Leiden: per inwoner bijna
300 gulden voor cultuur
Jazztalenten timmeren aan de weg
Cultuur Kunst
NewMetropolis blijft
V
\>\ote
Flats als pakhuizen vol erotiek
Salman Rushdie voelt
zich nu weer schrijver
Verscheurend mooi
Yirtz en Schepers zaterdag bij Augustinus
IDEN PABLO CABENDA
N RIJSDAM, 071-5356444. PLV CHEF ANNET VAN AARSEN 071-5356443
•or e voortekenen waren er al.
tsaxofonist Bart Wirtz won in
3 de VSB-Award tijdens de
idse Jazzweek en dit jaar de
jasmusprijs aan het Rotter-
ims conservatorium. Met
uampettist Nico Schepers ging
•t net andersom. Dit jaar de
>idse jazzprijs, vorig jaar die
in het Rotterdams conservato-
ïm. Beiden studeren nog aan
Rotterdamse muziekschool,
lis het was haast onvermijde-
dat hun paden kruisten. Nu
ifeielen de twee jonge jazzkam-
oenen in een quintet met een
lam die nog een beetje de
„loren van een compromis
aagt: Het Bart Wirtz/Nico
oe;hepers Quintet. Maar de mu-
kale opvattingen zijn eenslui-
!,nd. ,,De basis blijft bebop,
lergieke jazz met de wortels
het verleden."
„Soms is er moeilijk tegen
ite boksen," zegt Bart Wirtz.
Jico kan met zijn trompet bij-
orbeeld heel hoog. Dat red je
Die et met je alt." Nico Schepers:
ilaar soms ben ik op mijn
urt weer overtuigd van de vi-
waar Bart in zit. Dan weetje:
nt er kun je niets meer aan toe-
En dan doe je even een
apje terug."
Wirtz: Zo werkt dat. We
ibben allebei de ruimte, spe-
behalve covers onze eigen
rei ukken in het quintet. Maar
>k bij andere bands kan ik
ijn ei kwijt."
Schepers: „Het is goed dat je
nu en dan in een andere si-
atie speelt. Zo blijf je elkaar
'spireren."
Wirtz: „En aanvullen."
En een instinctieve verstand-
aiding. Het aloude wederzijd-
vertrouwen gebaseerd op
speet. Waar de één iets geeft,
lemt de ander. En als ze het
ebei niet meer weten, lassen
gewoon een drumsolo in.
Gelach. Bart Wirtz, van oor
rong Leiderdorper, invloeden
ïarlie Parker en Cannonbal
Idelery, en Schepers, uit Bel-
uiterst gecharmeerd van
eddie Hubbard, zitten dan
koud drie maanden samen
het quintet (naast sax en
impet, piano, drums en bas),
'Inspireren en aanvullen': links Nico Schepers, rechts Bart Wirtz van het Bart Wirtz/Nico Schepers Quintet.
FOTO MARK LAMERS
,c lewMetropolis kan open blij-
en. De gemeente Amsterdam
n de ministeries OCW en Eco-
omische Zaken zijn bereid
l5niljoenen beschikbaar te stel-
'n voor de doorstart van het
retenschapsmuseum. Enkele
ïationale onderzoeksinstituten
ze voelen elkaar muzikaal pri
ma aan. Schepers studeert vol
gende maand af aan het con
servatorium en Wirtz doet dat
volgend jaar. Ze hebben een
periode achter de rug waarin
samen 'een soort muzikale evo
lutie' is doorlopen. En daarbij
komt nog dat het quintet niet
de eerste vorm is waarin de
beste jongens van de klas sa
men spelen. Het hoogtepunt
van het studiejaar '97 vormde
de reis van de conservatorium
big band naar Moskou: een in
tensief samenzijn van min of
meer gelijk gestemde zielen.
„Nou dan leer je elkaar wel
kennen. Je bent collega's van
elkaar. Maar je zit niet met el
kaar op kantoor. Het nachüe-
ven is je werkomgeving en dat
verandert de verhoudingen wel
een beetje", verduidelijkt Wirtz.
En in die situatie wordt ook
herkend wie van de leerlingen
dezelfde gedrevenheid en ge
richtheid hebben om ook in
een band te spelen."
Schepers: „Daar zijn er maar
weinig van op school. Althans
die indruk heb ik. Ik weet niet
of Bart het daar mee eens is.
Vroeger hebben we ontelbare
c.v.'s en foto's verstuurd voor
promotie van de bandjes waar
in we speelden. En vervolgens
gebeurde er helemaal niets.
Waarom niet? De meesten gaan
er toch niet echt helemaal voor.
In dat opzicht is het ook weer
niet zo vreemd dat Bart en ik el
kaar gevonden hebben. We
hebben dezelfde instelling. We
stoppen al onze energie erin.
Wij willen spelen."
Voor een beginnend jazzmu
sicus is het bijna onmogelijk
om rond te komen van optre
dens. Dan komt een dubbele
prijs voor beide muzikanten als
bewijs van verdienste, talent en
professionaliteit als een ge
schenk uit de hemel. Bart kan
nu zonder blikken of blozen het
BW/NS Quintet aanprijzen als
'veelbelovend'. „Want denk
maar niet dat je als jonge muzi
kant met open armen wordt
ontvangen in kroegen en
clubs."
„Kijk, we hoeven de jazz niet
te populariseren. Of zo te doen.
(Nico imiteert een menigte
zwaaiende armen a la hip hop
publiek). En het andere uiterste
is ook vreselijk: van die 'ffee
jazz gasten' die niet eens een
toonladder recht vooruit kun
nen spelen. Maar ik denk dat
jazz ook bij een jonger publiek
beter zou kunnen aanslaan als
er wat meer jazz op de radio
wordt gedraaid. Dan komen
ook meer jongeren naar jazz
concerten. Daar ben ik van
overtuigd."
Nog niet zo lang geleden was
Schepers in Nighttown. Het
hippe Rotterdamse Nighttown.
„En wat draaiden ze daar? Juist,
jazz. Toegegeven: het publiek
moest eerst wel worden opge
warmd met jungle, techno en
vervolgens acidjazz. Maar uit
eindelijk was de hele tent aan 't
swingen op Louis Armstrong."
Op 31 mei treedt het BW/NS
Quintet op in jazzcafé The Du
ke aan de Oude Singel in Lei
den.
iMSTERDAM ANP
en instellingen gaan bijdragen geld wordt grotendeels ge-
aan de exploitatie. In totaal is bruikt voor de versterking van
er elf miljoen gulden nodig de vermogenspositie en voor
voor de doorstart. Amsterdam het exploitatiefonds. Voor
neemt 2 miljoen gulden voor waarde voor de overheidsbij-
zijn rekening. De ministeries drage is dat de bewindvoerder
dragen elk 4,5 miljoen bij. Het een akkoord bereikt met de
schuldeisers. NewMetropolis
heeft een schuld van ongeveer
14 miljoen gulden.
Wanneer de financiering niet
rond komt, gaat het museum
failliet. Er liggen plannen van
commerciële partijen om New
Metropolis dan in aangepaste
vorm te laten voortbestaan.
In Zuid-Holland wordt per
jaar zo'n tweehonderd gul
den per hoofd van de be
volking uitgegeven aan
kunst en cultuur. Daarmee
steekt de provincie met
kop en schouders boven
de meeste andere provin
cies uit. Alleen Noord-Hol
land staat op gelijke hoog
te.
LEIDEN ANNET VAN AARSEN
Het Centraal Bureau voor de
Statistiek splitst de cijfers nog
verder uit: per gemeente is nu
precies te zien hoeveel wordt
uitgegeven aan kunst, aan bi
bliotheekwerk, aan oudheid
kunde en musea en aan vor-
mings- en ontwikkelingswerk.
De uitkomsten liggen voor de
hand, een grote stad heeft im
mers meer voorzieningen dan
een klein dorp. Maar iedereen
is dol op lijstjes. Het CBS ba
seerde zijn onderzoek op de ge
meentebegrotingen.
Een kleine steekproef van de
ze krant wijst uit dat gemeenten
zelf menen minder uit te geven
aan cultuur dan ze in werkelijk
heid doen. Zo'n honderdvijftig
gulden per inwoner per jaar,
schat de dienst cultuur en edu
catie van de gemeente Leiden
bijvoorbeeld. In werkelijkheid is
het volgens het CBS alles bij el
kaar opgeteld 290 gulden en 43
cent. Na een flink potje rekenen
komt Oegstgeest op veertig gul
den „al kan het iets meer zijn"
meldt een woordvoerder. Het is
inderdaad iets meer. althans
volgens het CBS: 64 gulden en
26 cent.
De Leidse cultuurwethouder
Alexander Pechtold geeft direct
toe dat het best aardig is om de
uitgaven in Leiden en wijde
omgeving eens op een rijtje te
zien. „Maar ik moet er direct bij
zeggen dat ik geen voorstander
ben van dit soort lijstjes. Het is
appels met peren vergelijken.
Wat ik bijvoorbeeld niet direct
weet is of andere gemeenten
overheadkosten, investeringen
en verbouwingskosten mee
hebben laten rekenen. Als je als
wethouder cultuur eigenlijk
meer geld tot je beschikking
zou willen hebben, ben je na
tuurlijk slim als je het bedrag
dat je nu uitgeeft, er zo laag
mogelijk uit laat zien. En als je
wilt pochen, dan voer je alle
kosten op die je mogelijkerwijs
kunt meerekenen." De schat
ting van Leiden kwam eenvou-
Gemeentelijke cultuuruitgaven
in gulden per inwoner
kunstuitgaven bibliotheekwerk oudheidkunde en vormings- en
musea ontwikkelingswerk
dig tot stand. Volgens wethou
der Pechtold: „We geven op
jaarbasis 23 miljoen gulden aan
cultuur uit en er komt vijf-en-
half tot zes miljoen gulden bin
nen. Als je die twee bedragen
aftrekt, blijft er 17,5 miljoen
gulden over, geld dat we dus
bijleggen. Vervolgens delen we
17,5 miljoen door 117.000 in
woners en dan hebben we de
150 gulden te pakken. Onder
cultuuruitgaven rekenen we de
openbare bibliotheken, de the
aters, de muziekpodia, de La
kenhal en" het CBK, de streek-
muziekschool, instanties als Ars
Aemula enzovoort, enzovoort."
Het grote verschil tussen zijn
schatting en de gegevens van
het CBS verklaart hij achteraf
opnieuw met factoren als over
headkosten en zaken als „reken
je zo'n verbouwing van bijvoor
beeld de Stadsgehoorzaal
mee.
De enorme verschillen tussen
de uitgaven van Leiden en de
kleine omliggende gemeenten
zouden voor Pechtold nooit
een reden zijn om boos naar de
buurgemeenten te kijken, om
hun geld te vragen voor de
voorzieningen die Leiden in
stand houdt. Leiden heeft een
centrumfunctie. „De bijdrage
voor cultuur uit het gemeente
fonds is voor Leiden al fors ho
ger. Daar wordt rekening ge
houden met onze extra taken.
Misschien is veertig, zestig gul
den voor een gemeente als
Oegstgeest wel een hoog be
drag om aan cultuur uit te ge
ven. Ik zou er fel tegenstander
van zijn om bijvoorbeeld een
inwoner van Oegstgeest méér te
laten betalen voor een voorstel
ling in de Schouwburg. Wat we
wel zouden kunnen doen met
andere gemeenten, is meer sa
menwerken. Bijvoorbeeld op
het gebied van het atelierbc-
leid."
Je zult Pechtold niet snel ho
ren zeggen dat Leiden te veel
uitgeeft aan cultuur. „Ik denk
dat we heel aardig zitten. Een
aantal jaren geleden zat cultuur
erg in de verdrukking, nu wordt
erkend dat het een essentieel
onderdeel is van het gemeente
lijk beleid. Leiden draait be
hoorlijk mee en daar ben ik
trots op. Een eigen theaterge
zelschap hebben we nog niet,
maar het is uniek dat we een
Schouwburg en een Stadsge
hoorzaal hebben en de univer
siteit ook nog eens het LAKthe-
ater. En met de jongerenmuziek
springen we er eveneens bo
venuit met zowel het LVC als
M123."
De sensatie van het
jaar. Een film die ie
dereen zien mag!' Zo
werd de film 'Blue Movie' in septem
ber 1971 nation wide aangekondigd op
het affiche. De toen nog jonge Hugo
Metsers, die de hoofdrol speelde in de
film, nam Carry Tefsen op deze aan-
keiler voor de eerste, echte erotische
rolprent in Nederland in de boom
stand. Na de geruchtmakende premiè
re in het City Theater in Amsterdam
noemde het Leidsch Dagblad Blue
Movie 'een onnozel stuk filmwerk',
waarin Wim Verstappen en Pim dè la
Parra niet alleen 'een groot aantal co
pulatiescènes' lieten zien maar en pas
sant ook nog eens een flinke dosis
maatschappijkritiek ventileerden. Zo
hadden ze bijvoorbeeld geen goed
woord over voor de filmlocatie in de
Bijlmermeer, waar op dat moment net
een aantal torenflats uit de grond werd
gestampt, flats die door het tweetal
werden vergeleken met 'kooien waarin
de mensen het paradijs tussen hun be
nen zoeken.'
Ondanks het geheven vingertje, on
danks de tussenkomst van Dries van
Agt, die een negentiende-eeuwse
brandweerbepaling voor het City-the
ater van stal haalde, zodat de film daar
niet meer mocht draaien en in obscure
bioscoopjes moest worden vertoond,
was 'Blue Movie' een weergaloos suc
ces. Jan en alleman vergaapte zich aan
de welgeschapen Carry Tefsen die met
haar blote billen op het roestvrij stalen
aanrecht wordt gezet door buurman
Hugo Metsers om daar met veel ge
zwoeg en gehijg het plengoffer van de
ze jonge god te ontvangen. Hugo
dwaalt in de film van slaapkamer naar
slaapkamer. Als hij vanuit zijn balkon
netje bij de buren naar binnen gluurt,
ziet hij dat actrice Ine Veen op dat
ogenblik harstochtelijk tegen de kunst
stof deur aan wordt genomen. Die wil
wel, denkt hij, en de volgende dag, als
hij een kopje suiker gaat lenen, is het
meteen prijs. En zo scheurt zich het
ene na het andere klamme, blote lijf
los van de leren driezitsbank.
De film moest natuurlijk eerst door de
Nederlandse filmkeuring. Omheen en
ander wat te vergemakkelijken schreef
Alle kunst is erotisch. Een uitdagend statement van Bauhaus-architect Adolf Loos (1870-1933). In de horizontale
lijn zag Loos een liggende vrouw, in de verticale een man die de liefde met haar bedreef. Die Freudiaans gekleur
de visie gaat wellicht iets te ver. Maar dat veel belangrijke kunst een erotische lading heeft, is een onwankelbaar
gegeven. In de serie 'Het blote oog' zwerven wij van de fraai gewelfde schouder naar de tere knieholte, laten wij
een strelend oog gaan langs een aantal erotische kunstuitingen en gaan wij nader in op de achterliggende the
matiek. Aflevering 11: Blue Movie, de eerste, echte erotische film in Nederland.
speeld wordt door Helmert Wouden
berg. Op zijn flat in de Bijlmermeer
merkt hij dat er een en ander is veran
derd tijdens zijn detentie. Iedereen
doet het met iedereen. Hij maakt ken
nis met zijn buurvrouw Carry en dan
zijn de remmen los.
De film gaf ons in die tijd de illusie dat
het allemaal nog niet zo saai was in die
flats. Pakhuizen vol erotiek. Een tocht
met de lift naar de tiende verdieping
werd een avontuur, vooral als er tij
dens die tocht een mooie, donkerogige
dame instapte. En zo werden de huur
kazernes bijenkorven, gonzend van
overspel. Bacchanalen op de vaste
vloerbedekking.
De filmer Lasse Braun, de legendari
sche koning van de pornografie, was
intussen al veel verder gegaan dan
Verstappen en De la Parra. Ondanks
de strenge straffen die op pornografie
stonden, begon hij al in de jaren zestig
met het verspreiden van pornografisch
materiaal, dat onder de toonbank bij
de sigarenwinkelier zijn weg vond naar
de gebruiker. Zijn motto was: 'Niet
praten. Maken en aanbieden. Dan zal
de vraag ernaar stijgen'. Hij is een
wegbereider geweest voor de porno
grafische rolprent. Wim Verstappen en
Pim de la Parra hebben daar een
graantje van meegepikt. De penetratie
werd in Blue Movie niet in beeld ge
bracht. Dat had de carrière van Tefsen
waarschijnlijk niet overleefd. Nu kon
zij een paar jaar later als de seksloze
Mien Dobbelsteen furore maken. Al
leen wij wisten wat er onder die bonte
schort zat. Alleen wij wisten dat die
handen ook nog wat anders konden
dan aardappelen schillen.
TEKST: CEES VAN HOORE FOTO: FILMMUSEUM
Wim Verstappen een rapport voor het
filmblad 'Skoop', waarin hij zijn film
van een intellectueel fundament voor
zag. Hij zag de mensen in 'Blue Movie'
als slachtoffers van de zogenaamde
sociale religie, die wil dat mensen het
paradijs hier op aarde zelf verwezenlij
ken en daarbij God niet uit de hemel
hoeven te bidden. Er is geen God, dus
laten we elkaar aanbidden. Zoiets. Het
paradijs moest werkelijkheid worden
door het ongebreideld bedrijven van
seks.
De film werd met tweëenhalf miljoen
bezoekers een kassucces. Hoofdrol
speler Hugo Metsers speelde de rol
van Michael, die vijf jaar in de gevan
genis doorbracht omdat hij het met
een minderjarige dochter van een no
taris had gedaan. Hij komt voorwaar
delijk vrij en krijgt als schutsengel een
reclasseringsambtenaar mee, die ge
AMSTERDAM ANP
Fatwa. Het woord viel gistermiddag niet één keer. Salman Rush
die benadrukte in de Beurs van Berlage in Amsterdam dat hij
eindelijk weer persconferenties geeft „om literaire redenen".
Hij signeert zijn boeken, vertelt erover. Kortom: „Ik doe weer de
dingen die schrijvers horen te doen".
iet dat het bezoek aan Amsterdam, ter promotie van zijn
nieuwe roman 'The ground beneath her feet' ('De grond onder
haar voeten'), in het geheel niet omgeven wordt door veilig
heidsmaatregelen. Maar de kans dat het door ayatollah
Khomeiny uitgesproken doodvonnis ooit nog wordt voltrokken,
acht de Brits-Indiase schrijver klein, nu de huidige Iraanse lei
ders er openlijk afstand van hebben genomen.
Later dit jaar zullen ook popliefhebbers kennis maken met
'The ground beneath her feet'. Twee van de drie hoofdpersonen
uit het boek spelen in de „beste popgroep ter wereld". Als de
heldin sterft, schrijft haar verloofde daar een droevig lied over.
Supergroep U2 besloot op deze tekst een echte song te maken.
Rushdie, die al een demobandje hoorde in de auto van U2-
voorman Bono, is erg opgewonden over het resultaat. „Het
nummer heeft de goede emotie."
RECENSIE LI DY VAN DER SPEK
Concert: Recital door Suzie Le Blanc, so
praan en Richard Egarr, klavecimbel Ge
hoord 27/4, Oud-Katholieke Kerk, Den
Haag Nog te horen: vanavond in Leiden,
de Waag.
Niet Catherine Bott, zoals aan
gekondigd, sluit met Richard
Egarr (klavecimbel) de serie
'Oude Muziek en Theater' af,
maar de Engelse sopraan Suzie
Le Blanc. En wie haar gister
avond beluisterde in de
Oud-Katholieke Kerk in Den
Haag zal daar niet om rouwen.
Egarr en Le Blanc zijn muzikaal
gezien voor elkaar geboren.
Beiden zijn op dezelfde golf
lengte van eenvoud en bewo
genheid afgestemd. Beide zijn
groots in het kleine. Le Blanc
creëert eenzelfde sfeer als de
Engelse sopraan Emma Kirkby:
intiem en direct. Haar stem is
echter wat lager en ronder, bij
tijd en wijle meer gevoileerd.
Ook laat zij in tegenstelling tot
Kirkby enige vibratie toe. Dyna
miek buit Le Blanc uit tot in elk
onderdeel van één woord, zoals
in 'sólo' per salvarti' (G.F. Han
del). Alle affecten geeft ze een
intense kleuring, woede en fel
heid in 'Viva lo sdegno, viva'
(lang leve de toorn), smart in
woorden als 'oh Dei, che cru
deltè' (o God wat is dat wreed),
flemend om gehoord te worden
in 'Fanciulia sonfo' (ik ben nog
een maagd).
En Richard Egarr ademt mee.
Zijn spel is organisch en mede
deelzaam. Fracties van secon
des knabbelt hij af van snelle
roffelnoten, terwijl de lange no
ten volle aandacht krijgen. Slot
akkoorden laat hij zwaar vallen,
blijven hangen in de lucht. Hij
reikt je de muziek aan als z'n
tweede natuur, heel vanzelf
sprekend en superieur.
't Is alles Rome wat er zingt:
Handel in z'n jonge jaren, San-
ces, Frescobaldi, Rossi, behalve
het 'Lamento d'Arianna' van
Monteverdi, zanger en violist
aan het hof van Mantua, later
kapelmeester aan de San Marco
in Venetië. Maar in heel Italië
was er geen huis waar Ariadnes
Klaagzang niet weerklonk. Le
Blanc zingt de recitatieven
hartstochtelijk expressief, zon
der overdrijving, haar stem ner
gens forcerend. Ook hier is de
beweeglijkheid en ongekun
steldheid verscheurend mooi.
