Ik stuur de
natuur alleen een beetje bij'
Mens en Hef
Leiden Regio
Swinging Voorschoten
Dunya: 'lang leve de
wereld in het klein'
Buitengewoon knappe, aanstekelijke happening
ANDAG 7 JUNI 1999
CHEF WIM WEGMAN, 071-5356414, PLV -CHEF HERMAN JOUSTRA, 071-5356430
MUZIEK RECENSIE
De kiem voor haar loopbaan
als huisarts werd gelegd toen
ze een meisje van zeven was.
Behoorlijk ziek was ze en de
vele penicilline-injecties die ze
kreeg toegediend deden heel
erg pijn. „Ik ga het later zo
doen dat het geen pijn doet",
nam ze zich heilig voor. En zo
geschiedde. Nu, ruim veertig
jaar later, is Kea Fogelberg (48)
onder de indruk van de
constatering dat ze al twintig
jaar in het vak zit. Ze is nog net
zo gedreven, bevlogen en
betrokken als toen ze begon.
Haar vierde lustrum viert ze in
kleine, besloten kring. „Als ik
25 jaar huisarts ben, pak ik het
gtootser aan. Dan wil ik echt
jubileren", zegt ze stralend.
der. Dat is niet te vergelijken met die vrouw die al
tien miskramen heeft gehad en van wie haar elfde
kindje dood wordt geboren. Mijn houding is niet fa
talistisch. Er zit juist vechtlust in het omgaan met het
onvermijdelijke, in de aanvaarding van het gegeven
dat niet alles oplosbaar is."
Dat de radicaal in haar nog lang niet dood is, blijkt
uit haar visie op de Bijlmerramp, de nasleep daarvan
en de rol van minister van volksgezondheid Els Borst
(D66). Voor Fogelberg is het een uitgemaakte zaak
dat de overheid in het algemeen en Borst in het bij
zonder veel te weinig hebben gedaan om de onze
kerheid en de onrust bij de Bijlmerbewoners weg te
nemen en dat zij mede daarvan ziek zijn geworden,
lijdt geen twijfel.Wist je dat een chronische whip
lash in Duitsland bijna niet voorkomt? Daar wordt
de nasleep van zo'n auto-ongeluk in één keer afge
handeld: verzekeringstechnisch, afspraken met de
werkgever, enzovoorts. Herstel van een ziekte is een
lichamelijk proces, dat wel, maar het wordt sterk be-
invloed door omgevingsfactoren."
Borst is een beetje de nationale huisarts, meent ze
en dat gaat niet samen met de houding die ze in
neemt. „Ik verwijt haar arrogantie. Ik hoefde de ge
zondheidsklachten van de Bijlmerbewoners niet te
onderzoeken want ik verwachtte toch niets te vin
den, stelt ze. Hoe is het mogelijk dat zij dat zegt! Alle
ontdekkingen zijn gedaan door naar het onbekende
te zoeken, dat is de basis van elk onderzoek. Zij
denkt dat de mensen niets hebben en dus mankeren
ze niets. Als ik zo'n uitgangspunt zou hanteren, kost
me dat m'n kop. En terecht."
„Ik vind de Bijlmerkwestie niet eens haar grootste
fout. Nóg erger vind ik dat ze niets doet tegen het feit
dat in dit land twee verzorgenden verantwoordelijk
zijn voor de zorg voor tientallen ouden van dagen.
Mevrouw Borst, als dit je eigen moeder was, hoe kun
je dat dan toestaan? Ik weet wel dat ik Borst-geen
persoonlijke verwijten kan maken maar ik kan haar
wel ter verantwoording roepen. Zij is immers de ex
ponent van de samenleving waarin dergelijke keu
zes- want dat zijn het - worden gemaakt. Een sa
menleving die mensen van tachtig jaar en ouder, die
én de crisis én de oorlog hebben meegemaakt, be
wust tekort laat komen."
Zo af en toe komt Fogelberg ook voor zichzelf op.
Van de twintig jaar van haar huisartsenbestaan heeft
ze er zo'n tien gestreden tegen het onrecht dat de
gemeente Leiden héar heeft aangedaan. Die wilde
haar enkele tienduizenden guldens laten betalen als
'compensatie' voor het feit dat zij een pand aan de
De Sitterlaan als praktijkruimte in gebruik heeft en
daarmee een woning aan de Leidse voorraad heeft
onttrokken.
Deze regel geldt voor ondernemers en dus ook voor
huisartsen en dus ook voor Kea Fogelberg. Zelf be
nadrukt ze de verschillen met ondernemers: „Ik ben
niet BTW-plichtig, ik heb geen vrij beroep want het
is de overheid die m'n tarieven heeft gestandaardi
seerd, ik mag geen reclame maken - ik zou dat ook
niet willen, hoor - en ik krijg er ook geen patiënten
bij en ik verdien ook niet meer door een betere servi
ce. Verder ben ik ook in de verste verte niet rijk."
„Ik ben wel zelfstandig, ja. En daar ben ik verschrik
kelijk blij mee. Daardoor kan de bureaucratie mij
niet opslokken zoals al wel is gebeurd met wijkver
pleegkundigen. Die mogen niet eens meer hun
agenda bepalen, niet meer zelf beoordelen of ze nu
wel of niet naar iemand toe gaan. Dat doen de inta-
kers en de planners op het Schuttersveld (Fogelberg
doelt op de Stichting Thuiszorg Groot-Rijnland) voor
ze. Dat soort bureaucratie is killing, gaat ten koste
ROTTERDAM
EVA CROUWEL/HANS MAAS
In Afrika wordt soms muziek
gemaakt om het te laten rege
nen. Op het 22e Dunya Festival
deden vader en zoon N'Diaye
Rose hun best om het droog te
krijgen. Tijdens de opzwepende
ritmes van de wereldberoemde
Senegalese en Nederlandse per
cussiegroep kwam de regen
met bakken uit de hemel. Maar
het moedige Dunya-publiek liet
zich gistermiddag niet wegja
gen.
'Lang leve de wereld in het
klein'. Zo vatte iemand het fes
tival samen op een papiertje op
de 'Klare Taai-Muur' op het
Letterenterrein. Ondanks de
natte aftrap van het multicultu
rele festival was het behoorlijk
druk, maar toen regengod Plu-
vius eenmaal was verslagen en
zonnegod Ra vrij spel had ge
kregen was het met 200.000 be
zoekers schuifelen geblazen.
Bij het Anatolisch, Marok
kaans, An tilliaans/Arubaans,
Indisch, Surinaams en Kaap-
verdiaanse dorp stond vooral
de eigen achterban te genieten
van de optredens.
De acts op de twee grote po
dia waren meer besteed aan de
diversiteit aan culturen. Suat
Suna lokte met Turkse popmu
ziek de meeste mensen naar
het Parkpodium. Tarkan heeft
al laten horen hoe je Turkse
popmuziek geschikt maakt voor
westerse oren. Suat Suna doet
niet veel voor hem onder en is
rijp voor de Nederlandse hitlijs
ten.
De grote verrassing van het
Parkpodium was de Braziliaan
se Chico César, getooid met een
enorme kroeskuif. De draadloze
gitaar en microfoon bleken
geen overbodige luxe voor dit
zeer beweeglijke mannetje van
krap een meter zestig. De rond
dansende Chico gunde veel eer
aan zijn getalenteerde begelei
dingsband. Opzwepende poli
tieke liedjes als 'Mama Africa'
en 'Mandela' lieten zich gemak
kelijk meezingen. Chico staat in
zijn eentje zo'n beetje voor wat
Dunya is. Hij gooit Afrika en de
beide Amerika's in een cocktail
beker, begint te schudden en je
'krijgt een swingende mengeling
van rap, bossa nova, hiphop,
funk en samba.
- r -
LEIDEN - Gisteren vertelden we dat de omstandigheden voor realisering van een nieuw zwembad De Zijl
gunstig zijn. Dat betekent ook dat dit bad, dat op hoogtijdagen altijd zo dicht bevolkt is. zal verdwijnen.
FOTO ARCHIEF LEIDSCH DAGBLAD
gen dat we, gezien de uitspraken van de minister
van Justitie, bezetten met ministeriële goedkeu
ring", aldus de leden van het Huurderskommittee.
Rond half elf vanmorgen heeft de'politie op ver
zoek van het ministerie van Volkshuisvesting een
einde gemaakt aan de bezetting. De vijf bezetters
werden door de politie in een overvalwagen wegge
voerd.
ALPHEN AAN DEN RIJN - Het kort geding, dat het
actiecomité Prins Bernhardlaan aanspant tegen de
gemeente Alphen, heeft dinsdag 11 juni in Den
Haag plaats. Door dit kort geding wil het comité pro
beren tegen te gaan, dat de hoofdverkeersader door
Alphen wordt uitgebreid tot een vierbaansweg (nu
tweebaans). Lukt dit niet, dan wil men van de rech
ter een uitspraak, dat de gemeente dusdanige voor
zieningen treft (kosten ongeveer 1,5 miljoen gulden)
dat de geluidshinder tot een minimum wordt be
perkt
Vrijdag 7 juni 1974
DEN HAAG/LEIDEN - De vijf leden van het "Huur
derskommittee Merenwijk", die vanochtend de ka
mer van staatssecretaris Van Dam in het ministerie
van Volkshuisvesting aan de Haagse Van Alkemade-
laan bezetten, protesteerden op die manier tegen de
volgens hen 'veel te hoge huren' van de flats in de
Merenwijk. Deze varieren van 340,- tot 400,-
per maand. "Driekwart van de woningzoekenden
heeft een bruto maandsalaris dat beneden de
1200,- ligt. Ze kunnen dergelijke huren dan ook
niet betalen", aldus een van de woordvoerders. Van
af 1 februari weigert een beperkt aantal Merenwijk-
bewoners per maand 75,- van hun huur te beta
len. Het zijn 45 gezinnen die het op een proces zul
len laten aankomen. „We geloven dat we op een
punt zijn gekomen waarop een dergelijke bezetting
volkomen gerechtvaardigd is. We kunnen zelfs zeg-
Foto's in deze rubriek kui
huisarts kun je de wereld helpen verbeteren, wist
ei* ls klein meisje al en dat besef is nog altijd een
en mgrijke drijfveer. In de tuin van haar praktijk-
z'nt nte aan de De Sitterlaan moest en zou een vijver
°P^ len, ondanks negatieve adviezen. „Water is het
ibool voor het leven. Het beeld dat erin staat,
ft m'n vader gemaakt." In haar weinige vrije tijd
jmeestal in haar tuin bij haar woning te vinden,
cteren en tuinieren komen een beetje op hetzelf-
eieer, vindt ze: „Ik laat de natuur haar gang gaan
ir ik stuur wel een beetje bij."
water ook de dood kan betekenen, ondervond ze
I r\ es)arig meisje toen ze van een steiger werd ge-
Lv vd. De bijna-dood-ervaring die daarop volgde
ft haar ervan overtuigd dat er meer is tussen he
rent en aarde. Vele jaren later zag ze een schilderij uit
ot 2 enaissance van een broeder uit een klooster in
)r w ence. De schok was groot toen ze het herkende:
ntei lad het tafereel ook gezien toen ze bijna ver-
va nk.
iie v echt wekt nog onverminderd boosheid op bij de
ii rouw, die zichzelf aanduidt met 'feministe'. De
h c troverse heeft ze nimmer geschuwd. Er bestaan
ook maar twee soorten mensen: zij die vallen als
-gei blok voor haar en bereid zijn om voor haai" door
van vuur te gaan en zij die het liefst met een grote
ig om haar heen lopen. Maar aan haar oprecht-
1 twijfelt vriend noch vijand,
r 2! h is ze veranderd, vindt ze. Minder radicaal,
et 1 ;r genuanceerd. „Ik ga er nu op voorhand vanuit
niets of niemand ooit volmaakt zal zijn. Ook be-
ik dat m'n boosheid dusdanige vormen kan aan-
s bi ïen dat ik zelf onredelijk word. En dan maak jé
sati ngoed dingen kapot." Verder vindt ze dat ze iets
ode BÜjker is geworden. „Met geld ben ik wat precie-
Zij ik laat niet meer met me sollen. Ik stop niet
:hte :r zo maar eigen geld in een ideaal. In het verle-
na heb ik een zogenaamde eerstelijnspsychologe
gev mik van mijn praktijkruimte laten maken, zon-
ba< haar huur in rekening te brengen. Ik vond ge-
San du dat er zo'n psychologe moest komen en wilde
mi; rm'n steentje aan bijdragen. Nu zou ik dat zake-
)lge ir benaderen. Al blijf ik een bloedhekel hebben
ïkzi al die administratieve rompslomp. Ik zit vaak zo
e v rutten met die formulieren."
buitenwacht begint de veranderingen bij Fbgel-
:rai g ook te merken. Zo mondde onlangs één van
r spreekbeurten uit in een discussie over de ca-
van een illegaal die door één oog plotseling niets
er ziet. Zoals verwacht gaf Fogelberg, actief in de
hting Gezondheidszorg Illegalen (GIL) en ver-
T ard tegenstander van de koppelingswet, te ken-
i dat ze de man - gratis - zou helpen. Maar wat nu
het euvel 'slechts' littekenweefsel in het hoorn -
es zou blijken te zijn, werd de casus op scherp ge-
d. Fogelberg: „De patiënt uit deze casus man-
rt dus niets gevaarlijks. Ik kies er voor hem niet
Ier te helpen", zei ze resoluut,
enigeen was diep geschokt door mijn standpunt,
x h A-wethouder Hans Baaijens zei me na afloop dat
Keri 'lijwas dat hij een huisarts heeft die wél zou hel-
Jacl Óndanks die negatieve reacties, handhaaf ik
t ge t mening. Het staat vast dat er ook mensen door
rme nturierschap in Nederland belanden. Zou ik die
e© n uit het voorbeeld helpen dan is dat niet eerlijk
-1 e( opzichte van m'n patiënten die wél tegen ziekte-
ten zijn verzekerd, die premies betalen. Die man
He ïft gewoon een beetje pech gehad. Als je ouder
oa rdt, merkje dat niet alles loopt zoals je graag zou
en. Als het op je veertigste niet lukt kinderen te
vo gen, is dat een tegenslag, niet meer en niet min-
uit de Leidsch DagbladAltCIIILY 1'
ANNO 1899
Dinsdag 6 Juni
GEMENGD NIEUWS - Een goddelijke, heerlijke
temperatuur, een licht afkoelend oostelijk briesje en
de schilderachtige omgeving van de boorden van het
Braassemermeer met de torenspitsen van de lieflijk
tusschen groen en huizen gelegen kerkjes van Rijn-
zaterwoude, Leimuiden, Oude-Wetering, Roelof-
arendsveen en Woubrugge, scherp in de helderen
onbewolkte blauwe lucht afstekende, maakten giste
ren den dag der zeilwedstrijden weder tot een der
zooals altijd goedgeslaagde feestdagen der 'Zeil- en
Roeivereenigmg Hollandia'. Waarlijk, zoowel voor
hen, die veel voor onze Hollandsche watersport ge
voelen, als voor liefhebbers van ons natuurschoon,
waarvan op een prachtigen Junidag zooveel op
Braassemermeer te genieten valt, gold gisteren vooi-
zeker: de afwezigen zijn te beklagen.
ANNO 1974
schrikkingen van de Eerste We
reldoorlog, werd minder goed
aangevoeld.
Het publiek dat zaterdagmid
dag in de Lakenhal zat, wist
vermoedelijk iets beter waar het
over ging. Zo beschaafd als de
vertolkers, zo keurig ook de toe
hoorders. Dada is inmiddels ge
schiedenis; en een kunststro
ming waarvan de invloed alge
meen erkend wordt. De perfor
mances lokken geen hondenge
blaf en kattenmiauw meer uit,
al houdt een geïriteerde enke
ling het nog steeds voor gezien.
Ensemble EXVOCO uit Stutt
gart is een serieus gezelschap
musici dat zich op het kruis
punt van muziek, spraak en
theater bevindt. In een bijna
twee uur durend programma
worden uitputtend en grondig
de hoogtepunten van de bewe
ging behandeld. Verlucht met
dia's, versterkt door geluid, van
elektronische galm tot fluitjes,
gongen en elektrische handza
gen. Heel mooi soms, erg in
drukwekkend vaak, maar vooral
curieus. Ritmiek en articulatie
van EXVOCO zijn super.
Indrukwekkend is de be
heerstheid waarmee de poëzie
gebracht wordt en als het spre
ken in zingen overgaat, hoor je
prachtige stemmen. Maar het
bijzondere is dat het meer is
dan buitenkant. De pipurefifaf-
ofe's, de -ng-klanken, de zinle
dige lenerreeksen, zoals 'cssc-
zqkqqq' van Van Doesburg; ze
krijgen wel degelijk betekenis.
De ontoereikendheid van taal
wordt gedemonstreerd, tegen
de absurde maatschappij wordt
geprotesteerd, en tegelijkertijd
voel je het sardonisch genoegen
van de Bürgerschreck in al dit
werk.
Het begint - heel gepast - met
de Plakatgedichte van Raoul
Hausmann en zijn beroemde
Manifest der Gesetzmassigkeit
des Lautes. Schelmstukken zijn
het, pure klanken en je kunt je
voorstellen dat het sommigen
in grote woede ontstoken heeft.
Van Kurt Schwitters staat veel
op het programma. 'Poesie und
Banalitaten', het beroemde lief
desgedicht 'An Anna Blume', de
stottergedichten en de 'Hoest
en Nies-Scherzo's'. De indu
striële klankbeelden Parole in
liberta van Marinetti baren nog
steeds opzien: gehamer van
staal op staal, machinemotor
geluiden en een schot uit een
klapperpistooltje om het af te
maken.
Het werk van Theo van Does
burg is veel braver. Zijn 'Klank
beelden' en ook de 'Ruiter en
De Trom' (uit Soldaten) moeten
het hebben van de strakke uit
voering en de mooie stemmen.
Heel bijzonder is dan weer de
voordracht van 'Die Scheuche
X', een destijds revolutionair
kinderboek, een typografisch
sprookje over een vogelver
schrikker en kippen die 'hic,
haec, hoe' kakelen. De pagina's
worden er ook bij geprojec
teerd.
De finale is de 'Sonate in
Urlauten' van Schwitters, een
muziekstuk in letters, eindi
gend met een omgekeerd alfa
bet. Een buitengewoon knappe
en aanstekelijke happening.
Huisarts Kea Fogelberg zit twintig jaar in het vak
van de arbeidsvreugde. Bovendien is de wijkver
pleegkundige van vroeger goedkoper voor de over
heid."
Ze grist een formulier van de Stichting Indicatieor
gaan Leidse regio van haar bureau. „Alleen die naam
al. Maar goed, die club indiceert nu alles, ook de
wijkverpleging. Ik heb laatst een abces opengemaakt
van een mevrouw die niet meer zo goed ter been is.
Ze moest 14 dagen rusten en om de wond schoon te
houden was een verpleegkundige nodig. Om dat te
regelen moet ze door een enorme papiermolen en
nog kreeg ze de vereiste zorg niet. Ik ben daarom zelf
maar, tussen de bedrijven door, een paar keer naar
haar toegegaan."
Fogelberg zegt zich grote zorgen te maken over haar
beroepsgroep. „Ons voortbestaan wordt bedreigd
door het tekort aan huisartsen.Verder bespeur ik een
verkeerde mentaliteitsverandering in de beroeps
groep zelf en liggen verkilling en verzakelijking op de
loer, mede doordat we onszelf ophangen aan proto
collen en standaarden."
Ze wil niet uitvlakken dat de standaardisering heeft
bijgedragen aan de status van haar beroep. Zo is de
onderhandelingspositie ten opzichte van specialis
ten flink verbeterd en mogen huisartsen meer din
gen doen die voorheen aan hun collega's in de zie
kenhuizen waren voorbehouden, mits ze zich maar
aan de voorschriften houden. Maar door de proto
collen en standaarden worden volgens Fogelberg
'verschillen die waarde hebben' veronachtzaamd.
„Ook is het hardnekkige misverstand ontstaan dat
alles, maar dan ook alles, in een standaard is te vat
ten."
„Neem suikerziekte. Als een patiënt een bepaalde
bovengrens passeert, schrijft het protocol voor dat ik
zus en zo moet handelen. Ik krijg hier mensen over
de vloer die dergelijke grenswaarden al heel ver ach
ter zich hebben gelaten maar die zich niet ziek voe
len. Niets hindert mij dan om die standaarden aan
m'n laars te lappen. Ook in het overleg met de colle
ga's erger ik me groen en geel aan al die poeha over
getallen. In ons vak gaat het toch om de kwaliteit van
het leven. Mensen helpen, da's de kern. Niet het vol
doen aan allerlei richtlijnen. Een protocol is een
spiekbriefje. In tegenstelling tot wat dikwijls wordt
beweerd, wordt het overdragen van de persoonlijke
zorg er door protocollen niet gemakkelijker op. Het
is net als met eten koken: hoe lang moet het nog op
staan? Tot het gaar is."
Fogelberg is kritisch over de beroepsattitude van
vooral haar jongere collega's. „Een huisarts is er
voor de continue persoonlijke integrale zorg. Dat
kun je alleen maar waarmaken met een bereikbaar
heid van 7 maal 24 uur. Natuurlijk zijn er grenzen
maar dat neemt niet weg dat een grote flexibiliteit is
vereist, je moet inspelen op het onverwachte. En
mijn stelling is dat de nieuwe generatic daartoe niet
bereid is. Ik vind dat totaal onvoorstelbaar. Ik ken
huisartsen die aan hun spreekuren beginnen terwijl
op hun bureau nog een torenhoge stapel onverwerk
te post ligt. Die het vertikken om een uurtje van te
voren de uitslagen te bekijken van een longtest waar
hun patiënten met angst en beven op zitten te wach -
ten."
„Er zijn er die vinden dat mijn beroepsattitude erop
duidt dat ik gek ben. Dan maar gek. Volgens mij ben
ik alleen maar met hart en ziel met mijn vak bezig. Ik
zing niet mee in het koor van de met zelfmedelijden
vervulde huisartsen, die klagen over stress, die meer
problemen dan uitdagingen zien."
SUSANNE LAMMERS
likbi 0rste"ing Lautspektakel Dada door
iemble EXVOCO Stuttgart Ewald Liska
r,Gii s'' Nanna Aurbachter (mezzo) en Mo-
a Meier-Schmid (sopraan). Techniek'
idef° Kranzler. Gezien. 5/6, Lakenhal, Lei
den.
et publiek dat 14 februari
23 in de Leidse Schouwburg
m Dada-veldtocht van Theo
E Doesburg en Kurt Schwit-
fs meemaakte, wist wel zo'n
!etje wat het te verwachten
d ld. Er was druk en hevig ver-
itwaardigd over geschreven,
dat het publiek, zoals deze
ant destijds schreef, voorna-
ie'ijk om 'het lolletje' kwam.
et protest tegen de absurditeit
tn het leven, zoals dat vooral
tngetoond was in de ver-
oorschoten Hoewel het bellen regende in
rachten en vaarten en de regendruppels langs de
ot li uba's en trompetten omlaag biggelden, waren de
veergoden de bezoekers van Jazzfestival Swinging
/oorschoten afgelopen zaterdag goed gezind. Zo
)nd vieren klaarde de lucht een beetje op en gaf
Ie zon ruim baan aan de Heineken Jazzband. Op
let grote EWR-podium verzorgde de zangeres van
lit roemruchte gezelschap samen met haar bandle-
er5tn 'en een spetterend optreden, dat zelfs de voeten
.to 'an de allerkleinsten van de vloer bracht.
Talloze evergreens waaiden het Wapen van
Voorschoten binnen, het café waar de jazzliefheb
bers tijdens dit festival voor het wisselvallige weer
konden schuilen. Vele bands, waaronder het Caro
line de Rooij Quintet, Rythm en Blues Trio, Brasil
Novo Band, Harbour Jazz Band, City Walkers, Jef
frey Brown Combo, Salsa Los Bananos, Basic Jazz
Band en vele anderen gaven acte de présence tij
dens dit jazzfestival. Even werd Voorschoten om
getoverd tot het New Orleans van de Lage Landen.
FOTO MARK LAMERS
