ultuur Kunst
'Een feest voor geest en buik'
Sterren en debutanten naar het LAK-theater
Het spijt me, maar Boeijen
heeft zich ontwikkeld'
-id.se kunstenaars eisen
9 0 'ier ton van Vlaams stadje
tolf Delfos speelt werk
Ivan Abdullah Ibrahim
Schone
Schijn
'Mondriaans' ontdekt achter plafond
Getij: pijnlijk plat en krachteloos
P.F. Thomése
Ierdag 22 mei -is
L JAN RUSDAM. 071-5356444. PLV CHEF ANNET VAN AARSEN 071-5356443
'-Orr.èr.
LIER WIM KOEVOET
S-deurs Leidse kunstenaars O
jen m tilstra en A. Lakke van v.h.
^Fundatie eisen van de Bel-
che gemeente Lier een
jadevergoeding van zo'n
5.000 gulden. De burge-
eester van dit stadje gelastte
1997 een door de twee op
groei zette optocht, de zoge-
.risch lemde Reuzenomgang, af.
3urvei ett'it Proïect wilde De Fun-
tie de vijftigste sterfdag van
Lierse schrijver Felix Tim
ermans herdenken. De bur-
:ester, Marleen Vander
en, was van oordeel dat
'gewenste serene klimaat'
23.0ö§u ontbreken tijdens de op-
Ilic.C
Schilstra en Lakke vinden de
ivering van de burgemees-
erg cryptisch. De twee wil-
eindelijk eens weten waar
hun manifestatie geen
jang mocht vinden. Ze
len dat De Fundatie door
de annulering ernstig is ge
schaad. Niet alleen omdat een
half jaar intensieve voorberei
ding teniet is gedaan, maar
vooral ook door een reeks on
juiste berichten en smadelijke
verdachtmakingen in de
Vlaamse en Nederlandse pers.
Pogingen om tot een schik
king te komen zijn tot dusver
mislukt.
Schilstra en Lakke wilden
zelf in hun Reuzenomgang ac
te de présence geven in de
uniformen van De Fundatie.
De gemeente Lier vatte dit op
als een verwijzing naar het
verleden van de Belgische
schrijver. De uitvoerige jubel
zangen van Timmermans op
de natuur vonden destijds
weerklank bij de Duitse bezet
ter. Timmermans liet zich die
bewondering uit dubieuze
hoek gretig aanleunen.
De Mechelse rechter doet
over enkele weken uitspraak.
)0 kiïf
Programma seizoen 1999/2000 van Leidse Schouwburg
Een feest voor de geest en de buik. Zo kenschetste gister
middag in de Leidse Schouwburg directeur B. van Mos
sel het seizoenprogramma 1999-2000. In het Schouw
burgrestaurant De Bonbonnière kan rondom de voor
stellingen worden gegeten, vandaar. Het motto van de
menukaart is 'eten op maat', zei hij. De veelheid aan pu
blieksgroepen die Van Mossel zijn theater in wil lokken,
moet ook culinair aan zijn trekken komen.
komt ook."
MUZIEK RECENSIE
KEN VOS
Brand Project Gezien op 20 rt
de Burcht, Leiden
jr de onhandige aankondi-
L 'Dollar Brand/Rolf Del-
dacht een enkele muziek-
hebber dat de Zuid-Afri-
nse pianist Abdullah Ibra-
l weer onder eigen naam
[gaan optreden en wel on-
zijn oude artiestennaam,
bfonist Rolf Delfos was er
,maar dan als leider van het
lar Brand Project, een sextet
Ier zijn leiding dat stukken
ideze musicus speelt,
lollar Brand,-of liever Abdul-
Ibrahim, wordt als compo-
nogal onderschat omdat
i stukken verraderlijk een-
dig klinken en makkelijk in
gehoor liggen. Dat was dan
voor Delfos, vooral bekend
de Houdini's, de aanleiding
met een dergelijk program-
de podia langs te gaan. In
sextet zitten zowel oude
kenden, zoals pianist Erwin
wrweg en drummer Bert
unsteeg, als veelbelovende
hgelingen als trompettist Jan
Duykeren, trombonist Wil-
Kievit en bassist Aram
|rsbergen.
ssentiëel voor Ibrahims
|rk is dat bij het voordragen
de thema's meteen een
bdelijke sfeer wordt gesugge-
prd. Daarbij hoort een lyri
sche dynamiek die in de meer
gedragen melodieën, zoals
'Hamaba Khale' of 'Ntyilo
Ntyilo' een bijna religieuze
ernst uitademen. Juist dat as
pect weet het sextet met de ar
rangementen van Delfos goed
te presenteren. Composities
met hogere tempi, bijvoorbeeld
de oude hit 'Manenberg Revisi
ted' of 'Ekaya' vragen om een
open, spaarzame en ontspan
nen ritmische invulling, iets
waar het sextet iets meer moei
te mee heeft.
Technisch valt er nauwelijks
iets af te dingen op de solisti
sche prestaties van Jan van
Duykeren en Willem Kievit, die
beiden een mooie, stevige toon
in huis hebben, maar soms ook
op de automatische piloot lij
ken over te schakelen. Ondanks
het puntige spel van bassist
Kersbergen wordt het ritmisch
af en toe onnodig zwaar op de
hand, zodat de muziek iets te
veel het karakter van doorsnee-
bop krijgt. Jammer was het dat
pianist Hoorweg in het grand
café niet zo goed te horen was,
zodat zijn aandeel niet goed op
waarde was te schatten. Dit
neemt niet weg dat de muziek
van Abdullah Ibrahim inder
daad aan een herwaardering
toe is. Het kosmpoliete karakter
van Kaapstad komt daarin als
geen andere kunstvorm tot ui
ting, een typisch mengsel van
Afrikaanse, Amerikaanse, Euro
pese en Aziatische invloeden.
LEIDEN WIM KOEVOET
En dus kunnen opa en oma, die
door pa en ma zijn ingehuurd
als kinderoppas, met de klein
kinderen pannenkoeken eten
voor het doek opgaat voor de
speciale kinder- en familievoor
stellingen. Aangepast aan de
theatervoorstelling zijn er ver
der Schouwburgdiners (twee-
of drie gangen met kaarslicht),
theaterschotels (op mediterra
ne wijze" aan lange tafels, met
vooraf Italliaans lauidenbrood)
of een buffet.
Het programma voor het
nieuwe seizoen is het eerste van
Van Mossel, die nu ruim een
half jaar de scepter zwaait in
het drie eeuwen oude gebouw
aan de Oude Vest. Er zit niet zo
iets als een rode draad in, Van
Mossel richt zich niet specifiek
tot enkele publieksgroepen: ie
dereen moet aan zijn trekken
kunnen komen. Eenieder, on
geacht welke leeftijd of voor
keur is vlak voor welke voorstel
ling dan ook, het moment van
ogenschijnlijke rust en onder
huidse spanning gegund. Voor
Van Mossel zelf, zei hij, is dat
moment - „Er gaat wat gebeu
ren" - een van zijn grootste
drijfveren. „Fantasieën, dro
men en illusies komen hier uit.
Hier bestaat tolerantie voor de
gekte en wordt wat niet kan tij
delijk werkelijkheid. Het is voor
iedereen een feest om naar de
Schouwburg te gaan. Ik heb ge
zocht naar het evenwicht tus
sen diep en breed progamme-
ren, tussen amusement en ar
tisticiteit. En ja, Youp van Hek
Van 't Hek komt aan het ein
de van dit jaar z'n oudejaars
conference uitproberen. Zijn
show is een van de zo'n 180
voorstellingen die de Schouw
burg biedt. Er zitten vijf pre
mières tussen, van onder ande
ren Linda van Dyck en Jules
Croiset ('De onverwachte
man'), Van Muiswinkel Van
Vleuten ('Mannen op de
maan'). Nog een paar namen,
die Van Mossel niet eens alle
maal noemde: Het Nationale
Toneel (Met o.a. Will van Kra
lingen), Karin Bloemen, Adele
Bloemendaal, Acda De Mun-
nik, Robert Long en Bert Vis-
scher, Scapino en het Neder
lands Danstheater II.
What's in a name?', lijkt de
Schouwburg-directeur zich af
te vragen. In plaats van een lan
ge opsomming van de theater
sterren die komen optreden,
noemde hij wel de activiteiten.
„We gaan hiphoppen, rappen
en skatedancen. Maar ook het
22ste cabaretfestival wordt hier
gehouden. En er is ruimte ge
maakt voor kleinschalige opera
producties en musicals."
Qua kaartenverkoop veran
dert er het een en ander. Zo
gaan de kassa's voor grote pu
bliekstrekkers op een paar za
terdagen open. „Dan hoeven
mensen niet meer in de nacht
van zondag op maandag met
een slaapzak voor de deur te
gaan liggen."
Het Seizoenprogramma 1999-
2000 is vanaf vandaag ver
krijgbaar, onder andere bij de
Schouwburg.
Het Nationale Toneel speelt in het nieuwe seizoen 'Het geheugen
LEIDEN ANDRE VANHAELEN
Directeur Roland Helmer van het LAK-theater presen
teerde gisteren met trots een eigen brochure voor het
nieuwe seizoen dat 11 september 1999 van start gaat.
Vorig jaar besloeg de agenda van het LAK nog vijf
bladzijden in het programmaboekje van de Leidse
Schouwburg. Maar vanaf nu komt het LAK-theater
met een eigen jaarlijkse brochure die dit jaar al 40
bladzijden telt. HeJmer: „Het was er gewoon tijd voor.
We hopen met dit eigen boekje de mensen nog beter
te informeren over wat het LAK-theater te bieden
heeft."
Speciale aandacht vraagt Helmer voor de vijf 'Feest
dagen in het LAK-theater' die wederom voor eind de
cember op het programma staan. Met het naderende
millennium is ervoor gekozen om tal van bekende
musical-melodieën uit de twintigste eeuw, nogmaals
ten gehore te brengen, nu onder de noemer 'Musical
van de Eeuw'. De nummers zullen worden gezongen
door musical-sterren Bill van Dijk (Cyrano de Berger
ac, Evita), Brigitte Nijman (The Sound of Music, Grea
se) en voormalig Frizzle Sizzle-zangeres Laura Vlas
blom, die onder meer te zien was in de musical
'Jeans'.
Het nieuwste op het gebied van dans en theater laat
op zich wachten tot eind oktober. Vanaf 27 oktober
1999 zal er elke maand een nieuwe voorstelling te zien
zijn. De zes theatergroepen die vorig jaar debuteerden
in het LAK, te weten Dood Paard, Adhoc, De Federa
tie, Het Oranjehotel en De Wetten van Kepler, zetten
hun programma voort. Alleen theatergroep Het Barre
Land stapte uit en zal worden vervangen door het Bel
gische toneelgezelschap Stan.
Naast toneel presenteert het LAK diverse dans- en
muziekvoorstellingen. Het programma-overzicht is
onder andere verkrijgbaar bij het IAK-theater, de
Openbare Bibliotheek Leiden, de VW-kantoren en di
verse boekhandels.
Van der Naait:
onderhoudend,
maar vrij vlak
THEATER RECENSIE
WUNAND ZEILSTRA
'Dunk', soloprogramma van en door
Reinder van der Naait Gezien 21/5,
schouwburg Leiden
De computer is overal goed
voor, dus ook voor het cabaret.
Bovendien moet een mens wat
doen om de concurrentie een
streepje voor te blijven. Reinder
van der Naait poogt met deze
techniek zijn programma een
virtuele dimensie mee te gev.en.
Met behulp van digitaal opge
slagen geluidseffecten kan hij
zijn verhalen kracht bijzetten.
Zo speelt hij bijvoorbeeld een
virtueel spelletje tennis tegen
een evenzo virtuele tegenstan
der. Een leuk ideetje dat het
moet hebben van een zorgvul
dige uitwerking en een goede
timing. Vap der Naait doet dat:
hij reageert perfect op de ge-
luidsklappen en hij verwerkt
daarin enkele aardige vondsten.
Het is één van de meest in het
oog springende scènes van het
hele programma dat verder
weinig of geen uitschieters
meer kent en vrij vlak verloopt.
Van der Naait die onderhou
dend kan vertellen, behoort tot
de onderste regionen van het
babbelcabaret. Hij lijkt meer op
de collega van je werk die zo
geestig uit de hoek kan komen
dan op een gedreven cabaretier
die een ambitieus theaterpro
gramma wil bieden. Op zichzelf
valt zo'n aanpak te billijken,
maar het genre komt de laatste
jaren zo ontzettend vaak voor.
Op den duur zal zich deze bab
belcultuur. die overigens al
weer op zijn retour lijkt te zijn,
tegen de nog altijd ongekende
bloei van het cabaret keren. Ar
tistieke bevlogenheid blijft Van
der Naait beperkt tot enkele
niet onaardige persiflages, losse
grapjes en kleine anekdotes.
Bij aanvang horen we een
ovationeel applaus. Ook virtu
eel natuurlijk, want hij heeft
nog geen woord gezegd en op
grote naamsbekendheid kan
deze veertiger nog niet bogen.
Even later confronteert hij ons
met het Winschoter applaus.
Dat is nog maar mondjesmaat.
Misschien getuigt zoiets van
een groot zelfrelativerend ver
mogen. Het heeft echter ook
iets pijnlijks: de kans op een
ovationeel applaus voor Rein
der van der Naait lijkt voorals
nog erg klein - bij gebrek aan
grootse ideeën en bij gebrek
aan een uitverkochte zaal. In
zijn programma refereert hij
zelf aan de grote concurrentie
in het cabaretwereldje en be
weert weinig te voelen voor alle
stress die een grootse door
braak vereist. Waarvan akte.
de bus, op straat, in het win-
centrum, in de trein en langs
lijn: overal klinkt de roep om
:er toezicht. Het wordt de
ögste tijd dat de Stadsge-
orzaal ook in deze discussie
*dt betrokken. De directie en
istadsbestuur gaan er te ge-
ikkelijk vanuit dat het domi-
inte klerikale paars waarin de
mcertzaal is gestoken, af-
«nde is. Op de loonlijst staan
irhalve geen zaalwachten,
ippoosten, stewards of us-
js.
ninderdaad, voorzover be
nd, zijn er voor, tijdens en na
incerten nog geen gewonden
vallen, hoefde er nog nimmer
m ME-peloton in te grijpen en
ffft burgemeester J. Postma
Jg geen bezoekers, net voor-
n ze de draaideur instapten,
'eventief laten oppakken op
nnd van een of ander rekbaar
ttsartikel.
ioktober van het vorige jaar
*len er wel klappen. Aanlei-
iigwas een omstreden
Teekbeurt van een omstreden
ime, Fezeh Hashemi, lid van
ft Iraanse parlement en doch-
van de ex-president van dat
od. Het uitzonderlijke ind
ent vormde voor de Stadsge-
>orzaal geen reden om het
'meer blauw in en buiten
;zaal' te agenderen,
groeit de behoefte aan
plan van aanpak van vor-
*n van cultuurbarbarisme die
Th echt ook in de Stadsge-
torzaal de kop opsteken Dat
to nog niet wordt ingezien, is
mdat de Stadsgehoorzaal b.v.
:zelf (nog) geen last van heeft,
kar het grootste deel van het
"bliek, zeg maar: de klant,
kl- Meerderheden hebben
De man schrijft romans waarin het ene feit met een
roestvrijstalen logica door het andere wordt opge
volgd, waarin alles op een haast wiskundig exacte
wijze met elkaar samenhangt. De man is zo cool en
collected, om niet te zeggen ijdel, dat hij nadat de
bazuinen van de dag des oordeels klinken nog
kans zou zien ijskoud een kam door zijn haar te
halen. Dat zegt Reve althans over Harry Mulisch.
Is het schijn, is Mulisch toch misschien een heel
klein beetje zenuwpees? Is hij een kettingroker?
Zie hier wat nervositeit bij de uitreiking van een
Librisprijs kan veroorzaken. In deze momentop
name van Mulisch' plaatsje aan de dis - hij is net
even weg om zijn ton op te halen - zijn onder an
dere te zien: een half opgerookte havana, twee
(twee?) pijpen van het merk 'papafumeunepipe',
een aansteker én een aansteekstokje. (Het laatste
oordeelkammetje viel helaas net buiten het foto
kader).
FOTO OLAF KRAAK
echter de neiging om te zwijgen
en goeden om onder de kwa
den te lijden.
Zij kunnen dan ook weinig on
dernemen tegen buurmannen
en buurvrouwen die de sfeer
van een concert weigeren aan
te voelen en daaraan nog met
veel ruchtbaarheid uiting geven
ook. Zo lang dergelijk wange
drag met publieksparticipatie
wordt verward, staan ze mach
teloos.
Als er een malloot met een mes
een statement komt maken in
een museum met Picasso's, ligt
de zaak wél in één keer luid en
duidelijk op tafel. Maar wat nu
als Frank Boeijen, die al sinds
een jaar of vijf zowel op het po
dium als op de plaat pure luis-
termuziek maakt, door een
groepje heikneuters wordt aan
gezien voor een jukebox?
Het gaat hier om het type con
certganger dat eist dat de lied
jes live net zo klinken als uit de
speakers thuis. Dat de artiest al
le nummers speelt - bij voor
keur ook in de volgorde - van
het greatest-hits-album, dat hij
voor een geeltje bij de drogist
heeft gekocht. Het type dat als
hij ook maar een zweem van
een ritme meent te horen, di
rect begint te stampvoeten en
te klappen en dat persoonlijk
contact wil met de zanger en
daarom na elk nummer gaat
staan en 'Frankie!' roept. Het
type dat per se zwetend de zaal
wil verlaten omdat zijn idool
het podium immers ook niet
droog heeft verlaten. Het type
dat, eenmaal neergestreken in
een skybox in de Arena, infor
meert of Krajicek vanavond nog
speelt (bedankt Youp).
Dat type moet worden opge
voed - en lukt dat niet - ge
weerd.
De Stadsgehoorzaal kan hier
aan een bijdrage leveren, vooral
in preventieve zin. Zo hadden
woensdag de posters van René
Froger, die twee dagen voor
Boeijen had geconcerteerd, niet
meer in de gangen mogen han
gen. De bezoekers van een ve-
ganistische manifestatie willen
toch ook niet de barbecuedam-
pen van een slagerscongres van
twee dagen eerder opsnuiven?
En verder zou naast de kaarten-
verkoper een lid van de FBI - zo
heet de fanclub van Boeijen -
plaats moeten nemen. Die kan
de concertganger waarschu
wen. „Nee. Frank speelt 'Linda'
niet, Nee, 'Zeg me dat het niet
zo is' staat ook niet op de set
list. Het spijt me, maar Boeijen
heeft zich ontwikkeld. U wilt
toch een kaartje: noem dan de
titels van zijn laatste drie pla
ten. Die kent u niet? Jammer.
Nee, Froger is al geweest. Bor-
sato ook. ja."
WIM KOEVOET
AMSTERDAM ANP
In een ruim honderd jaar oud huis in Amsterdam
zijn twee plafondschilderijen ontdekt, waarvan er
één is gesigneerd met P. Mondriaan. De doeken,
een groot ovaal van ongeveer 4,5 bij 8 meter en
vier ldeinere panelen (met een totale oppervlakte
van 12 vierkante meter), werden ontdekt bij de
verwijdering van het plafond. Joop Joosten, me
desamensteller van de grote Mondriaan-catalo-
gus, vindt het 'heel goede, boeiende schilderijen'
maar is er nog niet van overtuigd dat het echte
Mondriaans zijn. Volgens Joosten kan alleen Ro
bert Welsch, gespecialiseerd in het vroege, figu
ratieve werk van de kunstenaar met gezag de
werken al dan niet aan Mondriaan toeschrijven.
De Canadees heeft de schilderingen nog niet ge
zien. Hij komt pas in juli weer deze kant op.
TONEEL* RECENSIE
SUSANNE LAMMERS
Voorstelling. Zog van Peer Wittenbols
door Het Geti| Regie Arie de Rooi) Spel
Arie de Rooij, Edith Schuurman. Kees
Wouters ea Gezien 21/5, Snouck Hur-
gronjehuis, Leiden Nog te zien 22/5, al
daar Aanvang 20.00 uur
Op bijzondere locaties spelen
wordt steeds gewoner. Het Ge
tij, een half-professionele thea
tergroep uit Leiden, speelt Zog
van de veel bejubelde Peer Wit
tenbols op plekken die je asso
cieert met macht: vergaderza
len, bestuurskamers. Want Zog
gaat over de Griekse goden, die
met de wereld omgaan alsof het
hun privé-onderneming is.
De première vond plaats in
de suite van het Snouck Hur-
gronjehuis, de zetel van het
LUF, en dat is een plek waar je
wel wat vaker zou willen vertoe
ven. Alleen wens je je daar an
der gezelschap bij dan Het Ge
tij.
Het begint aardig in de sche
merige achterkamer. Dikbuiki
ge en roodharige regisseur Arie
de Rooij castte zichzelf fraai als
Helios de zonnegod en hij be
gint met een poëtische natuur
beschouwing waarin de para
dijselijkheid van de wereld zo
benadrukt wordt, dat je meteen
nattigheid voelt. Dan volgt,
aangezet door de macho-praat
jes van Zeus, de roof van De-
meters dochter Kore door Ha-
des. de god van de onderwe
reld. Dit leidt tot verwoesting
van de aarde; Demeter. de go
din van de landbouw en alles
wat groeit en bloeit, rouwt en
ze sleept de hele aarde mee. De
slimme oplossing die de mythe
geeft - man en moeder krijgen
om beurten de dochter - laat
Wittenbols achterwege. Bij hem
zijn slechts verliezers. De moe
der is haar kindje kwijt en krijgt
een volwassen vrouw terug, Ha-
des blijft alleen achter en Zeus
blijkt de beroerdste crisis-ma
nager denkbaar. Wittenbols legt
daarbij hinderlijk puberaal het
accent op de seksuele frustra
ties van de goden en dat boven
dien in een zogenaamd barok
gymnasiasten-proza.
Het Getij deed een aardige
vondst met de vergelijking tus
sen goden en managers en de
ecologische dimensies worden
mooi terloops aan de orde ge
steld. Maar daarmee is al het
positieve wel zo'n beetje ge
noemd. Arie de Rooij is nog het
prettigst om naar te kijken. Hij
speelt de bemiddelende, aarze
lende Helios met voldoende
nuance om te kunnen overtui
gen. Maar blijkbaar had hij daar
zijn handen vol aan, want aan
regie van de overige spelers is
hij niet meer toegekomen. Jo-
han Verheij moddert zich als
Mades door het stuk heen, Kees
Wouters als Zeus bezit de gave
elke spanning meteen lek te
prikken en de Demeter van
Edith Schuurman wil ook niet
echt tot leven komen.
Zog is een overambitieus
stuk, dat schreeuwt om ruimte
en afstand. Het Getij speelt het
pijnlijk plat en krachteloos. Dat
voel je des te duidelijker omdat
je er zo met je neus boven op
signeert, spreekt en wordt geïnterviewd
over zijn nieuwe historische roman: Aanvang 20 00 u
Toegang: gratis.
Het zesde bedrijf
mi portret van Etta Palm (1743-1799)
7T
Kooyker Ginsberg
1.5. m. Qtterido
Begane Grond, Breestraat 93, Leiden
