'Windbuil' als hofdichter
WEER
'Wat vind je van de palingpop uit Hilversum?'
Moeilijke keuze voor D66
221
Kanshebb"
Sport gestorven, emancipatie voltooid
DINSDAG 25 MEM999
COMMENTAAR
Commotie rond benoeming Andrew Motion door koningin Elizabeth
MILLENNIUl®1
nog
dagen
ma
'iiov
eest
Nog 221 dagen en het imui
nieuwe millennium bi jêtec
aan. Reden voor deze
om in een dagelijkse s
terug te kijken op bel; „de
rijke gebeurtenissend agen
plaatsgrepen op corn JZ01
ponderende data indijk
gelopen 1000 jaar. De aancj
week: 25 mei 1935: Jes
Owens breekt vier we
records; 26 mei 1521:
ther in de ban gedaai ïB-ï
mei 1990: Luyendijkiflre<
Indianapolis; 28 mei ^t'
Einde Zuiderzee; 29 n at is
1978: Frits Spits begii nhe
avondspits.
25 MEI 1935 ®d
De 25ste mei 1935 is altiji
een beetje een ongeloofw
ge dag in de geschiedenis
de atletiek. Jesse Owensi
21 jaar en zit nog altijd o;
Ohio State University. Hf
dag waarop de atleet inn bied
meer doet denken aan df d vo
kere jongen, offic.eel Janii idat
veland Owens genaamd, engd
gen zijn onderwijzeres zi iddel
zei tegen haar dat mijnn msp<
J.C. (dzjei-si) Owens v
herhaalde Jesse Owens. I
nee, J.C. (dzjei-si) Owens
zei: Oh, Jess Owens. Ik a
maar ja." Achteraf is hiji
lukkig met die andere na
waaronder de wereld hei
waarderen. Vanaf de 25si
1935 kent iedereen de at
die tijdens college-kampA
schappen drie wereldretl
verbetert en er een eveni
Ochtends heeft hij meta|
ner Larry Snyder nog o\J
hij wel mee moet doen,!
de pijn in zijn rug moorf
,,Toen klonk het startsd
de rest van de middag n
er niets meer van", zegt
later. Hij heeft dan de lf
in 9,4 seconden gelopen
evenaring van het wereli
cord), springt 8.13 metei
loopt de 220 yards in 20
220 yards horden in 22,1
dens de Olympische Spt j
1936 wint Owens vier go ,et p
medailles. Tot grote teleaa,
ling van ene Hitler, die fl| v
te atleet liever had zienk
len.
henk ruul
)pn
art
iet hi
ijk vc
techt
irak
Vijf dagen voor het
Songfestival wordt de
landse inzending van I
gerekend tot een van
kanshebbers. Volgens
Israëlische als de Brits
makers eindigt 'One
son' zaterdagavond op
de plaats. De Jeruzalem
denschapsafsluiters
daarbij respectievelijk
en Zweden als de numi vi
en twee, en Groot-Brittajoi
Kroatië als vier en vijf.
De Britse bookie Wi
voorziet daarentegen ee
plaats voor de inzend
Groot-Brittannië met ee
taling van 5 tegen 1, o|
gevolgd door IJsland
Nederland (7:1). De
vierde plaats gaat in
lingen naar Duitsland,
en Cyprus. Polen is hel
ter met een uitbetaling
tegen 1.
'plVE
MENSELIJ
Informateur Tjeenk Willink is vanmorgen officieel begonnen aan
zijn opdracht om te redden wat er van Paars-2 te redden valt. De
kansen op een herstel van de coalitie werden vorige week met na
me in D66-kring laag aangeslagen, maar het is goed denkbaar dat
het lange pinksterweekeinde de Democraten wakker heeft geschud
uit hun nachtmerrie, en enige bezinning heeft gebracht.
De eerste opiniepeilingen laten immers geen misverstand bestaan
over het antwoord op de vraag wie voor de breuk moet gaan beta
len. De ene partij wint een zetel, de ander verliest er een, maar bij
D66 zorgt de crisis voor een bloedbad: de partij verliest in de pei
lingen zeven van de veertien zetels. Dat gegeven bevestigt het
beeld dat alleen de harde kern van de partij hecht aan het referen
dum, en dat de aanhankelijkheid van de rest van het electoraat aan
dit wetsvoorstel laag moet worden aangeslagen.
Afgelopen weekeinde werd ook duidelijk dat de coalitiegenoten ver
willen gaan om D66 van de nood een deugd te laten maken, door
het regeerakkoord op het onderdeel 'staatkundige vernieuwing'
aan te scherpen. Dat zou bijvoorbeeld moeten gebeuren met con
crete afspraken over de democratisering van burgemeestersbenoe
mingen, ook een oude wensdroom van D66. Met andere woorden:
de lijmpoging van de vice-voorzitter van de Raad van State ver
dient het serieus genomen te worden.
Mocht D66 toch voor de oppositie kiezen, dan moet er nog eens
goed gekeken worden naar de optie die de WD van meet af aan
heeft bepleit, en die inmiddels ook de PvdA-prominenten als Ed
van Thijn en Karin Adelmund is omarmd: Paars-3, een coalitie tus
sen PvdA en WD. Het blijft - met alle respect voor zijn principes -
wat te veel eer voor de heer Wiegel, als Nederland alleen vanwege
zijn tegenstem verkiezingen moet organiseren.
Ty
Hallo, hier Aarde
De VPRO is als een niets ontziende drugpusher. De omroep laat je
proeven aan hemelse substanties en zonder dat je het doorhebt,
treedt een soort van verslaving op. Pas als de stof aan je onthouden
wordt, merk je dat je haar nodig hebt. Komt er een moment dat de
gruwelijke afkickverschijnselen tot het verleden behoren en het nor
male leven hervat is, dan staat ze opeens weer voor je neus. Je pro
beert de snuif sneeuw of de schep bruine suiker te weerstaan, maar
het lukt je niet.
De afgelopen weken openbaarde zich op Nederland 3 weer de ver
schrikkelijke sneeuw- en candyman. Jiskefet was op zijn best als een
heerlijke trip naar de meest openbarende vergezichten. Om plots,
als een fata morgana, weer te verdwijnen. Het is de schrik van de
verslaafde.
Gelukkig heeft de VPRO sinds zondag een afdoend medicijn gevon
den. Arjan Ederveen tuft met zijn 'Hallo, hier aarde' als een metha-
donbus voorbij.
Zonder Ederveen te willen beledigen, moet ik zijn bijdrages op zon
dagavond toch enigszins als substituut beschouwen. Hoewel zijn
kwaliteit van grotere stabiliteit getuigt dan de qua hoogstaandheid
verschillende soorten genotsmiddelen van Jiskefet en Ederveen zon
dermeer een van de beste programmamakers op de Nederlandse te
levisie is, beschouw ik hem als substituut - maar wel het beste in
zijn soort.
Zijn 14-delige reeks '30 minuten' was al van uitzonderlijk niveau.
In 'Hallo, hier aarde' borduurt hij voort op het succesnummer. De
eerste zes afleveringen kwamen vorig seizoen reeds op de buis en
goddank wordt de in tweeën geknipte reeks nu voortgezet.
Het eerste deel is steevast een docudrama. Zondag zagen we twee
dames tijdens de pauze van de schouwburgvoorstelling 'Cabaret'.
Het tweegesprek blonk uit in eenvoud en de manier waarop de rod-
deldialoog zich ontwikkelde, deed me gruwen doordat de werkelijk
heid zo dicht benaderd wordt. Schunnig was de manier waarop (de
fictieve) Anne-kee werd begroet. Allerhartelijkst, om vervolgens te
constateren dat ze wel erg typisch is. 'Dat is zo eentje waar niets op
aan te merken is'.
De dagsluiting - in het tweede deel - metA.E.J. 't Mannetje was
minstens zo onderhoudend, 't Mannetje las een verhaal en van het
absurdisme weet je soms niet waar je het zoeken moet. Bij de zin
'En op het pad naar de voordeur lagen een paar vochtige flagsto-
netegels waaruit zelfs de fossielen verhuisd waren, omdat het er zo
saai was' benadert de brille van Jiskefet.
wil buys
Zomers slot van meimaand
Zoals de Pinksterstorm van 1860 nog lange tijd bij landgenoten, die
'dezen hevigen tempeest' aan de lijve hadden ondervonden, in het ge
heugen gegrift stond; zo zal men zich in het zuiden van Duitsland de
zondvloed van Pinksteren 1999 voorlopig heugen. In een etmaal tijd
viel er in een tamelijk uitgestrekt gebied tussen de 100 en 150 mm.
In de hogere delen van het Alpengebied viel de neerslag in de vorm
van sneeuw. Op Duitslands hoogste berg, de Zugspitze' was het
sneeuwdek midden vorige week geslonken tot minder dan 5 meter,
zondagochtend lag daar 6,10 meter oftewel de dikste sneeuwlaag in
mei sedert 1965.
Bij ons viel het weer juist op de dag dat het volgens de verwachtingen
beter zou moeten gaan, pinkstermaandag, tegen. In vochtige lucht-
massa's kwam een zee van wolken vanuit de Kanaalregio ons land bin
nen. Onder de wolkendeken koelde het 's nachts nauwelijks af, maar
overdag schoot het thermisch niet op. Bovendien viel er nog enige tijd
motregen. Pas aan het einde van de middag en gisteravond kwam
de zon er aan te pas. De maximumtemperatuur steeg op Valken-
burg naar 16,0 en op Schiphol tot 15,9 graden.
Morgen draagt een hogedrukgebied in wording de bouwstenen
aan tot wat een zomers slot van de meimaand lijkt te gaan wor
den. Het systeem verplaatst zich over onze omgeving naar Po
len. Onder invloed van het hogedrukgebied gaat de wind op
donderdag en vrijdag uit richtingen tussen oost en
zuid waaien en stijgt het kwik tot 25 graden en
hoger. De snelle opwarming kan wel onweer tot
gevolg hebben. Dat zou al in de nacht van donder
dag op vrijdag het geval kunnen zijn.
De combinatie van hoge temperaturen en buienkan
sen geven het weerbeeld een drukkend karakter. Na een
koude nacht met minima omstreeks 6 graden en mist
banken is er morgen geregeld zon (ook partijen sluierbe-
wolking). In de middag wordt het 19-20 graden. Aan zee is de
temperatuur iets lager vanwege een matige zuidwestenwind.
jan visser
Er kan veel worden gezegd van de Britten, maar niet dat
ze geen oog hebben voor traditie. In 1616 benoemde de
kunstminnende koning James de Eerste een hofdichter.
Nu, bijna vier eeuwen later, bestaat dit fenomeen nog
steeds. Het Britse literaire wereldje had het er de afgelo
pen maanden zelfs reuze druk mee want de twintigste
hofdichter, Ted Hughes, overleed het afgelopen najaar
en de grote vraag was dus: wie wordt de 21-ste? Afgelo
pen week ging de kogel door de kerk. Op aanbeveling
van het kabinet van Tony Blair benoemde koningin Eli
zabeth de 46-jarige traditionele dichter en hoogleraar
creatief schrijven Andrew Motion tot 'Poet Laureate' zo
als de hofdichter genoemd wordt.
Brachten de eerste hofdichters
nog lyrische odes aan leden van
het koningshuis tijdens verjaar
dagen en op Nieuwjaarsdag,
sinds de benoeming van Wil
liam Wordsworth in 1843 geldt
het hofdichterschap vooral als
een erkenning en beloning van
voorbeeldig woordkunstenaar
schap. De hofdichter hoeft te
genwoordig dan ook niet meer
op gezette tijden op te draven,
maar produceert een gedicht
wanneer het hem -de hofdich
ter is nog nooit een vrouw ge
weest- uitkomt.
Tegenover die zeer geringe ver
plichting stond tot nog toe dan
ook een symbolische beloning:
een jaarlijkse vergoeding van
honderd pond en een kistje
goede wijn (vroeger een vat).
Omdat de regering-Blair een
moderne indruk wil maken, is
nu met die laatste traditie ge
broken. Motion krijgt een jaar
lijkse toelage van vijfduizend
pond, dat is zo'n zeventiendui
zend gulden.
De nieuwbakken hofdichter
kondigde direct aan dat hij
daarvoor dan ook echt wel wat
gaat doen. „Ik wil tegemoet ko
men aan de traditionele verant
woordelijkheden en gedichten
schrijven over belangrijke ge
beurtenissen van koninklijke
aard. Maar ik wil de baan ook
verbreden naar andere onder
werpen van nationaal belang",
jubelde hij.
Motion wordt alom beschouwd
als een conservatieve en boven
al bijzonder veilige keus. Hij is
niet aan de drank en de drugs,
is keurig getrouwd en heeft
twee kindertjes, zit altijd keurig
in het pak en zijn hobby is ko
ken. Zijn poëzie schijnt daar
mee in lijn te zijn. In het
spraakmakende literaire we
reldje werd hij (anoniem) afge
daan als een windbuil en werd
de benoeming 'een belediging
voor de intelligentie van het
land' genoemd.
Die critici die dat zeiden, had
den het overigens nog erger
kunnen treffen. In de boezem
van het kabinet is de afgelopen
maanden zelfs even de naam
van ex-Beatle Sir Paul McCart
ney genoemd. Dit in het kader
van Blairs streven om het hof
dichterschap om te vormen tot
'een dichterschap voor het
volk'.
Verschillende dichters die de
afgelopen maanden 'genoemd'
werden, reageerden verschrikt
op hun mogelijke nominatie.
Tony Harrison -bij de bookma
kers op de achtste plaats- rea
geerde adequaat en schreef on
middellijk een anti-royalistisch
gedicht waarin hij de hofdichter
vergeleek met een koninklijke
rattenvanger.
Andrew Motion: „Ik wil de baan
Eventjes in de schijnwerpers
stond ook de Schotse, alom ge
roemde dichteres Carol Ann
Duffy, die een poosje de favo
riete kandidaat van Tony Blair
schijnt te zijn geweest. Naar
breden naar andere onderwerpen van
verluidt heeft hij haar uiteinde
lijk laten vallen wegens mogelij
ke controverses over haar ho
moseksuele geaardheid.
Met de keus voor Andrew Moti
on kan het establishment rustig
nationaal belang." foto ap
blijven ademhalen. Motion was
ook niet voor niets van begin af
aan de favoriet bij de bookma
kers.
harm harkema
Marlayne Iaat alles maar over zich heen komen
Katja Staartjes heeft als eerste Neder
landse de Mount Everest beklommen
enslaagde er op die manier in
om historie te schrijven, zo
meldden de kranten. Kranten
die over een week oftivee
weer in de papierbakken
verdwenen zullen zijn, en
wat er dan nog van Kat
ja Staartjes' roem rest
moeten we nog maar
afwachten. In
klimmerskrin
gen is het bericht
vermoedelijk wel
op het prikbord
beland, want iets
als allereerste
doen is tegenwoor
dige vooral ook een
kwestie van afstrepen
wie je voorgingen, en
hoe precies. Is erbij-
voorbeeld al een zwarte
vrouw op de top geweest?
Zo ja, is er al eenlesbi-
sche vrouw op de top
geweest? Het wordt zon
der enige twijfelbijgehouden, ergens, en
met enig geluk lezen wij in het jaar 2001
datinmiddels de allereerste moslim
vrouw de top heeft gehaald.
Het gaat me hier niet om het belachelijk
maken van sportieve inspanningen, of
van vrouwen, in tegendeel Maar het
blijft een feit dat Katja de tour gewoon
geboekt had. 'Zelforganiseren is zo'n ge
doe') en dat ze met negen-en-negentig
andere mensenin het basiskamp zat. Ja
allemaal mannen, dat is waar, maar
daar zatenongetwijfeld minstens vijf
mannen bij die minder sterk waren dan
Katja,minder getraind of gewoon veel
ouder, of een half been hadden of een
anderehandicap, en juist daarom speci
aal naar Nepal gekomen om die handi
cap voorhet oog van de wereld te over
winnen. Dus hoezo historie schrijven?
Bij al het nationalistische tromgeroffel -
een vrouw uit óns Nederland op de
top, alsof het voor ons nét iets verder
klimmen is vanuit de polder - moeten
wehet eens hebben over de veel wezenlij
ker vraag die verder niemand stelde:
ishet wel zo bijzonder dat een vrouw op
de top komt, kunnen ze het nietgewoon?
JUSTUS VAN OEL
Er zijn toch verder geen bijzondere
maatschapppelijke barrières opdat ge
bied dacht ik: wie het geld neerlegt mag
komen. En vrouwen kunnentenslotte
óók marathons lopen, driedubbele des
noods, wel iets langzamer danmannen,
maar voor de Mount Everest lijkt me
tien minuten achterstand op hetpeloton
toch een te verwaarlozen detail Het gaat
toch niet om deneergezette tijd?
Wat is het eigenlijk achterhaald, en
vrouwvijandig zelfs, om zo'n bericht nog
in de krant te zetten. 'Vrouw haalt top
van de Mount Everest'. Ja, natuurlijk.
Gewoon een kwestie van doorlopen.
Fijn, knap, dapper, gefeliciteerd. Maar
als je uniek wilt zijn, werkelijk uniek,
moet jetegen woordig met iets beters
aankomen. Maar wat, wat in gods
naam? Voor demi Ijónairs onder ons was
het dit jaar ballonvaren geblazen. De
powerboat bijMonaco werd opgelegd,
het polopaard verkocht, want als bij to-
verslagverscheen er in het leven van de
tycoons een Nieuw en Hoger Doel: als
eerstemet een ballon de wereld rond.
Met de hete adem van het millenium in
de nekstortten de rijken der aarde zich
op een de facto geheel achterhaaldver-
voermiddel, dat met de modernste tech
nologie tot iets houdbaars moetsworden
getransformeerd. Alsof je zittende op
eenrobot-in-de-vorm-van-een-paard
de reis van Marco Polo gaat overdoen.
Ballonvaren, een combinatie van ver
valste nostalgie en eindelozemiljoenen-
investeringen, leidend tot een onvermij
delijk record, maar
dewereld-die-bedrogen-wil-worden
keek ademloos toe. Zouden we nu klaar
zijnmet de ballonvaart, of moeten we nu
gaan wachten op een reeks vrouwelijke-
hemelzeilers? En nu we het er toch over
hebben: hoe zit het met hetKanaal-
zwemmen? Je hoort er nooit meer iets
van. Doodgebloed, mogelijk omdatop
een kwade dag echt niemand nog wil
aansluiten op een lijst van duizenden-
zelfbenoemde helden-voor-één-dag,
waarondereen 89- jarige epilepticus
dieDover haalde zonder eten en met
windkracht 4 tégen.
Het einde van elke competitie is als de
buurvrouw het ook blijkt te kunnen en
nog applauskrijgt ook. Sport gestorven,
emancipatie voltooid.
Marlayne heeft zich op haar
eerste dag in Jeruzalem uiterst
vakkundig aan de internationa
le festivalvolgers gepresenteerd.
Na de jolijt van Mrs. Einstein
('97) en de spontaniteit van
Edsilia ('98) staat er namens
Nederland op het Eurovisie-po
dium weer een uiterst serieuze
zangeres, die het zingen als een
vak benadert, zonder het ple
zier erin te verliezen.
Marlayne mocht gisteren pas
laat in de middag aan de bak en
dat bood niet alleen ruimte
voor een kort zwembadbezoek
- het is tegen de veertig graden
in Jeruzalem - maar ook maar
weer eens een repetitie met
haar begeleiders. Wat het effect
ervan was liet zich niet meten,
maar de eerste repetitie in het
International Convention Cen
tre verliep in elk geval rustig en
zelfverzekerd. Marlayne bleek
een vreemde eend in de festi-
valbijt, want als enige deelne
mer tot nu toe bleek de Neder
landse voor het monitorgeluid
niet de speakers onder het po
dium, maar een bijna onzicht
baar oordopje te gebruiken.
Marlayne: „Het geeft me de
mogelijkheid me vrij over het
podium te bewegen, ik ben niet
aan een plaats gebonden om
mezelf goed te horen. Niet dat
ik denk dat ik hele wandelingen
ga maken, maar als ik dat zou
willen dan kan het. Ik snap eer
lijk gezegd niet waarom ik de
enige ben: dit is echt ideaal."
Marlaye oefent met haar groep in de spiegelzaal van het hotel in Jeruzalem.
Ook op de aansluitende pers
conferentie bleek Nederland
zich te onderscheiden. Niet al
leen was de Nederlandse zan
geres - vreemd genoeg - de eni
ge deelneemster die in de pers
zaal niet met applaus werd be
groet, maar ook was ze de enige
die haar begeleiders meenam
achter de tafel. Een even sym
pathiek als terecht gebaar, want
de zangers en zangeres spelen
in 'One good reason' muzikaal
en visueel een nauwelijks te on
derschatten rol.
Over het niveau van de pers-
foto anp
conferenties deze week later
meer, maar de eerste vraag aan
Marlayne even ter illustratie.
Een Roemeense journalist:
„Marlayne, what do you think
of the palingpop from Hilver
sum?" Na een uitleg over het
verschil tussen Hilversum en
Volendam moest Marlayne wel
toegeven er niet zo veel aan te
vinden. Blijft de vraag: hoe
komtzo'n Roemeen er op?
Nee, echt spannend wilde het
niet worden tijdens het Neder
landse vragenuurtje. Het was
sowieso lang wachten op het
eerste relletje, maar bij de Fran
sen was het dan toch, hoewel
bescheiden, raak. Wat er waar
was van het gerucht dat zange
res Nayah lid is geweest van
een sekte, wilde een Israëlische
journalist weten. Die vraag had
de delegatieleider verwacht:
„Het is waar, maar ze is er twee
jaar geleden uitgestapt. En ver
der zeggen we er niets meer
over." Wordt ongetwijfeld ver
volgd, want van dat soort ver
halen lusten de Euro-freaks wel
pap.
En Marlayne? Die mocht ver
téllen hoeveel ze van Ruth Ja-
cott heeft geleerd en dat-die Ka
mervragen over al-dan-niet-
met-een-Engels-liedje-naar-
het-festival in ieder geval aan
haar niet besteed waren. Daar
na werd ze mee gesleept naar
de fotohoek, waar de visuele
pers aan het werk mocht. Mar
layne kreeg tot haar stomme
verbazing een door een spon
sor geproduceerde fles wijn in
handen geduwd, ongetwijfeld'
voor commerciële doeleinden.
Ze liet het maar over zich heen
komen: rustig en professioneel.
tom ruufrok
