•eï)rukkerij-
nuseum is
truikelblok
Leiden
ederland liet Nieuw Amsterdam verslonzen
Een grote mond, maar een klein hartje
Leiden Regio
GERECHT
5DAG 15 JUNI 1999
CHEF WIM WEGMAN, 071-5356414, PLV -CHEF HERMAN JOUSTRA, 071-5356430
Ibouwing Koppenhinksteeg vertraagd
eventuele vestiging van een drukkerijmuseum aan de
jglandsekerkgracht houdt de verbouwing van het he-
;omplex, waartoe ook het informatiecentrum De In-
ihoek aan de Koppenhinksteeg behoort, tegen. De
xaging beloopt nu ongeveer een half jaar.
N» ROBBERT MINKHORST
dat nodig is om een
leum in de voormalige
chandel Manifest in te rich-
moet van de dienst cultuur
:ducatie van de gemeente
len komen en dat is juist het
ileem, laat wethouder
ird van Rij (ruimtelijke orde-
en volkshuisvesting) we-
Het geld is er nu niet en de
ist krijgt de gelegenheid dat
bij elkaar te sprokkelen.
iar cultuur en educatie
it er nog niet echt warm
denkt Van Rij.
lat de plannen nu stilliggen
ook met de persoonlijke
keur van Van Rij zelf te ma-
„Mijn moeilijke positie is
ik zelf heel graag daar een
';erijmuseum wil. Met wet-
ider Alexander Pechtold van
_jur heb ik afgesproken dat
l Jniet eerder op vakantie gaan
iel datf. ^at 'cnooP 's doorge-
ipperdf
nkomsf
nensen|
e nooi
vragenj
arte df
Saillant detail is dat het pand
geen eigendom is van de ge
meente, maar van de woning
bouwvereniging Leiden (WBL).
Dat geldt voor meer huizen in
het blok. De rest is wel in han
den van de gemeente. Van Rij
verwacht overigens geen enkel
probleem met de verwerving.
De onderhandelingen over de
verkoopprijs zijn alleen nog wel
in een pril stadium.
Het oude Manifest wordt
overigens al een half jaar ge
kraakt door Eurodusnie. Die ac
tiegroep heeft er de antroposo
fische Weggeefwinkel gevestigd,
een kringloopwinkel waar klan
ten spullen kunnen ruilen. Ge
meente en politie traden begin
januari niet op toen Eurodus-
nie-mensen met een sleutel het
pand betraden. Inmiddels zoekt
de WBL naar mogelijkheden
om de krakers huur te laten be
talen. In de ogen van de wo
ningcorporatie is dat 'heel re
delijk'.
'Burgemeester,
laat u wel eens
een windje?'
LEIDEN TESSA BÖCK
Peinzend staat de burgemees
ter met zijn armen over elkaar
in de gymzaal van buurthuis
Vogelvlucht. Achter hem tilt
de docente acrobatiek behen
dig een klein meisje, dat haar
arm in het gips heeft, op de
nek van Postma. De kinderen
van de naschoolse activiteiten
van de Teldersschool tonen
trots hun gevaarlijke kunsten.
Ze maken een menselijke pi
ramide en Postma doet mee,
gelukkig voor hem duurt de
gymnastische inspanning niet
lang. ,,Moet hij nou al weer
weg?", vraagt een acrobaatje
met een lange blonde paar
denstaart teleurgesteld.
Maar Postma moet door, de
kinderen van de kinderkrant
wachten al gespannen achter
hun computer. Ze mogen de
burgemeester interviewen.
Aan een grote vierkante tafel
wordt Postma omringd door
twaalf jonge journalisten.
„Wie is er zenuwachtiger, u of
wij?", vragen de meisjes in
koor. „Ik", antwoordt Postma
zonder dat hij daarover hoeft
na te denken. Zijn onzeker
heid blijkt gegrond wanneer
de kleine redacteuren hem
het vuur aan de schenen leg
gen: „Burgemeester, laat u
wel eens een windje?"
Postma weet zijn gezicht in
de plooi te houden terwijl de
kinderen hem indringende
vragen stellen. „Hoeveel geld
verdient u nou eigenlijk?", wil
een journalist in spe weten.
De burgemeester weet zoals
een ware politicus betaamt de
lastige vraag handig te omzei
len. „Genoeg".
Burgemeester
Jan Postma tij
dens de acroba-
tiekles in Vogel
vlucht.
FOTO HENK
BOUWMAN
alleei
isten",|
:idse historicus Jaap Jacobs promoveert op onderzoek naar Hollandse kolonie
ONNO HAVERMANS
is Stuyvesant zou zich om-
ien in zijn graf. De flitsende
die de reclamejongens
het sigarettenmerk oproe-
lijkt geen spat op die van
autoritaire directeur-gene-
van de West-Indische
ipagnie (WIC). „Hij was be-
jald geen swinger, maar een
laffe calvinist", stelt de Leidse
ktoricus Jaap Jacobs. Stuyve-
int moest in 1664 toezien hoe
S Engelsen zich meester
lakten van de door hem be-
iijkenHurde kolonie Nieuw-Neder-
regelffld. Waarmee het onvermijde-
ussenke einde kwam aan een stukje
onderllland in Amerika,
or te flJieuw-Nederland moest pre-
ïse m«s datgene worden wat de
[eThejam al zegt. Meer Nederland
In nieuw, concludeert Jacobs
doyaefeijn kloeke studie Een zegen-
;tenli(K gewest, Nieuw-Nederland in
iek del zeventiende eeuw, waarop hij
ristenlrige week aan de Leidse uni-
emeeirsiteit promoveerde. De han-
llspost aan de Amerikaanse
heid i stkust ontwikkelde zich vanaf
25 tot een Hollandse vesti
ngskolonie, met de gerefer
eerde kerk als grote gangma-
,Tot in 1760 werd er Ne-
'rlands gepreekt in New
rk."
Zolang hielden de Nederlan-
irs de nieuwe wereld echter
ït in hun greep. Nieuw Am-
irdam werd al in 1674 New
irk. Een paar duizend kolo
sten konden het niet bolwer-
n tegen een overmacht aan
ïgelsen. Slechts namen herin
nen nu aan de Nederlandse
'dode, zoals die van de dege-
ke Hollandse bestuurder Pie-
of Petrus Stuyvesant. „Dat
5 921
ze van zijn voornaam Peter
hebben gemaakt, is een voor
beeld van Amerikanisering",
meent Jacobs.
En dat is jammer, want uit de
archieven rijst juist het beeld op
van een opmerkelijk stukje Hol
land overzee. „In .de Ameri
kaanse geschiedschrijving
wordt altijd de indruk gewekt
dat de Amerikaanse geest ont
staat bij overschrijding van de
frontier, de grens. Daarom is
het verbazend om te zien hoe
ze hebben geprobeerd om alles
in de kolonie Nederlands te
doen. Het heette niet voor niks
Nieuw-Amsterdam, het wós
ook een nieuw Amsterdam.
Niet dat er geen verschillen
bestonden. De koloniale econo
mie draaide voornamelijk op de
handel in bevervellen en de ko
lonisten kwamen in contact
met indianen van wie ze som
mige landbouwmethoden over
namen, zoals het telen van
pompoenen. „En ze gebruikten
schelpen, sewant in de taal van
de indianen, als betaalmiddel,
want zilver was er niet. Dat is
natuurlijk een vreemd element,
maar de manier waarop de ko
lonisten er mee omgaan, is
weer heel Nederlands. Ze reke
nen ook in guldens."
Stuyvesant en zijn voorgan
gers probeerden Nieuw-Neder
land naar calvinistische maat
staven te vormen en dat is een
van de redenen waarom de ko
lonie niet echt trekt. De Repu
bliek der Nederlanden maakte
een bloeiperiode door en het
bestuur in Holland was juist vrij
tolerant tegenover andersden
kenden. Zo'n beetje de helft
van de kolonisten kwam dan
ook uit Duitsland. Pas na 1650,
als het slechter gaat met Neder
land, neemt de emigratie toe.
De WIC had trouwens zelf
meer oog voor Brazilië, dat pro
fiteerde van de meevaller van
Piet Heyn. De hele zilvervloot,
buitgemaakt op de Spanjaar
den, ging aan Nieuw-Neder
land voorbij. Een duidelijk ver
schil met de Engelsen, die on
der druk van de nieuwe koning
in Londen proberen heel
Noord-Amerika in te nemen,
vooral om de smokkel van ta
bak via de Hollandse kolonie
tegen te gaan. En tegen vijftig
duizend Engelsen zijn de ze
ven- achtduizend Nederlan
ders uiteindelijk niet opgewas
sen.
Jacobs speurde de afgelopen
vier jaar archieven af in Amster
dam, New York en Albany. Hij
vond er vaak beduimelde docu
menten, waar eeuwenlang nie
mand naar had omgekeken.
Zijn reconstructie leverde hem
de Hendricks Award op, de
jaarlijkse prijs voor de beste
studie van de Nederlandse ko
loniale geschiedenis in Noord-
Amerika. „Voor het eerst krijgt
een Nederlandstalig manu
script die prijs. Daardoor kan
het boek nu ook in het Engels
worden vertaald. Ik heb over
wogen om in het Engels te
schrijven, maar het blijft Neder
landse geschiedenis en ik vind
dat een historicus voor zijn pu
bliek moet schrijven."
Eigenlijk weten we hier in
Nederland bar weinig van 'on
ze' tijd in de west. „Sommige
mensen weten nog net dat
Manhattan in 1626 van de in
dianen is gekocht voor 24 gul
den. Maar dat is dan weer niet
juist. Voor Manhattan werd
zestig gulden betaald. Toen het
document waarin dat staat in
de negentiende eeuw werd ver
taald is dat bedrag volgens de
toen geldende wisselkoersen
omgerekend in 24 dollar. Zo is
het misverstand geboren."
Het tekent de nonchalance
waarmee in Nederland al die
tijd is omgesprongen met de
Amerikaanse kolonie. In de ge
schiedschrijving bestaat weinig
aandacht voor de West-Indi
sche Compagnie (WIC). „Toen
ik aan het studeren was, koos
iedereen voor de Verenigde
Oostindische Compagnie. Die
had met zijn specerijenhandel
en de contacten met redelijk
georganiseerde samenlevingen
in Azië ook meer succes. Uit
een soort recalcitrantie heb ik
voor de WIC gekozen", bekent
Jacobs. Nu zijn promotieonder
zoek is afgerond, werkt de Leid
se historicus als freelancer,
vooral voor Amerikanen. „Maar
ik denk over een biografie van
Stuyvesant. Dat ligt wel in de
lijn van dit boek."
Een zegenrijk gewest is uitge
geven door Prometheus/Bert
Bakker in de reeks Cultuurge
schiedenis van de Republiek
in de 17de eeuw. Prijs ƒ75,00.
W1JKLADDER Nieuws en berichten uit en over de Leidse wijken,
uit de buurthuizen en van de wijkverenigingen, gerangschikt
naar stadsdeel. Persberichten en wijkbiaden kunnen worden
gestuurd naar Leidsch Dagblad, postbus 54, 2300 AB Leiden.
Fax: 071-5321921; e-mail: redactie.ld@damiate.hdc.nl
BOSHUIZEN Bij bejaardencentrum Rijn en Vliet aan de Aaltje
Noordewierlaan 1, is donderdag van 18.00 tot 21.00 uur open
avond van de schooltuinen.
MEERBURG Om een indruk te krijgen van de cursussen die in sep
tember in buurthuis Matilo beginnen is het mogelijk deze maand
alvast een paar lessen te volgen. Informatie bij Annemarie Neij-
man van het buurthuis aan de Zaanstraat 126. (5412515).
MERENWIJK Voor de open Eettafel voor 55+ die op dinsdag en
donderdag in Dienstencentrum Merenwijk door de Stichting
Dienstverlening Leiden wordt verzorgd, is dringend behoefte aan
enkele vrijwilligers, die - met eigen auto - de maaltijden op don
derdag ophalen. Aanmelding bij Wil N. den Heeten-van Leeuwen,
telefoon 5214808.
NOORDVEST In het kader van de landelijke campagne 'Goede
voeding, wat let je' geeft een diëtist vrijdag tussen 13.00 en 17.00
uur roerbakdemonstraties in de vestiging van Digros aan de Lan-
gegracht. Voor dit jaar, het derde jaar van de campagne, is een se
rie van drie eettesten ontwikkeld, waarmee mensen hun eigen voe
dingsgedrag kunnen testen.
MORS In buurthuis Morschwijck kunnen voor dat de vakantie be
gint nog enkele callaneticslessen worden gevolgd. De lessen wor
den gegeven op maandag 21 en 28 juni van 19.00 tot 20.00 uur in
het buurthuis aan de Topaaslaan 19.
STEVENSHOF Speeltuinvereniging Stevenshof is op zoek naar vrij
willigers. Alles wat er in en om de speeltuin gebeurt - onderhoud,
bingo, knutselclub - wordt gedaan door vrijwilligers. Voor meer in
formatie kan contact worden opgenomen met Bram du Prie, tele
foon 5313346.
Rechtswinkel helpt ook consumenten
LEIDEN
De Leidse Rechtswinkel in de
Ketelboetersteeg heeft nu ook
een afdeling consumenten
recht. Hier kan men terecht
voor vragen over onder andere
koop en verkoop van produc
ten, openbaar vervoer, reclame,
reisovereenkomsten, algemene
voorwaarden, betalingsverkeer
en colportage. Wie een gezins
inkomen heeft dat onder de
ziekenfondsgrens ligt, kan gra
tis terecht bij de rechtswinkel.
Hulp bij hypotheken, schulden
en patiëntenrecht wordt niet
geleverd.
zien me als een soort Ar-
old Schwarzenegger", riep de
-jarige Leidenaar veront-
aardigd uit, „maar dat ben ik
ng vent elemaal niet!" De toch wel
\f\.t reedgeschouderde man - in-
Ausief tatoeages - moest giste-
ïn verschijnen voor de politie-
'ïïhn" ;c^ter 'n het Leidse kantonge-
*cht en dat zat hem niet lek-
er. Zijn ex-vriendin had hem
ssetïï angeklaagd wegens mishande-
•n. slee ng. Daarbij zou de Leidenaar
"'nel "es wat 'os en vast in he
Leid eu^en in haar richting geslin-
ischikbjwd hebben, inclusief honden-
ak en kruidenrekje.
i de zittingszaal zat zijn nieu-
houde 'e. vhendin met wie hij alweer
nige tijd samenwoonde in ge-
pannen afwachting. Toen de
echter naar haar relatie met de
erdachte informeerde, zei ze:
'lij is erg lief en heeft me nog
looit geslagen. Hij heeft wel
;en grote mond, maar ook een
Jein hartje."
)e onenigheid met zijn ex, des-
erd fcjds zijn vriendin, begon op 3
pktober 1997. „Een feestdag",
pprak de verdachte. „Dat be-
poelt u zeker cynisch, want zo'n
peest was het niet bij u thuis",
fepliceerde de rechter. „Laat
Pie even uitpraten, ja", reageer
de de Leidenaar geprikkeld. De
relatie met zijn vriendin, die
niet makkelijk was geweest, liep
op zijn laatste benen, vertelde
hij aan de rechter. „Ze kon mij
niet loslaten." Hij was op 3 ok
tober thuisgekomen met ca
deautjes van de kermis. „Ka
neelstokken, snoep en pluche
speelgoed, je kent dat wel."
Diezelfde middag was hij in
woede uitgebarsten toen bleek
dat zijn vriendin haar jongste
zoon niet in de feestvreugde
wilde laten delen.
„Ze had problemen met haar
middelste zoon die zo'n beetje
op het slechte pad was, maar ze
reageerde dat af op haar jong
ste. Hij kreeg vaak straf en zat
dan op zijn kamer. Die jongen
werd zó vreselijk benadeeld dat
ik kwaad ben geworden. We
stonden in de keuken en ik heb
haar toen een duwtje gegeven."
„Vervolgens viel ze met haar
rug tegen de kast", vulde de
rechter aan, „en hebt u haar
met haar hoofd tegen de grond
gedrukt, is het niet? En toen be
gon u keukenapparatuur in
haar richting te gooien: koffie
apparaat, keukenrekje, kruiden,
bloemen en planten, opzet-
plakje, de keukenrol....zelfs de
waterbak van de hond moest
eraan geloven."
De vrouw had tegen de politie
verklaard dat haar partner haar
keel had dichtgeknepen en haar
een kopstoot had gegeven.
„Daarbij brak haar voortand
af constateerde de officier van
justitie, waarop de verdachte in
een bulderlach uitbarstte. „Ze
heeft geeneens tanden!" De
rechter: „We bedoelen de voor
tand van haar kunstgebit." De
Leidenaar: „Die voortand van
haar brak steeds af. Al bij het
begin van onze relatie heb ik la
dingen Kukident en andere
plaktroep voor haar gekocht
om die tanden mee vast te lij
men."
Zijn vriendin was drugsgebruik
ster, vertelde de verdachte. „Ze
gebruikte speed, sliep slecht en
had daarom donkere kringen
onder haar ogen." De officier
dacht dat dat blauwe plekken
waren als gevolg van de scher
mutseling in de keuken en con
fronteerde hem ook met strie
men in haar hals, maar de Lei
denaar ontkende dat in alle
toonaarden.
Hij kreeg bijval van de rechter
die verwees naar het dokters-
rapport waarin dat alles niet
was opgenonjen. „U hebt dan
wel geen advocaat maar ik regel
dat wel even voor u", zei ze,
korte metten makend met het
spervuur van vragen van de of
ficier. „Dank u", sprak de Lei
denaar beleefd.De Leidenaar
had inmiddels geen contact
meer met zijn ex. Haar jongste
zoon woonde, tot beider tevre
denheid, al enige tijd bij hem
en zijn nieuwe vriendin in huis.
De officier achtte de mishande
ling niet bewezen maar stelde
wel vast dat de Leidenaar haar
had geduwd en met keukenma
chines had gesmeten. „Die uit
barsting is buiten alle propor
ties: die keukenmachines kun je
ook als wapen beschouwen. De
politie heeft een enorme chaos
in de keuken aangetroffen: het
leek wel een kleine oorlog. Ik
eis daarom zes weken gevange
nisstraf waarvan twee voor
waardelijk."
De rechter oordeelde heel wat
milder. „U hebt geen straf
blad". „Inderdaad, ik ben als
een pasgeboren kind", kwam
de verdachte er weer tussen
door. „Maar dat gooi- en smijt
werk en duw- en trekwerk had
natuurlijk niet mogen gebeu
ren. U had met uw kaneelstok
jes en lollies gewoon de deur
uit moeten lopen. Maar ook
omdat het al zo lang geleden is,
leg ik u vier weken gevangenis
straf geheel voorwaardelijk op,
met een proeftijd van twee jaar.
U moet wel 500 gulden boete
betalen. De verdachte was
dolblij. „Hoger beroep? Nee, ik
doe niet moeilijk."
CAROLINE VAN OVER8EEKE
t de Leidsch Dagblad AIlCHIIiYIiJV
ANNO 1899
Donderdag 15 Juni
KATWIJK - Het steenen gebouw, dat in het talud
van den weg naar het Paviljoen te Katwijk-aan-Zee
wordt gebouwd, is voor velen der bezoekers een
raadsel, sommigen meenen er een ijskelder in te
zien, anderen denken aan een ....biergrot, waar men
gedurende de zomermaanden een heerlijk koel glas
bier zal kunnen bekomen; de een zoowel als de an
der is de plank echter geheel mis, waar het gebouw
dienst zal doen als wachtlokaal voor de reederij.
Door deze bouw is komen te vervallen het onoog
lijke schuurtje, dat aan de Strandreep voor het Pen
sion Van Tellingen den geheelen zeeboulevard be
paald ontsierde.
De reeders zoowel als het gemeentebestuur, die in
deze samenwerkten, hebben door dezen bouw zeer
velen ongetwijfeld aan zich verplicht.
ANNO 1974
OEGSTGEEST - In een "volgepakt" Patronaatsgebouw traden gisteravond kinderen van de openbare la
gere school "De Springplank" voor het voetlicht. De lagere klassen zorgden voor een beetje zigeunersfeer
op tekst van de eigen "jufs". De hogere klassen stoeiden met "Het koffertje van meneer Van Dalen".
FOTO ARCHIEF LEIDSCH DAGBLAD
Zaterdag 15 juni
LEIDERDORP - Een hoge ambtenaar van Binnen
landse Zaken heeft gisteren de - verzegelde - stern-
machine gecontroleerd die drie stemmen te weinig
had aangetikt voor DS'70 waardoor Jo Nievaart, na
21 jaar uit de Raad "gestoten" zou zijn. Deze amb
tenaar heeft de voor DS'70 verheugende ontdekking
gedaan dat de stemmachine inderdaad gehaperd
heeft. Zodat naar alle waarschijnlijkheid aangeno
men mag worden dat DS'70 toch met een zetel in de
Leiderdorpse raad terugkeert.
ZOETERWOUDE - De actiegroep „Stop Gifgevaar",
begin maart ontstaan naar aanleiding van de vesti
ging van een chemicaliën distributiecentrum op het
industrieterrein de "Grote Polder" op nog geen
tweehonderd meter van de kleuterschool en de
nieuw te bouwen lagere school, heeft deze week op
nieuw haar stem aan B. en W. laten horen. De groep
die middels een hoorzitting al een Calamiteits-plan-
ning naar de vestiging van Vos-chemie heeft bewerk
stelligd, dringt in een uitgebreid schrijven aan de
vergunning krachtens de Hinderwet niet te verlenen.
De actiegroep haalt in haar brief onder meer de
ramp aan die kort geleden in Engeland plaatsvond in
de chemische fabriek waar caprolactan werd ver
vaardigd. "Dit bedrijf", aldus de groep Stop Gifge
vaar, "is een van de veiligste fabrieken ter wereld ge
noemd. Juist met deze ramp, in dit bedrijf, is weer
eens aangetoond hoe groot het gevaar wel is van
chemische bedrijven dicht bij woonkernen". Ook
heeft het comité enkele stoffen uit het leveringspro
gramma van de handelsmaatschappij Vos en Co de
revue laten passeren. De conclusie, beter gezegd het
hieruit voortvloeiende advies aan B. en W.: „Het
lijkt ons gezien het grote aantal brandbare en giftige
stoffen dat deze firma zou gaan leveren, in hoge ma
te onverantwoordelijk een dergelijk bedrijf toestem
ming tot vestiging en toestemming tot bedrijfsuitoe
fening te geven in de onmiddellijke nabijheid van
een kleuterschool en van de woonwijk Hoge Rijn
dijk".
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde cheque (geen
Overschrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 Bij 18 In zwart wit) op te sturen naar het leidsch
Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante betaling aan de balie van het Leidsch
Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvangt de foto binnen drie weken.
