ÏNGEN
"'VOORBIJGAAN
i Het rustige, kleurrijke platteland van de Rode Laan
Leiden Regio
STADSGEZICHT
ATERDAG 22 MEI 1999
CHEF WIM WEGMAN ON S1A6-1M l'l\ i. H11 HIKMAN II^ISIRA 1 1 li'
ees de Groot werd op 19 april 1913
fboren aan de Zoeterwoudse Singel. Op
ijarige leeftijd verhuisde hij met zijn
Iers naar de Rode Laan, de huidige
instraat; toen een buurt aan de rand
Leiden, gelegen in een zeer landelijke
omgeving, met tuinderijen. De Groot is er
altijd blijven wonen en zag zijn omgeving
langzamerhand veranderen. Maar de
zoete herinneringeren aan vroeger zijn
gebleven, ook al staat zijn huis nu
midden in de stad.
Leidenaars blikken
terug op hun verleden
roeger, in mijn jeugd, zag
het hier in dit stukje Leiden
)g heel anders uit. Heel lande-
Weinig huizen en een hele-
il land. Vanuit de achterkant
ons huis keken we gewoon
de Leliestraat die toen nog
Witte Laan heette. Daartus-
in stonden geen huizen.
:e straat heette de Rode
Pas later is dat Pioen-
,t geworden. Die Rode Laan
vrij kort. Het laatste stuk,
aan de Lammenschansweg,
er nog niet. En aan de over-
ït stonden helemaal geen
:en, de laan was maar aan
kant bebouwd. Die beken-
schilder, De Windt, die
mde er ook. Die heeft er nog
paar prachtige schilderijen
gemaakt.
kon ook goed zien wat er uit
jeterwoude kwam. Zoals de
indelaren met hun boerenwa-
ins met kaas, op vrijdag. Die
tten ze dan op de Herenstraat
gingen verder lopend de
zitte ad in. Naar De Waag waar de
las werd gewogen. En ze
ronken koffie bij café Aniba,
lorti aar ze volgens mij ook afre-
H'U
kenden met de klanten. En als
dat nodig was lieten ze hun
paarden beslaan op de Doeza-
straat, bij Mijs meen ik, en later
in de Raamsteeg.
Veel van het land in de buurt
van de Rode Laan was van De
Graaf, een tuinder. Er werden
bloemen op geteeld. En bollen:
gladiolen en tulpen. Je kunt wel
nagaan hoe mooi het hier was
in de zomer, met al die bloe
men. En heerlijk rustig. Auto's
waren er nauwelijks in de stad
en hier al helemaal niet.
De Rode Laan was erg smal. Zo
breed als nu een normaal trot
toir. Daarom werd het vuilnis
ook opgehaald met een kleinere
kar dan normaal. Met een trek-
wagen, een wagen met twee
wielen die door een man werd
getrokken. En er liep een man
achter die de kar op zijn beurt
weer duwde het pad op en af.
Een pad van grind, van kolenas.
Dat had je toen veel in de stad.
De Jan van Goyenkade, de Rijn
en Schiekade, de singels. De ge
meente had een speciale vent
die die wegen bijhield. Die de
kuiltjes dichtgooide. Alleen in
de binnenstad had je straten
met stenen. Bij ons dus niet.
Het was een buurt van gewone
arbeidersmensen. De saamho
righeid was groot. De mensen
hielpen elkaar als er wat was.
Als er een ziek was bijvoor
beeld. En de moeder van De
Windt, de bekende schilder die
ook in deze straat woonde,
kwam met sinterklaas het hele
laantje snoep brengen, in een
mandje. Daarmee kwam ze aan
de deur. Dat was het dan ook
wel zo'n beetje met sinterklaas.
Pakjesavond had je toen nog
niet. Maar mijn ouders zorgden
er wel voor dat we allemaal een
suikerbeest kregen.
Van Kerstmis maakten we wel
een gezellig huisfeest. Niet zo
overvloedig als nu hoor, daar
was geen geld voor. Maar er
was wel een stalletje, 's Avonds
aten we aardappelen, een stuk
je vlees, Brussels lof en een
toetje. Met zo'n kerstmaaltijd
hoorde je in die tijd al bij de
besten, om het zo maar eens te
zeggen. Echt breed hadden de
meesten het in die tijd voor de
oorlog niet.
In de straat woonde het perso
neel van De Graaf. Landarbei
ders. Maar mijn vader werkte
niet voor hem. Hij werkte voor
Van Vliet aan de Kanaalweg. La
ter werkte hij bij een andere
bollenkweker aan de Haagweg,
Cor Boekee, die zelf op de Zoe
terwoudse Singel woonde. Zelf
heb ik ook op een tuinderij ge
werkt. Schoffelen, kool poten,
wieden en bollen poten met de
hand. want machines die dat
voor je deden, had je toen nog
niet.
Ik werkte op de plek waar nu de
nieuwe Petruskerk staat. Om
zes uur de deur uit, en werken
tot zeven uur 's avonds. Behal
ve op zaterdag, dan mochten
we om vier uur naar huis. Elke
dag een heel brood mee en een
flap koffie of thee, zo heette dat.
Koude koffie en koude thee,
want een thermosfles had ik
niet.
's Avonds had je dan geen puf
meer om nog wat te doen. Het
was eten, zitten, wassen en dan
naar bed. Zondag was de vrije
dag. Een rustdag. Dan gingen
we naar de kerk. En ik ging
soms met mijn vader ergens
heen. Een beetje lopen. Dan
wandelden we bijvoorbeeld; we
Een foto van de Doezastraat van weleer.
liepen de singels in de rondte of
we gingen naar hofjes kijken.
Op zo'n vrije dag deden we het
rustig aan. Een werkweek eiste
veel van onze energie. Zeker
mijn vader heeft echt heel hard
gewerkt. Die ging 's ochtends
om vijf uur al weg en kwam er
pas 's avonds om zeven uur
weer in.
Maar ik wil niet klagen, hoor.
Zo ging dat gewoon. De bazen
konden je laten werken zolang
als ze wilden. Of het nou laat
was of niet. Als ze zeiden: dit en
dat moet nog worden afge
maakt, dan deed je dat. Je had
niks te zeggen. Voor de oorlog
was het gewoon zo: zolang er
werk was kon je blijven, maar
was er geen werk dan kon je
meteen weg. Een ontslagver
gunning was niet nodig. Toch
kan ik niet zeggen dat de bazen
slecht waren voor hun mensen.
Zo ging dat nu eenmaal in die
tijd, zo lagen de verhoudingen.
Was je 14 en kwam je in een
winkel te werken, bijvoorbeeld
als loopknecht, dan ging je eruit
als je 16 was. Waarom? Omdat
je dan te duur was. En dat is
nog steeds zo, geloof ik.
Toen de crisis kwam, werd mijn
vader ook ontslagen. We moes
ten ons maar zien te redden.
Vader ontving wel steun. Veer
tien gulden per week - niet veel.
En stel dat ik werk had, dan
werd dat gewoon verrekend in
de steun van mijn vader. Dat
was moeilijk, maar we waren
echt niet de enigen. Heel veel
mensen hadden het toen moei
lijk.
De periode daarvoor hadden
we het toch redelijk goed ge
had. Op een gegeven moment
verdiende mijn vader 25 gulden
per week. Dat was wat hoor, in
die tijd. Hij had zich opgewerkt
tot voorman op de tuinderij.
Zelf heb ik niet de hele tijd in de
tuinderij gewerkt. Je moet reke
nen, dat ik geen vak had ge
leerd. Ik had de lagere school
gedaan, aan de Haarlemmer
straat, en daarna moest ik wer
ken. Na de oorlog heb ik tot aan
mijn pensioen bij de marine in
Oegstgeest gewerkt, de MEOB.
Dertig jaar lang dezelfde baan.
Maar vóór de oorlog heb ik dus
van alles gedaan. Mijn eerste
baantje kreeg ik bij Matveld aan
de Prinsessekade. Ik schat in
1927, toen ik een jaar of veer
tien was. Als loopjongen. Het
was een zaak die boeken ver
kocht, vulpennen, schriften,
schoolgerei. Het was een zaak
waar dokters en andere gegoe
de lui spullen bestelden. Ik
kwam op die manier vaak in
Oegstgeest, met de tram, met
kwitanties, om geld op te halen.
Ik heb ook gewerkt bij melk
boer Van Hooidonk op de He
renstraat. Ik viel wel eens in bij
melkboer Rijnsburger, vooraan
de Schelpenkade, vlak bij de
Witte Singel. Verder heb ik nog
in een kaaspakhuis gewerkt op
de Hooigracht, van Van Rijn. En
ik heb een paar jaar een bloe
menhandel gehad. Vlak voor de
oorlog was dat, toen ik een jaar
of 25 was.Toen kweekte ik dus
zelf bloemen. Dat paste hier
wel in de buurt, ja.
De sloot voor het huis was toen
al gedempt, in 1925 of zo. En
daarna gingen ze het land be
bouwen. Een hele buurt kwam
erbij. De namen van de straten
deden allemaal denken aan het
verleden. Bloemennamen:
Dahliastraat, Hyacinthen-
straat... en de Pioenstraat, ja.
Maar het uitzicht was weg.
Jammer. Ik herinner me nog
dat schuin tegenover ons huis,
FOTO ARCHIEF LEIDSCH DAGBLAD
aan de overkant van de sloot,
die er toen nog liep, een bollen
schuur stond. Waar nu de Lin
destraat is, stond ook een
schuur. En ter hoogte van de
Zoeterwoudse singel, aan het
begin van de Lammenschans
weg, was een bos. 1 Iet bos van
Zuiderzicht, dat later is gekapt
voor de tram. Er was ook een
villa, een buitenplaats, op de
plek waar later de protestantse
kerk is gebouwd, met 'God
roept ook u' op hel dak. Ja, het
was eigenlijk gewoon platte
land, tot aan de spoorlijn toe.
HERMAN JOUSTRA
ieesten markt
FOTO JAN SCHEERDER
Leidsch Dagblad ARCHIEVEN
ANNO 1899
Dinsdag 23 Mei
LEIDEN - Bij de gisteren gehouden internatio
nale schermwedstrijden in het 'Gebouw van
het Sportterrein' te 's Gravenhage behaalde dë
heer J.G. Groenewoud van de vereeniging
'Sparta' alhier den tweeden prijs personeel de
gen. Bovendien was er aan de verschillende
nummers ook een schoonheidswedstrijd voor
degen verbonden, waaraan zij mochten deelne
men, die gedurende den wedstrijd hadden uit
gemunt door houding, stand, enz. Van de 127
deelnemers kwamen daarvoor 16 in aanmer
king, waarvan niet minder dan 4 van de Leid
sche Gymnastiek- en Schermvereeniging
'Sparta'. Wel een bewijs, dat het schermen in
genoemde vereeniging op degelijke wijze beoe
fend wordt.
DEN HAAG - Bij gelegenheid van de opening
der Vredesconferentie is het volgende telegram
gezonden aan keizer Nicolaas van Rusland:
'Op dezen veelbelovende dag zend ik U mijn
oprechte gelukwenschen met de opening der
Conferentie, die het gevolg is van het verlicht
en grootmoedig initiatief van Uwe majesteit'
ANNO 1974
Woensdag 22 mei
STOCKHOLM (AP) - Zweden heeft een onbe
kende buitenlandse onderzeeër, die in de
Oostzee verzeild was geraakt de gelegenheid
gegeven de Zweedse territoriale wateren te ver
laten. Het vaartuig werd waargenomen in de
Kapelhamm Baai aan de noordkust van Got
land, het grootste eiland in de Oostzee. Daarop
trok de Zweedse marine al haar vaartuigen uit
dit gebied terug. Toen een verkenningsvaartuig
zeven uur later weer op onderzoek uitging, was
de onbekende onderzeeër verdwenen. In de
Kapelhamm Baai zou een manoeuvre van de
marine worden gehouden.
HAZERSWOUDE/LEI DEN - De Stichting Phila
delphia wil tegen Hazerswoude-dorp aan een
nieuw complex laten bouwen voor de verzor
ging van zwakzinnigen. Het plan, dat vijfen
twintig miljoen gulden vergt, zal in fasen wor
den gerealiseerd. Als eerste wil men een "set"
bouwen voor vijfenzeventig geestelijk- en licha
melijk gehandicapten ter vervanging van het
verouderde "Buitenzorg" aan de Hoge Rijndijk
in Leiden. In "Buitenzorg" zijn nu veertig bed
legerige gehandicapte kinderen onderge
bracht. ,,Maar de wachtlijst is zo groot", vertel
de secretaris Smits van de stichting, ,,dat we
eigenlijk aan die vijfenzeventig bedden nog
niet genoeg hebben." Aanvankelijk was er een
groter bouwplan ingediend dan er nu ligt. Prin
cipieel had de minister daarvoor goedkeuring
verleend. Later kwam hij hierop terug. ,,We
hebben nu een plan voor tweehonderd tot
tweehonderdvijftig bedden, waarvan we de eer
ste fase binnen een paar jaar van de grond ho
pen te hebben. Als de goedkeuring van het mi
nisterie afkomt, kunnen we zo aan de slag." De
verwachting van secretaris Smits is, dat de ver
gunning nog wel enkele maanden op zich zal
laten wachten.
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabcsti-ld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde cheque (geen
overschriJvingskaartter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wit) op te sturen naar hel leidsch
Dagblad, ta.v. leidsch Dagblad Archieven, postbus f>4,2300 AH leiden of door contante betaling aan de balie van het leidsch
Dagblad aan de Kooscveltstraal 82. tl ontvangt de foto binnen drie weken.
LEIDERDORP - Het was gisteren feest voor de
kleuters, 119 in getal, van "Op 't Meijeweidje".
Onder leiding van achttien moeders en de drie
leidsters Bemardine, Marijke en Regine brachten ze
een bezoek aan het museum voor Volkenkunde in
Leiden en bouwden op school een feest, waarbij ze
speelsgewijs diverse nationaliteiten uitbeeldden.
Zo fabriceerden ze o.m. een pagode.
FOTO ARCHIEF LEIDSCH DAGBLAD
