Eigen buurman als basis van 'Gestolen levens' Provinciebestuur gunstig voor Leidse cultuur? Cultuur Kunst reestig relatieleed dankzij ironie Correct concert zonder hoogtepunt 'A/s ik schrijf kijkt er iemand over mijn schouder mee9 UB40 koestert nog steeds de eenvoud Wat hebben tpe de laatste tijd een gezeur moeten aanhoren over het bleke profiel dat de pro vincies zouden hebben. De pro vincies timmeren nu veel meer aan de weg dan bijvoorbeeld twintig of der tig jaar gele den. Toen klaagde nie mand en gin gen de kiezers gewoon naar de stembus. De huidige media problematise ren de provin cies vooral omdat er zo weinig sensa tioneels over valt te schrij ven. Bij de provincies zie je in het alge meen serieuze, nijvere en be kwame men sen, die probe ren zo goed mogelijk vorm te geven aan hun rol van bestuur tussen stad en staat. Het zijn wel wat voorzichtige men sen, die bijvoorbeeld niet snel hardop durven te zeggen dat mini-gemeenten als Valkenburg en Warmond (samen ongeveer een derde van het aantal inwo ners van de Meren wijk) maar beter nu al direct bij Leiden ge voegd kunnen worden. Maar het is bepaald niet waar dat er in de provinciale politiek nooit iets interessants gebeurt. Op 13 april j.l. kwamen de nieuw gekozen Statenleden van Zuid-Holland voor het eerst bij een. Het hoofdpunt van de agenda, de benoeming van de nieuwe gedeputeerden, was om ten minste tivee redenen opmer kelijk. Landelijk was het uniek dat het CDA en de PvdA hun vroegere coalitiepartner de WD - in Zuid-Holland veruit de grootste partij - inruilden voor Groen Links en het samenwer kingsverband van SGP, RPF en GPV. Lokaal gezien was de defi nitieve benoeming van onze stadgenoot Arie de Jong tot ge deputeerde uiteraard de belang rijkste gebeurtenis. Het is niet zo moeilijk om uit het recente ver leden of heden een in Leiden woonachtig lid van de Tweede Kamer, staatsraad, staatssecre taris of minister te noemen. Maar wie kan zich de tijd nog heugen dat er een gedeputeerde in Leiden woonachtig was? Des ondanks vond deze krant de be noeming van nieuwe gedepu teerden, noch de gevoerde dis cussies, interessant genoeg om haar lezers erover te informeren. Het enige 'nieuws' dat het Leidsch Dagblad uit deze eerste statenvergadering vermeldde, betrof een volstrekt kansloze motie van D66. Alsof het pro vinciebestuur daartoe al een voorstel had gedaan, lazen we in een krantenkop 'D66 Zuid- -Holland tegen herindeling van Ter Aar'. Ter Aar is altijd goed voor lekker lezende sensatie. De provincie Zuid-Hollancl neemt al enige tijd haar verant woordelijkheid voor cultuur en is daarbij zelfs een voorbeeld voor andere overheden. Dankzij de (inmiddels voormalige) WD- -gedeputeerde Henk van der Goor kon Leiden een jaar lang culturele hoofdstad van de provincie zijn. Samen met Noord- -Holland maakte Zuid- -Holland re centelijk een start met het ambitieuze project Ge- schiedschrij- ving van Hol land, dat in 2002 klaar is. In Leiden leunt het stadsbestuur voor een (ver nieuwde) be schrijving van de geschiede nis van de stad zwaar op de vereniging Jan van Hout en de Vereniging Oud Leiden. De gemeente Leiden hengelt bij de Vereniging Oud Leiden naar subsidie voor een eigen boekje ter gelegenheid van de revitali sering van het Stadhuis. Overi gens steekt die houding nog gunstig af bij die van de rijks overheid: bij het gereedkomen van de restauratie en nieuw- j| bouw van het Tweede Kamer complex zei het Rijk geen geld te hebben voor een serieus boek - dus geen koffie tafel boek - over de geschiedenis van het Neder- landse huis van de democratie. Dan heeft de provincie toch meer stijl en klasse. Voor provinciale steun aan Leidse culturele projecten, zoals de uitbreiding van De Lakenhal en een drukkerijmuseum, kon de samenstelling van het nieu we dagelijkse bestuur van de provincie wel eens gunstig zijn. Marcel Vissers zal als eerste en enige gedeputeerde van Groen Links wel iets willen maken van zijn portefeuille kunst en cul- 1 tuur. Hij is ook de provinciale wijkwethouder voor de Leidse regio en de Duin- en Bollen streek. Het geeft veel vertrouwen dat Rinus Houtman (SGP/RPF/GPV) als gedeputeerde het cultuurbehoud onder zijn hoede krijgt. In de jaren zeven tig was Houtman een kundig en kritisch lid van de gemeente raad van Leiden. Helaas zal hij nu moeten stoppen met zijn (langdurig) voorzitterschap van de Leidse welstandscommissie. Onze stadgenoot Arie de Jong heeft geen cultuur in zijn porie feuille. (Hij kan daarom zonder enig bezwaar voorzitter van het Leidsch Academisch Kunstcen trum blijven). Maar het is een prettig gevoel, dat de eerstver- antwoordelijke voor de provin ciale financiën zowel de cultuur als de stad Leiden een warm hart toedraagt. Het loont de moeite voor Leidse media om het cultuurbeleid van de pro vincie op de voet te gaan volgen CEES WAAL 'Dit verhaal is gebaseerd op het leven van een cri mineel die nog vrij rond loopt', is te lezen op de voorkant van 'Gestolen le vens', een roman van de Engelse schrijver en jour nalist Michael Pye. In het boek staat een man cen traal, die letterlijk de le vens van anderen steelt; hij vermoordt mensen en neemt vervolgens hun identiteit aan. Vanavond is Michael Pye te gast bij de Leidse boekhandel Kooy- ker Ginsberg waar hij sig neert en vertelt over de achtergronden van zijn boek. AMSTERDAM/LEIDEN JACOB MOERMAN Verzonnen? Pye is niet het type schrijver dat de inspiratie uit zijn duim zuigt. Hij schreef voor onder meer The Daily Te legraph, The Independant en Esquire en publiceerde eerder boeken over historische of jour nalistieke onderwerpen. „Ik zie Gestolen levens' gewoon als een boek. Maar goed, ik hou er van om te proberen mijn lezers op het puntje van de stoel te la ten zitten. En ik kon mijn idee- en over het begrip identiteit kwijt binnen de wetten van een thriller." Michael Pye is een beschaafd sprekende Brit, die soms onge geneerd zijn lach door de gan gen van het onderkomen van zijn Nederlandse uitgever laat galmen. Pye heeft zijn pret blijkbaar even nodig, omdat er voor hem tijdens het schrijven van 'Gestolen levens' weinig te lachen viel. Voor het uitwerken van zijn roman moest hij in de huid kruipen van een psycho paat die zijn slachtoffers op koelbloedige wijze om het leven brengt. Na elke moord neemt deze Martin Arkenhout een nieuwe identiteit aan, in de hardnekkige veronderstelling dat hij het bestaan van een an- RECENSIE WIJNAND ZEILSTRA «telling: 'Mussen en Zwanen II', ko- te van Haye van der Heyden Spel: s Breetveld, Ene Corton, Fredrique dts en Hymke de Vries. Regie: Christi- Nortier. Gezien: 22/4, schouwburg, Leiden twee getrouwde stellen ast elkaar op toneel, en een aterwet schrijft voor, dat die ee wat met elkaar krijgen, iit voorspelbaar verloopt dat ste gegeven bij auteur Haye der Heijden overigens niet. de voor de hand liggende houdingen betreft, is er chts het donorschap van iderik voor het felbegeerde lederschap van Emmy. Daar- ast is er de verliefdheid van op Frederik. Zijn liefde irdt afgewezen, ook als hij h om die reden tot wouw eft laten ombouwen. Uitein- lijk zoeken er twee steun bij aar, is er een overleden en ii met de noorderzon vertrok- U| a, als de vuiig verlangde baby meisje blijkt te zijn. dit geestig gespeelde rela tieleed wordt gepresenteerd onder de titel 'Mussen en Zwa nen', waarbij uiteindelijk alle vier een beetje zwaan en heel veeljnus zijn. De grap van het stuk schuilt in de ironische distantie waar mee het geheel wordt gespeeld. Op vier stoelen en een paraplu na is het podium volkomen leeg. Het verhaal wordt opge deeld in losse scenes die door de acteurs - al dan niet met een schampere opmerking - wor- den aangekondigd. Er is zelfs iets van een zekere competitie tussen de acteurs merkbaar. Soms zijn er onderlinge regie aanwijzingen. Kortom, het ziet er uit als een soort repetitie. Al les staat daarmee als het ware tussen haakjes, steeds valt de nadruk op het spelkarakter. Het effect is aangenaam relative rend. Soms zeggen de respec tievelijke partners de vreselijk- ste dingen tegen elkaar. Daar achter zit mogelijk zelfs een moralistisch trekje van de au teur die het egoïsme van de mens hiermee poogt te demon streren. Eric Corton maakt van zijn personage een droogkomische sul, Hans Breetveld ziet zijn rol van Frederik vooral als een zelf bewuste botterik. De beide da mes zijn prachtige wraakgodin nen. Hymke de Vries eist ogen blikkelijk op haar wens naar het moederschap door haar man en later door haar minnaar voor een keer bediend te wor den, zodra de eisprong zich meldt. Fredrique Huydts neemt wraak op het promiscue karak ter van haar echtgenoot door in de prostitutie te gaan. Al met al zijn deze dames meer zwaan dan de beide heren die ieder op zijn eigen wijze een held op sokken is. Terugblikkend vanaf de cre matieplechtigheid wordt al dit leed door de overledene zelf aan de orde gesteld. Wanneer Frederik voor de tweede maal vertelt dat hij is overleden, zegt er iemand in de zaal: 'Oh, dus toch'. Alle spelers schieten in de lach, echt en dus niet ge maakt of voorgeprogrammeerd. Het is te danken aan het onge dwongen sfeertje van de voor stelling. RECENSIE SABINE VAN DEN BERG ert: 'Pursuit of Pleasure' door Montezuma's Revenge Ge hoord. 22/4, Stadsgehoorzaal, Leiden. wolk. En nog een rookwolk. Vijf hekken op wiel tjes rollen over het toneel. Zulke schermen doen het altijd goed, hierdoor krijg je een wisselend to neelbeeld. Daarbij kun je je vingers dramatisch in het hekwerk haken. De belichting is van het soort dat je doorgaans in tunnels en op parkeer terreinen aantreft. Als zij hiermee een ijzingwek kend stads beeld wilden scheppen, dan zijn ze hierin geslaagd. Maar vrolijk word je er niet van, hoewel de naam van deze theatertoer dit wel be oogt. Ze rappen ook, want dat hoort bij deze tachti- ger-jaren-uitstraling van straatbendes in video clips. Maar het is niet cool. In één nummer sprankelt een glinstering musical als de zangers een piepklein choreografietje uitvoeren. Maar dat blijkt helaas een uitzondering. De beweging blijft minimaal. Ze zingen muziek van Queen, 'Papa' van Stef Bos. Zelfs Doe Maar wordt geciteerd. Aan elk lied leent ieder zijn stem, en ze staan ook allemaal continu op het toneel. De club klimt te gelijk op de verhoging terwijl zij de schermen er als een kooi omheen schuiven. In de pauze draait een band met vogelgekwetter. Verder hoor je gezang over katers bij het ont bijt die je ongetwijfeld komen opzoeken als je je in het bruisende leven van de grote stad stort. Maar het kabbelt allemaal op precies dezelfde golflengte voort. Geen hoogtepunten. Geen ver driet. Een correct concert. gaan dit jaar op de ruige toer, de vijf mannen 1 a capella-popgroep Montezuma's Revenge, hun huidige theaterprogramma trekken zij it hun liedjes langs steden. 'Stoere' steden als: rlijn, Brussel ('by night') en New York (maar wel als de Engelsman over wie Sting zong), is een en al 'Vogue' en 'traffic-jam'. De groep zingt vooral Engelstalige covers. Hun ncert is vocaal helemaal in orde, en verloopt idjes. Begin en eind van de songs zijn strak, iidelijk gemarkeerd. Niet onlogisch als je be- nkt dat deze formatie al dertien jaar met elkaar de planken staat. Maar het showelement is dit er wat naar de achtergrond verdwenen. Weinig nspassen. een statisch geheel blijft het. En op manier heb je 'Pursuit of Pleasure' snel ge it Want als ze voor de zoveelste keer, zuiver sis gezegd, een ballad inzetten, dan weet je het 1 Er gebeurt gewoon niet meer dan overhe lde popliedjes zingen zonder instrumentale fe dragen zwart. Leren broek, doorkijkhemdje. ze maken gebruik van lang beproefde midde- iom een theatraal effect te bereiken: een rook- Nieuwe directeur voor Haagse musea Drs. M. van Maarseveen wordt de nieuwe directeur n het Haags Historisch Museum, waaronder ook museum De wangenpoort valt. De 30-jarige Van Maarseveen treedt per 1 li in dienst. Hij studeerde geschiedenis aan de universiteit in leiden, en is sinds 1993 conservator stads- en Oranjegeschiede- is bij Stedelijk Museum Het Prinsenhof in Delft. laaskantprijs voor Guzman [otterdam Gabriëlla Guzman heeft de Maaskantprijs 1999 van Rotterdamse Willem de Kooning Academy gewonnen. De jveejaarlijkse prijs wordt toegekend aan studenten of net afge- (udeerden van de school. Guzman won de prijs, een reisbeurs a zevenduizend gulden, met een documentaire over het syn- Dom van Gusher. De documentaire was een eindexamen- terkstuk van Guzman, die in januari dit jaar afstudeerde in de tudierichting Audiovisuele Vormgeving. Er waren twaalf geno- aineerden voor de Maaskantprijs, onder meer in de richtingen justratie, modevormgeving en interieurarchitectuur. Ixpositie miniatuurmeubilair ielbourneGaleriehoudster Deonisia Soundias bekijkt een mi- liatuur model van de beroemde stoel van Charles Rennie lackintosh die momenteel te zien is op een tentoonstelling in et Australische Melbourne. De stoel, in 1903 ontworpen, is één an de honderd miniaturen van de tentoonstelling 'Dimension f design-100 Classic Seats'. foto will buroess/reuters Leidenaar Ton Jansen opent met poëziebundel Gildereeks boekhandel De Kier MUZIEK RECENSIE LOUIS DU MOULIN Concert: UB40. Gezien: 22/4, Ahoy, Rotterdam Herhaling: van avond en op 11 juli in het Goffertpark, Nijmegen. Alles draait om de eenvoud, zong ooit Het Goede Doel. Het geheim van de lange levensduur van UB40 is hoogstwaarschijnlijk dat ze nooit van dat sobere beginsel afweken. De Britse reggaeforma- tie borduurt al meer dan twintig jaar voort op het culturele erfgoed van Bob Marley en diens Jamai- caanse geestverwanten. Simpel maar tegelijker tijd zeer aanstekelijk, daarin blijft de kracht schuilen van de vrolijke vriendenclub uit Bir mingham. Zo bleek gisteravond in het afgeladen Ahoy. Ze kwamen vooral tegemoet aan de wens van de trouwe achterban: voor het overgrote deel 30-plussers, die lekker uit hun dak willen gaan. Vandaar dat het intermezzo met minder bekende reggae-covers (afkomstig van het jongste album 'Labour Of Love III') door de elfduizend 'feest neuzen' eigenlijk als storend werd ervaren. Ge weldig was dan ook de ontlading toen na dat 'vreemde uitstapje' Ali Campbell weer het voor touw nam om 'Red, Red Wine' in te zetten. De reeks jolige toegiften werd beëindigd met een half-ernstige noot: 'Legalize It', UB40's gedurfde muzikale pleidooi voor legalisering van soft drugs. Hoewel in Nederland niet echt noodzake lijk, ging het er toch in als space-cake, pardon koek. LEIDEN CEES VAN HOORE De poëzie in Leiden beleeft gouden tijden. Wat Shake speare, Achterberg en nog wat van die grootheden in hun stille kamers hebben opgeschreven, hangt nu temidden van het ver keerslawaai, de galmende stap van de nachtelijke boemelaar en de wervende kreten van marktkoopmannen. Poëzie maakt de blinde muren van Leiden minder blind. Maar er is meer. Nog niet zo lang geleden is de dichtersgroep Attitude 200 opgericht, een collectief waarin zich tal van Leidse dichters hebben verzameld. Boekhandel De Kier nam het voortouw bij de uitgave van de zogenaamde Gilde-reeks, waarin werk van deze dichters wordt gepubli ceerd. Ton Jansen (1947) opent de serie met zijn bundel 'Vertel ling in poëzie', toegankelijke verzen waarin de contouren van Leiden opdoemen. Hij overhandigde het eerste exem plaar van zijn boek gisteravond aan de Leidse cultuurwethou der Alexander Pechtold. Ton Jansen is één van de mensen van het eerste uur bin nen 'Attitude 2000'. Hij typeert de groep als een heterogene, 'energieke beweging'. Tegeq de term 'De Negentigers' maakt hij geen bezwaar. „Dat vind ik wel een beetje zo", zegt hij. „In Lei den gebeurde van alles. Maar versnipperd. En nu is er dus die groep en ik moet zeggen: het gaat heel goed. Paul Groenen- daal, de oprichter van Attitude 2000, \Toeg zich af waarom zo iets in Leiden, toch een stad die poëzie-minded is, geen kans Kees Schafrat, bedrijfsleider van Boekhandel De Kier, Ton Jansen en wethouder Pechtold (vlnr) bekijken de eerste van de Gilde-reeks waarin werk van Leidse dichters wordt gepubliceerd. foto taco van der eb van slagen zou hebben. Hij heeft het initiatief genomen en dat bleek geen slecht idee." „Er is niet één uitgangspunt binnen de groep. Of het moet het enthousiasme zijn waarmee de mensen zich erin hebben gestort. Ik zelf schrijf toeganke lijke gedichten. Als ik bezig ben, heb ik altijd het idee dat er ie mand over mijn schouder staat mee te lezen. Ik wil dat die ie mand begrijpt wat ik zeg. Hel derheid staat bij mij voorop. Je hebt dichters die een crypto gram van hun gedicht maken. Sommigen, zoals Achterberg, kunnen dat heel goed. Maar bij de mindere talenten heb je ge woon geen zin om zo lang te zitten puzzelen." „Toen ik zeventien jaar was, heb ik een ongeluk gehad. Daardoor was ik gekluisterd aan huis. Ik merkte dat mijn taalkennis door dat ongeval een beetje was verdwenen. Ik wist niet meer of een bepaald woord nu met een lange ij of een korte moest worden geschreven. Ik ben toen gaan oefenen in het schrijven en uiteindelijk kwam ik uit bij gedichten." Jansen schrijft beeldend en origineel. De wijsheid van een oude vrouw, die weinig meer praat, herkent hij thuis in de glimlach van een Boeddha beeldje. 'Een lantaarn wacht stil met de tijd/hoe de dag in het licht komt', zo schrijft hij in 'Stadsbeeld'. Alsof de voort schrijdende tijd behoedzaam dat lantaarntje vasthoudt om de dag bij te lichten. En in het gedicht 'Huisgezin' leest ie mand een boek van Winnetou 'om zijn jeugd nog te weten'. In datzelfde vers, in diezelfde ka mer, zit de dichter en schrijft hij een woord op 'een plek waar het niet stoort'. Die laatste vers- 1 regel is tekenend voor Jansens poëzie: hij staat midden in het leven, maar schreeuwt niet om zich heen dal hij er is. De vond- sten en observaties zijn soms verrassend. Zie het gedicht 'Koffertje': 'bij geboorte kreeg ik/een leeg koffertje mee/voor op een reis in de wereld/in de hemel wordt het uitgepakt.' De leegte die de 'ik' meekreeg, de armoe eigenlijk, blijkt later op eens een stukje hemel. Kees Schafrat, bedrijfsleider van Boekhandel De Kier, heeft aan de wieg gestaan van de Gil i dereeks. „Een tijd geleden had I den we bij de publikatie van j een bundel van Pieter van Mid den, een schrijver die ook in At titude 2000 zit, opeens zo'n tachtig mensen in de zaak. En toen dachten we: we kunnen wel telkens gevestigde schrij vers uitnodigen, maar hoeveel mensen komen er nog voor Maarten 't Hart? Dus zeiden we: waarom doen we hier niet wat mee? We zijn nu met hagel gaan schieten. Wij verzorgen de uitgave. Er verschijnen maar 100 genummerde exemplaren van een bundel in de reeks. En dat elke maand. Zeventien keer in totaal, tot en met het jaar 2000. Wat zegt u? Dat zo'n bun del wel eens een collectors item zou kunnen worden? Zeker wel, i ja. Dat acht ik niet ondenk- baar." Michael Pye, vanavond bij boekhandel Kooyker in Leiden Michael Pye: „Mensen beseffen plotseling dat je niet precies kunt we ten wat voor iemand je buurman daadwerkelijk is." foto gpd/marcel israel der op een betere manier kan voortzetten. Hij moordt 'om als ziclizelf onder andermans naam te leven'. Hoe Pye op dit idee voor een roman kwam? Hij begint te ver tellen over de omgeving waar hij samen met zijn partner woont, over het gebied in Por tugal waar nauwelijks iets ge beurt. In de buurt van Coïmbra, een kleine universiteitsstad. „Plotseling was een van onze buren er zomaar niet meer. Die man was van de ene op de an dere dag van de aardbodem verdwenen. Een maand later liet de politie foto's zien van een lijk dat in tweeën was ge zaagd. En die buurman werd gezocht voor deze gruwelijke moord. De hele omgeving was geschokt, want die man was vaak aanwezig geweest op feestjes en behoorde tot de so ciale gemeenschap. En toen bleek ook nog eens dat die buurman nog veel meer moor den op zijn geweten had." De moord werd ontdekt in 1993, en daarna liet de gebeur tenis Pye niet meer los. Twee jaar later besloot hij over deze buurman een roman te schrij ven. Voor 'Gestolen levens' sprak hij vervolgens met de in lichtingendienst en de politie en bekeek hij allerlei dossiers. En toen ontdekte Pye dat zijn buurman het leven van een ka meleon leidt. Nog steeds. „Hij heeft tot nu toe minstens tien verschillende identiteiten gehad. Het is mogelijk dat hij van oorsprong een Deen is. Maar daarna heeft hij kunnen leven als Duitser, Engelsman, Italiaan, Fransman. Elke keer wist hij zich aan te passen aan zijn nieuwe identiteit. En hij loopt ergens rond, sinds die ontdekking van de moord in Portugal is hij nog steeds op de vlucht. En niemand weet hoe hij momenteel heet en welke nationaliteit hij heeft." Voor zijn roman heeft Pye zich overigens niet aan de feite lijke gegevens over deze buur man gehouden. „Het idee van een man met verschillende identiteiten fascineerde me en van daaruit ben ik gaan schrij ven. 'Gestolen levens' vertelt dus niet een waar gebeurd ver haal. En daarnaast leek het me goed om eens een roman te maken over de levens van dege nen die te maken hebben ge kregen met iemand die ze ver trouwen en die plotseling een moordenaar blijkt te zijn. Er be staan al heel veel boeken over alleen een moordenaar. 'Gesto len levens' gaat dus niet over de dader of de slachtoffers, maar over de mensen uit de nabije omgeving. Mensen die getuige zijn geweest." „Toen ik begon te werken aan mijn roman, had ik al mee gemaakt wat zo'n ontdekking aanricht binnen een kleine ge meenschap. Voor de eerste keer is er wantrouwen onder de mensen gekomen. En twijfels. Mensen beseffen plotseling dat je niet precies kunt weten wat voor iemand je buurman daad werkelijk is." Michael Pye: 'Gestolen le vens'. Uitgeverij Nijgh Van Ditmar, Amsterdam. Prijs: fl.39,90. De auteur signeert en wordt geïnterviewd over zijn nieuwe boek, vanavond bij boekhandel Kooyker Ginsberg aan de Breestraat 93 in Lei den.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 21