'Ik dacht aan een grap'
'Patatbakkers zijn geen domme jongens'
De balans van een enquête
Oertijd
Geboorte van een dag
DONDERDAG 3 JUNI 1999
COMMENTAAR
De PvdA heeft de spanning er nog lang in gehouden, maar echt
verrassend kan de afloop van het Bijlmerdebat niet worden ge
noemd. Iedereen mag blijven zitten waar hij of zij zit. En al lijkt
een parlementaire enquête in vele ogen pas echt geslaagd wanneer
er koppen rollen, in dit geval zou dat niet terecht zijn geweest. De
commissie heeft aangetoond dat er veel is misgegaan bij de afwik
keling van de vliegramp van inmiddels bijna zeven jaar geleden,
maar grove missers zijn er eigenlijk niet geweest. Het is een aan
eenschakeling van kleine foutjes geweest, die bij vrijwel elke lang
lopende zaak worden gemaakt. Als die reden zijn om mensen weg
te sturen, kunnen in Nederland maar weinig mensen op hun post
blijven.
Al sneuvelen er geen ministers, de enquête heeft wel degelijk zijn
nut gehad. Ten eerste als gebaar naar de mensen in de Bijlmer:
hun klachten zijn het afgelopen halfjaar serieus genomen. Ten
tweede heeft de commissie veel spookverhalen de wereld uit kun
nen helpen, al zullen de verstokte aanhangers van complottheorie-
en in de losse eindjes in het rapport aanleiding zien om aan hun
ideeën vast te houden.Maar waarnaar de aandacht de komende
tijd echt moet uitgaan, is de verkokering binnen de overheden die
ook nu weer zijn tol heeft geëist. De samenwerking tussen de be
trokken ministeries, vooral Verkeer en Waterstaat en Volksgezond
heid, heeft vrijwel steeds veel te wensen overgelaten bij gebrek aan
een coördinerende minister. Het kabinet wil daar gelukkig lering
uit trekken, verzekerde minister Peper de Kamer. Het is te hopen,
maar het zou voor het eerst zijn.
Er valt nog wel meer te doen de komende tijd. De Rijksluchtvaart
dienst is een staat binnen de staat gebleken, en dat moet verande
ren. Datzelfde geldt voor El Al, dat nu op Schiphol bijzondere pri
vileges geniet, maar zich er niet van bewust lijkt dat zoiets ook ver
plichtingen met zich mee brengt. En dan zijn er nog de luchtver
keersleiders die besloten informatie over gevaarlijke stoffen aan
boord van de rampjumbo onder de pet te houden. Achteraf bleek
die informatie gelukkig onjuist, maar stel eens dat die wel juist was
geweest. Burgers moeten er blindelings op kunnen vertrouwen dat
ambtenaren de publieke zaak dienen, waarvoor ze zijn aangeno
men, en niet die van een particuliere maatschappij, zoals in dit ge
val El Al.
Blijft tenslotte nog over minister Borst. Zij mag blijven zitten en op
zichzelf is dat terecht. Maar ze maakt een vermoeide indruk. Hoe
wel hij op zich los staat van het Bijlmerdebat, werpen de afgelopen
weken wel opnieuw de vraag of we met deze minister nog drie jaar
voort kunnen op een zo vitale post als Volksgezondheid.
De publieke omroep probeert de zomer dit jaa r eens zonder eindelo
ze herhalingen door te komen. En dat is mooi. Heel mooi. Het levert
namelijk nieuwe programma's op als 'Sport in Beeld'.
Goed, echt baanbrekende tv is het niet. Sport in Beeld is een gezellig,
voor de makers waarschijnlijk niet al te bewerkelijk, zomeropvul-
lertje. Drie studiogasten, een greep uit het archief van het oude
Sport in Beeld en Tom Egbers als interviewer, dat kan natuurlijk
nooit echt kostbaar zijn.
Maar toch... een leuk programma.
Vooral voor de Feyenoord-fans, deze keer. Want Sport in Beeld blik
te terug op de verrichtingen van de Rotterdammers in het Europa-
cup-seizoen 1969-1970. In de studio van commentaar voorzien door
de oude Feyenoordhelden Coen Moulijn, Ove Kindvall en Rinus Is
raël. En het viel helemaal niet tegen allemaal. Het spel dan. Dat zag
er nog knap modern uit.
Maar de beelden zelf leken rechtstreeks uit de oertijd te zijn doorge
zonden. Hebben we vroeger echt naar deze vage, vlekkerige zwart-
witbeelden zitten kijken? Of heeft de tand des tijds de oude opna
me-banden naar de filistijnen geholpen? En moeten we dan niet
langzamerhand een soort Deltaplan voor de redding van oude tv-
beelden opstellen? Willen we onze kleinkinderen later nog kunnen
bewijzen dat Feyenoord ooit, inderdaad héééél lang geleden, de Eu
ropacup heeft gewonnen?
Gek genoeg wenden die vage beelden vrij snel. Maar de verwonde-
ring bleef. Over het feit dat het publiek zo'n beetje tegen de krijtlij
nen aanzat, zonder dat er ook maar iets gebeurde. Over het totaal
ontbreken van reclameborden in de Kuip. Over het heerlijke com
mentaar van Herman Kuiphof- zullen we dat in 2030 ook zeggen
van dat gewauwel van Eddy Poelmann? Over het feit dat beelden
van een finale-wedstrijd na 30 jaar nog steeds kunnen ontroeren -
of doen ze dat juist omdat ze van 30 jaar geleden zijn? En over de
conclusie dat Tom Egbers geen enkele vraag wist te verzinnen die
verderging dan 'Wat ging er toen door je heen?'
Hoewel dat later die nacht weer een heel originele vraag zou zijn ge
weest aan minister Borst.
Flinke wind
Slechts in enkele regio's is het opruimen van de warme lucht gis
termiddag gepaard gegaan met grof geschut. In de Achterhoek
heeft een windhoosachtig verschijnsel honderden bomen vernield.
Ook raakten veel huizen beschadigd en werden schuurtjes platge
drukt. Verder kwamen er in de late middag en aan het begin van
de avond hoosbuien tot ontwikkeling in het noorden en noord
westen van het land. In korte tijd vielen grote hoeveelheden neer
slag. Zo viel er in Kreileroord, Wieringermeer 24 mm in een kwar
tier tijd: net zoveel als in de hele maand mei.
Doordat de buien niet lang duurden bleef de overlast beperkt.
De zware buien werden veroorzaakt door een over ons land trek
kend koufront. Eerder op de dag veroorzaakte een warmtefront re
gen en onweer. Op Schiphol viel toen 11, Bloemendaal 7 mm.
Daarna klaarde het enige tijd op en in kleffe lucht steeg de tempe
ratuur op Schiphol tot 23,9, in Bloemendaal aan Zee tot 23,8 graad.
Onder invloed van de zich naar de Noordzee verplaatsende de
pressie is het de afgelopen nacht flink gaan waaien. Aan de kust
stond, ook vanochtend nog, een harde zuid tot zuidwestenwind.
Op IJmuiden werd enige tijd windkracht 8 bereikt (hoogste tien-
minutengemiddelde 68 kilometer per uur) met uitschieters tot
bijna 90 kilometer.
Vanavond neemt de zuidwestenwind af, maar onder invloed
van een uitloper van de depressie wordt de atmosfeer gaande
weg onstabieler waardoor er gemakkelijk regen en onweers
buien tot ontwikkeling kunnen komen. De buienactiviteit
houdt ook morgenochtend nog aan. Tegen en tijdens de
middag wordt het even wat vriendelijker (meer zon, afne
mende buiigheid) maar vrijdagavond krijgen we opnieuw
te maken met regen of buien. Het ff ontensysteem van
een volgende depressie bij Ierland bereikt namelijk
onze streken. De wind gaat weer naar zuidwesten en
wordt 's avonds aan de kust krachtig tot hard. De
temperaturen stijgen tot maximaal 19-20 graden. In
het weekeinde wordt het iets koeler met van tijd tot
tijd enkele buien.
jan visser
Schrijfster Annie Makkink verrast door Gouden Griffel
„Mijn uitgever zou dinsdag op bezoek komen. Maar toen de deurbel ging, stond er een cameraploeg van het Jeugdjournaal op de stoep. Zeker een
grap van vrienden, dacht ik, of iets voor een wasmiddelreclame. Maar het bleek echt te zijn. Gelukkig had ik de woonkamer netjes opgeruimd. Het
Jeugdjournaal vertelde me dat ik de Gouden Griffel had gewonnen. Ik was compleet verrast."
'Helden op sokken' heet het
onderscheiden boek van de
schrijfster Annie Makkink uit
Enschede. Dinsdag ging voort
durend haar telefoon en de
laatste feestgangers verlieten
pas laat haar woning. „Mijn
man wist toen nog van niets.
Hij zit in Indonesië en komt pas
over zes weken terug. Rond half
twee heb ik hem kunnen bel
len, hij was zo mogelijk nog
blijer met de prijs dan ik. Ge
lukkig heb ik de rest van de
nacht goed geslapen, ik heb er
zelfs nog aan gedacht de vuil
nisbak buiten te zetten."
'Helden op sokken' beschrijft
de avonturen van de geëmanci
peerde Zus, haar tien broers en
hun kat. Volgens de griffeljury
lijkt Helden op sokken op een
oud sprookje en versterken de
korte, ritmische zinnen het po
ëtische karakter van het ver
haal. Daar kan Makkink zich
wel in vinden. „Taal moet zin
gen. Daarom moet je een ver
haal ook hardlopen lezen. De
meeste jonge kinderen doen
dat gelukkig al uit zichzelf.
Want alleen hardop lezend
hoor je de klank en het ritme."
„Helden op sokken heeft, denk
toe heb gemaakt. Dat komt ock
door de uitvoering en de prach
tige illustraties." Die illustraties
zijn van Marit Törnqvist, in
1996 winnaar van een Zilveren
Griffel.
Annie Makkink (1941) begon
haar carrière in het onderwijs,
en ontwikkelde daarna onder
meer de educatieve serie De
leesbus: boekjes met korte ver
halen om hardop te lezen. Ook
die boekjes kenmerkten zich al
door de korte en krachtige zin
nen, met ritme en rijm. Sinds
kort is een boek van haar in
haar tweede vaderland Indone
sië verschenen. „Veel soberder
uitgevoerd dan Helden op sok
ken, maar ik ben er erg blij
mee."
Makkink werkt aan een volgend
boek, maar wanneer dat uit
komt, weet ze nog niet. „Dat
wordt een tienjarenplan, want
ik laat me niet opjagen. Ook nu
ik de Gouden Griffel heb ge
wonnen wil ik niet de hete
adem van de uitgever in mijn
nek voelen."
alice plekkenpol
Ad van der Zouw van cafetaria
Railsnack uit IJsselstein is boos.
De opmerkingen van minister
Hermans van onderwijs deze
week over het lerarentekort zijn
bij hem verkeerd gevallen. Her
mans probeerde de Tweede Ka
mer tijdens een debat gerust te
stellen met de opmerking dat
het niet zijn bedoeling is „ie
mand uit de patatkraam te
plukken en die voor de klas te
zetten". „Daar gaan we weer,"
dacht de cafetariahouder toen
hij die uitspraak in de krant las.
Van der Zouw is het zat dat zijn
horecabranche weer eens te
kijk wordt gezet als een soort
'achterstandsgroep'. Van der
Zouw: „In cafetaria's en snack
bars staan hardwerkende on
dernemers die in niets verschil
len van andere ondernemers.
Sterker nog, ik ben behalve ei
genaar van deze mooie zaak
met een jaaromzet van acht tot
negen ton ook nog personeels
chef, kok, ik doe het onderhoud
van de apparatuur, verzorg de
verkoop en inkoop en zo kan ik
nog wel even doorgaan."
Volgens Van der Zouw gebeurt
het regelmatig dat zijn branche
op een negatieve manier in de
hoek wordt gezet. „Kijk naar de
maatregelen die zijn genomen
om speelautomaten uit cafeta
ria's te weren. Terwijl bij de
eerste de beste sigarenzaak ie
dereen mee kan doen aan aller
lei lottospelletjes. Dan komt er
weer een campagne als 'Let op
vet' om Nederlanders te bewe
gen minder vet (lees minder
snacks) te eten. Terwijl onze
branche volop bezig is, te zoe
ken naar andere en gezondere
vetsoorten. De horeca stopt
veel energie in het verbeteren
van het imago. We houden
open dagen voor potentieel ho-
recapersoneel, bieden plaats
aan stagiaires, geven voorlich
ting op scholen. En dan komt
een minister met zo'n uitspraak
om de populaire jongen uit te
hangen, en krijgt het imago
weer een flinke knauw. Ik vind
dat zeker een minister elk
woord dat hij uitspreekt zorg
vuldig moet wegen en dan past
zo'n uitspraak niet."
Volgens Van der Zouw is zijn
open brief niet een publiciteits
stunt om het imago van de ca
fetariabranche op te poetsen.
„Nee, ik ben oprecht boos. Ik
vind het een schande dat een
minister een branche met 5400
bedrijven op een manier te kijk
zet als zouden daar alleen dom
me jongens werken. Ik ken zelfs
heel veel cafetariahouders die
wel degelijk een lesbevoegdheid
hebben, mijn in de zaak mee
werkende vrouw mag lesgeven
aan verpleegsters en ik ken een
collega die bankdirecteur is ge
weest. Misschien is het wel een
tip voor Hermans om juist on
der cafetariahouders eens te
gaan werven als hij bevoegde
onderwijskrachten zoekt. Ik
heb ook een stagiaire gehad die
inmiddels chef-kok is van een
bekend visrestaurant in Spa
kenburg en als ik die spreek
zegt hij nog altijd dat hij het vak
echt geleerd heeft in de cafeta
ria."
Van der Zouw ziet de opmer
king van de minister als een be
lediging. Hij wijst de minister er
op dat veel van die collega-on
dernemers trouwe WD-stem-
mers zijn en laat Hermans (ook
VVD) weten, serieus te overwe
gen zijn partijlidmaatschap op
te zeggen. „En dat doe ik ook
echt als de reactie van de mi
nister me niet bevalt. Ik wil dat
hij op zijn minst excuses
maakt."
In de brief wijst Van der Zouw
de minister er fijntjes op dat hij
behalve patatbakker ook al acht
jaar voorzitter is van de Lande
lijke Commissie Leerlingenstel
sel Horeca en zes jaar voorzitter
van de Landelijke Examen
Commissie Uitvoerend Onder
nemer in de Horeca, „benoemd
door u als minister van OCW".
Voorlichtster M. Bestelink van
de minister laat weten dat Van
der Zouw de woorden van de
minister vermoedelijk verkeerd
heeft begrepen. „Hermans
heeft gezegd dat hij niet een
willekeurige bezoeker van een
patatkraam voor de klas gaat
zetten. Een brief van de minis
ter met die strekking is onder
weg naar de heer Van der
Zouw."
gpd
Op de laatste vrijdag van mei zouden
wij, een vriendenclubje, voor dag en
dauw gaan wandelen in het natuurge
bied De Millingerwaard. Daarna ont
bijt in het roemruchte café Oortjeshek
ken in de Ooij en dan tiaar ons werk.
Het leek allemaal ver van ons bed toen
dit plan geboren werd, maar plots
klaps diende de vrijdag zich met een
onverbiddelijk wekkergerinkel aan.
Traag en tegenstribbelend sleepte ik
mij uit bed. Wie verzint nou zoiets?
Het is kwart voor vijf. doodstil
en ogenschijnlijk nog duister,
maar in het oosten ontwaar
ik een ijsblauw ochtendglo
ren. Ik geef me op slag ge
wonnen als ik een merel
hoor losbarsten. Vervol
gens registreer ik de
zendverdeling van al
die verschillende soor-
ten vogels die ieder op
een eigen tijdstip in
vallen. Na een halfuur
is het één groot orkest.
Dan ben ik al buiten,
rijd langs dampige wei
landen naar de Millin
gerwaard en zie hoe een
vermiljoenrode zon oog
verblindend uit de hori
zon klimt. In elke boom
HELEEN CRUL
en struik zit een zingende vogel. In de
bermen bloeien fluitenkruid en smeer-
wortel. De maan staat nog aan de he
mel als een fletse, uitgedoofde lam
pion.
Vijf, zes meter water heeft hier gestaan
in 1993 met de kerst toen oi>erstromin-
gen Gelderland teisterden, vertelt de
gids die ons de Millingerwaard bin
nenleidt. De rivier bepaalt wat hier
aan natuur ontstaat: het Ooijbos. be
staande uit wilgen en populieren die
zowel tegen hoog als laag water kun
nen.
We luisteren geïmponeerd naar de
man die voor de zoveelste keer het
sprookje van de Millingerwaard ver
telt. De grote Architect heeft het land
schap daar eerst geschapen. De mens
verknoeide het, maar kwam tot in
zicht. Een paar mensen althans die een
visioen kregen dat ze 'het plan Ooie
vaar' noemde. Er gebeurde een wonder:
het visioen mocht werkelijkheid wor
den. Zo werd de Millingerwaard op
nieuw geschapen, maar nu door toe
doen van de mens.
In tien jaar tijd zijn er rivierduinen
ontstaan door de westenwinden die het
zand doen opwaaien in de beddingen
van de rivier. Diezelfde rivier blijkt
meer dan vierhonderd plantenzaden
aan te voeren uit Midden-Europa die
in de Millingerwaard aanspoelen, ver
stuiven, ontkiemen en wortelen. Een
kudde Schotse hooglanders en Poolse
fjorden paard en zorgen er al grazend
voor dat de Millingerwaard geen on
doordringbaar oerbos wordt, maar her
en der ook oogt als een kleurige lap
pendeken van bloeiende planten.
Geef Moeder natuur even de kans, dat
wil zeggen laat het land braak liggen,
houdt de handen thuis en zij herstelt
zich met een uitbundig zelforganise
rend vermogen. Wat de Millinger
waard vooral heeft geleerd, is dat niet
zozeer de veivuiling ruïneus is voor
plant en dier, maar het tekort aan
ruimte om er met zijn allen uit de voe
ten te kunnen en in stand te blijven.
Inmiddels is het zeven uur en staan we
in een moerasgebied voor de grootste
kolonie blauwborstjes van West-Euro
pa. Ze waren in Nederland nagenoeg
uitgestorven maar zijn zich hier weer
spontaan gaan vestigen en breiden
zich nog steeds uit. Plantensoorten en
vogels worden minutieus geteld en ge
registreerd in de Millingerwaard.
De verrassing over wat hier allemaal
komt aanwaaien en neerstrijkt wan
neer je de goede condities schept en de
natuur haar gang laat gaan, is groot.
Om half negen ontbijten we in Oortjes
hekken, een oud huiskamercafé, en een
geliefde pleisterplaats voor fietsers en
al dat volk dat zont en zwemt in de
Bisonbaai. Het was even doorbijten bij
het opstaan, maar we zijn een bijzon
dere ervaring rijker.
Beschermingen behoud van de natuur
wordt vaak als iets nostalgisch afge
daan, maar wandelend door zo'n ri
vierlandschap met de nog jonge dag
om je heen, ervaar je aan den lijve hoe
die natuur ook een wezenlijke, heden
daagse waarde vertegenwoordigt. Ze
heeft een eigen, uniek verhaal te vertel
len over groei en bloei, over taaiheid en
kwetsbaarheid, over hoop en continuï
teit.
Maar het is vooral de geboorte van de
nieuwe dag die zijn automatisme ver
liest en adembenemend wordt als je
het hebt meegemaakt. Een geboorte die
wordt ingeluid door het zingen van de
vogels, dan een duisternis die vervloeit
tot een purpergrijze schemering waar
uit ene oranje vuurbal verrijst die licht
brengt over het landschap, kleuren en
geuren tot leven laat komen en tenslot
te hoog aan de hemel, als een godheid
met een goudgele stralenkrans, heerst.
Om halftien, achter mijn bureau besef
ik: een dag die zo begonnen is, kan
nooit meer een dag als alle anderen
worden.
Nog 212 dagen en hetp
nieuwe millennium bj^
aan. Reden voor dezeie
om in een dagelijkse sn(
terug te kijken op beBet
rijke gebeurtenissen (jj
plaatsgrepen op corre-
ponderende data in drjj
gelopen 1000 jaar. De.
week: 31 mei 1859: Bi^
slaat voor eerste maal. a
juni 1864: Oprichtingm.
ste Nederlandse vakbch
2 juni 1904: Tarzan ge^n
ren; 3 juni 1098: Antic[,"
prooi kruisvaarders; 4jij
1798: Giovanni Casani
overleden; 5 juni 156(Ji
Executie Egmont en II
ne.
3 JUNI 1098 ik
„Zelfs uit de
Antiochië een typisch Tui^
stad, onregelmatig volgebia^
door tal van bochtige, klei
stxaten doorschoten schilf
achtige gezichten te over Y
verend, maar naar onze Er
peeschen smaak weinig h
nisch en armelijk. Niets hw,
nert er aan de pracht en g/\
heid, de handelsbeweging
de kerkelijke pracht, die e>H(
veertien eeuwen lang, nier-
minst nog onder de kruis^v
ders van deze stad zijn uiiLe
gaan."
De vaderlandse chroniquj^
die eind jaren dertig Antk^t
aandoet, kan er maar moe r
aan wennen. De mooie stir
aan de grens met Syrië - itr
takya genoemd -doet volg^
hem in weinig meer denkj)
aan de gloriejaren van du^
jaar eerder. Op 3 juni 109i
gint voor de eens zo roemj
te stad een nieuw leven. IJ
kruisridders nemen de man
ge vestinggordel en na eel c
leg van zeven maanden njj
de Arabische onderdanen,it(
gewonnen geven. De ridd[
stichten er een vorstendor
aan het christelijk koninkje
ruzalem schatplichtig is.
defabricage bloeit als noo,
voren: laken van Antiochiiei
wordt een veelgevraagd ai
Maar na twee eeuwen chi \-
ke overheersing is het in l,ri
gedaan met de westerse p^
en praal. De Mamelukken
overen de stad en voeren
christenen af. e
HENK RUUL lcj
Robothond'
ei
De introductie van de robif
hond Aibo door Sony in Jaol
is een doorslaand succes, je
3000 exemplaren van de tin
viervoeter waren na twin#
nuten allemaal verkocht,
honden werden exclusief ét
ternet verkocht voor 4200k
den per stuk. De huisdier^
kunnen kwispelen, wande e
en enkele voorgeprogramé1
de kunstjes uitvoeren. Vajt>'
hond zijn 5000 exemplareih
maakt. De overige 2000 w3'
in de Verenigde Staten op'e
markt gebracht. Het electi
caconcern is niet van plai4
meer Aibo's te bouwen, n>4
het Japanse persbureau Ké'
ANP/RTR b
Tatjana-viltf
Internetprovider World Oi_
moet een partij van lOO.Oi,
bierviltjes met het portretL
Tatjana Simic vernietigen^
der moet de provider al ha
dere gebruik van Simics al
ding staken. De schadeveij
ding van 1 gulden per viltjj
Tatjana eiste in het kort gt.
tegen World Online, is nier
gewezen. L
World Online riep menseik
de viltjes op Tatjana masst
e-mailen. Verder was op
derzetter een foto van de L
geres en haar handtekeniik
zien. Volgens Simic was eiL
definitieve overeenkomst Lj
sen haar en de provider uiL
nen. World Online echter L
meent dat Simic wel deget
de hoogte was en wist dat|
haast geboden was bij de |c
pagne. De provider vindt (k
om dat Tatjana te laat proj,
teerde. Rechter mr. F. HeiC
achtte inbreuk op het port^
recht van Tatjana bewezeij
Volgens Heijnen is het ecl^,
onduidelijk dat de geledeik
schade inderdaad een gulk
per viltje zou bedragen. L
Annie Makkink leest voor uit haar boek aan kinderen uit de buurt.
FOTO GPD TOMA TUDOR
