verval
Suriname: een land in
Buitenland
DINSDAG 15 JUN11999
Hamsteren. Doordat de aanvoer van meel stopte als gevolg van staking in de haven, is er schaarste aan brood op kom;
Het volk maakt zich op voor een lange periode van onzekerheid
Suriname is in crisis. Het geld is waardeloos, het land
in verval en het volk boos. De afgelopen weken gingen
tienduizenden de straat op om president Wijdenbosch
naar huis te sturen. 'Bosje' blijft echter zitten waar hij
zit, en de prijzen stijgen met de dag. Moreel verval, wit
goud en bosnegers zorgen voor onrust onder de bevol
king van Paramaribo. „Wij zijn een roversnest gewor
den."
Jongeren in de straten van Paramaribo.
PARAMARIBO THOMAS ERDBRINK
FOTO'S TACO VAN DER EB
Aan het begin van de Dominee
straat, één van de drukste stra
ten van Paramaribo, staat het
'Surinam Palace'. Het casino is
een paar jaar geleden gebouwd
en wordt door Amerikanen be
heerd. Nors kijkende bewakers
jagen de zwervers weg en hou
den de deur open voor met
goud behangen types. Eenmaal
binnen nestelen de bezoekers
zich achter de one armed ban
dit of aan de blackjack-tafel.
Belletjes rinkelen, gekleurde
lichtjes gaan aan en uit en fi
ches vliegen over het groene vilt
van de tafels.
De meeste Surinamers zullen
waarschijnlijk nooit verder ko
men dan een snelle blik door de
glazen deur van het casino. Wie
geen geld heeft, is hier niet wel
kom, en veel Surinamers heb
ben geen geld. Het land beleeft
de ergste economische crisis
ooit. De Surinaamse gulden is
in een half jaar tijd meer dan
honderd procent minder waard
geworden. Tegelijkertijd zijn
bijna alle prijzen gestegen, ter
wijl de salarissen hetzelfde ble
ven.
Orlando Lal our staat met de
fiets in zijn hand voor het kan
toortje van de Surinaamse lote
rij. Hij heeft net zijn geluks
nummers ingevuld en hoopt op
de hoofdprijs van 600.000 Suri
naamse guldens, omgerekend
duizend Nederlandse guldens.
Lalour kan het geld goed ge
bruiken: zijn maandsalaris van
tweehonderd Nederlandse gul
dens is veel te weinig om rond
te komen. Hij is een overheids
dienaar, zoals ambtenaren in
Suriname worden genoemd. En
een beschaafde. Lalour ver
schijnt namelijk wél op zijn
werk. Een groot deel van zijn
collega's doet dat niet, maar
wordt gewoon doorbetaald om
dat de administratie de gege
vens niet bijhoudt. Deze
'spookambtenaren' kosten het
land jaarlijks miljoenen gul
dens.
Toch knijpt hij er tegenwoordig
ook wel eens tussenuit. De ho
ge prijzen hebben hem ge
dwongen om bijbaantjes te ne
men. Zo is hij aerobicsinstruc
teur en installeert hij deuren.
„Begin december wilde ik een
nieuwe motor kopen voor mijn
auto Die kostte toen 250.000
Surinaamse gulden. Nu kost
diezelfde motor bijna twee keer
zoveel. Je begrijpt dat mijn auto
nog steeds niet rijdt. Van al het
geld wat ik verdien, kan ik maar
net het eten voor mijn gezin be
talen."
Ruïnes
De armoede beperkt zich niet
tot persoonlijke gevallen. In Pa
ramaribo is sprake van algeheel
verval. De wegen zitten vol met
kuilen, de verf bladdert van de
muren en de straten liggen vol
met rotzooi. Naast de ambts
woning van de gehate president
Jules Wijdenbosch staan twee
ruïnes van huizen. „In welk
land is het presidentieel paleis
omringd door bouwvallen?",
vraagt een taxichauffeur zich
hardop af. „Zoiets is alleen hier
mogelijk", concludeert hij.
De president en zijn ministers
krijgen de schuld van alles wat
fout is in het land. Een zaken
reis van Wijdenbosch naar het
Afrikaanse land Ghana was de
druppel die de emmer deed
overlopen. In tweeënhalf jaar
heeft Wijdenbosch 28 dienstrei
zen gemaakt, nét iets te veel
van het goede voor een arm
land als Suriname. De afgelo
pen weken zijn er in Paramari
bo massademonstraties gehou
den, met als resultaat een aan
genomen motie van wantrou
wen tegen de regering.
De voormalige directeur van de
centrale bank, André Telting is
door de oppositie naar voren
geschoven als interim- presi
dent. 'Bosje' weigert echter op
te stappen. Hij kondigde giste
ren nieuwe verkiezingen voor
volgend jaar aan, maar vandaag
begint het parlement al aan de
procedure voor de benoeming
van een nieuw staatshoofd. Het
volk maakt zich op voor een
lange periode van onzekerheid.
De spanning is duidelijk voel
baar in de hoofdstad, 's Avonds
zijn de straten uitgestorven. El
ke politiesirene leidt tot nervo
siteit. Vorige week werden en
kele wegen geblokkeerd door
mensen die vervroegde verkie
zingen eisten. De mofokoranti,
de mondkrant, verspreidt het
gerucht dat milities bosnegers
uit de binnenlanden op weg
zijn naar Paramaribo om on
rust te stoken. Wijdenbosch
zou dan de staat van beleg kun
nen uitroepen en zo de macht
weer stevig in handen nemen.
De meeste Surinamers houden
zich verre van het politieke ge
woel. Alle tijd wordt opgeslokt
door de strijd om het bestaan.
Jamiran Abdulragiman moet el
ke dag het duur ingekochte
fruit dat ze verkoopt weggooi
en. Ze staat aan een van de lan
ge tafels in de overdekte Markt
Zuid. Vandaag heeft Abdulragi
man nog bijna niets verkocht.
Veel mensen geven de winke
liers de schuld van de hoge prij
zen. Ze haast zich om uit te leg
gen dat zij en haar man ook ho
ge prijzen moeten betalen als
ze hun groenten inkopen. „Wij
verdienen er bijna niets op",
zegt ze. Voor haar ligt een
hoopje aubergines. „Ik heb er
nog geen één verkocht", klinkt
het teleurgesteld.
Witte goud
Het enige product dat in Suri
name wel goed verkoopt is 'het
witte goud'. Cocaïne zorgt voor
het best betaalde werk in het
land, en in de straten van Para
maribo is dat goed te zien. Op
geschoten jongeren rijden er in
de duurste wagens, vaak nog
voorzien van een 'NL-sticker':
het land waar de auto's gesto
len zijn. Het zijn dealertjes die,
met hun goud, mooie huizen
en andere luxe- artikelen res
pect afdwingen bij de andere
jongeren. Het is voor veel vol
wassenen wrang om te zien dat
negentienjarige crimineeltjes in
gloednieuwe Mercedessen rij
den, terwijl er in het hele land
niet één Mercedesdealer is.
De invloed van de drugshandel
is overal merkbaar. Sinds een
aantal jaren zijn junks een vast
onderdeel van het straatbeeld
in Paramaribo. Op luchthaven
Zanderij worden steeds meer
'slikkers' gepakt. Jongeren die
voor een paar duizend gulden
verpakte bolletjes cocaïne in
slikken en daarmee naar Ne
derland vliegen. Aan de randen
van de stad worden enorme pa
leizen gebouwd, compleet met
hoge hekken en beveiligingsca
mera's.
„We zijn een roversnest gewor
den", zegt Anton Waggelmans,
lid van de Nationale Assemblee,
het parlement. Hij maakt zich,
net als de andere oppositiele-
i, grote zorgen over het 'mo-
verval' in Suriname. „Jon
geren zeggen hier tegen hun
ouders: 'Waarom zou ik naar
school gaan? Met drugssmokkel
kan ik veel meer verdienen dan
een arts of een advocaat'. Cor
ruptie viert hoogtij en de mis
daadcijfers zijn de afgelopen ja
ren sterk gestegen."
Waggelmans geeft Wijdenbosch
en zijn ministers de schuld van
de toegenomen criminaliteit.
Volgens hem hebben die het
verkeerde voorbeeld gegeven
door zichzelf te verrijken en het
land te laten verpauperen. „Op
die manier geef je de mensen
het idee dat geld het allerbe
langrijkste ter wereld is", zegt
Waggelmans. Een ander assem
blee-lid merkt daarbij op: „In
sommige culturen in Suriname
levert rijkdom respect op, onge
acht hoe die rijkdom is ver
diend."
Er zijn relatief weinig spannin
gen tussen de verschillende be
volkingsgroepen in Suriname.
De Hindoestanen, Creolen, Ja
vanen, bosnegers, indianen en
Chinezen leven al jaren vreed
zaam naast elkaar. Let wel:
naast elkaar. Er is een strikte
scheiding tussen de verschillen
de rassen. Sluimerende etni
sche gevoeligheden steken in
tijden van crisis echter plotse
ling de kop op. Zo wordt er nu
geldaagd over de Chinese win
keleigenaren en hun prijsverho
gingen, over de met goud be
hangen Creolen en de geslaag
de Hindoestaanse zakenman
nen. Het is voornamelijk de
rijkdom die de jaloezie van de
armen opwekt.
Binnenlanden
Vooral in de binnenlanden
wordt met een schuin oog ge
keken naar de rijken uit de stad.
Er wonen ongeveer 400.000
mensen in Suriname, van wie
de helft buiten Paramaribo.
Gas, stromend water en elektri
citeit zijn voorbehouden aan
stedelingen. De binnenlandbe
woners voelen zich achterge
steld, en trekken zich meestal
niet veel aan van door 'Parama
ribo' bedachte regels.
De Nationaal Democratische
Partij van Wijdenbosch en
ex-legerleider Desi Bouterse is
de enige partij die de bosnegers
en indianen aandacht geeft.
Met behulp van giften zoals
buitenboordmotoren, commu
nicatiemiddelen en geld is de
NDP verzekerd van de electora
le steun van de binnenlandbe
woners. Aangezien Suriname
een evenredig kiesstelsel kent,
zijn zesduizend stemmen uit
het grote binnenland al vol
doende voor een meerderheid
in het parlement. Vijfhonderd
stemmen uit het district Sipali-
wini leveren één zetel op. In het
district Paramaribo zijn daar
zevenduizend stemmen voor
nodig. Hierdoor hebben de
'achterlijke binnenlanders', zo
als sommige stedelingen ze ple
gen te betitelen, behoorlijk veel
macht in Suriname.
Pakketjes
Hoewel het leven in Nederland
economisch gezien een stuk
beter is, denkt niemand erover
om te vertrekken. „Ik houd van
dit land", is het meest gehoorde
argument om te blijven. Het is
wel prettig dat geëmigreerde fa
milieleden in deze tijden van
nood geld of pakketjes sturen.
Bij transporteur Jos Steenman
staan verschillende mensen te
wachten op een zending uit
Nederland. Door een defecte
brandweerwagen moest de
KLM jumbo die de al vertraag
de goederen zou brengen uit
wijken naar de Antillen.
Directeur E. Niamut wordt al
lerminst nerveus van de ver
traagde zendingen. De afgelo
pen weken zijn veel vluchten
afgelast. Zijn vrachtschip ligt
vanwege stakende havenarbei
ders in de haven van Barbados.
Hij heeft ermee leren leven.
„De meeste pakketjes bevatten
vooral levensmiddelen en me
dicijnen. Ik verwacht er onge
veer 170, maar ja, ze zijn er nog
niet", zegt Niamut. Zijn mede
werkers sturen iedereen naar
huis met de mededeling dat ze
maar moeten wachten. De de
fecte brandweerwagen wordt
luidkeels vervloekt.
Het schip met meel, bestemd
voor de grote 'Fernandes' bak
kerij, kon ook niet in de haven
van Paramaribo terecht. Lange
rijen bij de bakkerij zijn het ge
volg. Handelaren en bezorgde
consumenten willen verzekerd
zijn van hun witte puntbrood
jes, het nationale brood van Su
riname. Is de rij in het begin
nog ordelijk, bij de kassa ont
staat een enorm geduw en ge
trek. „Het lijkt hier Somalië
wel", brult iemand voor de
grap. Alleen zijn vrienden la
chen. Bij de uitgang staat een
man met een grote zak brood
jes. „Dit land gaat ten onder",
fluistert hij. „Dit is allemaal de
schuld van Bosje en zijn kornu
iten. We moeten hem met stoel
en al uit dat paleis van hem sle
pen. Dan pas komt dit land
weer op orde."
Sommigen hebben echter ver
dergaande ideeën om Suriname
uit de neerwaartse spiraal te
halen. De voormalige Neder
landse kolonie zou zich weer
moeten aansluiten bij het 'va
derland'. Suriname onder Ne
derlands beheer dus. „Wat
hebbben wij er nou van gebak
ken sinds de onafhankelijkheid
van 25 november 1975?", vraagt
een man zich hardop af. „We
hebben hier goud, uranium,
hardhout, ga zo maar door.
Toch lukt het ons niet om dit
land op te stuwen in de vaart
der volkeren. Laat de Nederlan
ders maar weer de leiding ne
men. Het zal minder gezellig
worden, maar we hoeven dan
tenminste niet meer in de rij te
staan."
Eenvoudige woningen kenmerken de huisvesting in Suriname. Voor veel inwoners is het flink behelpen
omdat als gevolg van de gebrekkige infrastructuur vaak licht en stromend water ontbreken.
