ultuur Kunst
ijkje in het laboratorium van Warhol
Eurokoor beter af
zonder elektronica
Opening Holland Festival met
kinderopera over koning Arthur
Groningen de Stones,
wij André Williams
HOLN D
FST V L
'ERDAG 5 JUN11999
Factory in Brussels Museum voor Schone Kunsten
Factory. Wie opgroeide met muziek van The Velvet
lerground in plaats van met hitparadeklanken uit de
in negentig weet waar die naam voor staat: het atelier
Tj Andy Warhol en zijn collega's. In het Brusselse Mu-
j jn voor Schone Kunsten is momenteel de tentoon-
Jing 'Andy Warhol: A Factory' te zien. De vlag dekt de
i Ing want op deze expositie wordt niet alleen de alom
it° jende pop-art van Warhol getoond, maar ook werk uit
,'ii.dstudio's en van het extravagante clubje dat voortdu-
d rond hem zwermde.
sel bart de cl6rck
nil voor New York, thuisbasis
The Factory, heeft Brussel
Warhol-tentoonstelling op
>ek. De expositie in de Bel-
he hoofdstad verschilt van
ge Warhol-evenementen
rdat ze voor het eerst een
;dig overzicht biedt van wat
he Factory werd geprodu-
d: schilderijen, sculpturen
Iekeningen maar ook prints,
|s, films, modecollecties,
fiek en video's.
Ira je de trappen van het
voor Schone Kunsten be
sta je als bezoeker oog in
iet een reusachtig portret
«lao, een afbeelding waar
de Chinese leider destijds
lerminst gelukkig was. Als
ian de Grote Roerganger
jelegen, had het Mao-por-
'dandy Andy' er iets an-
uitgezien. Andy Warhol
1 Mao namelijk wat bijge-
Jct. Door de opvallende
Skcombinaties werd het eer-
Ifeen karikatuur dan een
^ieportret. Vooral de pim-
Karse versie vertoonde
y wat gelijkenissen met de
Mao, die blauw van de
Muit de rivier de Yangtze was
^mpt nadat hij de wereld van
^zwemkunsten had over
al Bmsselse overzichtsten-
^Btelling laat echter niet al-
dit soort pop-art-schilde-
■Izien a la Marilyn Monroe,
Kennedy en andere be-
idheden uit vroeger tijden,
Andy Warhol is ieder
s of voorwerp evenveel
d als om het even welk an-
'Zij hebben immers geen
alle betekenis, tenzij als
02 d", staat in de schitterende
ierjbonstellingscatalogus. Dat
hol deze filosofie conse-
ït doorzette, blijkt .uit al het
ïriaal dat The Factory ver-
i expositie is georganiseerd
door het Solomon R. Guggen
heim Museum in New York,
waar het in 2000 te zien is, en
werd samengesteld door de be
kende curator Germano Celant.
Bij de opening waarschuwde
hij: „In deze tentoonstelling zul
je verdwalen. Maar het heel
prettig om te verdwalen tussen
alle producten die in The Fac
tory ooit het levenslicht zagen.
The Factory staat niet voor
één enkel atelier. Warhol heeft
eigenlijk drie Factory's gehad.
De eerste en meest legendari
sche, was vanaf 1963 gevestigd
aan East 47th Street en stond
bekend als de Silvered Factory,
omdat de ruimte helemaal be
kleed was met aluminiumfolie
en een zilverkleurige vloer had.
Deze ruimte deed onder meer
dienst als muziekstudio voor
The Velvet Underground, de
groep met legendarische na
men als Lou Reed en lohn Cale.
Het werd een ontmoetings
plaats voor jonge kunstenaars,
politici, geflipte miljonairs, tra
vestieten, collectioneurs, schar
relaars en hoeren.
Warhols eerste werk in The
Factory bestond uit het ver
vaardigen van vierhonderd
sculpturen van triplex. Hij
maakte een groot aantal kistjes,
die hij bekleedde met zeefdruk
ken van Campbell-tomaten
soep, Kellogg's cornflakes en
Brillo-pannensponsjes. Nadien
maakt hij ook nog een reeks
zeefdrukken van bloemen. Al
dit vroege materiaal is in ruime
mate vertegenwoordigd in
Brussel.
Vijf jaar later verhuisde the
Factory naar 33 Union Square
West en veranderde ze in 'white
and mirrored'. Nadat Warhol
door ex-Factorylid en aanbid
ster Valerie Solanas werd neer
geschoten, was het echter ge
daan met de open-deur-filoso
fie. Het betekende meteen het
einde van de vluchtige super
stars- die van Drella - het koos-
Portret van Jackie Kennedy.
naampje van Warhol - hun vijf
tien minuten roem kregen. In
1974 verhuisde de Factory defi
nitief naar het nummer 860 op
Broadway. Ook de latere jaren
komen ruimschoots aan bod op
de tentoonstelling.
Na opmerkelijke uitstappen
in de filmwereld gaat Warhol
The Factory namelijk nog
grootser aanpakken. Het atelier
verandert in een heus kantoor
van waaruit de hele Warhol-in-
dustrie geleid werd, inclusief
het uitgeven van het society-
blad 'Interview'. In de laatste
jaren van zijn leven reprodu
ceert hij schilderijen uit de Re
naissance en maakt portretten
van Lenin en Beethoven. Daar
naast opent hij een expositie
met zeefdrukken van skeletten.
Ook in het Paleis voor Schone
Kunsten wordt duidelijk dat hij
aan het eind van zijn leven een
karikatuur van zichzelf werd.
Hij ging alleen nog voor het
geld en gaf dat ook grif toe. Uit
eindelijk overleed de paus van
de pop-art op 22 februari 1987
in een New Yorks hospitaal,
waar hij herstelde van een gal
blaasoperatie.
vensteinstraat, Brussel - tot 19 sep
tember, alle dagen (behalve maan
dag) open van 10.00 tot 18.00 uur
(vrijdag tot 20.00 uur).
recensie li dy van der spek
Eurokoor Nederland o.l v Peter Kavelaar,
m.m.v Laura Fygi met band, de PPP-
-band, Dansschool Evert Castelein, Mime
de Spekkies, Rens Heruer, presentator.
Gehoord 4/6, Stadsgehoorzaal, Leiden.
De hartewens van de Stichting
Eurokoor luidt: in alle landen
van de Europese Unie een Eu
rokoor oprichten en met al de
ze koren op een dag samen een
openluchtconcert geven voor
het Europese Parlement in de
hoofdstad Brussel. Nederland
heeft het initiatief genomen en
wil elk jaar een koor uit Europa
toevoegen. In de statuten is een
heel rijtje doelstellingen opge
nomen waarvan er twee uit
springen: korenzang bevorde
ren op nationaal en Europees
niveau en bekendheid geven
aan nieuwe koorcomposities
uit de landen van de Europese
Unie. Deze twee doelen worden
al aardig nageleefd op het eer
ste officiële concert in Neder
land, in de Stadsgehoorzaal van
de Sleutelstad.
Met een repertoire van inter
nationale lichte muziek uit de
jaren '40 tot heden bijt Eurok
oor het puntig af. Bijgestaan
door slagwerk, piano, bassen en
elektrische gitaar en een hele
boel versterking, zet het koor de
internationale toon met 'I have
a dream', de wensdroom van
Martin Luther King, bovendien
van Eurokoor, 'that peace, hope
and freedom shall reign'. Een
edel streven, een mooi begin.
Hier is de gedachte achter de
woorden nog mooier dan de
uitvoering zelf. Vooral de sopra
nen hebben het moeilijk, de
klank schommelt; maar 't hele
koor is nog te voorzichtig.
Maar alras stijgt de moed uit
de schoenen, worden de stem
men steviger, homogener, komt
de schwung erin. Met 'Susanna'
gebeurt er van alles en nog wat.
Ze weet veel van Louisiana en
Alabama, maar met een Hol
lands petje op, of in de harmo
nische mineur toonsoort met
een ronde Oosterse zonnehoed,
via Rusland, een wervelende
Tarantella en nog zo wat staat
ze stil onder de klokken van de
Westminster Abbey. Komisch
gezongen, steeds in een andere
sfeer, een ander ritme, een an
dere uitspraak, een andere pet.
Hoogtepunt is de 'Rock
around the clock', Bill Haley uit
de jaren '50. Twee spetterende
meiden in glimmend zwart en
wit met hun gladde zwarte
partner rocken de sterren van
de hemel, gestimuleerd en op
gehitst door een kogelhard,
ijzersterk koor, steengoed en
swingend.
Laura Fygi zorgt voor de in
termezzi. Met haar zwoele stem
informeert ze ons over de lief
de. Henk Heruer is de ideale
presentator, geestig, welbe
spraakt zonder te vervelen.
De enige drabberige wolk
over de avond is die hele verve
lende versterking die zo hier en
daar veel verpest. In deze
Stadsgehoorzaal met de welbe
kende fantastische akoestiek
werkt overdreven elektronica
alleen maar negatief. Het koor,
hoe het ook articuleert en scan
deert, de klank gaat blubberen.
Ook Fygi is lang niet blij. Voor
jongens die daar zoveel ver
stand van hebben moet dat
toch makkelijk op te lossen zijn.
En wat mij betreft: gewoon alle
stekkers eruit.
Brandbrief jonge theatergroepen
Amsterdam max smith ons land gevestigde, maar ook
landelijk opererende groepen
als 't Barre Land, Dood Paard,
De Federatie, Growing up in
Public, Het Oranjehotel, Het
Syndicaat en De Wetten van
Kepler. Ze stellen: 'We zijn niet
topzwaar van de overhead, pri
mair ingesteld op het bespelen
van een breed publiek en door
gezonde concurrentie bedreven
in de theater-marktmechanis
men.' Hiermee verwijzend naar
de vaak gehanteerde uitgangs
punten van Rick van der Ploeg.
Elf jonge theatergroepen vrezen
in de aanzetten tot het nieuwe
Kunstenplan 2001-2004 niet
voldoende gehoor te vinden. In
een gezamenlijke brandbrief
worden Het Fonds voor de Po
diumkunsten, het Amsterdams
Fonds voor de Kunst, De Raad
voor Cultuur en staatssecretaris
Rick Van der Ploeg (cultuur)
verweten dat zij deze ensem
bles amper serieus nemen. Het
betreft de in diverse delen van
>CHONE
SCHIJN
op, dat op 11 juli aan z'n
[aflevering toe is, is aan het
Sterfpop is een betere
a voor Leidens grootste
festival. De organisatoren
ten om Financiële en ande-
;denen hun grootste troef-
en - Postmen en Soulwax
ten inleveren. Wel op de af-
s staan Michel de Hey (is
;n z'n vaste standplaats, of
Project 2000 (wie kent ze
Metal Molly (een déja-vu
t kwadraat), de bejaarde
ramrocker André Williams
irbeeld me niets, maar de
dat u mij kent is groter),
key Priests (uit de motten-
1 van Snip Snap, het zijn
weer vergeten winnaars
le Grote Prijs van Neder-
en Mashed Potatoes (al
n op 4 mei in het LVC tij
de Kosovobenefiet). Wie o
omt speciaal hiervoor naar
ark langs de Steenschuur?
Ljganisatoren leggen hun
1 sheel in handen van de
-G goden. Die staan dan ook
de)n in het krijt bij muziek-
n^ars uit de regio. Zij zagen
..jaar op 12 juli een droom-
-ring van Werfpop letter-
figuurlijk in het water
De line up was toen om
y p watertanden. Namens de
r dance was het Britse Eat
areï afgevaardigd, de legenda-
s rasta's van Third World
[en op de affiches en met
Continental Drifters was
2en zogeheten supergroep
Jtracteerd, met voormalige
van R.E.M. en The Bang-
k* e boertige pop van Row-
^ieze had van mij beneden
mogen blijven, maar
i opvatting stond ik die
zondag zo'n beetje
l
weer én het feit dat
>e Mfndag de finale van het
WK-voetbal werd gespeeld hal
veerden evenwel het verwachte
bezoekersaantal. En omdat met
de bieromzet van het ene Werf-
popfestival het volgende moet
worden betaald, was er al niet
veel hoop op een sterke bezet
ting van deel 18. Maar dat Ferry
Rigault en zijn companen ons
zo'n zouteloze hap zouden
voorschotelen als ze nu doen,
had ik ook weer niet verwacht.
Very, very, fery bad. Ferry Rigor
Mortis. Zelfs jongerencentrum
Ut Sloepie in Warmond (5.000
inwoners) komt tijdens de
Kaagweek met een programma
van meer allure. In Groningen
kunnen ze de Rolling Stones
krijgen, in Leiden niet eens
Soulwax en Postmen. Heel Lei
den zit straks bij Stekpop in Ha-
zerswoude.
Ferry, jongen, je hebt een enor
me kans laten liggen. Je had
van de nood een deugd moeten
maken. Het sterft van de band
jes uit Leiden en omgeving die
een moord over hebben voor
een speelplek op Werfpop. Wat
Johan Cruijff zegt over Ajax,
geldt ook voor jouw festival: je
moet pas buitenlanders inhu
ren als ze van toegevoegde
waarde zijn. En wat hebben de
Whiskey Priests dat jouw eigen
groep Dempsey niet heeft? Is
het alleen'maar valse beschei
denheid dat je je eigen super
trio niet die fantastische ge
dichten van Van Iependaal laat
spelen?
En wat is er op tegen geweest
om de revelatie van vorig jaar,
Jimmy Hat uit Leiden, als
hoofdact in te huren? Of ga je
Leidens meest succesvolle band
van dit moment pas bellen als
ze de Grote Prijs van Nederland
heeft gewonnen? Dan ben je te
laat, want Jimmy Hat is voor
Werfpop 19 te duur en moeten
we straks naar Lutjebroek om
onze eigen jongens te zien.
Zij die toch naar Werfpop 18
gaan, worden dringend ver
zocht, zich helemaal klem te
zuipen. Als aanvullende red
dingsoperatie moet het LVC
een Werfpopbenefietfestival in
elkaar draaien. Doe die meneer
Williams dan in het voorpro
gramma en laat de onvermijde
lijke De Heij tussendoor draai
en. Ik ben bereid met wethou
der Alexander Pechtold de boel
aan elkaar te praten. Intussen
begin ik vast aan mijn gebed
voor mooi weer op 11 juli. Dan
kunnen we bij de picknickers
met de pet rond.
wim koevoet
amsterdam
francoise ledeboer
Wie denkt dat opera niets voor
kinderen is, heeft het mis. Artis
tiek leider Liesbeth Coltof van
Huis aan de Amstel weet dat
sinds ze haar zoontje van vijf
een keer meenam naar de ope
ra voor alleen een kort kijkje
vanuit de coulissen. Betoverd
wilde hij de hele voorstelling
blijven. Met Jos van Kan van
Theatergroep Maccus regisseert
Coltof als opening van het Hol
land Festival de opera 'King Ar
thur' en alleen al het verhaal is
spannend genoeg om kinderen
in de ban te krijgen.
Jeugd theaterregisseurs Coltof
en Van Kan ontdekten jaren ge
leden dat ze een grote liefde
voor opera delen en besloten
toen dat ze ooit samen een
opera wilden regisseren. Pas
twee jaar geleden was de tijd
rijp voor het maken van con
crete plannen. In de begelei
dende 'Operawijzer', een edu
catief hoogstandje inclusief cd
dat de jonge bezoekers voor
maar vijftien gulden in een
handomdraai wegwijs maakt,
leggen Coltof en Van Kan uit.
waarom hun keus op 'King Ar
thur' viel. Bij een barokke opera
uit de zeventiende eeuw van de
Britse componist Henry Purcell
en librettist John Dryden is
zo'n toelichting natuurlijk extra
belangrijk.
„Van 'King Arthur' wisten we
allebei vanaf de eerste minuut
dat het een interessante en
spannende opera voor kinde
ren zou zijn", aldus Van Kan.
Coltof prijst het verhaal omdat
er zoveel gebeurt: „Aan de ene
kant zie je de gewone mensen,
die allemaal een opdracht moe
ten volbrengen. Zoals koning
Arthur: de vrouw van wie hij
houdt wordt hem afgenomen.
Hij moet zichzelf overtreffen
om zijn opdracht tot een goed
einde te brengen en zo Emme-
lijn terug te krijgen. Aan de an
dere kant zijn er ook veel grote
re machten in het spel waar de
De opera 'King Arthur' is spannend
krijgen.
mens geen greep op heeft."
De opera verhaalt over de
heldhaftige strijd van Arthur, de
mythische koning der Britten
die wellicht leefde in de vijfde
eeuw na Christus, tegen de Sas-
kische koning Oswald. Oswald
had het niet alleen voorzien op
Arthurs koninkrijk, maar ook
op diens geliefde Emmelijn en
ontvoert haar naar een duister,
betoverd woud. De vorsten
worden terzijde gestaan door
tovenaars: Arthur door Merlijn
en Oswald door de kwaadaardi
ge Lamar. Na allerlei spannen
de verwikkelingen waarbij de
luchtgeest Philidel en de aard
geest Grimbald een belangrijke
rol spelen, loopt het verhaal
goed af en kan Arthur zijn ge
liefde weer in de armen sluiten.
Maar eerst moet de koning nog
verleidelijke dames weerstaan
en de betovering doorbreken
door het omhakken van een
boom in het betoverde woud.
Van Kan zit enthousiast op
zijn praatstoel over de actuele
waarde van dit sprookje vol to
venarij: „Wij gaan er tegen
woordig vaak van uit dat de
mens de natuur beheerst. In
'King Arthur' wordt verteld over
een wereld waarin dat anders
om is. Je ziet een wereld die net
even anders in elkaar zit dan je
verwacht. Er komen bijvoor
beeld bosgeesten en nimfen in
voor die machtiger zijn dan de
mens. Het gaat over de ongrijp
bare, toverachtige kant van het
leven. Volgens mij is er veel
meer ongrijpbaar dan vandaag
de dag wordt aangenomen."
Coltof vindt dat het mooie van
'King Arthur': „Zoiets hoort
juist bij het leven: sommige ge
beurtenissen kun je begrijpen,
andere helemaal niet. Maar dat
maakt ze niet minder waarde
vol."
'King Arthur' is geschikt ge
maakt voor 'iedereen vanaf
acht jaar' en wordt na het Hol
land Festival vanaf 26 decem
ber tot en met 16 januari 2000
ook elders in het land opge
voerd.
'King Arthur' wordt opgevoerd
vandaag, morgen- en maan
dagavond in de Stadsschouw
burg Amsterdam. Aanvangstij-
den:14.00 uur en maandag
19.00 uur. Kaarten reserveren
kan zeven dagen per week van
9.00 tot 21.00 uur via de Uit
lijn: 0900 - 0191.
