Vertraging
afwikkeling
Bijlmerramp
J het...
korting op
alle cd-roms
Horecaverbod voor lastige klanten in Amsterdam
Kansen op kortere HSL-tunnel slinken
Binnenland
Anti-boortoren
Matig enthousiasme over 'ontdekking' oorzaak ME
Zandvoorters ontmaskerd
Noord-Holland twijfelt nog
over fusie energiebedrijven
Bruna
1 heeft
«DERDAG 20 MEI 1999
Wilson,
Ze rijden zo her en der al wat langer rond, maar giste-
'-4756? n werden de nieuwe kleur en de opvallende 'politiestriping'
n ambulances officieel. Over niet al te lange tijd moeten alle
WEGE ikenwagens geel zijn en voorzien van de opvallende strepen.
iderzoek heeft uitgewezen dat het felle geel de meest opval-
nsburgfcde kleur is en verder zorgen de speciale strepen ervoor dat
Rijnsbu itomobilisten en andere weggebruikers snel doorhebben dat
met een ambulance van doen hebben. Ook 's nachts blijken
herkenningstekens uitstekend te zien.
FOTO ANP MARCEL ANTONNISSE
lilieu niet ten koste van comfort
alië) op
'ijk,
■d.n Pi
mr Ei [jHAAGNederlanders geven best om het milieu, maar het
agze geen moeite of comfort kosten. De auto laten staan,
inder vaak douchen of de kachel lager zetten gaat velen te ver,
wijl het milieu hiermee juist het meest is gediend. Dat blijkt
)RT SE thet rapport 'Verspilde energie' van het Sociaal en Cultureel
)2 XZ/ mbureau (SCP). Zelfs mensen met een sterk milieubesef ko-
75276 n vaak niet meer kringlooppapier of scharrelvlees. Vooral
Maro» elverdieners belasten het milieu omdat ze meer apparaten in
e 2402 us hebben, meer gas verstoken in hun grotere huizen, meer
ometers rijden in grotere auto's en meer vliegvakanties boe-
as n* urgemeester Patijn onder het mes
,hef cterdam Burgemeester Patijn van Amsterdam moet volgen-
week een operatie ondergaan, waarbij een niet-functione-
241 nde nier wordt weggenomen. De herstelperiode zal enkele
4D Alp ^en duren. De verwachting is dat Patijn na het zomerreces
i werkzaamheden weer kan hervatten, aldus zijn woordvoer-
r. Loco-burgemeester Van der Aa zal Patijn gedurende diens
/ezigheid vervangen.
AN Alp
DHNIEl
gehouo J5
D te Der
BIEDI ^ilde hamsters gevangen
ve scti
Vrijwilligers van de vereniging Das Boom hebben van-
3 h ot ,r8en twee wi'de hamsters in kooien gevangen. De dieren,
J; ik wel korenwolven genoemd, zijn overgebracht naar het ver-
igingscentrum in Beek-Ubbergen, om er mee te fokkeQ. De in
*°r!lser (bij Maastricht) gevangen hamsters zijn een mannetje en
^vrouwtje. Staatssecretaris Faber (Natuur) heeffvandaag
theffing verleend voor de vangst van de zeldzame diertjes.
Boom had die ontheffing gevraagd, omdat er volgens de
auslaan eniging nog slechts enkele exemplaren van deze bijzondere
dersoort in Nederland zijn.
leiws [in^er straf 'goede' voetbalvandaal
lijn, tel. chede De KNVB wil fans met een stadionverbod belonen
strafvermindering als ze zich vrijwillig melden op het poli-
jureau wanneer hun club speelt. Met de maatregel wil de
nd meer controle krijgen op de naleving van het stadionver-
I. FC Twente en ADO Den Haag zijn bereid gevonden ko
nd seizoen aan het experiment deel te nemen. Het nieuwe
datief is in principe bedoeld voor de momenteel duizend
t 7 dJpporters die van hun club of de KNVB een stadionverbod
^iben gekregen. De afspraken worden vastgelegd in een over-
nkomst. Bij naleving van de meldingsplicht wordt de straf ge-
veerd. Bij schending van de overeenkomst vervalt de straf-
mindering en volgt er bovendien een boete van duizend gul-
ratis krant 'Spits' in juli
irdam Uitgeverij De Telegraaf begint in juli met de uitgave
de gratis krant Spits. Zo'n tweehonderd mensen gaan de
int elke doordeweekse dag van 6.30 tot 10 uur uitdelen op
•stations in het westen van het land, in de metro en de snel-
ms in Amsterdam. Spits krijgt een redactie van twintig men-
len wordt met de opbrengst van advertenties gefinancierd,
redactie staat los van die van het dagblad De Telegraaf. Vol-
een woordvoerder moet de tabloid, met 24 tot 40 pagina's,
twintig minuten gelezen kunnen worden, de gemiddelde
stijd van de Nederlandse treinreiziger. Het nieuws van de
itis krant wordt verzorgd door de eigen redactie en door en-
e persbureaus, waaronder het ANP. Het is de bedoeling dat
üts een oplage krijgt van 200.000.
onderden dode vogels op Schiphol
iiphol De Algemene Inspectie Dienst (AID) heeft tijdens een
ntrole gisteren op Schiphol vierhonderd dode vogels gevon-
n. De dieren waren vanuit Indonesië onderweg naar een vo-
handelaar in Noord-Limburg. De beesten zijn volgens de
gestikt, omdat de kisten waarin zij werden vervoerd niet ge
likt waren. In totaal vervoerde de betrokken Maleisische
:htvaartmaatschappij 1900 tropische vinkachtigen. De vogels
nog in leven zijn, zijn doorgestuurd naar de Limburgse af-
mer. De diertjes waren verpakt in kisten die te weinig ventila-
boden. Ook kregen ze tijdens de hele reis geen water. De AID
tegen de luchtvaartmaatschappij proces-verbaal opge-
lakt wegens dierenkwelling.
ernielingen na ontslag
1! neuzen Een aantal werknemers van een betonfabriek in Ter-
I uzen heeft uit onvrede tegen een aangekondigd ontslag ver
dingen aangericht in douche- en kleedruimten. De politie
eft twee werknemers aangehouden. Dinsdag werd het ontslag
kend gemaakt van dertien tunnelbouwers bij Kombinatie
ddelplaat Westerschelde (KMW). De weggestuurde werkne-
ers waren aangesteld via Arbeidsbemiddeling Start/Vedior
SV). Woordvoerster van ASV erkent dat er commotie is ge
lest op het bouwterrein, maar wil verder niets zeggen. Ook
I hoofd-personeelszaken van het betonbedrijf onthoudt zich
;^i commentaar.
ids-vlaggen gaan op toernee
jzen Lappendekens van individuele herdenkingsvlaggen
>r overleden aidsslachtoffers gaan de komende tijd op toer-
fcdoor Nederland. Terneuzen is op 29 mei de eerste plaats
p de quilts te zien zijn. Daarna volgen Nijmegen, Eindhoven,
penter, Den Bosch. Petten en Maastricht. Het project maakt
el uit van een internationaal initiatief om de nagedachtenis
fnd te houden aan aids-slachtoffers. De eerste naamvlag
d in 1985 gemaakt in een achtertuin in San Francisco. Daar
tetond toen ook het idee een quilt te maken van meerdere
Wenkingsvlaggen. Dit leidde weer tot de oprichting van The
mes Project. Meer dan dertig landen hebben inmiddels het
latief nagevolgd.
nderwijzer gepakt voor ontucht
elft» De Zaanse politie heeft een 35-jarige man uit Assen-
h aangehouden wegens ontucht met drie kinderen. Twee
phen zitten op de basisschool waar de man les heeft gege-
P De verdachte werd op 22 maart aangehouden, nadat de
Jders van de kinderen aangifte hadden gedaan. Hij heeft in-
Pddels een bekentenis afgelegd.
inds Persbureau CPO Gei
amsterdam gpd
De regels zijn voor een normaal
denkend mens simpel: geen
wapens, drugs, agressie, onge
wenste intimiteiten, racisme of
discriminatie. Portiers mogen
hun klanten fouilleren of door
een detectiepoortje laten gaan,
consumpties zijn verplicht en je
mag niet stelen. Wie zich niet
aan de regels houdt of zich ern
stig misdraagt, loopt in Amster-
Databank voor
ethische vragen
zorginstellingen
hilversum gpd
Hoe moet een zorginstelling
omspringen met een vraag om
euthanasie of een verzoek om
hulp bij zelfdoding? Wat te
doen als er sprake is van seksu
eel misbruik? Wanneer is het
verantwoord een psychiatrische
patiënt helemaal af te zonderen
en hoe ver moet een arts gaan
bij reanimatie? Dat zijn ethi
sche vragen waarmee zorgin
stellingen steeds vaker te ma
ken hebben.
Vanaf vandaag kunnen ze
voor hulp bij de beantwoording
ervan terecht bij de Landelijke
Databank Ethiek van de Neder
landse Zorgfederatie (NZf).
Bij de NZf zijn alle zorginstel
lingen als zieken- en verpleeg
huizen en psychiatrische instel
lingen in Nederland aangeslo
ten. In de databank zijn 600 do
cumenten opgenomen die af
komstig zijn van zo'n 300 in
stellingen die de afgelopen ja
ren hun ervaringen met derge
lijke vragen op schrift hebben
gesteld. Soms hebben ethische
commissies dat gedaan, in an
dere gevallen hebben de direc
ties van de instellingen zich er
mee belast.
De documenten kunnen via
de computer worden opge
vraagd. De bedoeling is dat de
aanvrager ze vervolgens ge
bruikt om zelf tot een stand
punt of besluit te komen. De
databank is niet door patiënten
te raadplegen. Voor hen is het
niet mogelijk om bijvoorbeeld
het beleid van de regionale zie
kenhuizen ten aanzien van eu
thanasie na te gaan om zo te
kunnen kiezen in welk instel
ling hij of zij het liefste behan
deld zou willen worden. ,,Het is
echt aan de instellingen zelf
hierover informatie te verschaf
fen", zegt ethicus H. Dartel van
de NZf.
In Dartels ogen is de definitie
van ethiek nadenken over mo
raal, over wat je doet en over de
vraag: doen we de goede din
gen? Daarbij moeten de pijn
punten, zoals de ethicus ze
noemt, niet uit de weg worden
gegaan.
dam voortaan de kans op een
horecaverbod.
Sinds deze week zijn de huis-
en gedragsregels bij de Amster
damse horeca van kracht. Ze
kwamen tot stand in overleg
tussen de ondernemersorgani
satie Koninklijke Horeca Neder
land, eigenaren van cafés en
disco's en de politie. De bood
schap is simpel. „Wie hier wil
uitgaan en rotzooi trappen, kan
beter wegblijven. Wij zijn u zat.
Blijf thuis, kom niet hier, want
wij zitten niet op u te wachten",
aldus de Amsterdamse com
missaris Van Riessen.
Het horecaverbod is volgens
de politie vergelijkbaar met een
stadionverbod. Lastige klanten
die zich ernstig misdragen, kan
de toegang tot een of meerdere
horecabedrijven, desnoods
voor langere tijd, worden ont
zegd. Met Justitie zijn afspraken
gemaakt om in dit soort geval
len snelrecht toe te passen.
Jurisprudentie is er al op dit
gebied. Twee jaar geleden be
krachtigde het gerechtshof van
Den Bosch een eerdere uit
spraak van de kortgedingrech
ter in Maastricht. Die oordeelde
dat een caféhouder in die stad
bevoegd was een lastige klant te
weren. De klant mocht zich
twee jaar lang niet meer in het
Maastrichtse café vertonen.
De vraag is in hoeverre zo'n
Leeuwarden De Waddenvereniging heeft gister
avond een vijftig meter hoge 'boortoren' geplaatst
bij de sluizen van Kornwerderzand. Bovenop de to
ren is om vijf voor twaalf licht ontstoken, symbo
lisch voor het affakkelen van gas op echte boorto
rens. De vereniging voert samen met onder andere
den haag gpd
Een verkeerde stofwisseling in
de spieren is een belangrijke, zo
niet de belangrijkste oorzaak
van de nog altijd mysterieuze
vermoeidheidsziekte ME. De
Australische arts Burnett pre
senteerde die ontdekking deze
week als wereldschokkend,
maar de reacties in Nederland
zijn terughoudender, bij zowel
medici als de patiëntenvereni
ging.
Spieren hebben energie no
dig om te kunnen werken.
Daarvoor worden in de spieren
suikers verbrand met behulp
van zuurstof. Het afvalprodukt
van die verbranding is melk
zuur. Dat zuur bemoeilijkt de
verdere omzetting van suikers
in energie en zorgt er dus voor
dat spieren niet meer optimaal
kunnen werken en moe gaan
aanvoelen. In normale omstan
digheden wordt het zuur snel
afgevoerd via het bloed. Bij gro
te (langdurige) inspanningen
lukt dat onvoldoende, zodat de
spieren geleidelijk aan verzu
ren. Door training voert het li
chaam het verbrandingsproces
efficiënter uit, vooral door meer
en grotere bloedvaten te maken
zodat zuurstof beter wordt aan
gevoerd en melkzuur beter
wordt afgevoerd. Spieren kun
nen daardoor veel harder en
langer werken. Burnett ontdek
te dat bij ME-patiënten iets fout
gaat bij de omzetting van sui
kers in energie, waardoor de
spieren juist extreem snel ver
zuren. Dat kan verklaren waar
om veel lijders aan de ziekte
zich soms na het aankleden al
doodmoe voelen.
Internist Pop van het Acade-
misch-Ziekenhuis in Maastricht
is niet ondersteboven van Bur
netts ontdekking: ,,ME-patiën-
ten hebben over het algemeen
een slechte conditie en hun
spieren verzuren dus eerder als
ze zich inspannen. Bij gezonde
mensen met een slechte condi
tie zou een test precies dezelfde
resultaten geven." De verzuring
is dus eerder een symptoom
van de chronische vermoeid
heidsziekte dan een oorzaak,
vindt Pop. Wat wél de oorzaak
van de ziekte is, is volgens hem
heel moeilijk te achterhalen.
„Het is een combinatie van ver
schillende factoren die bij ie
dereen weer verschillend is."
De stichting 'Steungroep ME
en arbeidsongeschiktheid' in
Groningen is 'gematigd en
thousiast', zegt bestuurslid
Sierksema. Hij zou blij zijn als
de bevindingen van Burnett
juist blijken te zijn, omdat het
in elk geval tot een verdere er
kenning van de ziekte kan lei
den. Pas sinds een aantal
maanden is ME bijvoorbeeld
een erkende oorzaak voor ar
beidsongeschiktheid en geeft
Krap tijdschema bestudering variant lange tunnel lijkt onhaalbaar
leiden tim brouwer de koning
De kansen op een korte boortunnel onder
het Groene Hart slinken. Door de val van
het kabinet lijkt het krappe tijdschema om
de variant voor een lange tunnel voor de
hogesnelheidslijn HSL onder de Oude Rijn
te bestuderen onhaalbaar. Bovendien
schaarde de provincie Zuid-Holland zich in
het rijtje tegenstanders van een korte tun
nel. Het nieuwe college van Gedeputeerde
Staten wil blijven meewerken aan de voor
bereiding van een lange HSL-tunnel
Overigens is het de vraag of ook die tun
nel, als de keuze daarop valt, op schema
blijft. Het projectbureau HSL-Zuid had een
ambitieus tijdsschema uitgeknobbeld
waarin voorbereidingen voor zowel de lan
ge als de korte tunnel naast elkaar
plaatshadden. Volgens dat schema had het
kabinet eind juni de knoop moeten door
hakken. Maar voorlichter B. Kiel van het
projectbureau betwijfelt of het demissio
naire kabinet daaraan toekomt. Hij somt
drie mogelijkheden op: de demissionaire
minister Netelenbos houdt vast aan het be
sluit voor een lange boortunnel, of zij kiest
een keuze tussen een lange of korte boor
tunnel of zij tilt de HSL-tunnel over nieuwe
Tweede-Kamerverkiezingen heen.
Dat laatste kost veel tijd en volgens ook
Kiel geld. De HSL-organisatie werkt volgens
een strak tijdschema en kan boetes ver
wachten als de eerste flitstrein in 2006 niet
rijdt. „Maar dat is een politieke beslissing",
zegt Kiel. „Wij kunnen ons niet verschuilen
achter de val van een kabinet. Maar ik geef
toe dat het een probleempje is."
Of een demissionair kabinet zich mag in
laten met de keuze tussen de lange en korte
tunnel, weet Kiel niet. „Dan hangt het er
vanaf of er in dat geval sprake is van nieuw
beleid. Het besluit voor een lange boortun
nel is al genomen. Maar of het korte alter
natief mag worden meegewogen weet ik
niet. Het is in elk geval onjuist om te stellen
dat de korte tunnel nu van de baan is."
Zo'n tunnel wil de minister alleen als blijkt
dat die geld oplevert, het Groene Hart niet
al te zeer aantast en op voldoende maat
schappelijk draagvlak kan rekenen.
De provincie Zuid-Holland heeft net als
maatregel valj te handhaven.
„Het is niet de bedoeling dat
portiers van discotheken pasfo
to's krijgen van mensen met
een horecaverbod, maar de
meeste portiers kennen hun
klantjes wel", verdedigt woord
voerder Verwev van Koninklijke
Horeca Nederland de maatre
gel.
De regels maken deel uit van
een offensief tegen het uit-
gaansgeweld in de stad. Met
name rond het Rembrandt- en
Leidseplein wil het in de nach-
telijke uren nog wel eens flink
uit de hand lopen. Volgende
week buigt de Amsterdamse ge
meenteraad zich over een proef
met verruimde openingstijden
van de horeca in deze uitgaans
gebieden. Door twee uur voor
sluitingstijd geen alcohol meer
te schenken, hoopt de gemeen
te dat niet alle discotheken ge
lijktijdig leegstromen.
Aantal fracties Tweede Kamer voor uitstel
De politieke afwikkeling van de Bijlmerramp wordt door
de val van het kabinet waarschijnlijk maanden vertraagd.
Het kan nog geruime tijd duren voordat regering en
Tweede Kamer de degens kruisen over het eindrapport
van de enquêtecommissie.
DEN HAAG GPD/ANP
De vraag die hierbij speelt is of
het nog zin heeft demissionaire
ministers ter verantwoording te
roepen en hen eventueel de
laan uit te sturen. Het is wel
eerder voorgekomen dat de
missionaire bewindslieden zijn
opgestapt. Dit gebeurde in
1994, toen de twee ministers
Hirsch Ballin (CDA, Justitie) en
Ed van Thijn (PvdA, Binnen
landse Zaken) het veld ruimden
in verband met de discussie
over opsporingsmethoden. Zij
deden dit voordat er een parle
mentaire enquête over IRT-af-
faire van start ging. Op dat mo
ment was het toenmalige kabi
net Lubbers-Kok demissionair
en was men al bezig met de for
matie die uiteindelijk zou uitlo
pen op Paars I.
Een aantal fracties heeft gis
teren al laten weten dat het de
bat met de regering over de
Bijlmerramp moet worden uit
gesteld. Onder meer WD-
woordvoerder Te Veldhuis
meent dat het ter verantwoor
ding roepen van een demissio
nair kabinet niet echt veel zin
heeft en dat er te gemakkelijk
kan worden 'geschoten' op de
ministers. CDA-woordvoerder
Reitsma liet eerder al blijken
om die reden het debat juist
snel te houden. Hij meende dat
de Paarse fracties nu nergens
meer door zijn gebonden en
dus ook met gerust hart kun
nen schieten op de betrokken
bewindslieden. „Het cement
tussen de Paarse partijen is
weg." Ook PvdA'er Van Gijzel
zei dat het wegsturen van de
missionaire ministers 'altijd ge
makkelijker is'. Conclusies wil
de hij daar echter niet aan ver
binden.
Commissie-voorzitter Meijer
wil ook graag dat de discussie
met de regering snel kan woi
den aangegaan. Hij wil het boek
sluiten over deze affaire, vooral
voor de bewoners in de Bijlmer.
Waarschijnlijk wordt vandaag
nog gestemd over een eventue
le latere behandeling van het
debat tussen de regering en de
Tweede Kamer. De beantwoor
ding van de commissie aan het
parlement is wel doorgegaan.
Greenpeace en het Wereldnatuurfonds actie tegen
dreigende proefboringen naar gas in de Waddenzee,
onder het motto 'Gas boren, Wad verloren'. De na
gebouwde toren is vanmorgen weer verwijderd.
FOTO ANP JAAP SCHAAF/HOGE NOORDEN
Bij de huiszoekingen werd een
aanzienlijke hoeveelheid goe
deren in beslag genomen. Zo
vonden de agenten sieraden,
dus recht op een WAO-uitke-
ring.
Ook Pop hoort nog regelma
tig collega's zeggen dat ze ME
maar aanstellerij vinden. „Maar
ik heb genoeg patiënten gezien
om deze ziekte serieus te ne
men. In die zin zou een licha
melijke verklaring van de ziekte
een uitkomst zijn."
De Groningse onderzoeker
Muntinga begint over enkele
weken ook met een onderzoek
naar de lichamelijke oorzaken
van ME. Hij wil bekijken of er
een relatie is tussen het autono
me zenuwstelsel (het deel van
het zenuwstelsel dat 'automa
tisch' belangrijke functies als de
hartslag regelt) de vermoeid
heid van ME- patiënten. Hoe
wel hij de details van het Au
stralische onderzoek niet kent,
heeft Muntinga overigens niet
de indruk dat Burnett iets we
zenlijks nieuws heeft ontdekt.
Twee Zandvoorters van 51 jaar
zijn gisteren aangehouden. Zij
worden verdacht van het han
delen in gestolen en vervalste
goederen en het organiseren
van een illegale loterij.
De politie kwam in februari
van dit jaar op het spoor van de
mannen en begon een onder
zoek. Gisteren deed de politie
zeven invallen in de badplaats.
dovende middelen, vijf vuurwa
pens, kleding en de administra
tie van een illegale loterij. Ook
werden nog vier auto's, een
Porsche, een Alfa Romeo, een
Ford Scorpio en een Jeep, in
beslag genomen.
ken over de fusie. Gelderland
en Friesland (NUON), Zuid-
Holland (EWR) en de Gamog
(Zutphen) zijn akkoord. Het da
gelijks bestuur van Noord-Hol
land, gedeputeerde staten, was
ook akkoord mits aan twee
voorwaarden zou worden vol
daan. Noord-Holland wil dat de
aandeelhouders -waaronder de
provincies- het bedrijfsplan van
de nieuwe energie-reus jaarlijks
krijgen te zien en mogen be
commentariëren en willen na
2003 kunnen meebeslissen aan
wie het bedrijf of delen daarvan
verkocht mogen worden. Na
2003 mogen aandeelhouders
hun aandelen verkopen en in
het huidige fusievoorstel is
goedkeuring daarvan voorbc
houden aan de Raad van Be
stuur van NUON/ENW.
haarlem monica wesseling
Het is nog onzeker of het pro
vinciebestuur van Noord-Hol
land instemt met een fusie van
het energiebedrijf ENW met de
bedrijven NUON, EWR en Ga
mog. Een aantal grotere partij
en (WD, CDA, GroenLinks en
D66) twijfelt nog steeds over de
samensmelting van de vier be
drijven tot de nv NUON/ENW.
Ze wijzen de fusie echter ook
niet definitief af, zo bleek giste
ren tijdens een commissiever
gadering. Pas dinsdag, tijdens
een vergadering van provinciale
staten en nadat de partijen in
tern beraad hebben kunnen
voeren, nemen de politici een
standpunt in.
Noord-Holland moet als eni
ge provincie zich nog uitspre-
verschillende gemeenten in het Groene
Hart en de Kamer van Koophandel Rijn
land weinig behoefte aan een kort alterna
tief. „Bij een kortere tunnel valt ons beste
argument weg om planologische medewer
king te verlenenzegt gedeputeerde R.
Houtman. Hij doelt op de bescherming van
het kwetsbare deel van het Groene Hart
tussen Hazerswoude en Hoogmade door
een 7,2 kilometer lange boortunnel.
Houtman beseft wel dat minister Nete
lenbos tegen de kosten van zo'n lange tun
nel aanhikt. Maar een kostenbesparing
mag wat hem betreft het beeld van een be
trouwbare overheid niet aantasten. Mocht
het rijk 380 miljoen gulden uitsparen met
een korte tunnel, dan willen GS dat aan
wenden om de verstedelijking van het
Groene Hart tegen te gaan. Een woordvoer
der van de provincie geeft toe dat dat be
drag tamelijk willekeurig is. Maar zelfs als
de korte tunnel zo veel goedkoper is dan de
lange, wil de provincie dat er voldoende
maatschappelijk draagvlak is voor de keuze
van een korte tunnel.
25%
Deze aanbieding is geldig tot en met zaterdag 29 mei 1999
torunatp
www.bruna.nl