HEARS
Toerisme
STROEF
9
RDAG 22 MEI 1999
;rs. va;
Tl 14.0)
'T
26-383
Muziek uit de jaren twintig krast door de bus. Een
blikken stem meldt wetenswaardigheden tijdens de rit
ik rant
80 bergopwaarts. „Rechts de kooien voor de beren die hij
hield, hier reden de gasten paard, beneden is de lan-
igsbaan te zien waar ze per vliegtuig aankwamen."
154^1 Een laatste bocht en dan doemt het op: Hearst Castle,
sprookjesdomein van een even beroemde als beruchte
lerikaan. Mediamagnaat William Randolph Hearst
verwezenlijkte zijn droom in de wolken van de Santa
Lucia Mountains in Californië, niet ver van de ver
maarde Highway 1. Op La Cuesta Encantada, de beto
verde heuvel, met uitzicht op de Stille Oceaan, bouwde
hij zijn eigen luchtkasteel. Slotmuren om een unieke
verzameling antiek, nu een historisch monument van
571" monstrueuze rijkdom en een toeristische attractie.
schelmenstreken. Toch 'groot'
geworden in de Amerikaanse
krantenbusiness nadat hij in
1883 na lang zeuren de San
Francisco Examiner van zijn pa
had gekregen.
Uitvinder van yellow journa
lism, genoemd naar het strip
verhaal Yellow Kid, de sensatie-
journalistiek die maar één doel
had: lezers trekken en ze via
'vervolgverhalen' binden. Was
er geen nieuws meer, dan
maakte Hearst het gewoon zelf.
Hij koos met zijn kranten de
kant van de massa, niet voor de
massa maar voor zijn kranten.
Op zijn toppunt eigenaar van
94 zelfstandige ondernemin
gen, waaronder 26 kranten, tal
van tijdschriften, radiostations
en een filmbedrijf.
Democratisch politicus, die
Congreslid was
7 dgn
asten noemden het never-
land. 'Never seen such a
before, never see such a
again' (nooit zo'n plek ge-
nooit zullen we zo'n plek
in), riepen ze bewonde-
a een weekendje tennis-
jaardrijden, zwemmen,
n en filmkijken in Hearst
Het waren niet de eerste
A rut die dat verkondigden,
e beroemdheden uit de
helft van de eeuw aasden
uitnodiging om een
a lagen door te brengen op
overde heuvel in Califor-
rganj uropese royalty, polidci,
al vers. atleten, filmsterren -
■en allemaal diep onder
oor [ruk als ze er geweest wa-
■Jjj* If ze nu Windsor, Chur-
Shaw,
,4#
win, Til-
Chaplin
tCasde is
^ok enig in
^x>rt in de
)lge-
dmet an-
ebouwd
de
kaanse
1 _0, dljonairs
nkzij hun
nkonden
wat ze
William
)lph
deed het
ivan al-
Rijk ge-
in via een
en een
nimperi-
ouwde hij
imet de
ecte Julia
tn tussen
n 1947
en eenmaal een
gooi deed naar
het president
schap. Maar als
dat hem beter
uitkwam, koos
hij even gemak
kelijk voor de
Republikeinen.
Manipulator.
Via heftige
campagnes in
zijn bladen sti
muleerde hij
het uitbreken
van de Spaans-
Amerikaanse
oorlog (1898)
om de zelfstan
digheid van
Cuba en hij
werd door zijn
tegenstanders
verantwoorde
lijk gehouden
voor het uitlok
ken van de
William Randolph Hearst met zijn moord op pre-
iesin
I
let res
hondje Helen, dat een speciaal
plaatsje had op de voorste rij in
zijn huisbioscoop.
IESF
EL
'al"ld VCi,
jplaa trji
it resul-
die werkzaamheden
du onder Californisch be-
Irieëneenhalve kilometer
lorden van San Simeon te
voor een miljoen bezoe-
jaar. Bij de drie gasten-
akenl jven in moorse stijl en de
15j Grande, het kathedraal
huis met 115 kamers, wa-
ezich in een Spaans berg-
Maar dan wel in een
uze uitvoering, compleet
tnnisbanen, binnen- en
iksei ïzvvembaden, een bio-
i, fraaie tuinen en een exo-
dierentuin.
in één dag niet eens te
rat zich allemaal op het
oed bevindt. Sinds het in
werd overgedragen aan de
Californië zijn zelfs vier
indleidingen en een
Tra 'tour nauwelijks voldoen-
alle kunstschatten ter
te aanschouwen, maar
den wel allemaal een aar-
'j| lik in het leven dat Hearst
sident McKin-
ley.
Op latere leef
tijd weggegaan
bij zijn vrouw
Millicent, die hij met vijf zoons
achterliet voor de jonge actrice
Marion Davies. Trok met haar
naar Californië, om daar op ge-
erfde grond (met 100.000 hecta
re zo groot als een provincie)
zijn eigen bergkasteel te bou
wen. Naar analogie van bejaar
de optrekjes die hij in Europa
had gezien, toen hij als tienjari
ge door zijn moeder was mee
genomen op een anderhalf jaar
durende trip door de Oude We
reld. Daar werd zijn passie voor
antiek gewekt. Typerende vraag
van de jonge Hearst tijdens die
reis: 'Ma, koop je het Louvre
voor me?'
The Ranch
Samen met Julia Morgan, de
eerste vrouw die een architec
tenstudie had afgerond aan de
Ecole des Beaux Arts in Parijs,
öi Randolph Hearst (29-4-
14-8-1951), dus.
find van een schatrijke va-
pie latere senator George
P. die als self-made man
pnogen verdiende in de
Njnen - en een toegeeflij-
fcder. Verwend tot op het
weggeschopt van scholen
pde universiteit van Har-
pnwege ongehoorde
De entree van de vergaderzaal in Hearst Castle.
De Wiersse
Op 23 en 24 mei is buitenplaats De Wiersse tussen Vorden
en Ruurlo van 10 tot 18 uur weer opengesteld voor het pu
bliek. In de bijzondere landschapstuin bloeien de voorjaars-
planten volop. Er is de afgelopen maanden flink gesnoeid en
gekapt om jonge aanplant meer licht en ruimte te geven.
Zelfs de vertrouwde dubbele beukenrij langs de oprijlaan is
verdwenen. Er kwamen (prille) eiken voor in de plaats.
Informatie: WV Vorden, telefoon 0575.55.32.22.
Derde man
Die citer, die zich rond een afvoer-rooster krommende vin
gers van de hoofdpersoon en Orson Welles sluipend door de
halfduistere riolen van Wenen. Wie de film 'The Third Man'
heeft gezien, vergeet die beelden nooit meer. Net zomin als
die melodie trouwens. Vanaf 31 mei keert 'de derde man' te
rug in de stad waar hij beroemd werd. Vanaf de Karlsplatz
leidt hij virtueel en met een arsenaal aan spannende lichtef
fecten en akoestische signalen een rondleiding door de on
derwereld van de Weense hoofdstad. Bijna een half uur duurt
de reis die uitmondt in een spannende achtervolging. Er val
len zelfs schoten...
Informatie en reserveringen:
telefoon (vanuit Nederland) 0043.1.79514.93119.
Popta Slot
In het niet ver van Leeuwarden gelegen Marssum kan in het
weekeinde van 29 en 30 mei de vermaarde Heringastate wor
den bezichtigd. Zaterdag zijn de deuren van 11 tot 17 uur ge
opend; zondag van 13 tot 17 uur. De State, ook wel het Popta
Slot genoemd, is vooral bekend door de tuin en het hofjesach-
tige Gasthuis. Op de binnenplaats worden koffie, thee en
vruchtensappen geschonken.
Informatie: Helleen Dingemanse, telefoon 058.250.17.45.
verly Hills, in Mexico. Duits an
tiek was bestemd voor Wyn-
toon, zijn op Beierse leest ge
schoeide dorp in noord-Califor-
nië, het zilverwerk ging naar St.
Donats, zijn 14e-eeuwse kasteel
in Wales: Spaanse en Italiaanse
kunstschatten werden in een
constante stroom de betoverde
heuvel bij San Simeon opgere
den.
Die 20.000 objecten tellende
verzameling bleef intact. Door
financiële tegenslag moest
Hearst in de crisisjaren wel veel
van de hand doen, maar de col
lectie van San Simeon was 'm
heilig. Die bevatte veel religieus
getint werk. Niet omdat Hearst
zo gelovig was, maar omdat de
Italiaanse/Spaanse renaissan-
ce-kunst een devoot thema
had. En die vormde de grootste
bulk van de verzameling achter
de kathedraalachtige toegangs
deur van het grote huis met de
twee torens. Naast de 14 woon
kamers, verspreid over vier ver
diepingen, een schoonheidssa
lon, twee bibliotheken en een
bioscoop, bevat het ook een
binnenzwembad. Daar is het
best te zien dat Hearst in zijn
geld zwom. In bad, wanden en
plafond zijn anderhalf miljoen
tegeltjes uit Venetië verwerkt,
ingelegd met 20 karaats goud.
Voor het nageslacht van de
man die model stond voor de
beroemde Orson Welles-film
Citizen Kane, was het overigens
niet alles goud wat blonk. Zijn
vijf zoons bleken over dezelfde
verzamelwoede als hun vader
te beschikken en hadden in to
taal 16 vrouwen. En zijn klein
dochter Patty werd in 1974
gekidnapt door leden van het
revolutionaire Symbionese be
vrijdingsleger, sloot zich daarbij
aan en nam al dan niet geher
senspoeld deel aan een bank
overval. Ze werd gearresteerd,
tot zeven jaar veroordeeld,
maar na twee jaar vrijgelaten.
Tegenwoordig is ze getrouwd,
heeft ze twee kinderen, woont
ze in New York en slaagt ze erin
buiten de publiciteit te blijven.
Die kans zou ze in de tijd van
haar grootvader vermoedelijk
niet hebben gekregen.
Sinds de officiële opening
voor het publiek in 1958 is
Hearst Castle een van de gro
te trekpleisters van de Central
Coast van Californië. Gesitu
eerd halverwege de vermaar
de Highway 1 (San Fransico -
Los Angeles), ruim drie kilo
meter ten noorden van het
plaatsje San Simeon, trekt het
kasteel tegenwoordig bijna
een miljoen bezoekers per
jaar. Die worden aan de voet
van de 1488 meter hoge heu
vel waarop het kasteel staat,
'opgevangen' in een centrum
dat in 1987 werd geopend en
waarin onder meer films en
permanente tentoonstellin
gen te zien zijn over het leven
van Hearst en de constructie
van zijn Hearst Castle. Vanaf
het Visitor Center is het met
de bus een kwartier rijden
naar het 8 kilometer verderop
gelegen kasteel.
Behalve op Thanksgiving
Day, met kerst en op nieuw
jaarsdag zijn er dagelijks
rondleidingen, die bijna twee
uur duren. Van de lente tot de
herfst kan er bovendien een
aparte 'avondtour' worden
gemaakt. Het leven in de ja
ren twintig in het kasteel
wordt dan nagespeeld. Die
rondleiding kost 25 dollar,
voor de andere betalen vol
wassenen 14 dollar (kinderen
van 6-12 jaar 8 dollar). Er is
een rondleiding voor mensen
in een rolstoel (op z'n minst
tien dagen van tevoren reser
veren via telefoonnummer
805.92.72.02.0.) Er zijn ook
doventolken aanwezig.
In Rotterdam wordt op 1 juni 'De Majesteit' in gebruik geno
men, Europa's grootste raderstoomboot. Het uit 1926 stam
mende schip, dat tot aan 1982 op de Rijn voer, werd geheel
gerenoveerd en zal onder meer vaartochten gaan maken vanaf
een niet ver van zwemparadijs Tropicana gelegen steiger, aan
de Rotterdamse Maasboulevard. Er kunnen tegelijk 600 pas
sagiers worden meegenomen.
Ik heb het niet zo op carauanners. üa's geen nieuws; ik schreef
het al eerder. De boze reacties die ik toen kreeg, koester ik. Ze ge
ven haarfijn weer wat voor mensen caravanners ongeveer zijn.
'Wat voor mensen dan?' vraagt mijn vrouw. 'Nou', zeg ik, 'van
die mensen die hun caravan drie weken lang voor ons huis op
straat laten staan.'Klets niet', antwoordt ze, 'jij zette je tent ook
wel eens een hele dag op in het plantsoentje om hem te laten
drogen.
'Accoord', probeer ik, 'maar ik nam nooit een tv-antenne mee
om in Frankrijk André van Duin te kunnen zien'.
'Maar wel een radio om de godsganse middag naar de Tour de
France te kunnen luisteren,' riposteert ze.
Ten einde raad pak ik het mei-nummer van 'De Kampioen'en
declameer een kwaaie brief van meneer W. Pol uit Norg:
'Ik las laatst een verhaal, dat iemand met zijn auto met caravan
in het buitenland minder benzine verbruikte dan in eigen land.
Hij dacht dat de Nederlandse benzine misschien van mindere
kwaliteit was. Nu heb ik ook een dergelijke ervaring met de ca
ravan. Volgens mij ligt het aan het as
falt. Ik denk dat de rolweerstand hier
hoger is, waardoor de motor meer
3 moet presteren om dezelfde snelheid
te houden. Op die manier kan de
overheid extra accijnzen uit de brand
stofhalen
'Ja. juist', zegt mijn vrouw eindelijk
het licht ziend, 'nu begrijp ik wat je
bedoelt'.
Hearst Castle, monument van monstrueuze rijkdom.
ontwierp hij zijn slot bij San Si
meon. Het werd door Hearst
consequent aangeduid als the
ranch omdat hij het verblijf al
daar altijd als kamperen bleef
beschouwen. Maar in de prak
tijk van de jaren twintig, dertig
en veertig was het een onge
kend luxueus lustoord, waar de
krantenkeizer veel van de
kunstschatten onderbracht die
hij grootscheeps aankocht.
Geld speelde daarbij geen enke
le rol en aan specialisatie deed
hij niet: Hearst wilde gewoon
alles hebben wat hij mooi vond
- van sarcofaag tot plafond, van
oude kast tot schilderij, van bed
.tot beeld - en gaf een halve
eeuw lang een miljoen dollar
per jaar uit om 't te krijgen. Hij
kocht twee hele middeleeuwse
Spaanse kloosters, liet ze steen
voor steen afbreken en over
brengen naar de VS, waar de
spullen vervolgens in kisten
bleven staan.
Het andere antiek gebruikte hij
om zijn stulpjes mee in te rich
ten. Net als de Rockefellers en
de Vanderbilts, om nog maar
eens een paar grote verzame
laars uit die tijd te noemen, die
op 'moderne' wijze een link
wilden leggen naar de tradities
van Europa. Dat bevestigde
hun goede smaak en gaf status,
vooral als de kunst later werd
geschonken aan musea.
Aankoopwoede
Genoemde families vestigden
daarmee hun naam, maar ze
konden niet in de schaduw
staan van Hearst, die een onge
kende aankoopwoede ten toon
spreide. De man had dan ook
wel een paar stulpjes om in te
richten: in Manhattan, aan het
strand in Santa Monica, in Be-
FEITEN
CIJFERS
Indo China
Cruise Travel organiseert vanaf 3 oktober aanstaande
8-daagse cruises door Indo China. Er wordt gevaren op de
Superstar Europa en aangedaan worden onder meer Ho Chi
Min Stad (het voormalige Saigon) in Vietnam en Ko Samui in
Thailand. Bij dezelfde reder kunnen ook 14-daagse rivier-
-cruises over de Yangtsekiang in China worden geboekt.
Informatie: Cruise Travel, telefoon (034D.371.137
Landschap lezen
Het dit jaar een eeuw bestaande Staatsbosbeheer gaat onver
droten door met het organiseren van allerlei evenementen. Zo
is tot en met aan het einde van dit jaar in diverse bezoekers
centra (zoals Schoorl, Drouwen, Nunspeet, Nijverdal en Os-
senzijl) de tentoonstelling 'Veranderend Landschap' te zien.
Daar wordt onder meer een film gedraaid, die een beeld geeft
van datgene wat Staatsbosbeheer in de loop van deze eeuw
met het landschap heeft gedaan. Vervolgens kan aan de hand
van een speciale kaart (1 gulden) een 5 kilometer route wor
den afgelegd. Langs het traject staan speciale kijkers die, als
je er doorheen kijkt, laten zien hoe het landschap op die plek
er uitzag en hoe hij er uit zal gaan zien.
Raderstoomboot
ns. N nkomst in het bezoekers-
de I um, kan de toerist alleen
at R'i us de acht kilometer lange
voord ar(je heuveltop maken.
ial no^met e'8en aut0
is strikt verboden vanwe-
dieren die op het land
leven, al zijn de tijgers, de
nsU ïhs en de beren allang
n'den ^nen. Eenmaal boven
de bezoekers via het
'bad - de Neptune pool
gd door een Griekse tem-
een authentieke Romein
engang - de wereld van
Ibinnen. Ze komen niet
'massaal af op de unieke
tie, maar zijn ook en
'nieuwsgierig naar de sa-
oler.
