k verwezenlijk eigenlijk de droom van mijn vader'
Mens e
Jet inkt en schaar de geschiedenis te lijf
Leiden Regio
IK
BIJZONDER
JAG 17 MEI 1999
A WEGMAN. 071-5356414. PLV -CHEF HERMAN JOUSTRA. 071 S356430
Mohammed Sayem, voorzitter van Moultaka, de overkoepelende organisatie van Marokkaanse verenigingen in Leiden, gaat werken in zijn geboorteland
Jopt dat hij begin dit jaar heeft gezegd dat
dansen en blowen, indruist tegen Marok-
normen en waarden. En ook dat al die Ma-
daaron se jongens die 's avonds willen stappen, net
„Op o bij de stichting Moultaka aan de Leidse Lan-
ristusv [terecht kunnen. Dat werd in het jongeren-
t weeri i't Stathuys subiet gepareerd door een vaste
r die opmerkte dat hun vaders en ooms en
'k een; iaar al komen. En Marokkaanse jongens zijn
Sinti h betreft niet anders dan Nederlandse. Die
keerde eer ook niet met hun ouders naar de kroeg,
en over iltematief van Sayem werd toen op zijn
Jwend gezegd niet op,waarde geschat. Dat betekent
•Een nt hij geen voeling heeft met Marokkaanse jon-
dat wij lij heeft zelf nog een tijd als vrijwilliger in het
ncentrum 't Stathuys gewerkt en later als be-
volge jacht. De interviewer moet begrijpen dat hij
nu nerkingen tijdens de discussieavond met een
'een 1 ggende gedachte heeft gezegd,
i wel i ndersteun wel degelijk wat ze doen in jonge-
[rum 't Stathuys. Maar ik zou graag willen
i ze een actiever beleid voerden. Ontmoeting
eatie is prachtig. Het is alleen een middel
t uiteindelijke doel: Vorming, educatie en en
wikkeling, daar gaat het om."
n zit in één van de lokalen van de stichting
ika (voor hulpverlening aan- en belangenbe-
ng voor Marrokanen in Leiden) en doet zijn
l -jl ringen voor een groot schoolbord met het
ibisch alfabet. Voor Marokaanse tieners die
oedertaal niet machtig zijn. Hij weet waar hij
raat. Hij was zelf een vaste bezoeker van het
e jongerencentrum Stats aan de Haarlem-
jt. Maar drinken en blowen stonden toen
de agenda. Het was theater en volksdansen,
jpt ook wel dat je nu nog maar weinig Ma-
- jongen zover krijgt. Dat neemt niet weg
s hem een ontmoetingsplek zoals 't Stat
in niet voldoende is:
zelfs die functie het jongerencentrum niet
Sinds er asbest is ontdekt in het centrum,
[deuren gesloten. Coördinator Carola Eppink
zich zorgen over Marokkaanse jongeren die
meer een thuishaven hebben en gaan rond-
in de stad met alle negatieve gevolgen van-
lyem gelooft dat het niet zo'n vaart zal lopen,
ien Noord wordt al twee jaar lang gevraagd
maatschappelijk werker die zich met de Ma-
jongeren bezighoudt. Daar gebeurt ook al
niks zonder dat jongeren op straat voor
zorgen. En trouwens er is inmiddels al ver-
1 ruimte gevonden aan de Langegracht in
Er moet wel binnen korte termijn iets be
ien. Maar laat ze eens een keer zelf iets orga-
Zelfontwikkeling? „Juist zelfontwikkeling."
zou natuurlijk dolgraag mee willen denken
inmaar het traject jongerenwerk van Moul-
it het binnenkort zonder Sayem doen. Hij
juni terug haar Marokko. Hij gaat zich
ighouden met de problematiek van een an-
leratie Marokkaanse migranten,
roep die in de jaren zestig en zeventig naar
ld kwam om de economische malaise te
■hten, wilde maar een korte tijd blijven. De
"V^Kdenis pakte anders uit. Twintig jaar en heel
jjfcisherenigingen later zijn ze er nog. Nu pas
.2 houders en grootouders gebruik van de moge-
om te terug te keren en een nieuw bestaan
mwen."
Nee, niet Nederlands en ook
niet Marokkaans. Als hij dan
toch moet kiezen, noem hem
dan maar een Nederlander
van Marokkaanse komaf. Of
beter nog (langzelfoverleg),
gewoon: Mohammed Sayem.
De voorzitter van Moultaka, de
overkoepelende organisatie
van Marokkaanse
verenigingen in Leiden, richt
zich liever niet teveel op
tegenstellingen. Want het gaat
om de overeenkomsten en
samenwerking tussen
autochtone en allochtone
bevolking. In juni gaat Sayem
voor drie jaar terug naar
Marokko. Om daar leiding te
geven aan het
remigratiesteunpunt.
„Remigratie is eigenlijk de
droom van mijn vader, die ik
nu in feite overneem."
FOTO HENK BOUWMAN
Met de nodige culturele kleerscheuren.
„Dat hele ideaal om terug te keren is voor een deel
een romantisch ideeal. Je krijgt met ontzettend veel
Nederlandse bureaucratie te maken. Een Marok
kaans echtpaar dat remigreert krijgt automatisch de
Marokkaanse nationaliteit en moet afstand doen van
de Nederlandse. Zo gauw ze hun kinderen en klein
kinderen willen opzoeken in Nederland moeten ze
door een hele procedure van onoverzichtelijke vi-
sumaanvragen heen. Een ander voorbeeld. Stel dat
een Marokkaans echtpaar zijn dagen wil slijten in
Marokko nadat de man in Nederland arbeidsonge
schikt is verklaard. In het kader van de aangescherp
te regelingen rond de WAO moet die man herkeurd
worden. Als hij langer dan negen maanden in een
ander land dan Nederland verblijft, vervalt zijn Ne
derlandse verblijfstatus. Wordt hij goedgekeurd dan
moet hij dus in Marokko een nieuwe baan zien te
vinden. En herintreding is in Nederland al moeilijk
genoeg, laat staan in Marokko waar de werkloosheid
een stuk hoger is.
Die mensen moeten zich ook voor de tweede maal
aanpassen. Je moet niet vergeten dat ze de eerste
keer, toen ze naar Nederland kwamen, ook heel wat
te verwerken kregen. De houding van Nederlanders
tegenover gastarbeiders bijvoorbeeld. Wantrouwen
en achterdocht."
Vader Sayem heeft dat ook meegemaakt. Hij kwam
als eerste van de familie in de jaren zestig naar Ne
derland en is er nu nog steeds. Maar het was de be
doeling om op een goede dag terug te keren naar
zijn geboorteland. Een heel ander 'oriëntatiepunt'
dan dat van Mohammed die nu 'in zijn plaats' terug
gaat. Die kwam kwam als vijftienjarige om te stude
ren met de bedoeling te blijven. Hij maakte zijn mid
delbare schoolopleiding in Leiden af. Woonde vanaf
zijn 19e op zichzelf en ging direct van de Pabo het
jongerenwerk in. De wereld van oriëntatiepunten, de
sociale betrokkenheid, het o zo Nederlandse circuit
van de cultureel maatschappelijke vorming lag hele
maal open. Is hij zelf niet bang dat er misschien iets
teveel van die vergadercultuur in hem is gaan zitten
om te kunnen aarden in de Marokkaanse gemeen
schap.
„Daar kan ik vrij kort over zijn. Ik weet het niet.
Voor mij is dit een uitdaging. En elke uitdaging
draagt risico's in zich. Ik probeer het in ieder geval
voor de eerste anderhalf jaar en bevalt het goed ge
noeg dan plak ik die andere er nog aan vast. Of ik er
uiteindelijk ook ga wonen is een vraag voor later
zorg. Ik heb meer dan de helft van mijn leven hier in
Nederland doorgebracht. Een groot deel van mijn
sociale vorming heeft hier plaatsgevonden.
Wat grappig is is dat ik ga bijna weer terug naar
huis ga. Berkane de stad waar ik gestationeerd ben
ligt maar zo'n twintig kilometer van mijn geboorte
dorp Taforalt in het noordoosten."
Hij herinnert zich nog de markt op dinsdag. En de
verhalenvertellers daar, de straatacrobaten en de
muziek.
„En nog een klein beetje van mijn middelbare
schooltijd in Berkane. Mijn vader, die toen al naar
Nederland was vertrokken, stond erop dat ik mijn
opleiding ook in Berkane zou afmaken. Mijn moeder
en zeven van mijn broers en zussen zaten al in Ne
derland en ik wüde niet achterblijven. Ik weet nog
goed dat ik een heel rooskleurig beeld had van Ne
derland. een welzijnsland, waar vrijheid van me
ningsuiting heerst en waar een individu veel kansen
had. Het had ook voor een deel te maken met
nieuwsgierigheid. Maar zo gauw ik in Nederland
kwam. begonnen de problemen al. Mijn vader had
een huis dat te klein was voor ons allemaal en moest
naar de vreemdelingenpolitie. Die wist wel een op
lossing voor ons probleem: ik moest maar weer te
rug naar Marokko. Hij heeft toen echt gevochten
voor mijn verblijfsvergunning."
„Als kind besef je niet wat er dan allemaal aan de
hand is. Je raakt vervuld van een enorme angst om
dat je alleen weet dat je niet bij je vader, moeder en
broertjes en zusjes mag zijn. Maar het is hem uitein
delijk toch gelukt."
Hij heeft dat doorzettingsvermogen van zijn vader
geërfd én nodig gehad. Ook al had hij altijd goede
contacten met medeleerlingen, het gevoel dat nij al
tijd dubbel zo hard moest presteren dan zijn autoch
tone vriendjes bleef. En discriminatie was er wel na
tuurlijk, maar je kon er nooit je vinger achterkrijgen.
Afgezien dan van dat hele duidelijke en nare voorval
op oudejaarsnacht '85. Op de Breestraat buiten het
LVC staken een groep skinheads Sayem neer. Hij
werd opgenomen in het ziekenhuis en het scheelde
maar een haartje of hij was er niet meer geweest.
Maar wil de interviewer alsjeblieft niet teveel de na
druk op dat 'incident' leggen.
„Dat dikt weer die tegenstellingen aan."
Nee, hij is niet verbitterd. Waarom zou hij. Daar
schiet hij toch niets mee op. „We hebben nu volks
vertegenwoordigers. Mensen actief binnen het stu
dentenleven, schrijvers. Voorbeeldfuncties te over,
mensen die jonge Marokkanen een hart onder de
riem kunnen steken. De cabaretier Najib Amhali, en
Mohammed Rabbae, Kamerlid van GroenLinks heb
ben hier al een praatje gehouden. We houden spor
tieve activiteiten, themadiscussies en richten ons op
al het positieve dat we hebben bereikt. Het gevaar
schuilt juist in een negatief zelfbeeld. Als je helemaal
niets doet vul je dat negatieve zelfbeeld helemaal
volgens dat verwachtingspatroon in. Het is wel ver
domd moeilijk hoor. Ik kom wel eens jongens tegen
die zeggen: waarom zou ik mijn opleiding afmaken?
Als ik klaar ben kom ik toch niet aan de bak. En de
concrete voorbeelden daarvan ken ik. Jongens die na
een telefonische sollicitatie zijn aangenomen en zo
gauw ze hun gezicht laten zien bij hun werknemer in
spe opeens te horen krijgen dat er eigenlijk toch
geen werk is." Hij heeft dat zelf aan den lijve onder
vonden, maar hij vindt het niet relevant namen te
noemen.
„Dan gaat het weer over die tegenstellingen. Laten
we trots zijn op wat we al hebben bereikt. 1 lij is een
idealist. En alles dat hij doet komt voort uit dat idea
lisme. „Voor mij speelt niet de nationaliteit maar het
individu. En het mooie van Nederland is ook dat
daadwerkelijk je idealen kan verwezenlijken. Die
overlegcultuur die ligt me wel. Het is mijn vader mis
schien niet gelukt. Hij wilde toch nog altijd terug.
Maar ik heb nu een beetje zijn droom van de remi
gratie voor hem verwezenlijkt."
slt AC'GPD
pele
toeslag»'
dden.1
L>01J lulatie van beeldmateriaal
alle tijden. In het digitale
te m k is het zelfs een fluitje
aire n n cent Beeldmanipulatie
ezegdi ove wijze kenmerkte de
uurVan Jozef Stalin in de
Fe: unje Foto's en schilderij-
locuiT: [(jen verminkt om ieder
armen van jn ongenade gevallen
gewöjnfn uit te wissen, dan wel
ïin of Stalin meer toe-
ivers te bezorgen bij par
enkomsten. De Brit David
heeft in de loop van de
dertig jaar een indruk-
'erzameling aange-
ian originele en bewerkte
uit de Stalin-periode.
honderd foto's uit die
tie zijn nu te zien in
m aan het Spui in Den
Lenins weduwe Nadezj-
nepskaja in 1935 bij Stalin
teerde tegen de doodstraf
Lev Kamenev, die met an-
8 30m' Bolsjewieken van het eer-
tr terecht stond in een van
itentib owprocessen van die tijd,
italin haar tot de orde. Als
ch niet aan de partijlijn
zei hij, zou de partij wel
ndere weduwe voor Lenin
Want de partij, zo voeg-
eraan toe, kan alles. En
(gebleken.
Brit David King, maker
onder meer een fotografi-
oiografie van Leon Trotski,
Ier in 1984 mee geconfron-
'oen hij in Moskou de wo-
bezocht van de familie van
asset ^der' beeldhouwer, grafi-
!n fotograaf Alexandr Rod-
Lo. Hoewel Rodchenko,
n san-e*- ran de groten van de Russi
sche avant-garde, al in 1956
was overleden, was zijn huis
nagenoeg onveranderd. „Schil
derijen van de meester leunden
tegen de muren", zou King la
ter optekenen, „alsof hij er zo
juist de laatste hand aan had
gelegd." In de boekenkast ston
den de fotoboeken, die Rod
chenko in de loop van zijn le
ven had samengesteld, waaron
der het zeer merkwaardige Tien
jaar van Oezbekistan, over de
eerste tien jaar van Oezbekistan
onder het 'heilzame' Sovjetbe-
stuur.
„Bladeren in Rodchenko's
exemplaar van Tien jaar van
Oezbekistan", aldus King, „was
als het openen van de deur
Andy Warhol is met pop-art een van de meest vooruitstrevende
kunstenaars van deze eeuw geweest. Geïnspireerd op zijn
beroemde werken 'Flowers' en 'Dollars', introduceert de Bijenkorf twee
nieuwe eaux de toilette Andy Warhol Lady (30 ml ana* 47.50) en
Andy Warhol Man (50 ml vanaf 75,-1. Tijdens de demonstratiedagen
van 17 t/m 22 met op de parterre van de Bijenkorf Amstelveen, Arnhem.
Den Haag. Eindhoven. Rotterdam en Utrecht, ontvangt u bij aankoop
van een Andy Warhol-geur een schitterende reproductie.
naar de plek van een verschrik
kelijke misdaad." Drie jaar na
de publicatie van het boek had
Stalin in 1937 een grote zuive
ring verordonneerd onder de
Oezbeekse partijleiders. De
portretten van degenen die wa
ren 'verdwenen' of geliqui
deerd, moesten worden verwij
derd, hun namen mochten niet
meer worden genoemd. Wie
zich daar niet aan hield, liep het
risico zelf te worden gearres
teerd. King: „Het album werd
plotseling illegale literatuur.
Rodchenko zag zich gedwon
gen met dikke zwarte Indische
inkt zijn eigen boek te schen
den. De macabere resultaten
zijn zowel wreed als angstaan
jagend."
Op de tentoonstelling 'De
grote leugen, bewerkte foto's
uit het Rusland van Stalin' in
Stroom in Den Haag zijn onder
meer die door Rodchenko zelf
ontluisterde foto's te zien naast
vele andere, soms primitief,
soms met precisie, bewerkte fo
to's uit Stalins tijd. De staatsre-
toucheurs maakten er soms een
vreemd potje van.
Kameraden komen en gaan.
Op een foto van een toespraak
van Lenin vanaf een houten po
dium staan aanvankelijk ook
Trotski en Kamenev. Zij worden
na hun val getransformeerd tot
vijf traptreden die naar het po
dium lopen. Nikolai Jezov, die
als chef van de geheime politie
in 1938 in ongenade viel en in
1940 werd geëxecuteerd, is op
een foto van een wandeling
langs het Moskou-Wolgakanaal
met Stalin en Molotov tot be
tonnen leuning gedegradeerd.
David King, van wie in 1997
het uitgebreide album 'The
Commissar Vanishes' (De com
missaris verdwijnt) verscheen,
maakte voor deze expositie zelf
een keuze van ruim 100 foto's
uit zijn collectie originele en
bewerkte foto's uit de Stalin-pe
riode. Ir. Jan Wijle van Stroom,
projectleider kunst in de open
bare ruimte, zag de expositie bij
toeval tijdens een verblijf in
Berlijn en was er meteen door
geïmponeerd. Wijle hoopt dat
de tentoonstelling, die eerder in
onder meer Boedapest te zien
was en straks doorreist naar
Washington en als het lukt Rus
land zelf, vooral veel scholieren
zal aantrekken. Want het gaat
tenslotte ook om de vraag wat
waarheid is.
Met de dood van Stalin in
1953 kwam er overigens geen
einde aan de geschiedverval
sing door middel van foto's of
schilderijen. In 1947 schilderde
Vladimir Serov Lenin, terwijl hij
de Sovjetmacht uitriep op het
tweede Congres van de Sovjets.
Achter hem stonden onder
meer Stalin en Dzjerzjinski, de
eerste chef van de Tsjeka, de
voorloper van de KGB. Het
schilderij kreeg een jaar later de
Stalin Prijs. In 1962 moest Serov
echter op bevel van Chroesjt-
sjov het hele schilderij over
doen. De destalinisatie vereiste
dat Stalin en Dzjerzjinski wer
den vervangen door revolutio
nairen uit het volk. De grote
zuiveraar zelf was nu ook weg
gezuiverd. De geschiedenis
werd op zijn George' Orwells
nog een keer 'herschreven'.
De grote leugen, bewerkte
foto's uit het Rusland van Sta
lin. Stroom, Spui 193, 4e ver
dieping, Den Haag. Tot en met
29 mei. Op 27 mei van 15.30
tot 18.00 uur: lezing over
beeldmanipulatie en filmver
toning 'De val van Berlijn',
compilatie van sequenties
over Stalin met en zonder Be-
ria.
DUIVENBERICHTEN
De Bijenkorf zet de toon.
de Bijenkorf (2^)
P.V. De Rijnklievers
H. van der Star 1: T. Kraan 2, 7;
M. Hogenboom 3, 8; F. Ladan 4,
5, 6; G. van der Poel 9. 10.
P.V. Leiderdorp
D. v. Seggelen 1, 3: W. Tolboom
2: A. Petit 4: M. Reijerse 5. 7; W.
de Roode 6, 10: B. v. Mil 8;
comb. Hartevelt 9.
P.V. De Vriendenclub
F. v.d. Nieuwendijk en Zn. 1, 2,
9, 10: Comb. v. Weeren/Pracht
3; R. v.d. Nieuwendijk 4; Th.
Habraken 5: IJ. Vinkenstijn 6, 8:
L. Koopman 7.
P.V. Blauwkras
P. Landesbergen 1, 7. 8, 9; R.
v.d. Geer 2, 3, 6: H. Sladek 4;
comb. v.d. Blom 5, 10.
P.V. Het Oosten
S. van Iterson 1, N. de Groot en
zn. 2, 3, 4, 8. 9: P. Mooten 5, 7,
10: P. van Putten 6.
t de Leidsch Dagblad
ANNO 1899
Woensdag 17 Mei
LEIDEN - De nieuwe leerstoel in de psychiatrie aan
de Leidsche universiteit zal vermoedelijk worden be
zet door dr. G. Jelgersma, geneesheer-directeur van
het sanatorium te Arnhem.
GEMENGD NIEUWS - Het postpapier, dat in het
'Hotel Den Ouden Doelen' in Den Haag ter beschik
king van de gedelegeerden ter Vredesconferentie
staat, bevat een brievenhoofd, dat er zeer oorlog
zuchtig uitziet: kanonnen, geweren, granaten, sa
bels, enz.
Maaral dat moordtuig is onschadelijk op de
wijze, waarop het is voorgesteld. Aan de bajonet van
een der geweren is een spin bezig rustig haar net te
spinnen, de sabel ligt gebroken, het sluitstuk van
het kanon is onbruikbaar gemaakt, en ten overvloe
de zit op den mond de duif, draagster van den olijf
tak.
Het g
I symboliseert
de rust der
ANNO 1974
l v H
LEIDEN - Gistermorgen reed Cees Montagne nog als vrijgezel rond in zijn auto; gistermiddag om half drie
stapte de Roodenburger het huwelijk in op het Leidse stadhuis. Samen met Alie Bonarius.
FOTO ARCHIEF LEIDSCH DAGBLAD
Vrijdag 17 mei
LEIDEN - Op een verkiezingsbijeenkomst in De
Burcht heeft het PvdA-raadslid Cees Waal, een van
de vier lijsttrekkers van deze partij, een felle aanval
gelanceerd op het huidige college van B. en W. en
de daarin vertegenwoordigende partijen: CDA en
WD. "Nog nooit had Leiden zo'n rechts college en
nog nooit was de leiding zo zwak, zo zwak dat noch
de ambtenaren, noch de gemeenteraad, noch de
burgerij wist wat het college eigenlijk wilde. Waar
schijnlijk wist het college dat zelf ook niet". Waal
gaf de goed gevulde zaal de hoop, dat de lucht nu
zou opklaren, niet alleen door het vertrek van recht
se wethouders ("We wensen de heer Kret veel sterk
te en de we wensen ook de gemeente Sassenheim
veel sterkte"), maar ook door de uitslag van de sta
tenverkiezingen: „Deze uitslag heeft laten zien dat
een linkse raad. een links college geen onwezenlijke
droom is. maar tot de reële mogelijkheden behoort".
„De nieuwe lijst van de WD geeft weinig hoop: zij is
Foto's In deze rubriek kunnen worden mibesield door binnen veertien davert na plaatsing een ingevulde cheque (geen
overschrijvingskaart) ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 in zwart wil) op ie sturen naar hel Ix-idxch
Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, postbus S I, 2300 AB leiden of door contante betaling aan de balie van hel Leidsch
Dagblad aan de Roosevellstraat 82. IJ ontvangt de foto binnen drie weken.
volgens de nummer twee van deze lijst, kolonel Wes-
sels, allerbelabberst. Het CDA munt, zoals gebruike
lijjk, uit door tweeslachtigheid en onduidelijkheid."
Waal trok tot slot de vergelijking tussen de Spaan
se bezetting van vierhonderd jaar geleden en het be
leid zoals dat de afgelopen vier jaar door B. en W. is
gevoerd. "Vierhonderd jaar geleden begon de bloei
na een zware en moeilijke tijd. Ook nu heeft Leiden
een zware en moeilijke tijd achter de rug. Maar nu is
er de kans om het rechtse juk af te schudden, zoals
vierhonderd jaar geleden het Spaanse juk is afge
schud".
LEIDEN - Frans van der Zeeuw, in de afgelopen pe
riode van vijf jaar jeugdtrainer van Roodenburg en
daarvoor werkzaam (als eerste man) bij SJZ, D0C0S
en LFC en opnieuw DOCOS, zal zich voor een jaar
als oefenmeester verbinden aan zaterdag derde klas-
ser Rijnsburgse Boys. „Het contract ligt al klaar
aldus Van der Zeeuw "en dat zal een dezer dagen
worden getekend."
