Leidens ontzet als toneelstuk op De Burcht
iX°ofi
Eresaluut aan superster
Sean Connery in Cannes
ia ntwerpen is in de ban van Antoon van Dyck
Cultuur Kunst
[positie werk vader Jan
zoon Casper Luyken
minaties
or theater
tivalprijs
Werkmans Wilskracht in De Waterlelie
Raphael Kwartet raakt luisteraar
New Century Saxophone Quartet:
aangenaam en ontspannen
DAG 17 MEI 1999
ORE IAN RIISI'AM OU S JS6444 PLV CHEF ANNE! VAN -\4KM N O 1 u;
:rken
van Sore*
ordijk erj
14-17
try International extra feestelijk
,er Cieut, gAtM Poetry Internationa] viert dit jaar zijn dertigste ver-
nieuwstei jTóé editie van dit jaar is daarom extra groots en feeste-
a 10'22- gericht. De Mongoolse dichter en leider van het schriftloze
èr Toevenen, Galsan Tschinag, opent het festival met zijn
pdiging van de poëzie'. Daarna ondersteunen acrobaten,
schj anten, jongleurs en dansers een keur van internationale
•rs in een wervelend en kleurrijk music-hallprogramma,
mmage aan de eerste twintigste-eeuwse dichter in het Ne-
1(ise taalgebied: Paul van Ostaijen. Poetrv International
gehouden van 12 tot en met 18 juni in de Rotterdamse
iwburg.
icert Garbage in Groningen
jjOENy Garbage geeft op 3 juli een eenmalig concert in De
ïpóört in Groningen. De Amerikaanse band behoort sinds
a telloze debuutalbum uit 1995 tot de populairste rockgroe-
J<> het moment.
my de Munk nu ook operazanger
cdam Danny de Munk is op 8 september in het Amster-
Tcóncertgebouw de centrale figuur op een concert waar-
niet alleen musical- maar ook operafragmenten (Puccini
rdi) ten gehore brengt. Voor dat doel is hij bezig met een
anse studie. De Munk is momenteel nog in de theaters te
nde musical 'Blood Brothers'. De voorstelling loopt tot
juni. Of hij komend seizoen in een grote musicalproductie
;n"va ;edt, was enige tijd onduidelijk. Inmiddels staat vast dat hij
ol krijgt in de nieuwe versie van 'Tsjechov', de musical van
irtLong en Dimitri Frenkel Frank. Over de rolverdeling was
kend dat Boudewijn de Groot net als jaren geleden de titel-
injin teelt.
ssist Sandy Coast overleden
lURG Na een ziekbed is afgelopen dinsdag in zijn woon-
sVoorburg Jan Vermeulen, ooit bassist van de popgroep
y Coast, op 54-jarige leeftijd overleden. Jan Vermeulen was
oer van zanger/pianist Hans Vermeulen. Samen richtten
i' Jonker! $n 'aren zest*g Sandy Coast Skiffle Group op, een
kunst* p die na enkele naamswijzigingen uiteindelijk als Sandy
I in de loop der jaren vele hits zou scoren met nummers als
.your face again', 'Just a friend' en 'True love that's a won-
In 1972 had Sandy Coast nog een top-tienhit met 'Sum-
lain'. Het jaar 1974 betekende het (voorlopige) einde van
y Coast. Hans en Jan Vermeulen vormden de zeer succes-
Rainbow Train (met Anita Meyer). De 'Haagse Beatnach'
30 luidde de herrijzenis van Sandy Coast in. De groep
rde al snel weer hoog in de hitparade, nu met 'The eyes of
stenaar;,
nglke':-
i 14-17.
unlrop.
IDAM
s openir
fghanisti
peningsi
tte Singe
ngaande
5, mat/r
B-blic" .J,
E. Wuf*
De Leidse toneelgroep Het Arsenaal brengt in juli de
voorstelling 'OntZ', over de belegering en het ontzet van
Leiden in 1574, op De Burcht. Belangrijke figuren als
Van der Werff, Van Hout en Van der Does zullen in dit
toneelstuk opgevoerd worden, maar ook gewone men
sen die belangrijke keuzes moeten maken om de belege
ring te overleven.
De Burcht. 'OntZ' is geschreven
door de artistiek leider en regis
seur van Het Arsenaal, Ruud
Wessels. Het stuk laat zien hoe
het conflict uitgevochten wordt,
maar het hoofdverhaal in
leiden andre van haelen
Het Arsenaal boekte de laatste
twee zomers al veel succes met
de openluchtvoorstellingen
'Baeto' en 'Lucifer', eveneens in
'OntZ' gaat over de liefdesge
schiedenis van Zwaantje Dirk-
sen en Joest Cleas. Ondanks de
wederzijdse aantrekkingskracht
houdt Zwaantje Joest aan het
lijntje. Zij heeft een minnaar
buiten de stad. Wat begint als
een onschuldig liefdesspel ein
digt uiteindelijk in een beklem
mende situatie. Zwaantje moet,
onder invloed van het steeds
nijpender wordende conflict,
een keuze maken.
Parallel aan de romance
loopt het verhaal van Dirk Wil-
bertsen en Jacob Gerrits in hun
gevecht tegen de honger. Tegen
deze achtergrond wordt de po
litieke strijd gevochten. Vooral
de bevrijding en de ontlading
bij de mensen fascineerde Wes
sels. die van huis uit historicus
is. Hij verdiepte zich in Leidens
ontzet en met name in de wijze
waarop de gewone Leidenaren
zich door deze ellendige perio
de heengeslagen hebben. Wes
sels heeft voor de personages in
zijn stuk de namen gebruikt uit
de Leidse bevolkingsregisters
uit 1574, maar heeft ook zijn ei
gen fantasie op de loop gelaten.
Het verzet hield stand en na
maanden van ondraaglijke mi
sère in Leiden geven de Spaan
se belegeraars hun beleg op zo
dat een golf van opluchting
door de stad kan trekken. Het
Arsenaal brengt ook deze Leid
se overwinning op de beleger
aars weer tot leven. Onder mu
zikale begeleiding van Wilma
Paalman met koor en slagwerk
en bijgestaan door speciale ef
fecten zullen de acteurs en ac
trices ook dit jaar weer het ge
vecht met de elementen aan
gaan.
'OntZ' wordt gespeeld vanaf
20 juli en beleeft zijn première
op donderdag 22 juli. Daarna
wordt het stuk nog 18 keer op
gevoerd. De laatste voorstelling
staat gepland op 13 augustus.
Kaarten kosten 27,50 gulden en
zijn te reserveren hij de Harte
steeg 6 in Leiden, tel. 071-
5140099.
Met vertoning Entrapment
cannes pieter v
Universiteitsbibliotheek
rdam wijdt in samenwer-
Sgfet het Amsterdams His-
Museum (AHM) een
instelling aan het werk
lustrator en dichter Jan
(1649-1712) en zijn
[asper (1672-1708). Aan-
voor de expositie is het
ijnen van de catalogus
Casper Luyken te boek
van de hand van AHM-
hecaris Nel Klaversma en
lannema. De catalogus
ijft de uit zo'n 1.000
boekbanden bestaande Luy-
ken-collectie, "die door de kin
deren van Christiaan Pieter van
Eeghen (1816-1889) begin deze
eeuw is geschonken aan de stad
Amsterdam. De tentoonstelling
toont een selectie van het werk
van de Amsterdamse boekillu
stratoren Jan en Casper Luyken,
soms ook met de voorstudies.
Het materiaal is afkomstig uit
het AHM, de Universiteitsbi
bliotheek Amsterdam en van
enkele bruikleengevers. De ex
positie is te zien van 20 mei tot
en met 2 juli.
De palmbomen aan de Boule
vard de la Croisette stonden te
schudden bij het oorverdovend
gejuich toen afgelopen week
end superster Sean Connery
zijn opwachting maakte op de
trappen van het festivalpaleis.
Aan het einde van de rode loper
werd hij minutenlang vastge
houden in een spervuur van fo
toflitsers. Hij zwaaide beminne
lijk naar de massa beneden en
vormde een erg glamoureus
plaatje: In smoking met zwart
overhemd, aan de ene arm zijn
Franse echtgenote Michelinne,
aan de andere arm Catherine
Zeta-Jones, zijn beeldschone
tegenspeelster in de film 'En
trapment'.
Die lichtvoetige inbrekers
film, deze week al in de Neder
landse bioscopen te zien, werd
door het festival gepresenteerd
bij wijze van speciaal eerbetoon
aan de beroemdste zoon van
Schotland. Hij heeft tientallen
magnifieke films op zijn naam
als 'The Man Who Would Be
King', 'The Name Of The Rose',
'The Wind and The Lion', 'Ro
bin and Marian' en blockbus
ters als 'The Rock and The
Hunt For Red October'. Deson
danks valt tijdens een perscon
ferentie toch de vraag die hij al
honderden keren gehoord moet
hebben: hoe erg hij het vindt
om nooit los te komen van Ja
mes Bond? Een wenkbrauw
wordt lichtelijk opgetrokken als
het snerende antwoord komt:
„Ja, dat is heel erg. Daar lig ik
elke nacht wakker van."
Twee dagen later op het ver
rukkelijke terras van Hotel Du
Cap, 30 kilometer verwijderd
van hysterisch Cannes, heeft de
68-jarige filmster zijn mouwen
opgestroopt. In de film 'Entrap
ment' speelt hij een gentleman-
inbreker die in New York op fa
buleuze wijze een Rembrandt'
wist te stelen en dan door Ca
therine Zeta-Jones (eigenijk een
agente van edn verzekerings
maatschappij) verleid wordt
om in Kuala Lumpur de 'kraak
van het millennium' te zetten.
De paar seconden dat de com
puters in de Petronas Twin To
wers (het hoogste gebouw ter
wereld) even uit balans zijn,
worden gebruik om de grootste
bank ter wereld een fortuin te
ontfutselen. Het is een film
waarin niemand wordt ver
moord en de voornaamste
spanning wordt gegenereerd
via geveltoerisme, geavanceerd
inbreken en de frappante che
mie tussen Connery en Zeta-Jo
nes.
'Entrapment' wordt geaffi
cheerd met Connery als produ
cent, maar dat is in wezen niets
bijzonders: „Ik produceer al
twintig jaar maar alleen de laat
ste acht jaar neem ik er ook de
credit voor. Dat ik me aanbe
moei tegen het script, de orga
nisatie en de afwerking van een
film is dus niet nieuw. Nieuw is
alleen dat ik dit keer volledig
verantwoordelijk ben geweest
voor alle productie-aspecten."
En dus ook voor het casten
van de 39 jaar jongere Catheri
ne Zeta-Jones als tegenspeelster
die verliefd op hem moeten
worden. „En Uc hoef hopelijk
niet te zeggen waarom. Ik heb
heel veel andere actrices in
consideratie gehad, maar we
hadden dus iemand nodig die
geloofwaardig kon overkomen
als ze van gebouwen springt,
acrobatisch is en heel erg slim.
goed kan acteren en dat ze ook
nog een keer uitzonderlijk at
tractief is, maakt het helemaal
prachtig. Maar vergis je niet: dit
mag dan een eenvoudige amu
sementsfilm zijn, die rol van de
heldin is razend moeilijk om te
spelen. Catherine is danseres
geweest en beschikt over die
bijzondere fysieke souplesse die
was vereist. Toen ik haar ont
moette, had ik haar nog nooit
in een film gezien. Maar toen ze
kwam voor een screen test, ge
kleed door Armani die alle kos
tuums voor ons heeft ontwor
pen, was mijn instinctieve im
puls onmiddellijk dat ik niet
verder hoefde te zoeken. Toen
ik later 'The Mask of Zorro' zag
onze opnamen waren lang en
breed voltooid kon ik ontdek
ken dat ik ook niet de enige was
geweest die Catherine's brede
scala van kwaliteiten naar
waarde had geschat."
„Ik hoor dezer dagen dat
ry van het Theaterfestival
tien voorstellingen uit het
"en seizoen voor het ko-
festival geselecteerd,
ijn 'Blaat' van Toneelge-
hap Dood Paard, 'De bit
enhor: f| van Theatergroep Hol-
i/Theater Antigone, 'De
duivel' van het Onafhan-
Toneel, 'lets op Bach' van
ti,« allets C. De la B./Ensem-
iplorations, 'My dinner
-fAmir'e' van STAN/Cie. De
root ma Ongebluste kalk' van The-
rui-HofS fep Hollandia/Veenstu-
Pereira verklaart' van De
'Romeo en Julia' van Het
Üjk Toneel/Holland Fesfi-
(coproductie), 'Rotjoch'
:t en ges ing Toneelschuur Pro-
K/KunstenFESTIVALdes-
lolland Festival (copro-
HemGdj jjen 'We8 van het Kaai-
Vlaams-Nederlands The-
Stival 1999 heeft in Brus-
laats van 26 augustus tot
et 4 .september en in Am-
aardent van 2 tot en met 12
i, jan fber. Een erejury van vijf
:uweners van een Cultureel Jon-
Paspoort zal tijdens het
uit de tien producties de
r van de Grote Theater
prijs van 50.000 gulden
VuM 11
b; 'aar v
leiden Terwijl de zon zich af en toe door het grauwe wolkendek
boorde, musiceerde Harmonie Werkmans Wilskracht er zondagmid
dag in De Leidse Hout lustig op los. De muziektent De Waterlelie
droeg de klanken van tuba en bügel ver over het water, zodat het leek
alsof de eendjes meedeinden op de maat van de muziek. Opa tikte
vrolijk met zijn wandelstok de wormen vast uit grond, kleine meisjes
zwierden met elkaar over het grasveld en jonge echtparen gaven zich
bij het theehuis over aan koffie en appel-slag. Jong en oud vermaakte
zich kostelijk op deze zondag in mei.
FOTO HENK BOUWMAN
E.'ANP
Al) b
ïpffl
een plechtigheid in het
olijke Koninklijk Museum
Schone Kunsten werd vrij-
'ct startschot gegeven voor
fcks exposities rondom de
schilder Antoon van
festival en een 'Zomer van Ant
werpen' met straatanimatie,
theater en stadswandelingen.
Blikvanger is de overzichts
tentoonstelling in het daarvoor
verbouwde Koninklijk Museum
waar 105 topwerken van Van
Dyck, afkomstig uit de belang
rijkste musea en privé-collec-
ties ter wereld, hangen. Zoveel
zijn er nog nooit bij elkaar te
zien geweest.
Er hangen staatsieportretten
van vip s waarin Van Dyck ex
celleerde. Vooral aan het Engel
se hof was hij gezien. De Britse
koningin Elisabeth stond zes
van haar Van Dycks af voor de
expositie, die niet helemaal toe
vallig door de.Brit Christopher
Brown is samengesteld. Vanaf
11 september, amper een
maand na de sluiting op 15 au
gustus in Antwerpen, hangen
de doeken in Londen.
Brown geldt als een kenner;
hij was tot voor kort conserva
tor in de Londense National
Gallery voor de afdeling 17de
eeuwse Vlaamse en Nederland
se meesters. Brown kan zich
vinden in een van Van Dycks
bijnamen, de Mozart van de
schilderkunst, vanwege zijn na
tuurtalent. Op zijn veertiende
kon hij al van alles doen met
verf. Daarin overtrof hij volgens
Brown zelfs Rubens, ook Ant-
werpens trots die Van Dyck tot
zijn leerlingen mocht rekenen.
Het Rubenshuis herbergt een
andere Van Dyck-expositie, die
van landschapstekeningen. In
het Museum Plantin-Moretus
hangen prenten van de schil
der, die vrij jong in 1641 in Lon
den overleed. Acht exposities,
waaronder een met werken van
de Japanse monnik Enku (1632-
1695) completeren, het artistie
ke deel van het Van Dyck-jaar.
sommige vrouwen het me kwa- zich te goed doen aan oude
lijk nemen dat ik zo'n jonge te- blaadjes, dat zie je zelden. Ik
genspeelster heb. Ze zien dat vind dat je gewoon elk script
als een door Hollywood beves- kritisch moet bekijken en ver-
tigd vooroordeel; oude bokken volgens de acteurs moet pak-
die jonge blaadjes eten, dat is ken met wie het kan werken,
acceptabel. Jonge bokken die Goed, Catherine is 40 jaar jon-
Sean Connery
met echtgeno
te (links) en
actrice Cathe
rine Zeta-Jo
nes op de
trappen van
het festivalpa
leis.
ger dan ik. So what? Als er een
goed script ligt, zou ik best iels
willen krijgen met iemand die
40 jaar ouder is dan ik. Besef
wel dat het dan gaal om een
dame van 108. Dus ik zie het
niet gauw gebeuren."
muziek
recensie li dy van der spek
Concert: Raphael Kwartet: Ronald Hoo-
geveen, viool. Rami Koch, viool. Zoltin
Benyacs, altviool en Henk Lambooy, cello
Gehoord: 16/5, Groene Kerkje, Oegst-
geest
Een strijkkwartet is een goed
gesprek tussen vier mensen,
aan de opstelling van de strij
kers is dat al te merken. Een
goede verstandhouding en ab
soluut naar elkaar luisteren,
naar de intentie achter de zin, is
een voorwaarde voor elk sa
menspel, maar in 't bijzonder
voor het 15de Strijkkwartet in es
van Dimitri Shostakovich
(1906-1975), een jaar voor zijn
dood gecomponeerd.
Shostakovich zet hier de
vraag en wedervraag zo subtiel
en breekbaar uit dat opperste
concentratie van de uitvoeren
den wordt geëist om dit gesprek
als buitenstaander mee te bele
ven, of op z'n minst te onder
gaan.
Het Raphael Kwartet is in
staat de luisteraar te raken in
een aangrijpende, verstilde uit
voering. Een tour de force
waardoor wellicht het vooraf
gaande Strijkkwartet in g van
Haydn aan bloedarmoede leed:
te bleek, te lijdzaam en op de fi
nale na, te statisch. Maar won
derbaarlijk sonoor van klank en
onaards mooi speelt, in Shos
takovich, de tweede viool die
met een treurige melodie aan
vangt, ingehaald wordt door
een ijle trage lijn van de eerste
viool. De cello ondervangt deze
triestheid met een donker wee
moedig gebaar, waarop de alt
zich weer laat meenemen.
Vijf adagio's worden aaneen
geregen tot een introverte keten
van vragen en beschroomde
probeersels van oplossingen,
verdiept door het zich distan
tiëren van tonaliteit. De vier
spelers tonen zich verfijnde
meesters op hun instrument.
Prachtig lopen de zo eigen
kleuren van de verschillende
strijkinstrumenten in elkaar
over; verbreden zich om beur
ten in felle uithalen of vermen
gen zich in zachte harmonie.
Ook na de pauze schildert
'Raphael' opzienbarend mooi
in Schuberts 'DeiTod und das
Madchen'. Veel dieper en voller
wordt de klankkleur, een vurige
toorts in de korte heftige ope
ning van het allegro. Lieflijk van
sfeer is het andante, even opge
licht door opmerkelijk snelle
syncopen van de eerste viool.
Hier laat de alt zich van z'n bes
te kant horen in een zoele, even
trieste melodie, licht bestookt
door kleine nerveuze streekjes
van de eerste viool. In het pres
to waart bewogenheid en hui
vering. Deze toonschilders cre-
eren hier in grote overgave een
gamma van oplaaiende kleuren
in een dreigend opgevoerde dy
namiek.
Het Raphael Kwartet heeft in
de ziel van de muziek gekeken.
recensie ken vos
Concert: New Century Saxophone Quartet Gehoord 16/5, De
Burcht, Leiden,
De organisatoren van het Van
Dyck-jaar hebben enkele geves
tigde modeontwerpers en -ont
werpsters in opleiding opdracht
gegeven voor 'merchandising
producten', geïnspireerd op
Van Dyck. Het gaat onder ande
re t-shirts die schappelijk ge
prijsd zijn. Maar voor een sjaal
van Dries van Noten, een van
Antwerpens groten in de mode.
moet 14.950 frank of 371 euro
(meer dan 817 gulden) betaald
worden. Maar daarvan zijn er
dan ook maar hooguit twintig
te koop.
muziek (James Boatman) en soms de tenor (Stephen Pol
lock). Maar in enkele composities, met name hel
speciaal voor de formatie geschreven 'Sax Quar
tet No. 2' van Lenny Pickett, worden de rollen
omgedraaid. In dit sterk tegen funk-conventies
aanleunende stuk - Pickett is vooral hekend van
zijn werk met 'Tower of Power' - is de hoofdrol
gereserveerd voor baritonsaxofonist Brad Huh
bard. In deze compositie wordt op een originele
wijze gespeeld met bluesschema's.
Het andere nieuwe stuk op het programma is
het complexe, maar ritmisch ook zeer strakke
'Saxomorphone' van de New Yorkse componist
Ken Valitsky, waarin schrille harmonieën en
growls (met de keelholte aangezette klanken) de
goede expressieve en ritmische kwaliteiten van
de blazers uitbuiten.
Begon het optreden met de zonnige, optimisti
sche, typisch Amerikaanse klanken van Morton
Gould en George Gershwin, waarin de dynami
sche kwaliteiten van het kwartet vooral in het
zonnetje werden gezet, de middag werd in stijl
afgesloten met vrolijke, komische stukken van
David Ott ('Downright Slaphappy' uit Three
Moods'), I.eonard Bernstein ('Gee, Officer Krup-
ke' uit 'West Side Story') en het kermis achtige
ragtimestuk 'The Piggly-Wiggle' van de verder
onbekende Edward C. Barroll. Dat de laatste
twee stukken toegiften waren, geeft aan hoe goed
het kwartet zich presenteert in zijn ongeforceer
de fijnzinnigheid.
Ofschoon het optreden van het saxofoonkwartet
uit North Carolina door de stichtingen Burcht
Klassiek en Hot House gezamenlijk was aange
kondigd, zat de benedenzaal van de Burcht lang
niet vol. Het programma voor dit concert, in aan
sluiting op opnamewerk in Nederland voor een
derde album, bestrijkt een groot deel van de wes
terse muziekgeschiedenis, inclusief verwijzingen
naar de jazz, maar geen noot wordt geïmprovi
seerd. Ook het bekendste materiaal, vijf variaties
op 'Ah, vous dirai-je Maman' (Altijd is Kortjakje
ziek) van Mozart of de vijf selecties uit de Porgy
Bess van George Gerhswin, werden met zulk
aanstekelijk speelplezier gebracht dat het publiek
makkelijk voor het kwartet gewonnen werd.
Door de informele en natuurlijke manier waar
op de ftiusici de aankondigingen van de stukken
aan anecdotes of kwinkslagen koppelden, ont
stond snel een aangename, ontspannen sfeer.
Ook het spel van het kwartet (sopraan, alt, tenor,
bariton) valt op door een ontspannen benade
ring van de soms technisch moeilijke en serieuze
stukken. De rolverdeling in de arrangementen is
grotendeels conventioneel met veel melodiewerk
voor de sopraan (Michael Stephenson), de alt
