Ehud Barak de kampioen van het centrum
Netanyahu trekt juiste conclusie
Verkiezing Barak stemt wereld hoopv
Buitenland
Stemmen voor het vaderland
sii
Libanese jongens gedood bij Israëlische beschieting
DINSDAG 18 MEI 1999
tel aviv ad bloemendaal
CORRESPONDENT
Israël heeft met Ehud Barak van de
Arbeiderspartij een leider die in het
politieke midden staat. De 57-jarige
Barak beschouwt zich als een verte
genwoordiger van de nieuwe gene
ratie wereldleiders: centristisch en
pragmatisch, kapitalistisch maar niet
zonder oog voor de minder bedeel
den, vóór het vredespoces maar
zonder te hard van stapel te lopen.
Barak nam het initiatief voor de
coalitiegroep 'Eén Israël'. Het maak
te van hem de kampioen van het
centrum. Na een lange campagne
kon hij gisteren de oogst binnenha
len. Het beeld van een centristische
Barak paste niet in de Likud-cam-
pagne. Netanyahu kon moeilijk be
weren dat Barak persoonlijk een ge
vaar vormt voor de veiligheid van Is
raël. De leider van 'Eén Israël' was
ooit zijn commandant in de Sayeret
Mathal, een van Israëls bekendste
elite-eenheden. Het probleem was,
legde Netanyahu de kiezers uit, dat
je voor Barak kiest en al die andere
linkse steunpilaren van het Oslo-vre
desproces op de koop toe krijgt.
Toen het Oslo-proces op gang
kwam, onder de regering van Rabin,
uitte Barak bezwaren. Als chef van
de generale staf was hij bang dat Is
raël teveel land zou opgeven. Maar
uiteindelijk stelde hij zijn vertrou
wen in Rabin. De kolonisten op de
Westelijke Jordaanoever zijn Baraks
kritische houding nooit vergeten.
,,Als persoon zou hij misschien wel
twintig procent van onze stemmen
kunnen krijgenzei kolonisteniei-
der Pinchas Wallerstein vorige
maand. „Maar hij is getrouwd met
een aantal echte linksen en daarom
zal hij hier niet meer dan een hand
vol stemmen vandaan halen."
Als premier zal Barak zijn voordeel
kunnen doen met het relatief brede
vertrouwen dat hij in Israël geniet.
Het is onwaarschijnlijk dat hij de
zelfde diepe controverses zal oproe
pen als waarvoor Netanyahu de af
gelopen drie jaar heeft gezorgd.
Toch toont de achtergrond van de
twee politici een aantal opmerkelijke
overeenkomsten. Beiden groeiden
op in gevestigde Israëlische milieus:
Barak in een kibboets, Netanyahu in
Jeruzalem. In hun diensttijd dienden
ze allebei in de Sayeret Mathal. Ba
rak als commandant, Netanyahu als
zijn luitenant. Beiden studeerden in
de Verenigde Staten.
In de verkiezingscampage heeft
'Eén Israël' dankbaar gebruik ge
maakt van Baraks glanzende militai
re carrière. Overal waar de partijlei
der verscheen lagen hoge stapels
van zijn biografie, in het Hebreeuws
en het Russisch, voor het grijpen.
Vooral de Russische immigranten,
die in hun eigen pers nog nooit een
goed woord over de Arbeiderspartij
hadden gelezen, bleken onder de in
druk. In Ehud Barah, Soldaat Num
mer Eén konden ze lezen hoe Barak
met een pruik op en in vrouwenkle
ren Beiroet binnentrok, een tas met
explosieven aan zijn arm, om een
aantal terroristenleiders naar de an
dere wereld te helpen. Dat is geen
man die de Palestijnen naar de
mond zal praten.
Russen zeggen vooral onder de in
druk te zijn van Baraks veelzijdig
heid. Hij is niet alleen Israëls meest
gedecoreerde militair, maar ook een
uitstekend klassiek pianist, natuur
kundige en economisch analyticus.
Een van zijn hobby's is het in- en uit
De nieuwe Israëlische premier Ehud Barak viert zijn overwinning.
elkaar halen van horloges en inge- tenlandse zaken onder Peres, maar
wikkelde uurwerken. In feite is rege- daarmee is alles gezegd,
ren het terrein waarop hij de minste Ter compensatie vertelt Barak
ervaring heeft. Hij diende korte tijd graag dat hij de enige actief dienen
als minister van binnenlandse zaken de politicus in Israël is, die twee da-
onder Rabin en als minister van bui- gen lang op hoog niveau met de Sy-
FOTO AFP SS/EN NACKSTRAND
riërs heeft onderhandeld. Dat ge
beurde tijdens het bewind van Rabin
in Washington. De besprekingen
gingen over militaire aspecten van
een Israëlische terugtreklcing op de
Golan-hoogte. Het kan niet worden
gezegd dat Barak en zijn Syrische ge
sprekspartners erg van elkaar ge
charmeerd waren. Barak nam naar
verluidt een harder standpunt in dan
Rabin en overeenstemming bereik
ten ze absoluut niet.
Het politieke overleg met Syrië is
nog onder de regering-Peres afge
broken en Netanyahu is er niet in
geslaagd het op zijn voorwaarde her
vat te krijgen. Die voorwaarde is dat
de Syriërs vergeten wat onder Rabin
is bereikt en het overleg met een
schone lei beginnen. President As
sad van Syrië voelt daar niets voor.
Barak is bereid te beginnen waar
Rabin is opgehouden. Die aanpak
biedt een reëel vooruitzicht op een
spoedige hervatting van het overleg.
Daarbij zal Barak dezelfde formule
aanhouden die Rabin hanteerde, na
melijk: de diepte van de terugtrek
king houdt direct verband met de
diepte van de vrede. Als Syrië bereid
is maximale veiligheidsmaatregelen
op de hoogvlakte te aanvaarden en
volledige diplomatieke betrekkingen
aanknoopt, dan zal Israël zijn leger
terughalen tot aan de bestandslijn
van 1967. Daarmee zal bijna de hele
Golan zijn ontruimd. Voor het zover
komt, wil Barak de vredesovereen
komst met Syrië in een referendum
voorleggen aan het Israëlische volk.
Overleg met Syrië is niet alleen no
dig voor het bereiken van een vre
desverdrag met dat land. Barak be
schouwt het ook als een absolute
voorwaarde voor een terugtrekking
van het Israëlische leger uit Libanon.
Alleen als Damascus de shi'itische
verzetsbeweging Hezbollah intoomt,
kunnen de Israëlische soldaten het
zuiden van dat land verlaten en is er
een garantie tegen aanvallen op het
noorden van Israël.
sLSAAP
jocht 1
>r bega
<ja ujeen r
»«aar{
Internationale, en met nanif ten, 1
rikaanse, steun moet de sleute "bt
vormen bij de onderhand 1
met de Palestijnen. Het re
daarvan zal eveneens ter go ier
ring aan het volk worden
legd. Het ligt voor de hand dj
als premier zo snel mogelir UUi
Washington zal reizen voori» 'Ikrijl
kingen met president Bill c
misschien samen met de Pale
president Yasser Arafat, oir
snelle verdere uitvoering y (jsCl!
Wye-akkoorden. Belangrijker
dat er vaart wordt gezet act -
onderhandelingen over eem Ke.
tieve regeling van het Israelis ^e„
lestijnse conflict. Amerika en IU^P'
ropese Unie streven naar afn
binnen een jaar, al lijkt dat w
de zeer optimistische kant.
Zolang hij leider van de Ait* nterei
partij is, heeft Barak zijn visier ^e,telri
toekomstige regeling vervat i w
punten: 1. Heel Jeruzalem mo tn'
der Israëlische soevereiniteit h oos_
2. Geen terugkeer naar de g
van 1967; 3. Geen modem Au fn'
leger aan de westkant van de
de Jordaan; 4. Dé meeste ned ifpfl
tingen, samengevoegd in bk
onder Israëlische soevereinite ulast
vier punten vormen zijn 'ro inbijt
nen', de rest is onderhandelbaj refere
Als het gaat om de toekom lenvol
de bezette gebieden, zijn er
Barak en Netanyahu geen sjx
laire verschillen. Maar Baral
pak is minder doctrinair. Anda wetsh
Netanyahu wijst hij een Pales 19961
staat niet zonder meer van de ngesl
vooropgesteld dat ze tot stan
in overleg met Israël. Maar ge
tig kan hij er niet over worde igeme
lig 's nachts niet over een Pala
staat te dromen."
Rusl
en de
Arbeiderspartij
verliest zetels
TEL AVIV VERVOLG VOORPAGINA
De Israëlische kiezers hebben
gisteren ieder twee stemmen
uitgebracht: één voor een pre
mierskandidaat en één voor de
Knesset. De overwinning van
Barak weerspiegelt zich maar
ten dele in het nieuwe parle
ment. Beide grote partijen ver
loren zetels. De Arbeiderspartij
deed aan de verkiezingen mee
onder de naam 'Eén Israël', sa
men met de kleine progressief
religieuze Meimad-beweging
en 'Gesher' de partij van de in
Marokko geboren oud-minister
David Levy.
De Arbeiderspartij en Gesher
bezetten in de oude Knesset sa
men 39 zetels. Als 'Eén Israël'
zijn ze teruggevallen naar 29.
De Likud verloor drie van zijn.
22 zetels. De liberale Meretz,
een natuurlijke coalitiepartner
van Barak, versterkte zich van 9
naar 10 zetels. Shinui, een tot
voor kort vegeterende partij die
zich richt tegen religieuze
dwingelandij, marcheert de
Knesset binnen met 6 vertegen
woordigers.
Voor de grootste verrassing
zorgde de ultra-orthodoxe
Shas, een ethnische partij van
uit Arabische landen afkomsti
ge joden. Shas-leider en oud
minister van binnenlandse za
ken Arie Deri is onlangs wegens
fraude en machtsmisbruik ver
oordeeld tot vier jaar gevange
nisstraf. Shas breidde zijn Knes-
set-fractie uit van 10 naar 17 ze
tels.
De komende dagen zal Ehud
Barak zich beraden over de co
alitieregering die hij wil gaan
vormen. Voor het eerst in de Is
raëlische geschiedenis is een
kabinet zonder religieuze mi
nisters een reële mogelijkheid.
Niettemin verwacht men in de
Arbeiderspartij dat de nieuwe
premier zal aansturen op een
zo breed mogelijke coalitie. Ba
rak heeft gezegd dat alle partij
en welkom zijn, zo lang ze de
grote lijnen van zijn beleid ac
cepteren.
Sheetrit wil
Likud leiden
JERUZALEM Rtr
De demissionaire Israëlische
minister van financiën, Meir
Sheetrit, heeft zich vandaag
kandidaat gesteld voor de op
volging van Benjamin Netanya
hu als leider van Likud.
Sheetrit, een gematigd lid van
de rechtse partij, zei voor de ra
dio van het Israëlische leger:
„Als er een strijd komt om Ne
tanyahu op te volgen, zal ik een
van de kandidaten zijn."
beitar illit Een ultra-orthodoxe jood stopt zijn stembiljet in een envelop. Waarnemers van de Arbeiders
partij hielden de orthodoxen gisteren goed in de gaten. De angst bestond dat ze fraude zouden plegen
om te zorgen dat Netanyahu zou worden gekozen. De orthodoxe joden zijn tegen iedere vorm van over
leg met de Palestijnen. foto ap Jacquelinelarma
rkse
voeld
tel aviv ad bloemendaal
correspondent
„Het Israëlische volk zal mor
genavond verrast opkijken", zei
premier Benjamin Netanyahu
afgelopen zondag. Hij heeft op
een voor hem tragische manier
gelijk gekregen. Israël beleefde
gisteren de grootste politieke
aardverschuiving sinds 1977,
toen de Likud een eind maakte
aan dertig jaar regering door de
Arbeiderspartij. De nederlaag
van Netanyahu was zó verplet
terend dat hij al een half uur na
het sluiten van de stembussen
aankondigde dat hij het leider
schap van de Likud neerlegt.
Zijn besluit vormde het ratione
le einde van drie jaar leider
schap vol controverses.
Nooit in de Israëlische ge
schiedenis heeft een premier
zoveel tegenstrijdige emoties
losgemaakt als 'Bibi' Netanya
hu. Politieke commentatoren in
Israël hebben zich de afgelopen
jaren ontpopt als meesters in
de psycho analyse. Als Neta
nyahu bij ze op de divan lag,
bezigden ze uit de losse pols
kwalificaties als 'schizofreen' en
'paranoïde'. Uit sommige ana
lyses kwam hij tevoorschijn als
een gevaarlijke gek, die Israël
naar de afgrond stuurt.
Toch zijn er onder het be
wind van Netanyahu minder Is
raëliërs gedood in militaire ac
ties, of bij terreuraanslagen,
dan onder enige andere Israëli
sche premier. De bekende Isra
ëlische schrijver A.B. Yehoshua
schreef gisteren in de massa
krant Yediot Acharonot dat een
groot deel van het publiek niet
bereid was Netanyahu ook
maar een fractie te vergeven
van wat het voorgaande pre
miers heeft kwijtgescholden.
Hij noemt Shamir, 'wiens rabia
te politiek Israël de intifada
bracht', Begin die 'de ongeluk
kige Libanon-oorlog ontketen
de' en Meir 'wier havik-achtige
beleid ons de rampzalige Okto-
beroorlog opleverde'.
Een gevaarlijke gek was Neta
nyahu als premier zeker niet,
maar dat neemt niet weg dat hij
met zijn problematische per
soonlijkheid Israël, zijn partij
en zichzelf veel schade heeft
Derde
[ij al
dsb md:
bli
punt. Het naleven van
koorden, zei hij steeds,
van twee kanten komen
onder Netanyahu ontsto
snel de indruk dat IsraS 11
Yasser Arafat het onmoj e..
verlangde en dat het zijne
'wederkerigheid'
voor het zelf schenden v
overeenkomsten. Vooral
laatste jaar vonden de Am
nen dat Arafat goed zijn
deed, terwijl de regering-!
nyahu door de constante I meril
van nederzettingen in bea on
bied het vredesproces sah igave
de. Dat leidde tot onn ning
spanningen in de relatie
Washington.
Op economisch gebied uit
Netanyahu evenmin
wat hij had beloofd. Hij kztlbet
gen op een spectaculaire t ikaai
dringing van de inflatie
een keiharde munt, al schJod
zijn tegenstanders dat voor >n.
het conto van Yacov Frenli
directeur van de centrale 1
In ieder geval was het gea UVC
pulistisch beleid. Het leidi
een hoge rentestand en
verhoging van de werkloos ^'0
wat Netanyahu aanhang! ,y.(
onder de sociaal zwakkere!,
kloof tussen rijk en arm,
el toch al groter dan
westers land, is de afgelope
ren alleen maar groter
den. ||jjj j
Wat Netanyahu uiteind
Netanyahu probeert zijn teleurstelling te verbergen nadat is gebleken
dat zijn tegenstander Barak de verkiezingen heeft gewonnen.
FOTO AP» RUTH FREMSON
bezorgd. In de afgelopen drie
jaar heeft de ene na de andere
minister de Likud verlaten, met
maar één doel voor ogen:
wraak. Kopstukken als Morde-
chai, Meridor en Milo vormden
de nieuwe Centrum Partij, met
als belangrijkste doel het verja
gen van Netanyahu. Begin
stichtte een eigen partij. 01-
mert, de burgemeester van Je
ruzalem die zijn zinnen heeft
gezet op het Likud-leiderschap,
heeft er alles aan gedaan om de
verkiezingscampagne te sabo
teren. Uiteindelijk bleef Neta
nyahu zitten met politieke
vrienden van ultra-orthodoxe
partijen. Die openlijke vriend
schap heeft Netanyahu veel
stemmen gekost onder de me
rendeels fel seculiere Russische
immigranten.
In zijn politiek ten aanzien
van de Palestijnen bezigde Ne
tanyahu een gezond uitgangs-
de das heeft omgedaan,
campagne. Het advies
conservatieve Amerikaan*
goeroe Arthur Finkelsteinl
daar niets aan kunnen verü
ren. De Likud wilde
pen in de Israëlische san;
ving aanspreken en verloot
eindelijk op alle fronten
Dat negatieve effect werd
sterkt door de bijna viel'
campagne van
eveneens Amerikaanse
seurs begrepen van het beg
aan dat het orthodoxe volta
voor 'Eén Israël' een veri
zaak was. Doelgroepen
de gematigde aanhangen
de Likud, werklozen en de
sische immigranten. Die
bracht Barak gisteren, teger
aanvankelijke verwachö
in, een klinkende overwin
en het premierschap van la
lafc
(X
erd
'kif
*1
v.- I
?rs W I
Palestijnen reageren koel
NABATIYE AFP-Rtr
Twee Libanese mannen zijn
gisteravond gedood door een
Israëlische beschieting van het
plaatsje Zaoutar. De twee neven
van 19 en 20 jaar oud kwamen
om toen een explosief ontplofte
in hun dorp.
Het was een van de vijf pro
jectielen die zonder duidelijke
aanleiding op het dorp werden
afgeschoten vanuit de door Is
raël bezette strook land in Zuid-
Libanon. Dit jaar zijn al elf Li
banese burgers gedood en bijna
veertig mensen gewond geraakt
door Israëlische beschietingen.
Ehud Barak, winnaar van de
Israëlische verkiezingen, heeft
eerder gezegd dat hij voor juni
2000 de Israëlische bezettings
troepen uit Libanon wil wegha
len. Tijdens zijn overwinnings
rede in Tel Aviv bereikte Barak
het bericht dat de Libanese ver
zetsbeweging Hezbollla uit
wraak voor de dood van de jon
gens Katoesjaraketten had afge
schoten op Noord-Israël. De
zes salvo's richtten op vier
plaatsen in Noord-Galilea scha
de aan. Twee mensen raakten
lichtgewond.
Als vergelding nam het Israë
lische leger vervolgens dorpen
ten oosten van de Libanese ha
venstad Tyre onder vuur, zo
maakten waarnemers van de
VN-vredesmacht Unifil bekend.
De militairen houden al meer
dan twintig jaar vergeefs toe
zicht op de naleving van VN-re-
solutie 425, die oproept tot de
onmiddellijke en onvoorwaar
delijke terugtrekking van Israël
uit Libanon.
WASHINGTON-JERUZALEM DPA-AFP-Rtr-AP
Presidenten, koningen en politici uit alle
delen van de wereld hebben gisteren Ehud
Barak, leider van de Arbeiderspartij in Isra
el, gefeliciteerd met zijn verkiezing tot pre
mier. Bijna iedereen lijkt ervan overtuigd
dat met Baraks zege een nieuwe dag aan
breekt voor het comateuze vredesproces in
het Midden-Oosten.
De Amerikaanse president Clinton wens
te Barak telefonisch geluk met zijn over
winning en het sterke mandaat dat de be
volking van Israël hem heeft meegegeven.
Hij beloofde 'vol energie te werken aan een
rechtvaardige en blijvende vrede die de vei
ligheid in Israël zal versterken'. Clinton be
dankte scheidend premier Netanyahu
eveneens per telefoon voor zijn 'toegewijde
dienstbetoon' aan Israël.
De Palestijnse Autoriteit in Gaza daaren
tegen reageerde koel op de verkiezing van
Barak. President Arafat zei dat hij hoopt dat
het vredesproces weer op gang komt. Hij
feliciteerde Barak met zijn verkiezings
winst. De Palestijnse minister van cultuur
en informatie, Yasser Abed Rabbo, zei dat
Palestijnen en Arabieren zich vooral niet
moeten haasten om de overwinning van
Barak te vieren. Het is beter de gevoerde
politiek en de daaruit volgende feiten af te
wachten en te bezien, aldus Rabbo.
De oprichter en geestelijk leider van de
radicale Palestijnse Hamasbeweging, Sjeik
Ahmed Yassin, reageerde sceptisch op de
stembusuitslagen. Hij verwacht dat de situ
atie van de Palestijnen onder Barak weinig
zal verbeteren.
Jordanië, dat in 1994 een onder de eigen
bevolking omstreden vredesakkoord met
Israël sloot, onthaalde het nieuws over de
nederlaag van de onverzoenlijke Netanya
hu als mogelijke stoot in de goede richting
voor vrede in het Midden-Oosten. Volgens
minister van informatie, Nasser al-Lawzi,
bevestigen de uitslagen dat de regio ook
vrede wil.
De weduwe van de in 1995 vermoorde
socialistische premier Rabin noemde Ba
raks zege de vervulling van haar gebeden.
Ze beklemtoonde opnieuw dat zij Netai
hu nooit zal vergeven voor zijn houdinf
genover haar man. Volgens haar heef!
tanyahus ophitsende gedrag een atmos
geschapen waarbinnen Rabin kon wot
vermoord.
In Europa werd het enthousiasme
de gebeurtenissen in Israël openlijk gf
tileerd. Zo noemde de Franse pres*
Chirac en de Zweedse minister van
landse zaken, Anna Lindh, de verkiezi
uitslag een triomf voor de vrede.
Premier Kok heeft Barak een
gram gestuurd. Kok wenst 'een consi
ve samenwerking in het belang van
de in het Midden-Oosten'. De grote fr*3
in de Tweede Kamer rekenen erop dl
leider van de Arbeidspartij het vredesj
ces met de Palestijnen weer vlot zal d
ken.
Het Russische ministerie van buitenlü Spe
se zaken heeft in een eerste reactie de!< Telt
uitgesproken dat de goede betrekke
tussen de twee landen verder worden'
gebouwd.
'ICC
