'Luchtruim Europa
deze zomer chaos'
Zware boetes VS voor
Europees vitaminekartel
Economie
Ponypark op hoog niveau
Hollandse Nieuwe: later en vetter
Kledingindustrie werkt aan digitale kleermaker
Jitzendwereld klaar voor overnamegolf
'RIJDAG 21 MEI 1999
Binnenvaart tegen vaarbelasting
itterdam Plannen om de binnenvaart te laten betalen voor
de kosten van de infrastructuur zijn in strijd met het beleid om
schone vervoerstechnieken te bevorderen. Dit voornemen van
demissionair minister Netelenbos van verkeer en waterstaat
past daarom niet bij de beleidsuitgangspunten van het kabinet.
Dat zei voorzitter J. Terlouw van de Koninklijke Schippersver
eniging Schuttevaer vanmorgen in Rotterdam tijdens de bijeen
komst ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van de organi
satie. Als Netelenbos demissionair haar plannen doorzet, leidt
dat tot een kostenstijging met vier procent voor het wegvervoer,
dertien procent voor de binnenvaart en 36 procent voor het
mor.
Proef met eompostering oude marken
awDERKESEEComposteerbedrijf Vollmer-Heuer uit het Noord-
Duitse Ganderkesee heeft 60 miljoen markt aan oude bankbil
jetten gekregen voor een proef. De biljetten, stuk voor stuk tot
achthonderd kleine stukjes vermalen, worden toegevoegd aan
een mengsel van aardappelschillen, klokhuizen, dierlijke uit
werpselen, gras, verlepte kool en rottende wortels. Bij de komst
van de euro blijft Duitsland met niet minder dan 2.600 ton
bankbiljetten zitten. Verbranden vervuilt en versnipperd dum
pen kost te veel. Daarom wordt nu een proef gedaan met eom
postering.
Numico koopt bedrijven in Azië
oetermeer Numico vergroot de productie van zuigelingenvoe
ding in Azië. Het Zoetermeerse voedingsconcern neemt in Chi
na en India zuivelbedrijven over die zich concentreren op baby-
roeding voor de lokale markt. Het gaat om het Chinese Qihe
Corporation dat 215 werknemers telt en jaarlijks zeven miljoen
omzet, en in India de zuivelpoot van Hindustan Lever (300
werknemers en een omzet van 40 miljoen.
Recessie Zuid-Korea lijkt voorbij
fOUL' De economie van Zuid-Korea lijkt de recessie achter de
ug te hebben. Het bruto binnenlands product (omzet aan pro
ducten en diensten) was in het eerste kwartaal van dit jaar 4,6
irocent groter dan in dezelfde periode van 1998, aldus de Cen
trale Bank van Zuid-Korea gisteren. De groei is zowel te danken
ran een grotere binnenlandse vraag als aan een toename van de
xport. Over het afgelopen jaar kromp de economie nog als ge-
olgvan de crisis in het Verre Oosten met 5,8 procent ten op-
ichte van 1997.
Sligro koopt versgroothandel
echel Groothandel Sligro koopt collega V&S Food, een bedrijf
net een omzet van 12 miljoen en 25 werknemers. Het bedrijf is
especialiseerd in verse producten, een tak waarin Sligro zich
lil versterken. Sligro nam in dit kader recent ook Van der Leer
ji J. Smit vishandel over. V&S Food is vooral actief in de regio
uid-Limburg. Het bedrijf richt zich op horeca en grootverbui-
ers in de catering.
)eense transportgiganten gaan samen
muiden/kopenhagen DFDS, onder meer eigenaar van de tussen
Imuiden en Newcastle varende rederij Scandinavian Seaways,
leemt DanTransport Holding over van FLS Industries voor 2
liljard kroon (600 miljoen). Door de aankoop groeit de jaarom-
etvan het Deense transportconcern DFDS met 8 miljard kroon
Dt 19 miljard kroon (5,6 miljard) en stijgt het aantal werkne-
lers met 4.000 tot 12.000.
Grootste olieconcern van Oost-Europa
>rschau In Polen is het grootste olieconcern van Oost-Euro-
igevormd door een fusie van raffinagebedrijf Petrochemia
ock en benzineverkoper Centrala Produktow Naftowych
:PN). De nieuwe onderneming gaat Polski Koncern Naftowy
eten en krijgt een jaaromzet van 18,3 miljard zloty (10 miljard
tlden). Onder de groep valt driekwart van de raffinagecapaci-
it in Polen en zestig procent van de benzineverkoop (bijna
DOO stations). Er komen 12.000 mensen te werken.
aab 'waarschijnlijk' volledig van GM
ickholm Het Amerikaanse autoconcern General Motors
IM) wordt waarschijnlijk volledig eigenaar van het Zweedse
lab. GM kocht in 1989 een belang van vijftig procent in Saab
m de investeringsmaatschappij Investor en kreeg toen een op-
eom in de tweede helft van dit jaar de overige vijftig procent
ter te nemen. De Amerikanen zullen die optie vermoedelijk
itoefenen, zo heeft de Zweedse zakenkrant FinansTidningen
meld op basis van informatie van Investor en vakbonden.
ichiphol leent miljard bij banken
Wphol De luchthaven Schiphol is met een aantal banken een
lereenkomst aangegaan voor het lenen van maximaal 500 mil-
enEuro (1,1 miljard gulden). In opdracht van Schiphol heeft
ein Londen gevestigde financiële instelling Lehman Brothers
iternational een zogenoemd Euro Medium Term Note-pro-
amma gelanceerd. Behalve enkele buitenlandse banken ne-
len ook de ABN Amro en ING-bank deel. De schuldbewijzen
orden genoteerd aan de Amsterdamse en Londense beurs. De
lereenkomst geeft Schiphol een betere toegang tot de kapi-
almarkt. De luchthaven investeert alleen dit jaar al een miljard
ilden in verbeteringen en uitbreidingen.
slagharen Een werknemer van het Ponypark Slagharen legde gisteren de laatste hand aan de Sky Tower,
de nieuwste attractie van het park. Deze hoogvlieger gunt bezoekers een panoramablik op de wijde om
geving. Een platform brengt bezoekers naar een hoogte van veertig meter en draait daarna rondom de
mast. Eerste pinksterdag gaat de aanwinst van het ponypark open voor het publiek. foto anp
scheveningen ed blaauw
Dit jaar begint het haringseizoen pas in cle eerste
week van juni. Natuurlijk had de haring ook in de
laatste week van mei aan wal kunnen worden ge
bracht, maar volgens visserijbioloog B. Keus van
het Produktschap Vis is de kans op voldoende
aanbod van maatjesharing met het juiste vetper
centage door het uitstel juist groter geworden.
De verlate komst - een herenakkoord van de
taillisten, reders en groothandel - heeft mede te
maken met 'natuurlijke oorzaken'. De 'Neder
landse haring' werd altijd gevangen voor de
Scandinavische kust, waar steeds meer Noorse
vissers hun gezicht laten zien. Daardoor zijn veel
Nederlandse vissers naar noordelijker gelegen
gebieden uitgeweken. Daar is gemiddeld pas la
ter genoeg plankton, waarmee haringen zich vol
vreten om naar paaigebieden af te reizen. Om tij
dig de 'maatjeskwaliteitte halen is haring afhan
kelijk van beschikbare voedingsstoffen, (zon)licht
en watertemperatuur. En dat kan per gebied ver
schillen. ,,Het is een hele kunst om haring van de
juiste kwaliteit op te sporen. Dat ligt aan de erva
ring en het vakmanschap van de visser", aldus
Keus.
„De voortekenen zijn bijzonder goed", vertelde
Luc Ouwehand, voorzitter van het Nederlands
Visbureau. „De eerste haringen die zijn gevan
gen, hebben een vetpercentage dat gemiddeld
vijf procent hoger ligt dan vorig jaar."
Dit jaar is het haringquotum verhoogd van
254.00 naar 265.000 ton. „Een teken dat de biolo
gen positief zijn over het haringbestand", weet
Ouwehand. Van die hoeveelheid wordt tussen de
30.0000 en 35.000 ton gebruikt voor Hollandse
Nieuwe. Haring is een vissoort waar vissers ver
geleken met andere soorten een hoge prijs voor
krijgen. „Daarom maken wij ons geen zorgen
over de aanvoer.
Naar verwachting keren de Nederlandse ha
ringschepen eind volgende week met de eerste
vangsten terug. Op dinsdag 1 juni begint in Sche-
veningen het seizoen traditiegetrouw met de vei
ling van het eerste vaatje haring. Vorig jaar
bracht dat vaatje 83.000 gulden op. De opbrengst
van dit jaar is bestenul voor de Kankerbestrij
ding.
Topman Europese vliegmaatschappijen luidt noodklok
londen/amstelveen
De komende zomer zal een chaos in de Europese lucht
vaart ontstaan door een gebrek aan coördinatie bij de
verkeersleiding. ,,Het zal zeer, zeer dramatisch worden",
voorspelt topman Karl-Heinz Neumeister van de organi
satie van Europese luchtvaartmaatschappijen (AEA).
Ook de KLM voorziet grote
problemen. „Het zal een hete
zomer worden", aldus een
woordvoerder. „Er zijn steeds
meer vertragingen en elke ver
traging heeft weer invloed op
andere vluchten." Volgens de
KLM wordt het hoog tijd dat er
voor de verkeersleiding in Eu
ropa één krachtige instantie
komt, zoals in de VS.
Neumeister verwacht dat de
situatie deze zomer net zo ern
stig wordt als in 1989. Toen
moesten vakantiegangers uren
De vertragingen lopen steeds
meer op doordat afzonderlijke
landen vasthouden aan de con
trole over hun eigen luchtruim.
Het ontbreekt volgens de AEA-
topman nog steeds aan een in
stantie die effectief kan optre
den. Voor coördinatie van het
luchtverkeer is weliswaar Euro
control in Brussel opgericht,
maar die organisatie heeft niet
de macht de naleving van be
sluiten af te dwingen.
Centimeter wordt ingeruild voor de body-scanner
den haag anp
Een maatpak zonder dat er een kleerma
ker aan te pas komt. Volgens de geza
menlijke Nederlandse kledingmerken is
dat de toekomst. De kostuumzaken
moeten de centimeter inruilen voor een
'body-scanner', die met laserstralen
nauwkeurig het blote lichaam van de
klant aftast.
De klant gaat in zijn onderbroek in
een hokje staan, zo schetst de branche
organisatie Fenecon de toekomst en de
scanner stelt de maten vast. Die worden
on-line doorgegeven aan het naaiatelier
in het buitenland, waar een machine de
patronen automatisch op de lappen stof
spuit.
Fenecon bundelt de Nederlandse kle
dingindustrie. Deze industrie bestaat
voornamelijk uit ontwerpers en inko
pers. Het naaien en breien zelf gebeurt
praktisch nooit in Nederland.
Nederland heeft al een digitale kleer
maker, al was dat geen initiatief van de
kledingindustrie maar van een mode
winkel uit Brabant. In Uden heeft Hout-
brox de primeur. Sinds maart zijn al
honderd 'goedkope' maatpakken (vanaf
1.000 gulden) verkocht met het appa
raat. Houtbrox gaat nu ook de winkels in
Eindhoven en Utrecht voorzien van zo'n
toestel.
Fenecon wil samenwerken met Stork
en TNO om als industrie de digitale
kleermaker te introduceren. Nog dit jaar
moet dat tot een proefproject leiden.
Voor dure pakken heeft de Nederlandse
In ateliers kan straks in plaats van een standaardconfectiepak een passend maatkostruum worden vervaardigd dankzij de 'bodyscanner'
consument inmiddels geld genoeg, zo
valt af te leiden uit het jaarverslag van
Fenecon. Vorig jaar spendeerden de Ne
derlanders 19,3 miljard gulden aan bo
venkleding, tien procent meer dan een
jaar eerder. 1996 en 1997 waren ook al
jaren van groei.
Per persoon gaf de Nederlander 1.240
gulden uit aan kleding. Het slechte jaar
1994, toen de bestedingen tot onder de
duizend gulden waren gezakt, is daar
mee vergeten. Niet langer is Nederland
de voddenbaal van Europa, hoewel Oos
tenrijkers, Italianen, Duitsers en Belgen
nog altijd meer besteden aan mode.
Fenecon pleit niet alleen voor het op
maat maken van pakken. Ook de con
fectiematen voor de overige kleding
moeten worden aangepast, vindt de ver
eniging. De laatste keer dat de branche
de gemiddelde maten van de Nederlan
der heeft vastgesteld, is inmiddels vijf
tien jaar geleden. De consument is
sindsdien breder en langer geworden.
bivakkeren in vertrekhallen. In
1989 vertrok 24 procent van de
vluchten met een vertraging
van meer dan een kwartier. Na
verbetering van de samenwer
king tussen nationale autoritei
ten daalde het percentage tot
13 in 1993, maar vorig jaar had
al weer 23 procent van de
vluchten vertraging.
Volgens nog niet gepubliceer
de cijfers van de AEA was in
maart van dit jaar zelfs eender
de van de vluchten in Europa
vertraagd, bijna het dubbele
van het percentage in dezelfde
maand van 1998. De situatie in
de zomer kan extra dramatisch
worden als de Kosovo-crisis
dan nog voortduurt. De NAVO-
luchtacties leggen beperkingen
op aan het civiele vliegverkeer.
Hogere winst
CSM ondanks
slechte oogst
amsterdam anp
Een goede gang van zaken bij
vrijwel alle overige onderdelen
heeft de winstdaling bij de sui
kerdivisie van CSM goedge
maakt. Het concern (suiker,
suikerwerk en snoep, ingredi
ënten) zag in de eerste zes
maanden van het gebroken
boekjaar de nettowinst met 12,2
procent stijgen tot 125,7 mil
joen gulden. De omzet kwam
uit op 2,1 miljard, een stijging
met 7,6 procent.
De suikeroogst viel afgelopen
najaar flink tegen door het nat
te weer. Daardoor bleef de pro-
ductie steken op 319.000 ton.
tegen 384.000 ton vorig jaar. I)e
merkartikelen van CSM deden
het zeer goed. Aan Venz, De
Ruijter, Roosvicee, Oryza, Hak
en aan tal van andere merken
verdiende CSM 33 procent
meer. Het bedrijfsresultaat van
deze divisie kwam uit op 43,9
miljoen op een omzet van 676
miljoen
Bij de bakkerij-ingrediënten
steeg de omzet, onder meer
door overnames, met 28,2 pro
cent tot 1,01 miljard. Het resul
taat steeg minder snel (5,1 pro
cent tot 63 miljoen) .omdat re
organisatiekosten en wissel
koersen de cijfers drukten.
,05 O
100,00
79,00
59,05
49,00
zendketens in binnen- en
nland zijn volop bezig hun
snie veilig te stellen. Zelf-
dig kunnen de bureaus,
giganten als Randstad,
ipower en Adecco, nauwe-
groter groeien. Het opslok-
'van kleinere bedrijven is de
12,6» ge uitweg. Daarom lonken in
3.3;- e| Europa uitzendketens naar
'a73Ö
'ooral in gespecialiseerde
ken van de markt is veel te
fi, voorspelt H. Westerhof
11.38! i FNV Bondgenoten. „De
van werkgelegenheid daar
immens, soms met tiendui-
■den banen tegelijk." En dat
beroering op alle fronten.
ndstad, in Nederland met
iaandeel van veertig procent
letwist marktleider, sloeg
ig jaar al zijn vleugels uit.
ft het Amerikaanse Strategix
|en de Nederlanders 1,6 mil-
gulden neer. De grootste
"name uit de Randstad-ge-
fedenis.
aankoop paste in de
idstad-strategie om een
- "aanstaande positie te ver
dag id ^n in de VS en Europa, de
belangrijkste uitzend-
M «ten. In Nederland zijn de
m gelijkheden voor de uitzend-
2a5 6,1 beperkt, ziet Westerhof.
ei marktaandeel is zo groot
'er al snel een conflict dreigt
met de mededingingsautoriteit
NMa.".
Die beperking biedt andere
bedrijven volop kansen hun
koophonger te stillen. Het
Frans-Zwitserse uitzendketen
.Adecco, het grootste in zijn
soort ter wereld, kondigde vorig
jaar al aan te mikken op de
tweede stek in Nederland.
Randstad wordt de eerste plaats
gegund, maar Adecco wil daar
direct achter zitten. Voor het
Amerikaanse Manpower geldt
hetzelfde.
Autonome groei is niet vol
doende om de ambities te ver
wezenlijken, stelt Adecco-di-
recteur I. Six. Dus ligt het over
namepad open. „De uitzend-
branche is niet een bedrijfstak
die op het geld zit", constateert
FNV'er Westerhof. De ontwik
kelingen gaan zo snel, dat haast
is geboden. „Hoe langer we
wachten, hoe groter het risico
is zelf gegeten te wordenzegt
bestuursvoorzitter G. Smit van
ex-Vendex-dochter Vedior.
De eters zijn wel kieskeurig.
Miljoeneneis voor Content
naarden anp
De drie aandeelhouders die
vorig jaar studentenuitzend
bureau ASA verkochten aan
Content Beheer, eisen een na
betaling van miljoenen gul
dens. Zij hebben een claim
van naar verluidt twintig mil
joen ingediend nu Content op
zijn beurt in handen komt van
het Belgische uitzendconcern
Creyf s.
De voormalige aandeelhou
ders, de Nederlandse Partici
patie Maatschappij (NPM),
participatiemaatschappij Al-
pinvest en voormalig direc
teur-eigenaar R. van der Stok,
beroepen zich op een clausule
in de overname-overeen
komst die de verkopende par
tij compenseert als het bedrijf
binnen korte tijd zelf voor een
hogere prijs wordt verkocht.
In dit geval zei Creyfs 33
euro te willen betalen per aan
deel Content. Dat is een over
namepremie van vijftig pro
cent. Het bod geldt tot 2 juni.
Op die datum gaat de claim
van de drie aandeelhouders
gelden.
Volgens Alpinvest is vorig
jaar afgesproken dat de koop
prijs voor ASA kan worden
verhoogd als Content voor 1
januari wordt overgenomen.
Content betwist de aanspra
ken.
Zo liet Adecco vorig jaar uit
zendbureau Content aan zich
voorbij gaan - te duur volgens
Six - en palmde het in Neder
land vooral kleinere, gespeciali
seerde bedrijven in. Content als
zelfstandig bedrijf bestaat in
middels al niet meer. Het Belgi
sche Creyf s greep dit voorjaar
het pronkjuweel van opricht
ster en oud-eigenaresse Sylvia
Toth.
Ook Vedior bereidt zich voor
op een offensief. Gisteren ver
kocht het al zijn schoonmaak-
activiteiten; met de opbrengst
spekte Vedior zijn oorlogskas
tot 1,5 a 2 miljard gulden.
„Prioriteit blijft versterking van
de positie in Europa", schetst
topman Smit. „In eerste in
stantie denken we aan Enge
land en Duitsland. Maar ook in
Spanje. Frankrijk en Nederland
moeten de marktaandelen om
hoog." Buiten Europa richt Ve
dior zich op de VS. Doelstelling
is wereldwijd de derde plaats,
na Adecco en Manpower.
In Nederland laat Vedior op
nieuw zijn oog vallen op Start.
Eerdere gesprekken in 1998 lie
pen op niets uit.
FNV'er Westerhof verwacht
verder veel van de Duitse en
Spaanse markt. Maar ook
Noord-Europa wordt steeds in
teressanter. Met name Manpo
wer roert zich flink in Scandi-
Griekenland
verwacht forse
groei toerisme
amsterdam anp
Griekenland denkt dit jaar meer
dan 600.000 Nederlandse toe
risten te verwelkomen. Dat is
een recordaantal, veroorzaakt
door een groei van tien tot der
tien procent. Veel toeroperators
hebben door de enorme vraag
extra ingekocht, zegt directeur
S. Ioannidis van het Grieks ver
keersbureau. Die vraag wordt
voor een groot deel veroorzaakt
door de problemen in Turkije.
Uit angst voor aanslagen door
de PKK mijden toeristen dit
land. „Griekenland is een goed
alternatief', zegt G. Couvreur
van de reisorganisatie ANVR.
Ook Spanje profiteert van de si
tuatie in Turkije.
Vergeleken met dezelfde pe
riode vorig jaar zijn er 34 pro
cent meer reizen naar Grieken
land geboekt, blijkt uit tellingen
van de ANVR. Toeristische be
stemmingen als Rhodos, Kreta,
Kos en Korfu zijn bijzonder in
trek.
De oorlog in Kosovo belem
mert weinig Nederlanders bij
het kiezen van een vakantiebe
stemming. De Balkan was de
laatste jaren al geen topattractie
meer. Couvreur vreest wel dat
Kroatië en Slovenië de dupe
worden van de oorlog.
Vanwege prijsafspraken Roche, BASF en Rhöne-Poulenc
new york afp-krf-ap
Het Amerikaanse ministerie
van Justitie heeft het Zwitserse
farmacieconcern Roche en het
Duitse BASF boetes opgelegd
van vele honderden miljoenen
guldens. Beide bedrijven
maakten tussen 1990 en febru
ari van dit jaar afspraken over
de prijzen van vitamines en
verdeling van de Amerikaanse
markt.
De Amerikaanse autoriteiten
deden al een jaar onderzoek
naar beschuldigingen dat de
ondernemingen geregeld bij
eenkwamen om afspraken te
maken. Ook het Franse con
cern Rhóne-Poulenc en enkele
kleinere Amerikaanse en Ja
panse ondernemingen waren
daarbij betrokken.
De giganten op de farmacie-
markt bespraken onder meer
welke prijzen er zouden wor
den berekend aan bepaalde
grote klanten en hoe de markt
zou worden verdeeld. Verder
zouden er bedrijven zijn opge
kocht om de concurrentie in
de kiem te smoren en zou er
zwijggeld zijn betaald.
Roche moet 500 miljoen dollar
(ruim 1 miljard gulden) beta
len en BASF 225 miljoen dollar
(bijna 466 miljoen gulden). De
twee bedrijven kunnen door
het betalen van de boetes
strafrechterlijke vervolging
voorkomen. Rhóne-Poulenc
ontspringt die dans, omdat het
heeft meegewerkt aan het
Amerikaanse onderzoek.
Door de afspraken zouden
de prijzen voor kunstmatig ge
fabriceerde vitaminesoorten in
de hele wereld zijn opgedre
ven. Het gaat om de vitaminen
A, B2, B5, i en bete iaroi
een, die in voedingssupple
menten voor mens en dier
worden gebruikt.
De Amerikaanse markt daar
voor heeft een waarde van
ruim zes miljard gulden per
jaar. De drie genoemde hedrij
ven hebben daarvan driekwart
in handen. Roche heeft een
marktaandeel van veertig pro
cent, BASF twintig procent en
Rhóne-Poulenc vijftien pro
cent.
Roche zei in een reactie spijt
te hebben van de prijsmanipu-
latie. Volgens het farmaciecon
cern is inmiddels een einde
gemaakt aan deze 'illegale
praktijken'. Twee managers
zijn op staande voet ontslagen.
Het gaat om het hoofd van de
divisie vitamines en fijne che
micaliën, R. Broennimann en
de vroegere marketingchef van
deze divisie en latere directeur
van Givaudan Roure, K. Som-
mer. De onderneming is ook
nog in een reeks civiele proce
dures gedaagd. BASF liet we
ten de boetes te accepteren en
spijt te hebben van de wets
overtredingen.
De leider van de anti-kartelaf
deling van het Amerikaanse
ministerie van justitie, J. Klein,
noemde het vitaminekartel 'de
meest verbreide en schadelijk
ste kartelsamenzwering die
ooit aan het licht is gebracht'.
Minister Reno zei dat daarmee
het bewijs is geleverd dat de
VS niet toestaat 'dat interna
tionale kartels consumenten in
onze geglobaliseerde econo
mie het vel over de oren ha
len'.
