Strijd bijna
gestreden;
leed nog lang
niet geleden
Ije strijd mag dan bijna gestreden zijn, het leed is nog lang niet geleden
Dor de honderdduizenden Kosovaarse vluchtelingen in de buurstaten
[acedonië en Albanië. Vooral dat laatste land zucht onder de enorme
,st van de massa's verdrevenen, die met smart wachten op het moment
at ze terug kunnen naar hun huizen, hun land, hun Kosovo.
[och bleef het donderdagavond en gisteren rustig op het Skenderbe-
plein in het hartje van Tirana. In de Albanese hoofdstad was geen spra-
massale vreugdeuitingen toen bekend werd datxie oorlog weldra
raarschijnlijk verleden tijd is. De Albanezen en bun 'gasten' uit Kosovo
iegroetten het vredesplan met een flinke portie wantrouwen.
Wat kunnen we verwachten van een leugenaar als Milosevic", zegt Ke-
nal Berani, een vluchteling uit de Kosovaarse stad Pee, Kejmal, zijn
rouw Shyhrete en hun drie kinderen werden begin april uit hun huis
erdreven. Samen met hun oom Muhamet en tante Sevdije, die hun twee
en hun dochter meebrachten, belandden ze enkele dagen later in
^Bnkele weken geleden zei Kejmal nog''^WïlftïIrect terug zou gaan naar
zo gauw de mogelijkheid er was. Nu er licht aan het eind van de
rtuimei is, slaan de twijfels toe. ,,Als ik alleen was geweest, dan zou ik
norgen aan de grens hebben gestaan", zegt hij. „Maar ik heb een gezin.
)e komende jaren zal ik amper geld kunnen verdienen in Kosovo. Waar
ik die eerste tijd wonen en waar kan ik mijn kinderen naar school
ituren?" Het gerucht gaat dat de Serviërs tachtig procent van de winkels,
yoningen en andere gebouwen in Pee hebberl vernield.
Cejmal is er van overtuigd dat veel vluchtelingen zijn opstelling delen,
let hart is in Kosovo, maar het verstand zegt dat er elders in Europa een
letere toekomst ligt. „Ik voel er ook niet veel voor om straks terug te
naar Pee, om te ontdekken dat ik de enige ben." Eén van oom
viuhamets zoons is al in Italië. Kejmal overweegt serieus hem achterna te
[aan of in een ander West-Europees land op zoek te gaan naar een baan.
lejmal is niet de enige die twijfelt. Op de redactie van Albanian Daily
Vews, een onafhankelijk engelstalig dagblad in Tirana, steeg evenmin
luid gejuich op toen de eerste berichten over het vredesplan via de
nternationale persbureaus waren binnengesijpeld,
jlir Nishku, eén van de redacteuren van het blad, verwacht ook de ko
llende dagen geen feestelijkheden op het Skenderbegplein, of het moet
:ijn als het Albanese voetbalelftal vandaag van Noorwegen weet te win-
i. „Wij Albanezen zien ook de negatieve kant van het zogenoemde
Tedesplan", zegt Nishku cynisch en vol zelfspot. „Als straks alle interna-
ionale hulporganisaties, militairen en pers weg zijn, hoe moeten we dan
lan de duizenden dollars komen die \ve nu verdienen aan rijke wester-
ingen?"
3e twijfel betreft vooral de vraag wat er in Kosovo gaat gebeuren. Blijven
Serviërs achter met wie het grondgebied moet worden gedeeld? „Het
voor hen niet te hopen", aldus Bujar, een Macedonische Albanees die
'oor het UQK vecht, maar nu even met verlof is in Tirana. „Kun je je
'oorstellen dat je, eenmaal terug, de man tegenkomt die je vrouw en je
lochier heeft verkracht en je broer heeft vermoord. Kun je je voorstellen
lat hij weer naast je zal wonen? Er is maar één mogelijkheid: alle Serviërs
noeten eruit, naar Servië. En als ze dat niet vrijwillig doen, dan zullen wij
ten een handje helpen." Van ontwapening van het UCK, onderdeel van
verdrag van Rambouillet en het door Joegoslavië ondertekende vre-
lesverdrag, zal wat hem betreft voorlopig geen sprake zijn.
oewel Kejmal een rustige, bedachtzame man is, denkt hij er precies
hetzelfde over. Hij wil zijn vroegere Servische onderbuurman, met wie hij
in betere tijden goed bevriend was, nooit meer zien. En hij ziet nog een
)robleem: veel Kosovaren zullen Russische deelname aan een vredes-
j j nacht maar moeilijk kunnen slikken. „De Russen hebben altijd de kant
wan de Serviërs gekozen. Wij kunnen hen niet vertrouwen. Ik zou niet
jraag in de schoenen staan van de Russische militairen die naar Kosovo
somen."
TEKST ANP
FOTO'S RAYMOND RUTTING
fspjO) Een miljoen Kosovaarse vluchtelingen, twee miljoen ogen die het
leed uitstralen. (2) Kinderen in het vluchtelingenkamp van Kukes.
(3) In het kamp Mullet bij Tirana wordt geklaagd over het eten. Brood
ien bonen met sardientjes uit blik, meer variatie is er niet.
(4) Blik vanaf de duikplank op het tentenkamp in het zwembad van Ti
rana. In het kamp wonen ongeveer 3.000 mensen.
(5) Tussen dozen en bijeengeraapte spullen, slaapt een baby in een
zelfgemaakte wieg.
(6) Kosovo-Albanezen die door de Serviërs zijn vrijgelaten uit de ge-
sbojvangenis van Mitrovica passeren bij Morin de grens met Albanië. Hun
kleren zijn hun enige bezittingen.
(7) In Mullet bij Tirana verblijven de vluchtelingen in een voormalig Al-
banees legerkamp. Ze slapen in grote zalen. Oud en jong door elkaar,
zonder enige privacy.
1(8) Voor sommigen is het leven in een vluchtelingenkamp extra moei
lijk. Zoals voor deze man die zijn been verloor en met die handicap ver
der moet leven, ver van huis en haard.
ZATERDAG '5 -JUNI 1999
i
