l
'Gij zult een dorsende os niet muilbanden'
Kerk Samenleving
Politie haalt kruisen
weg bij Auschwitz
ZATERDAG 29 MEI 1999
29
VANDAAG
In een poging het leven en lijden van Christus
na te volgen, zijn er in de loop van de geschie
denis mensen geweest die zich zo vereenzelvig
den met hun verlosser, dat zij spontaan wonden
kregen op de plaatsen waar ook Jezus verwondingen op
liep. Men spreekt dan over 'stigmata'. Maria Magdalena
Pazzi (1566-1607), een non van de Carmelitessenorde in
Florence, kreeg eerst visioenen en later ook stigmata. In
één van haar visioenen beval Jezus haar langdurig te vas
ten. Vroom volgde ze het advies en kreeg prompt heftige
migraine-aanvallen. Die zag zij als inwendige stigmata die
te maken hadden met de doornenkroon van Jezus. On
danks haar lijdensweg zag zij kans zieken te verplegen.
Voor de boeddhisten is het vandaag Vaisakha Puja/Wesak,
het belangrijkste festival op de boeddhistische kalender,
Theravada boeddhisten, een orthodoxe stroming uit Laos,
Cambodja, Sri Lanka, Birma en Thailand, vieren de ge
boorte en verlichting van Gautama Boeddha. De grootste
groep boeddhisten noemt zich 'mahayana', en zijn vooral
te vinden in Tibet, China, Japan en Nepal. Zij vieren de ge
boorte en verlichting van Boeddha op twee verschillende
dagen. Op Vaisakha Puja versieren de gelovigen hun hui
zen en straten. In veel landen is het gebruik een vogeltje
los te laten uit z'n kooi, als symbool voor de barmhartig
heid van boeddha.
Bahó'is herdenken vandaag de sterfdag, of 'hemelvaart',
van Baha'u'llah (1817-1892), stichter van de naar hem ge
noemde godsdienst. Een relatief jong geloof, waarvan het
streven is alle grote wereldreligies te verenigen. Ba
ha'u'llah is de geestelijke naam van de Pers Mirza Hoesain
Ali Noeri. Hij schreef het heilige wetboek van de Baha'is,
de 'Kitab-i Akdas'. Ondanks een tumultueus leven, waarin
hij vaak gevangen zat voor zijn overtuiging, stierf Ba
ha'u'llah een natuurlijke dood.
30
Pas in 1920 werd het nationale symbool van
Frankrijk, Jeanne d'Arc, heilig verklaard. Dat is
489 jaar nadat ze door de Engelsen werd ge
dood. Jeanne werd als boerendochter geboren
in 1412. In een visioen dat ze op haar dertiende jaar kreeg,
werd haar verteld dat ze Frankrijk van de ondergang
moest redden. Engeland en Frankrijk waren destijds ver
wikkeld in de 100-jarige oorlog. Na lang aandringen wist
ze koning Karei VII te overtuigen van haar missie. In 1429
versloeg ze de Engelsen in Orléans. Een poging Parijs te
ontzetten mislukte. Gevangen genomen door Bourgon
diërs en tegen een hoog losgeld verkocht aan haar vijan
den, de Engelsen, stierf zij een gruwelijke dood op de
brandstapel. Ze werd beschuldigd van hekserij en ketterij.
Dertig jaar later herriep de toenmalige Paus dit vonnis. En
in 1909 volgde een zaligverklaring, die elf jaar later werd
omgezet in een heiligverklaring.
Klankconcert in Zencentrum
leiden Zencentrum Suiren-Ji aan de Hogewoerd 162 organi
seert zondagmiddag een concert. De uitvoerenden Kees Kort en
Jimmy Fredrikz maken gebruik van japanse fluit, klankschalen,
percussie en didgeridoo. De organisatoren spreken van een
'klankreis'. De aanvang is om 14.00 uur. Kaarten, ook in voor
verkoop te krijgen tussen 12.00 en 19.30 uur, kosten vijftien gul
den. Informatie via nummer 071-5120051.
Servische kerk ontkent zuiveringen
Amsterdam Servische kerkleiders hebben tegenover dr. B. Plai-
sier de etnische zuivering in Kosovo ontkend. Geconfronteerd
met het rapport van VN-waarnemer De Mello over verkrachtin
gen op grote schaal, gaven zij op een oecumenisch beraad in
Boedapest geen commentaar. Ook op andere kritische vragen
kwam geen antwoord. Dat zei Plaisier, secretaris-generaal van
de Nederlandse Hervormde Kerk, donderdag op Schiphol. Met
voorzitter R. Huysmans van de Raad van Kerken keerde hij te
rug van een driedaags oecumenisch beraad van kerken in Boe
dapest over de Balkancrisis.
Zomerzangavond in Katwijk
katwijk In de Oude Kerk aan de Boulevard in Katwijk begint
woensdag 2 juni een reeks zomerzangavonden. Aan de zang
avonden wordt meegewerkt door organist Jaap Van Rijn en het
gemengd Rijnstreekkoor onder leiding van Jan Verhoef. De
kerkdeuren gaan om kwart over zeven open en de samenzang
begint om kwart voor acht. Bij de uitgang wordt gecollecteerd
voor het evangelisatiewerk op de Katwijkse campings.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE KERK
Beroepen: te Mijnsheerenland, G.J. van der Ende te Spannum-Edens en
Kubaard-, te Nijmegen (SoW-gemeente), H. Gols, predikant van de Vrije
Evangelische Gemeente te Leeuwarden; te Hillegersberg (toez.), D.M.
van de Linde te Gorinchem.
Teruggegeven: door dr. A.C. Kooyman te Schoonhoven (Herv. Adventge-
meente), het beroep dat hij had aangenomen naar Leeuwarden (Grote of
Jacobijnerkerk).
redactie aad rietveld, 071-535s
Theoloog Sjaak Schenderling: Intensieve veehouderij volgens bijbel moreel onjuist
WEEROVERZICHT BUITENLAND
Weersvooruitzicht KNMI
Geldig tot en met zaterdag.
Noorwegen:
Eerst nog wolkenvelden, plaatse
lijk regen en veel wind. Daarna
rustiger en meer zon. Maxima
rond 10 graden, in het zuiden
ongeveer 16.
Zweden:
In het noorden zaterdag regen,
zondag droger en wat zon. In het
zuiden zaterdag wat zon maar
ook een bui, zondag droog en
zonnige perioden. Zaterdag veel
wind. Maxima vrijdag van 7 gra
den in het noorden tot 23 in het
zuiden, zondag tussen 11 en 18
graden.
Denemarken:
Zonnige perioden en vrijwel over
al droog. Tamelijk winderig. In
de loop van zondag toenemende
kans op regen of onweer. Maxi
ma rond 19 graden, zondag iets
hoger.
Engeland, Schotland, Wales en
Ierland:
Nu en dan zon, maar ook af en
toe regen of onweer. Middagtem-
peratuur van 13 graden in het
noorden tot 23 bij Londen.
België en Luxemburg:
Zaterdag eerst zonnig. Daarna
meer bewolking en enkele regen-
of onweersbuien. Maxima rond
26 graden.
Noord- en Midden-Frankrijk:
Zonnige perioden maar ook en
kele regen- of onweersbuien.
Maxima tussen 25 en 30 graden,
vlak aan zee minder warm.
Portugal:
Zonnige perioden en voorname
lijk in het noordwesten kans op
een bui. Middagtemperatuur van
19 graden bij Porto tot 25 in het
zuidoosten.
Madeira:
Zonnige perioden en waarschijn
lijk droog. Maxima ongeveer 22
graden.
Spanje:
Zonnige perioden en mogelijk
een onweersbui. Maxima aan de
kusten tussen 24 en 28 graden,
in het noordwesten rond 20 gra
den. In het binnenland middag-
temperatuur van 27 graden in
het westen tot 34 i n het oosten
Canarische Eilanden:
Zonnig, aan de noordkant van de
eilanden ook enkele wolkenvel
den, Droog. Maxima tussen 22
en 27 graden.
Marokko:
Westkust: droog en flink wat zon.
Maxima aan de stranden tussen
21 en 26 graden.
Tunesië:
Veel zon bij maxima van 30 gra
den vlak aan zee tot 36 in het
binnenland.
Zuid-Frankrijk:
Veel zon maar vooral in de ber
gen ook kans op een onweersbui.
Maxima van 25 graden aan de
Cote d'Azur en de Atlantische
kust tot circa 30 in het binnen
land.
Mallorca en Ibiza:
Flinke zonnige perioden bij
maxima van ongeveer 30 graden.
Italië:
Veel zon maar vooral in de ber
gen in het noorden ook enkele
verspreide regen- of onweersbui
en. Middagtemperatuur van 25
graden aan zee tot ongeveer 30
in het binnenland.
Corsica en Sardinië:
Veel zon bij maxima van 25 gra
den aan zee tot 33 plaatselijk in
het binnenland.
Malta:
Zonnig bij maxima van ongeveer
28 graden.
Griekenland en Kreta:
Veel zon maar in het binnenland
ook kans op een lokale regen- of
onweersbui. Op de Egeische Zee
waait een frisse noordenwind.
Maxima rond 25 graden.
Turkije en Cyprus:
Aan zee veel zon en op de mees
te plaatsen droog, landinwaarts
meer bewolking en vooral zater
dag onweersbuien. Maxima aan
de kusten tussen 24 en 28 gra
den.
Duitsland:
Veel zon maar vooral in het wes
ten en zuiden ook kans op lokaal
onweer. Middagtemperatuur tus
sen 26 en 32 graden, aan zee
circa 21.
Zwitserland:
Zonnige perioden en enkele ver
spreide regen- en onweersbuien.
Middagtemperatuur tussen 26
en 31 graden.
Oostenrijk:
Zaterdag vooral in het oosten en
kele onweersbuien, zondag juist
in het westen een lokale bui.
Verder zonnige perioden bij
maxima van ongeveer 28 graden.
Polen:
Zaterdag vanuit het westen enke
le regen- of onweersbuien. Zon
dag droog en flink wat zon. Mid
dagtemperatuur ongeveer 27,
zondag in het noorden circa 20
graden.
Tsjechië en Slowakije:
Zaterdag vanuit het westen enke
le regen- en onweersbuien. Zon
dag droog en flink wat zon. Maxi
ma rond 29 graden.
Hongarije:
Veel zon maar zaterdag ook kans
op een onweersbui. Maxima rond
30 graden.
De kerk moet meer opkomen voor de be
langen van het dier. Ook als dat christelij
ke boeren in de bio-industrie onwelgeval
lig is. Die opmerkelijke conclusie predikt
promovendus Sjaak Schenderling in zijn
proefschrift 'Mens en dier in theologisch
perspectief. Hij hoopt op een stevig ker
kelijk debat.
VARIK MARCEL VAN SILFHOUT
De christelijke kerk heeft een diervijandige tradi
tie. Althans, zo luidt de kritiek van de Animal
Rights-beweging, die haar beschuldig staaft met
Genesis 1:28: „Vervult de aarde en onderwerpt
haar, heerst over de vissen der zee en over het
gevogelte des hemels en over al het gedierte dat
op de aarde kruipt."
Een groot misverstand, meent theoloog Sjaak
Schenderling, die pleit voor een bijdrage aan het
debat over dierenethiek vanuit de christelijke tra
ditie. De bijbel, zo betoogt hij, moet anders wor
den gelezen. Het boek predikt wel degelijk zorg
en liefde voor het dier. Met deze boodschap is hij
gisteren bij de faculteit Godgeleerdheid in
Utrecht gepromoveerd.
In zijn studeerkamer in het idyllische Betuwse
Varik zegt hij geen ultieme dierenvriend te zijn,
noch een agrarische achtergrond te hebben. Nee,
het is het Nederlands Hervormd kerkbestuur zelf
geweest dat hem op pad heeft gestuurd.
„Is het wel verantwoord wat we doen?" vroeg
hij zich bij aanvang van zijn promotieonderzoek
begin jaren negentig af. Dat was dus nog voor de
grote catastrofes als de gekkekoeienziekte en de
varkenspest, die de agrarische sector teisterden
als waren het bijbelse plagen. Het aardige aan
Schenderlings studie is dat hij ook echt antwoor
den geeft.
Met voorbeelden. Zoals de bijbelse uitspraak
„Gij zult een dorsende os niet muilbanden"
(Deuteronomium 25:4). Schenderling: „Daarmee
wordt aangegeven dat een dier zijn natuurlijke
behoeften moet kunnen bevredigen." Een dier
mag worden gedood of dienen als economisch
nut, maar het mag niet voor financieel gewin
worden misbruikt, „Het economisch belang mag
niet ten koste gaan van het welzijn van een dier."
Nog zo'n voorbeeld is het gebod om geen 'on
gelijk span' te gebruiken. „Als je in de bijbelse
De eerste lichting
maandag de opleiding to
telijk verzorger in
inrichtingen in
af. De negen islamitische
telijk verzorgers zijn al
acht gevangenissen in
vincie werkzaam. De
zijn in dienst van de
Platform Islamitische
ties Rijnmond (Spior).
brek aan een landelijke
sentatieve moslimorgam
Justitie als experiment ii
Holland met Spior in
gaan. Spior-directeur Y.
vindt dat het project,
2000 afloopt, een
karakter moet krijgen
menwerking van de
nisimams met hun
en humanistische
loopt doorgaans goed, zeg £4
De gevangenisimams
er komen, omdat een
vacatures voor
humanistische
zorgers niet werden ver
Maar van 'broodnijd' is vol
Hartog geen sprake.
warschau/oswiecim afp/rtr
De Poolse politie heeft gister
ochtend de driehonderd krui
sen verwijderd, die militante
rooms-katholieke nationalis
ten bij het voormalige con
centratiekamp Auschwitz
hadden neergezet. Dat heeft
een Poolse regeringswoord
voerder bekendgemaakt.
Donderdag al maakte een
anti-terreureenheid bij het
concentratiekamp een aantal
explosieven onschadelijk. De
politie arresteerde een rooms-
katholieke Pool, die luidkeels
had verkondigd dat hij de mij
nen zou gaan leggen.
Onder leiding van deze na
tionalist, Kazimierz Switon,
zijn sinds 1997 driehonderd
kruisen bij het kamp ge
plaatst. Aanleiding was een
gerucht, dat het zogeheten
pauselijk kruis dat op het ter
rein staat zou worden verwij
derd. Onder dat zes meter
grote kruis heeft paus Johan
nes Paulus II tijdens zijn eer
ste pausbezoek aan Polen in
1979 gebeden.
Joodse organisaties wijzen
religieuze symbolen bij en in
het kamp af. In de bij elkaar
gelegen concentratiekampen
Auschwitz en Birkenau ver
moordden de Duitsers in de
Tweede Wereldoorlog 1,3 mil
joen mensen, van wie verre
weg de meesten joden waren.
Switon had de mijnen aan
gebracht rond de caravan,
waarin hij al elf maanden bi
vakkeerde. Ook plaatste hij ex-
plosievén in een kleine houten
kapel, die hij onlangs op een
grasveld vlak buiten het kamp
had gebouwd. Bij zijn arresta
tie zei Switon dat „het waard
is voor het kruis te sterven".
Donderdag kondigde minis
ter van Binnenlandse Zaken
Tomaszewski per decreet een
'veiligheidszone' rond het
voormalig concentratiekamp
af. Daarbinnen is iedere com
merciële en bouwactiviteit
verboden, aldus het Poolse
persbureau PAP. De Poolse re
gering wil, met het oog op het
bezoek dat de paus in juni aan
zijn geboorteland Polen
brengt, rust rond Auschwitz.
Eerste lichting
sluit opleiding
tijd alleen over een rund en een ezel beschikte,
was het niet de bedoeling dat je deze dieren voor
een dubbelspan zou zetten. Dat zou mishande
ling zijn voor het langzamere dier. Dus een lichte
vorm van misbruik wordt in de bijbel al ontmoe
digd."
Maar hoe kan het dat juist de zo gelovige boe
renstand zich heeft overgeleverd aan de intensie
ve veehouderij, met een varkensstapel die zich
sinds 1980 van vijf naar vijftien miljoen heeft ver
drievoudigd en met legbatterijen waarin miljoe
nen ontsnavelde kippen wegkwijnen? De bijbel
doelt met naastenliefde immers ook op de liefde
voor het dier?
Schenderling blijft mild in zijn antwoord voor
de boeren dié moreel op het verkeerde spoor zit
ten. „De veranderingen in de agrarische sector
zijn heel sluipend gegaan, met enorme economi
sche druk erachter. En ook de overheid stuurde
aan op schaalvergroting, terwijl de boer maar een
enkeling is."
Meer schuld legt hij bij de rooms-katholieke
moraalhandboeken uit de jaren twintig, die stel
den dat het dier 'zuiver een instrument is van de
mens.' Die boeken zaten er „grondig naast." Ver
goelijkend: „Maar mogelijk zijn die teksten ge
bruikt om de toen door de wetenschap ontdekte
vivisectie (dierproeven) in bescherming te ne
men."
Dat de boodschap wellicht impopulair is voor
de christelijke boerenachterban, beseft de Varik-
se predikant terdege. „Platteland en christelijk
Sjaak Schen
derling: „Hei
economisch
belang mag
niet ten kosti
gaan van hei
welzijn van
een dier."
foto cr
geloof vallen bijna samen, ja. Maar ik prob^
eerlijk te zijn. En individueel twijfelen de boe^"
heus wel. Ik ken in deze buurt een fruitteler 'ie
vanwege zijn bedrijfsvoering bestrijdingsmiczu''
len gebruikt, maar zich afvraagt of hij daar See)
goed aan doet. Zijn kinderen lopen er ook ron^oe
Of de protestantse synodes het debat zuons
aangaan, weet hij nog niet. „Het laatste 'heri^
lijk schrijven' had plaats in de jaren tachtig °P c
ging over de plaatsing van kruisraketten. Aanbad
politieke uitspraken heeft de kerk haar ""u'
gebrand." Toch hoopt hij dat de kerk het
zal aangaan. Al was het maar om de boer
morele steun in de rug" te geven bij het
voor een voor de consument duurdere,
voor het dier vriendelijker manier van boer
De driehonderd kruisen die militante rooms-katholieke nationalisten bij het voormalige concentratiekamp
Auschwitz hadden neergezet, worden verwijderd. foto ap* romen koszowski
csa
bewolkt
onweer
ragen
sneeuw
aük
opklaringen
hagel
mist
windrichting
zonnig
19
temperatuur
W warmtefront
V koufront
L lagedruk
hogedruk
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
MAANDAG 31 MEI 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 05.27 Zon onder 21.47
Maan op 22.42 Maan onder06.37
_Waterstand
IJmuiden Katvrijk
Hoog 05.21 17.41 04.54
Laag 01.04 13.14 00 15
0.0
0.0
1.0
0.1
0.0
0.0
0.0
0.0
0.5
0.0
0.0
0.1
ZONDAG 30 MEI 1999
Zon- en maanstanden
Zon op 05.28 Zon onder 21.46
Maan op 21.45 Maan onder06.03
Waterstand
IJmuiden Katwijk
Hoog 04.49 17.09 04.22 16.42
Laag 00.34 12.54 00.15 12.35
REDACTIE
F. Blok, chef eindredactie algemeen
T. Brouwer de Koning, chef redactie Rijn- en
Veenstreek
D.C. van der Plas, chef eindredactie regio
i Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
W. Spierdijk, chef sportredactie
E Straatsma, chef redactie Regio Leiden
R.I.M. van der Veer, chef redactie
Duin-en Bollenstreek
W.F. Wegman, chef redactie Leiden
TELEFAX
Advertenties: 071- 5323 508
Familieberichten: 023- 5317 337
023- 5320 216
Redactie 071- 5321 921
Hoofdredactie: 071-5315 921
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 1
071- 5356 230
RUBRIEKSADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag van 8.30 tot 17
071- 5143 545
ABONNEMENTEN
bij vooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging verstr<
het automatisch afschrijven v,
abonnements- geld, ontvangen 1,- kor
betaling.
VERZENDING PER POST
Voor abonnementen die per post (binner
worden verzonden geldt een toeslag
aan portokosten per verschijndag,
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSETTEB*
Voor mensen die moeilijk lezen, slechtt
hebben of blind zijn (of een andere
leeshandicap hebben), is een samenval
van het regionale nieuws uit het Leidsc
Dagblad op geluidscassette beschikbê
informatie 0486-486486
(Centrum voor Gesproken Lectuur, Gra ca
Auteursrechten voorbehouden!
Dagbladuitgeverij Damiate
Z I E K E N H U I Z E
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08.00-17.00 u. (uitgezonderd
feestdagen).
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u. per dag.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131.
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111.
23
26
26
33
12
22
25
18
31
25
29
23
15
15
15
25
10
18
12
15
23
17
20
20
