar hij niet lang over na hoefde te denken. „Het is natuurlijk een ontzet tend spannende klus. Een nieuw product in de markt zet ten waarbij dan ook meteen een concurrent opduikt. Ik ben er niet bang voor. Persoonlijk geloof ik ook niet in een dode lijke concurrentieslag tussen Metro en SPITS. Ik denk dat de markt ruimte biedt voor twee aanbieders die beide een eigen lezerskring opbouwen. Het is goed dat de twee kranten dui delijk verschillen zodat de lezer echt iets te kiezen heeft." Bij het aanschouwen van de nulnummers van Metro en SP! TS wordt in één oogopslag dui delijk wat die verschillen zijn. Metro heeft een wat rustigere uitstraling en biedt meer tekst en meer pagina's. Waar Metro veel aandacht schenkt aan cul turele onderwerpen en de cul turele dagagenda van de Rand steden heeft de concurrent het Hoofdredacteur Jelle Leenes: „Metro is wel degelijk een doodserieuze krant." Uitgever Frank Volmer en hoofdredacteur Wim Hoogland van SPITS: „Een ontzettend spannende klus." foto gpd foto gpd phil nijhuis laatste deel van de krant inge ruimd voor sport. De SP!TS-pa- gina's zijn wat drukker, duide lijk geschoeid op de leest van de Telegraaf. Volgens hoofdredacteur Wim Hoogland van SPITS hebben Telegraaf en zijn SPITS echter twee strikt gescheiden uitgaven die toevallig in hetzelfde ge bouw zetelen. Zijn redactie be zet de nog vrijwel lege vleugel in het Amsterdamse Telegraaf- gebouw. In een hoekje staan de bureaus van redacteuren die onverstoorbaar doorwerken aan een 'oefennummer' van de krant. „We maken hier in prin cipe al elke dag een krant zodat we er straks helemaal klaar voor zijn", aldus Hoogland. De hoopjes draden en stekkers die her en der uit de grond ste ken verraden de spoedige komst van meer bureaus. Uit eindelijk moet ook de commer ciële afdeling hier een plekje krijgen. In totaal zal de afdeling met de redactie samen goed zijn voor zo'n 35 mensen. Met uitgever Frank Volmer heeft Hoogland hier de laatste maanden intensief toegewerkt naar de geboorte van zijn gees teskind. Volgens het tweetal is het overigens niet zo dat de Te legraaf pas plannen voor een nieuwe dagkrant heeft ontwik keld nadat bekend werd dat Metro op stapel stond. Volmer: „Vanaf het moment dat Metro in Zweden van start ging heb ben we de ontwikkelingen in de gaten gehouden. We hebben ook de Britse markt onder zocht." SPITS richt zich op de jonge fo rens die studeert of werkt en geen tijd heeft om uitgebreid de krant door te spitten. „Alles staat erin", zegt Hoogland, „voor diepgravende analyse moet de lezer een andere krant hebben." Volgens het SPITS-tweetal heb ben de landelijke dagbladen overigens niet veel te vrezen van de nieuwe kranten. „In En geland is de markt niet ingrij pend gewijzigd door de komst van een gratis krant." Concur rent Jelle Leenes deelt die op vatting. „In Zweden had alleen de losse verkoop aanvankelijk te lijden van de komst van de concurrentie. Maar inmiddels is die situatie weer redelijk sta biel." De Telegraaf is zo en thousiast dat alweer wordt ge dacht aan een tweede krant voor de middagspits. Volmer: „Het logistieke gedeelte staat al op de rails, dus in principe is het een logische stap." Voor Metro is een tweede krant geen optie. „De meeste mensen die 's middags reizen hebben 's ochtends ook al een krant ge zien. Het lijkt me wat overbodig om ze op één dag ook nog een tweede versie - weliswaar uitge breid met het laatste nieuws - vöor te schotelen." Beiden partijen willen zich ver der niet uitlaten over de con currentie; Al vindt Hoogland dat SPITS er meer dan Metro uitziet als een echte nieuws- krant. Hoogland: „Verder ziet Metro er erg verzorgd uit. Als ze het lukt om werkelijk op 21 juni van start te gaan op 165 stati ons, zoals ze gemeld hebben, neem ik mijn petje voor ze af. Ik weet wat er allemaal bij komt kijken. Verder wensen we ze het beste toe. Het is voor ons geen kwestie van winnen of verlie zen. Als we naast elkaar kunnen bestaan, is dat prima. Het Alge meen Dagblad en de Telegraaf redden het toch ook naast el kaar." MONIQUE BRANDT Nog 196 dagen en het nieuwe millennium breek aan. Reden voor deze kiai om in een dagelijkse serie terug te kijken op belang rijke gebeurtenissen die plaatsgrepen op corres ponderende data in de af gelopen 1000 jaar. Deze week: 14 juni 1968: Race Golden Globe eerste om wereld; 15 juni 1389: Slag bij Kosovo Polje; 16 juni 1966: Bouwvakkersoproer 17 juni 1748: Pachtersop- roer; 18 juni 1815: Slag bij Waterloo; 19 juni 1953: Rr> senbergs geëxecuteerd. 19 JUNI 1953 'Schande over Amerika. De Amerikaanse democratie sterfi met de Rosenbergs'. Emanud Bloch, verdediger van de eerst? Amerikaanse staatsburgers dit wegens spionage worden dood, kan er na de terechtstel ling op 19 juni 1953 maar moe lijk over uit. Zijn hartstochteliji beroep op president Eisenho wer om gratie te verlenen, blij: vergeefs. In de Sing Sing gevaft genis worden Julius en Ethel Rosenberg om respectievelijk 19.06 en 19.16 uur plaatselijke tijd op de elektrische stoel te rechtgesteld. Ook demonstra ties over de hele wereld halen niets uit. In de Haagse Spui straat worden zes jongelui aan gehouden die een spandoek dragen met de tekst 'redt de Rosenbergs'. In Amsterdam heeft zich tegenover het Ameri kaans. consulaat een groep yan ruim honderd mensen opge steld. Ma'ar het vermeende doorspelen van Amerikaanse atoomgeheimen-aan de Sqyjft Unie weegt zwaar, te zwaar. „Toen hun werd medegedeeld, dat zij zouden worden terecht gesteld, vroegen zij toestem ming elkaar nog te spreken", stelt een ooggetuige. „Dit ver zoek werd ingewilligd; zij kre gen twee uren de tijd. Zij be heersten zich volkomen en toonden geen ontroering. Juliui Rosenberg stierf eerst. Me vrouw Rosenberg kuste vlak voor zij in de stoel werd ge plaatst de directrice van de ge vangenis." HENK RUUL» Jean-Jacques Cousteau, de ge vierde oceanograaf die twee jaar geleden overleed, had be halve de zee nog een andere passie: het antisemitisme. Dat onthulde Bernard Violet, die eerder een kritische biografie over de Franse milieugod schreef. Violet publiceerde een antise mitische brief die een vriend van Cousteau hem na diens dood had gegeven. In die brief, gedateerd 1 mei 1941, beklaagt Cousteau zich over de moeilijk heid een appartement te vin den in Marseille. „Het is niet leuk voor Simone", schrijft hij, „maar er zal geen geschikt ap partement zijn totdat al die weerzinwekkende joden die ons omringen, hun huizen zijn uitgezet." Gevraagd of de brief niet een misplaatste grap was, zei Violet: „Ik denk het niet. Zijn taal (in de brief) was openlijk racistisch en antisemitisch. En dat was niet de eerste, noch de laatste keer. Herinnert u zich zijn ver klaring in de jaren '80 over de islamieten die Frankrijk over spoelen?" Cousteau was decennialang een afgod in Frankrijk en daar buiten. Bij zijn dood twee jaar geleden was hij in het buiten land bekender dan president Chirac, die hem toen duidde als „een groot Fransman, maar ook een wereldburger. Cousteau was voor de vissen wat Moeder Teresa voor de ar men was. Hij maakte 120 docu mentaires die de oceaan in mil joenen huiskamers brachten. Voor een van die films, de We reld der Stilte, kreeg hij een Gouden Palm. Cousteau ver scheen ook op de omslag van Time Magazine, een eer die geen enkele andere milieurid der ooit te beurt is gevallen. Zijn schip Calypso, waarop hij vele jaren van zijn leven door bracht, werd onsterfelijk ge maakt door de zanger John Denver. Zoals ook wijlen president Mit terrand en de schrijfster Duras blijkt Cousteau nu echter ook een oorlogsverleden te hebben. Bijster verbaasd was Bernard Violet daarover niet, want de biograaf had in zijn boek al ge wezen op zijn heimelijke werk voor het collaboratieregime van Vichy. De onthulling komt op een pijnlijk moment voor de Acadé mie Fran^aise, het college van vooraanstaande Fransen waar toe Cousteau vele jaren behoor de. Uitgerekend deze week werd de opvolger van Cous teau, de schrijver Erik Orsenna, formeel in het college opgeno men. MENSELIJK De Maestro Baas boven baas is te zwak uitgedrukt. Capo dei tutti capi komt dichter in de buurt. Maestro aller maestro's, dat is hij eigenlijk. Ik heb het over acteur, regisseur en vooral toneelleraar Ton Lutz, die deze week tachtig jaar werd. Het is trouwens merkwaardig dat alle groten der aarde wel iemand weten die ze nog groter vinden. Zo was voor Toon Hermans niet hijzelf maar de clown Buziau 'pas echt leuk'. Voor Ga briel Garcia Mdrquez, de schrijver van het onsterfelijke 'Honderd jaar een zaamheid'. was Hemingway de maestro. Mdrquez beschrijft in een van zijn co lumns de enige keer dat hij Hemingway gezien heeft. Begin jaren vijftig liep de jonge Gabriel op een Parijse boulevard. Aan de overkant zag hij Hemingway lopen. „Maestro", schreeuwde Marquez. .Amigo", riep Hemingway terug. Ik denk niet dat twee Nobelprijswinnaars ooit een kortere conver satie hebben gehad. JOOST PRINSEN Frank Sinatra, toch ook niet de minste in zijn vak, sprak Paverotti aan met maestro: „Maestro", vroeg Sinatra ooit, „ik heb moeite met mijn diminuendo (het in volume laten afnemen van een noot, J.P.), hebt u een advies?" „Langzaam je mond dicht doen", zei Paverotti Een goede raad overigens, probeer het maar eens. In de Nederlandse toneelwereld is er maar één per soon die onomstreden de titel maestro mag voeren en dat is dus de oude Lutz. Zoals Peter Oosthoek het uit drukte: „Het halve vaderlandse toneel heeft les van hem gehad en de andere helft is bereid te liegen dat het zo is." Ik hoor tot de gelukkige helft die niet hoeft te liegen. Levendig herinner ik me zijn eerste les. De hele klas had 'Hetdaghet in den oosten' uit het hoofd moeten leren. Het daghet in den oosten, het lichtet overal hoe luttel weet mijn liefken och waer ic henen zal." Een van de zangers van de ra zend populaire Ierse jongens- groep Boyzone heeft bekendge maakt dat hij homoseksueel is. STEPHEN GATELY zei tegen het Britse roddelblad The Sun dat hij al bijna een half jaar een vriend heeft, de Nederlander Eloy de Jong, voormalig lid van de Neder landse jongensband Caught in the Act. Gately werd min of meer gedwongen de bekentenis te doen, nadat hij gehoord had dat een kennis van plan was het ver haal naar buiten te brengen. De 23-jarige zanger is nu wel opge lucht: ,,Het is het moeilijkste wat ik heb moeten dóen, maar ik was het mijn fans en mijzelf verschul digd helemaal eerlijk te zijn. Ik Een middeleeuws vers van veel coupletten waarin de ik-figuureen moord heeft gepleegd. Wij droegen de een na de ander op gedragen toon dit vers voor. Toen nam Lutz het woord: „Jongens die man heeft net een moord gepleegd Sakkerju, denkt hij, het wordt licht, het dagliet verdomme nog aan toe in den oosten. Niks gedragen toon. niks plechtstatigheid, ik wil paniek horen. Hij is bang dat het lijk ontdekt wordt.Daar na heb ik nog vele theorieën gehoord over de kunst van het toneelspelen. De psychologische, de emotio nele. de Brechtiaanse, maar geen methode was zo helder als die van Lutz: lees wat er staat en gebruik je gezonde verstand. Toneelspelen jongelui is nadenken. Mocht u aan het toneel willen, dan weet u dat ook weer. Opzijn i>erjaarsreceptie was tout Amsterdam aanwe zig om de van oorsprong Rotterdammer te huldigen De jongsten waren zijn huidige toneelschoolleerlin gen want hij geeft nog steeds les en de oudste was de 92-jarigeMary Dresselhuis. Al zal Lutz misschien het meest trots zijn geweest op die andere Rotterdamse gigant die bescheiden als laatste de jarige de hand kwam schudden: Coen Moulijn. heb nu de vrijheid mijzelf te zijn." De overige leden van E zone hebben hun volledige s voor Gately uitgesproken. Zij deiv ken niet dat de populariteit van de groep, momenteel de bestver kopende band van Groot-Brittan- nië, onder de onthulling zal lij den. De politie van Staffordshire in Engeland heeft politiehond BARNEY ontslagen omdat hij zijr werk niet durft te doen in het donker. De druppel die de ernma deed overlopen was Barneys wei gering een donker clubgebouw van een golfvereniging binnen te gaan waar zich een inbreker zou schuilhouden. Pas toen een agent het licht aandeed, ging de vierjarige Duitse herder aan de slag, schrijft The Times. Barney, wiens opleiding 10.000 gulden kostte, heeft inmiddels onderdak gevonden bij een familie op het platteland. Het voetbalteam van de Duitse Bondsdag is naarstig op zoek naar een nieuw oefenveld in Berlijn. De aanvoerder van FC Bundestag, de CDU'er KLAUS RIEGERT, wil dat het terrein dichtbij de Rijksdag komt te lig gen. Het is streng verboden om op de groene plekken in de buurt van de Rijksdag te voetballen. Het ontbreekt de Duitse hoofd stad bovendien aan voetbalvel den die in het rustige Bonn wel aanwezig waren. De Duitse parle mentariërs komen op 2 juli voor het laatst in Bonn bijeen. Het Berlijnse stadsbestuur heeft het idee om de 79 voetballende afge vaardigden te laten trainen in het grootste park in het hart van Ber lijn, Tiergarten, als belachelijk van de hand gewezen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 2