ra Tuinhortensia
J
I
1
1
Rijp en Groen
Het vijvergebeuren Hamsteren van wilde hamsters
vraag en antwoord
Gras maaien overdwars
7
VRIJDAG 21 MEI 1999
REDACTIE: MARCOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA 023-51!
Een mens moet meegaan met
zijn tijd. Vandaar de titel van dit
stukje. Een foute titel want de
vijver gebeurt niet. Maar in de
vijver gebeurt wel veel en heel
veel dat interessant is, maar he
laas ook veel waar de nieuwko
mers in vijverland geen weg
mee weten, omdat ze geen weet
hebben van het allerbeste hulp
middel en dat is...geduld. Een
ieder die er prijs op stelt een
heldere vijver te bezitten dient
geduld te hebben. Geduld om
te wachten op de juiste tempe
ratuur om de vijver te beplan
ten, geduld om te wachten tot
het moment dat de zuurstof
planten hun werk doen en de
vijver vanzelf
helder wordt,
omdat voldoen
de zuurstof de
zogenaamde
drijfalgen geen
kans geeft. Ge
duld ook met
de uitgezette
waterslakken
die zich bij góe
de temperatuur
razendsnel ver
menigvuldigen
en overtollige
algen als menu
hebben.
Mochten er, jjwKay
ondanks al het postbusTo
geduld, toch 3002 pa haari
nog draadalgen
ontstaan in de vijver dan kan
men die gemakkelijk met een
stokje verwijderen. Helaas heb
ben veel tuinliefhebbers moeite
met het begrip geduld en vallen
ze van de ene verkooptruc in de
andere, stoppen de meest uit
eenlopende chemicaliën in het
water met als eindresultaat het
gevreesde erwtensoep water en
een lege beurs. Daarom hier
een paar simpele standaardre-
gels voor een gezonde vijver.
Die moet om te beginnen zo
liggen dat hij 's zomers vijf uur
zonlicht krijgt. Verder is een
diepte van minimaal 75 cm ge
wenst, vooral als men vissen of
andere levende have goed wil
laten overwinteren. Ook is het
nodig om geregeld al het drij
vende vuil en bladeren onmid
dellijk te verwijderen zodat ze
niet kunnen vergaan en daar
door het water te voedselrijk
maken.
GREET BUCHNER
Behalve een tekort aan zuur
stof werkt ook een teveel aan
voedsel het ontstaan van drijf
algen in de hand. Daarom moet
men bij de aanleg van een vij
ver ook toezien dat de rand iets
hoger komt te liggen dan de
grond eromheen anders is er
kans dat met eventueel regen
water ook voeding, bestemd
voor gras en planten, de vijver
in komt.De zuurstofplanten
spelen een grote rol in een ge
zonde vijver. Ze zijn nu in elk
tuincentrum te koop en men
rekent op ongeveer vijf bosjes
per kubieke meter. Gewoon in
het water laten drijven, ze vin
den zelf hun weg wel. Rest nog
de veelbesproken Ph,
een aanduiding voor de
zuurgraad. Die moet in
de buurt van zeven lig
gen. Is de Ph te laag dan
zal men vijver kalk te
hulp moeten nemen.
Gewoon met kleine
schepjes tegelijk in het
water op laten lossen tot
de Ph goed is. Denk er
wel aan dat er helaas ook
slechte Ph meters in de
handel zijn. Dus contro
leer eerst of deze goed
werkt.
Tot slot nog iets over
vissen. Beter is het om in
een natuurlijke vijver
i geen vissen te hebben.
Maar het oog wil ook
wat. Houd het dan op twee vis
sen van tien centimeter lang
per vierkante meter. Teveel vis
sen geven teveel vervuiling en
dus algen. Datzelfde geldt ook
voor teveel voer voor de vissen
die bovendien alleen maar eten
als het water goed op tempera
tuur is. Ook hier weer een
kwestie van geduldig wachten
op warm weer. Tot slot nog
over de vissensoorten. Over het
algemeen voldoen goudwindes
beter dan goudvissen omdat ze
niet woelen in de grond en de
reiger kan geweerd worden met
het uitzetten van plastic nepvis-
jes die met een draad aan een
steen zijn bevestigd. In tuincen
tra te koop onder de naam rei
gerkrijger of iets van dien aard.
Een grote reiger langs de kant
houdt alleen mannelijke soort
genoten op afstand. Vrouwtjes
trekken zich er niets van aan.
Het beestje lijkt veel op de
hamster die we allemaal wel
kennen als troeteldier, maar de
ze hamster is wild. En met zijn
bonte vacht (waarvan vroeger
inderdaad bont werd gemaakt)
net zo aandoenlijk. In de afge
lopen week bleek een aantal
bekende Nederlanders bereid
om de nacht door te brengen
op een Zuid-Limburgse akker
teneinde de wilde hamster te
gen ongewenst gespuis, zoals
honden, te verdedigen. Sinds
dien mag worden verondersteld
dat het dreigende lot van de
wilde hamster (meestal gewoon
hamster geheten en anders ook
wel veldhamster) aan iedereen
bekend is.
De wilde hamster dreigt on
danks zijn officiële status van
beschermde diersoort uit te
sterven, althans in Nederland.
Natuurbeschermers wisten dat
al langer, maar waar precies
een jaar geleden nog werd uit
gegaan van een resterende po
pulatie van 'een paar honderd'
moet worden gevreesd dat ze
nu te tellen zijn op de vingers
van één of hooguit allebei de
handen. De Vereniging Das en
Boom wil dat die laatste exem
plaren worden gevangen om
ermee te fokken en hun nage
slacht weer terug te geven aan
de natuur. Hamsteren in een
nieuwe betekenis. Fokken lukt
wel, maar voor een succesvolle
herintroductie in het wild is
meer nodig.
Onder haar bijna een miljoen
leden zamelt de Vereniging Na
tuurmonumenten al een tijdje
geld in om de wilde hamster
voor de Nederlandse natuur te
behouden. Tot nu toe bedraagt
de opbrengst van de actie 'Laat
de korenwolf blijven' (koren
wolf is dus al de vierde naam,
aardwolf zelfs de vijfde) 1,8 mil
joen gulden. Voor de helft daar
van zijn al akkers aangekocht
als hamsterreservaten. Natuur
monumenten beheert in Zuid-
Limburg al een aantal van zulke
terreinen en daar is tot nu toe
ooit één hamsterburcht aange
troffen.
Ook andere organisaties span
nen zich in voor de wilde ham
ster. Met een nog klein aantal
Een zwaargewonde hamster werd vorige week in een akker even buiten
Maastricht aangetroffen tijdens een veldbezoek van medewerkers Das
&Boom. Gezien het lage aantal hamsterburchten in Nederland, maakt
Das&Boom zich grote zorgen over het voorbestaan.
FOTO BURO DAS/BOOM
boeren sloot de provincie re
centelijk overeenkomsten af
voor een 'hamstervriendelijk'
agrarisch beheer. Want zoals
ouderwets beheerde weilanden
weidevogels opleveren, zo pro
duceren ouderwetse akkers,
waar het graan nog in schoven
te drogen wordt gezet en waar
het rood-wit-blauw van klap
roos, kamille en korenbloem de
ogen streelt, korenwolven.
Schemerings- en nachtdieren
overigens, die je maar moeilijk
te zien krijgt. Hun kostje is
plantaardig, op een enkele
veldmuis, regenworm, kikker of
slak na.
De minister (Apotheker) en zijn
staatssecretaris (Faber) die voor
het natuurbehoud verantwoor
delijk zijn, hebben al laten we
ten dat zij voor een speciaal
plan ter bescherming van de
hamster zijn. Tweede-Kamerle
den van alle fracties willen nu
van hen weten wat ze precies
denken te doen met het initia
tief om de laatste hamsters ge
vangen te nemen. Het idee is
uit eigen kring afkomstig: van
RPF-collega Dick Stellingwerf.
Die werd onlangs nog door de
anti-jachtclub Faunabescher
ming (het voormalige Kritisch
Faunabeheer) uitgeroepen tot
Dierenbeschermer van 1998,
dus de steun voor de korenwolf
is wel heel breed.
De wilde hamster, ongeveer zo
groot als een eekhoorn, maar
wel een beetje lomper, verkiest
gebieden met een betrekkelijk
lage waterstand en daarboven
een bodem die stevig genoeg is
om een burcht te bouwen. In
Nederland komen daardoor al
leen de löss- en leemgronden in
Midden- en Zuid-limburg in
aanmerking.
In het aanpalende versprei
dingsgebied, over de grenzen
met België en Duitsland en ver
der weg tot in Midden- en
Oost-Europa toe, is de dicht
heid echter een stuk groter dan
in Nederland. En daarmee
wordt meteen duidelijk dat in
het Zuid-Limburgse land het
zelfde euvel toeslaat als in ove
rig Nederland: intensivering
van de landbouw, monocultu
res, maïs in plaats van veldjes
met afwisselend tarwe, haver,
gerst en rogge, bestrijdingsmid
delen, bemesting en (zéér Ne
derlands) versnippering dool
wegen en bebouwing. Als in die
omstandigheden de boer zijn
graan in slechts een paar dagen
van het land haalt, krijgt de ko
renwolf niet voldoende tijd om
een wintervoorraad (wel vijftien
kilogram) bij elkaar te hamste
ren.
Bij Natuurmonumenten is men
geschrokken van het feit dat de
Zuid-Limburgse populatie de
afgelopen winter zo slecht is
doorgekomen. De vereniging
wil zo snel mogelijk met alle be
trokkenen overleggen. Bij één
daarvan, projectontwikkelaar
Avantis die tussen Heerlen en
Aken een grensoverschrijdend
bedrijventerrein aan het ont
wikkelen is, heeft de 'hamster-
wake' een dubbel gevoel opge
wekt. Voor 'natuurcompense-
rende' maatregelen is in no
vember nog een bedrag van ne
gen miljoen gulden uitgetrok
ken. Waarvoor dan wel? Voor
de wilde hamster, waarvan nu
ineens wordt gezegd dat er al
leen op een enkele akker bij
Maastricht nog maar een hand
jevol zit?
Zo te zien mag de financiering
van het plan om die allerlaatste
wilde hamsters te vangen en
voor kleine hamstertjes te laten
zorgen geen probleem meer
zijn.
Bezige kamerplant
Impatiens wordt vlijtig liesje genoemd. Het heeft de naam te dan
ken aan het feit dat als het plantje buiten staat het alleen maar
zachtjes hoeft te worden aangeraakt om de zaadjes met de wind
mee te laten voeren. Het 'Liesje' vermeerdert zich dus vlijtig.
De Impatiens vindt zijn oorsprong in Oost-Afrika, van Mozambi
que tot Tanzania. In 1896 is hij voor het eerst naar Engeland ge
bracht door de Britse naturalist John Kirk. De Impatiens heeft ste
vige donkergroene bladeren, de lieflijke bloemetjes geven de plant
een zachte uitstraling. De Impatiens is verkrijgbaar in de kleuren,
rood, oranje, zalm, lichtrose, rose wit, violet- en lavendelblauw,
maar er zijn er ook met tweekleurige bloemetjes met stervormig
patroon. Door de jaren heen is deze plant een van de populairste
kamerplanten geworden.
Een vraag over de Phalenopsis,
een orchidee. De vraag is af
komstig van mevrouw De Vries
Koen uit Hoofddorp. In de
praktijk is deze orchidee een
plant die het redelijk goed doet
in de kamer, mits de tempera
tuur goed is. Omdat we tegen
woordig meestal centrale ver
warming hebben lukt dat wel
want deze orchidee verdraagt
slecht temperaturen onder de
20 graden C. Wat het water ge
ven aangaat: gewoon gekookt
water is goed omdat eventuele
zouten na het koken zijn neer
geslagen. Het water is dan ge
schikt om de plant te begieten.
Doe het pas als het bovenste
laagje grond is uitgedroogd en
liefst 's morgens, dan is er de
minste kans op schimmel vor
ming. Laat vooral geen drup
pels op het blad vallen, dat kan
zwarte vlekken geven. Dat
vochtige lucht van groot belang
is mag als bekend worden ver
ondersteld. Velen zetten derge
lijke planten op een verhoging
in een bak met een laagje water.
Ten aanzien van het probleem
snijbloem. Uw eigen ervaring
heeft geleerd dat even afsnijden
beter is. Doen dus.
Mevrouw Kop-Leerdam uit
Oegstgeest heeft problemen
met de toverhazelaar. Die stak
kerd werd drie maal verplant en
wreekt zich nu door snel veel
zaad te vormen en dat kost na
tuurlijk kracht. Verder heeft hij
geen zwarte vlekken maar ge
woon een schimmel die op de
uitwerpselen van de luis leeft,
we noemen het roet. Hij heeft
het dus helemaal niet naar zijn
zin want aantasting van welke
aard ook duidt doorgaans op
gebrekkige groeiomstandighe-
den. Daarom hier in het kort de
beste verzorging van deze
mooie struik: voedzame, voch
tige grond die doorlatend moet
zijn en een beetje zuur. Een la
ge Ph in vaktermen, nog simpe
ler: nimmer kalk geven wel veel
turf. Verder zaadvorming voor
komen door meteen bij vrucht
zetting de beginnende zaad
doos af te plukken want zaad
zetting kost veel energie. En een
flinke laag turf rond de wortels
zou ik op goed geluk willen zeg-
JÊ (Hydrangea macrophylla) O 95
gm verschillende kleuren - ca. 5 bloemknoppen y
m GELDIG T/M 28 MEI OF ZOLANG DE VOORRAAD STREKT
Biezenweg 70. Santpoort (N),
Tel. 023 - 537 61 90
HET ADRES VOOR AL UW TUINPLANTEN
gen want ik ken de samenstel
ling van de tuingrond niet,
maar turf is een beetje zuur
Mevrouw V.d. Weiden uit
Heemstede heeft veel last van
mieren die het huis in komen,
er zijn momenteel gelukkig veel
milieuvriendelijike middelen in
de handel om mieren te bestrij
den, o.a. Fourmier van Ecosty-
le, Mierenstop, AA Mierenweg.
Maar persoonlijk heb ik altijd
weer succes met een schaaltje
stroop en een evengrote hoe
veelheid gist die erin oplost. De
mieren snoepen ervan, brengen
het naar het nest en voeren de
koningin en de larven met dit
voor mieren giftige middel. Bin
nen veertien dagen zijn ze weg.
Het kan ook met stroop waarin
wat borax (verkrijgbaar bij de
drogist). Komen ze uitsluitend
van buiten dan kan men de in
tocht ook stoppen door kaneel,
koffie of naftaline te strooien op
de plaats waar ze binnen ko
men. Ik ken zelfs mensen die
gewoon een rijtje koperen stui
vers op hun weg leggen en ook
dan schijnen ze weg te blijven.
Mogelijkheden genoeg dus om
mieren op een voor de natuur
niet schadelijke wijze kwijt te
raken.
Boeken over tuinen en
planten zou je in twee ca
tegorieën kunnen indelen:
de kijkboeken en de leer
boeken. In het eerste
soort vind je vooral voor
beelden van tuinen in op
tima forma, op het meest
gunstige tijdstip gefoto
grafeerd. Doorgaans gaat
het ook over tuinen waar
van de afmeting in geen
enkel opzicht lijkt op die
van de eigen tuin. Het zijn
dus boeken om bij weg te
dromen, net als mode
plaatjes vers uit Parijs met
mannequins maatje 34 en
twee meter lang. Heel an
ders zijn de leerboeken.
Die zién er vaak wat saai
uit, maar bieden wel een
schat aan goed bruikbare
informatie.
Laat het boek Tuinieren
in de praktijk nu zowel
een leer- als een kijkboek zijn.
Liefst twaalfhonderd duidelijke
kleurenafbeeldingen verleven
digen de tekst die zowel voor de
beginner als ook voor de gevor
derde tuinliefhebber een schat
aan bruikbare informatie biedt.
Kortom een boek dat in elke
boekenkast van tuinierende lie
den thuishoort. Alleen bij het
hoofdstuk ziekten en plagen
gaat Hamilton, de auteur een
beetje de mist in. Hoewelhij
schrijft in zijn eigen tuin bijna
geen last te hebben van plagen,
geeft hij toch adviezen aan hen
die niet zo gelukkig zijn (waar
schijnlijk omdat ze planten
minder goed behandelen als
Hamilton) en die adviezen zijn
helaas niet altijd milieuvriende
lijk. Overslaan dus dat hoofd
stuk, al zijn de diverse kleurige
afbeeldingen van plaaginsekten
wel mooi.Hier nog een paar
handige tips uit het boek: gras
maaien elke keer in een andere
richting geeft een mooier resul
taat omdat elke grasmaaier wel
wat halmen plet en niet af
snijdt. Bollen planten in de
herfst zonder nog precies te
weten waar de oude bollen
staan. Geen enkel probleem, zet
de bollen voorlopig in potten
en laat ze op een beschut
plaatsje in de tuin staan tot de
oude garde zichtbaar wordt.
Graag wat meer vogels of zelfs
vleermuizen in de naaste om
geving? Het boek geeft aller
hande tips. Ook wordt er een
oplossing geboden voor het
snel zelf maken van een vervan
gende koude bak waarin gestekt
kan worden. Verder voorbeel
den voor zelf te maken nest
kastjes. Zo zou ik nog wel een
tijdje door kunnen gaan: kijk
het boek zelf maar door voor
eventuele aankoop.
Tuinieren in de praktijk
door Geoff Hamilton, uitgever
Terra Lannoo, 59 gulden
GREET BUCHNER
Knusse zomeravonden
Met de barbecue is steeds
meer te doen. De zogenoem
de Sunbu Moonwalker bij
voorbeeld is naast barbecue
ook te gebruiken als steengrill
en buitenhaard. Deze stalen,
bolvormige combi-tuinhaard
beschikt over een rooster en
een Fins spekstenen steen-
grill-plaat. Om de buren niet
met rook lastig te vallen en de
trek te verbeteren, heeft het
exemplaar een vrij hoge af
voerpijp met regenkap. Prak
tisch zijn de drie in hoogte
verstelbare poten waardoor de
buitenhaard zelfs op een on
gelijke grond toch stabiel kan
blijven staan. De Sunbu
Moonwalker weegt veertig ki
lo, heeft een diameter van ze
ventig centimeter en is een
kleine drie meter hoog. Hij
wordt inclusief vuurrooster,
doos stookhout en gebruiks
aanwijzing voor maar liefst
3250 gulden aan huis afgele-
FOTO
verd.
Voor meer informatie: Wess
Buddingh, Den Haag, telef
070-325.1713.
Nederlandse wildernis
Koról en Jantér, Russische namen voor twee net geboren Amurtf
gers, betekenen in het Nederlands: Koning en Amberkleurig.
FOTO PR/ROB DOOLM
Koról en Jantar zijn de namen
van de twee mannelijke welp-
jes, die anderhalve maand ge
leden in het Ouwehands Die
renpark zijn geboren. Het zijn
nakomelingen van Amba en
Vanilka, de twee Amurtijgers
die in het twee jaar geleden
geopende Tijgerbos leven. De
twee kleine welpen gaan eind
juni ook in dat bos wonen,
waar de natuurlijke leefomge
ving van de dieren zo dicht
mogelijk wordt benaderd. Bo
men, riviertjes, schuiplaatsen,
rotsen en een waterval staan
üi deze wildernis van zo'n
4000 vierkante meter. De
Amurtijger is een sterk be
dreigd diersoort. In het wild
leven naar schatting nog maar
zo'n 400 exemplaren rond de
rivier de Amur, in het Russi
sche Verre Oosten. Dierentui
nen spelen een belangrijke rol
om een gezonde soort in
stand te houden. In Europi
het EEP-bureau actief dati
Europese programma vooi
het behoud van bedreigde
diersoorten uitvoert. In si
menwerking met de Europ
coördinator wordt per be
dreigde diersoort een fokpi
gramma opgesteld om geiï
tisch waardevolle dieren te
fokken. Ouwehands Diere
park ondersteunt natuurb
schermingsprojecten in ht
genlijke leefgebied van de
Amurtijger. Een voorbeeld |q
hiervan is de samenwerkii
met Global Survival Netwi
(GSN). Deze organisatie is
voorbeeld actief met antks
perij-brigades in het Ru
sche Verre Oosten met de
naam AMBA. Deze teams
beren de tijgers te beschei
men tegen de Russische n
fia, Chinese smokkelaars e:
professionele stropers.
Voor sier en pluk
v
Het is vrij kostbaar, maar het
oogt wel chic: teakhout. Met
dit materiaal worden allerlei
producten gemaakt zoals
tuinstoelen en -tafels en pluk-
mandjes. Die plukmandjes
kunnen dienen als fruitschaal
of gewoon als tuindecoratie.
Ln Engeland, waar vele ferven
te tuiniers wonen, zijn pluk
mandjes al jarenlang populair.
Ook Nederlanders moeten
hiervoor warm worden ge
maakt, zo meent althansi
leverancier van deze pn
ten, en brengt daartoe tw
exemplaren op de markt Dj
zogenoemde Cottage Tm;
medium meet 40 bij 29 c«
meter en kost 175 gulden.
Voor de grotere uitvoerin
moet 225 gulden worden
taald. Voor meer informal
Brinks Teak Garden
Bilt, 030-220.2157.
OG
Dl
Cryptogram
HORIZONTAAL:
1. Wagen met vee tussen de rijtui
gen (8): 5. Achteraf latenschieten
op het feest (8). 6. Meubel groter
dan een televisie (4);8. Plakwond
(4): 10. Wordt gedanst door wie niet
van drankhoudt (5): 12. Men neemt
aan dat het hoog oploopt (5).
VERTICAAL:
1. Hier buiten is men bewusteloos
(6); 2. Volgens de zonnegod een on
duidelijke puinlipop (6): 3. Onwaar
schijnlijk geconcentreerd (5); 4. Die
domoren kan de schilder gebruiken
(5): 7. Voertuig met drank in het le
ger (5); 9. Daarvoor een rund uit
liefde (4); 11. Oudduitse Zangeres
(3).
Oplossing van donderdag:
Horizontaal: 1. Repetitie: 9. aval:
10. Deen: 11. ka: 12. are:14. Po; 15.
ineen: 17. non: 19. ohm: 21. reu: 22.
ere: 23. eer:25. ink; 27. thema: 30.
va: 32. ene; 33. do; 34. eter: 36.
emoe:38. nesteling.
Verticaal: 1. Raken: 2. eva: 3. pa; 4.
clan; 5. idee: 6. te; 7. iep;8. enorm:
13. ree; 15. inert: 16. noria; 18. ore;
20. hen; 23.erven; 24. ren: 26. kroeg:
28. hert: 29. meel: 31. Ate; 33. don:
35. es; 37. mi.
1
2
3
4
5
8
L
10
11
12
OS STOACACE*/ ZStZ&EAJ
OAT ZE NO& ESA/ AcOA/
W/UEM A-OSESV.
