NAVO vreest 'sluipende
staatsgreep' in Montenegro
Daders schooldrama wereldvreemde doemdenkers
Buitenland
ederlandse eenheden
N\ Albanië aangekomen
Huis Milosevic zou
zijn gebombardeerd
Opwindbare radio's voor
hereniging vluchtelingen
Weer zit Nederlandse luchtmacht in de weg
laliban verliezen Afghaanse stad
Lhawar De fundamentalistische islamitische Taliban hebben
ptren na gevechten met de oppositie de stad Bamiyan in een-
laai Afghanistan geëvacueerd. Een leider van de Hezb-i-Wah-
Ifet militie claimde de stad onder controle te hebben. Bamiyan
'li de gelijknamige provincie zijn de thuisbasis van de sjiïtische
azara bevolkingsgroep. De Hezb-i-Wahdat bestaat voor een
oot deel uit Hazara's, en wordt gesteund door het sjiïtische
mrland Iran. De Taliban, die nog altijd ongeveer 80 procent
in Afghanistan controleren, hadden Bamiyan afgelopen sep-
mber ingenomen. De burgeroorlog iïi Afghanistan laait de
itste dagen na een relatief rustige winter in alle hevigheid op.
[ebellen Congo negeren akkoord
kali De Congolese rebellen hebben gisteren gezegd hun
rijd tegen president Kabila te zullen voortzetten, ondanks be-
jchten dat hun Ugandese bondgenoten een vredesakkoord met
inshasa hebben getekend. De rebellen woonden het vredes-
terleg niet bij, evenmin als Rwanda, dat de opstandelingen
lunt. Volgens rebellenleider Wamba dia Wamba voorziet het
;oord in een staakt-het-vuren, de terugtrekking van buiten-
idse troepen en de stationering van een Afrikaanse vredes-
acht. Ook roept het op tot rechtstreeks overleg tussen de op-
andelingen en de regering. Wamba zei in het verdrag eventu-
lvvel een 'mogelijk raamwerk' voor vrede te kunnen zien.
eltsin lijdt opnieuw nederlaag
osKQU De Russische president Jeltsin heeft gisteren opnieuw
>n nederlaag geleden in zijn pogingen zich te ontdoen van
Dcureur-generaal Skoeratov. De Federatieraad, de Russische
rste Kamer, weigerde Skoeratov te ontslaan. Slechts 61 sena-
;en stemden vóór ontslag van de procureur-generaal, die
jr een sexschandaal in opspraak kwam. Om hem daadwerke
de laan uit te sturen waren 90 stemmen vereist. Skoeratov,
onderzoek doet naar corruptie in het Kremlin, geldt als een
i Jeltsüis grootste vijanden in de Russische politiek. In maart
:htte het Kremlin zich ook al van Skoeratov te ontdoen.
lelgië voert eigen kinderpaspoort in
üssel Vanaf 1 september moeten alle Belgische kinderen een
gen paspoort hebben om buiten de meeste EU-landen te kun-
»n reizen. Minister van buitenlandse zaken Derycke ziet dit als
n wapen in de strijd tegen verdwijningen en ontvoeringen,
u kunnen Belgische kinderen onder de twaalf alleen buiten de
„hengen-landen (de EU minus Groot-Brittannië, Ierland en
riekenland) reizen als zij in het paspoort van hun ouders
aan. Volgens Derycke biedt dat onvoldoende garantie tegen
raktijken als kindersmokkel. Child Focus, een Europese orga-
iï' satie die zich inzet voor vermiste en seksueel misbruikte kin-
ren, ziet de gratis pas als een goed controlemiddel op verwis-
ling van kinderen en ontvoering door een van de ouders.
Veroordeling Tadic was oneerlijk'
nhaag De veroordeling door het Joegoslavië-tribunaal van
asko Tadic tot twintig jaar cel was oneerlijk. De Bosnische
rviër nam als simpele agent een lage positie in tijdens de bur-
roorlog iïi Bosnië, en getuigen die anders beweren zijn onbe-
Duwbaar. Dat betoogde Tadic' advocaat William Clegg giste-
n tijdens de voorlopig laatste dag van de beroepszitting iïa de-
zaak. Tadic kreeg in 1997 twintig jaar wegens misdaden tegen
menselijkheid en oorlogsmisdaden tijdens etnische zuiverin-
n in Bosnië in 1992. Clegg wil eigenlijk dat het tribunaal een
id verzoek inwilligt: het hele proces overdoen, omdat Tadic'
rdere advocaat Wladimiroff door omstandigheden belangrij-
getuigen en bewijsmateriaal niet kon vinden. Uitspraak op
n vroegst over enkele weken.
lationalisten: Öcalan moet hangen
ikara De extreem-nationalistische MHP, die bij de zondag in
irkije gehouden parlementsverkiezingen als tweede eindigde,
Ivóór uitvoering van het doodvonnis stemmen als de Koerdi-
he leider Abdullah öcalan ter dood wordt veroordeeld. Dat
ïeen woordvoerder van de partij gisteren. De in februari gear-
iteerde Öcalan moet binnenkort terechtstaan voor hoogver-
ad. Alom wordt verwacht dat hij ter dood wordt veroordeeld.
Turkije moeten doodvonnissen worden bekrachtigd door het
mlement. Dat is sinds 1984 niet meer gebeurd, maar door de
nst van de MHP is de kans toegenomen dat het dat nu wel zal
len. Executie van öcalan zou leiden tot een verslechtering van
betrekkingen tussen Turkije en de Europese Unie, en moge-
igewelddadige protesten van Koerden in Europa uitlokken.
li lud-politiechef Maleisië aangeklaagd
lumpur» De Maleisische oud-politiechef Noor is aange-
sagd wegens mishandeling van de voormalige vice-president
'v iwar in gevangenschap. Noor trad in januari af. Hij bekende
ier dat hij Anwar had geslagen, nadat deze hem had uitge-
lakt voor 'hondenvader', een ernstige belediging voor mos-
ns. Anwar werd vorig najaar gearresteerd na een ernstig con-
ctmet president Mahathir. Hij werd half maart na een maan-
lüang proces veroordeeld tot zes jaar cel wegens corruptie.
iwar zou zijn ambt hebben misbruikt om beschuldigingen
n vermeende homoseksuele contacten de kop in te drukken,
lar heeft zelf altijd volgehouden dat het proces tegen hem on-
rdeel is van een politiek complot.
i*
hans lebermaar zei vanochtend dat defini
tieve opdrachten van de NAVO
Nederlands marineschip nog moeten komen.
Majesteit Rotterdam is De feerste landingsboten, elk
ochtend in de Albanese ha- met een peloton mariniers van
stad Dürres afgemeerd. Aan dertig man aan boord, legden
ird bevonden zich rond de vanochtend om half zeven aan
ehonderd mariniers, twintig in de haven van Dürres. Zij
totwagens en dertig terrein- werden begroet door de Neder-
iens. De eenheden zijn iïi landse contingentscomman-
tnië om te helpen bij de op- dant in Albanië, de kolonel der
van vluchtelingenkam- mariniers Koeman. De Neder-
en dan vooral met het landers zullen hun operaties de
sport en de beveiliging. komende tijd vanuit Dürres uit-
e Nederlanders krijgen in voeren. Het is nog onbekend
door zware armoede geteis- hoe lang de eenheden üi Alba-
ie Balkanland vooral te ma- nië zullen blijven.
met logistieke en criminali- Later vandaag zal de Rotter-
problemen. Albanië bezit dam, een nieuw landings-,
ier infrastructuur, en vooral transport- en dokschip van de
meer afgelegen gebieden marine, terugvaren naar het
den geterroriseerd door cri- Italiaanse Bari om meer goede-
ele bendes. ren op te halen. Daaronder zijn
ta tegen roof en diefstal be- ook twee Lynx-helikopters die
jgd te zijn, maar in de grens- voor eventueel gewondenver-
ieden ook tegen eventuele voer bestemd zijn. De Neder-
allen van Servische eenhe- landers opereren in Albanië sa-
is een compagnie van de men met de Belgen, die hun
dniers meegekomen. De personeel en materieel pas later
iniers zullen 'ferm en ade- deze week aan land zetten.
at' mogen antwoorden op Aan boord van de Rotterdam
teiging, dus eventueel ook is ook een medische afdeling,
aten. waar personeel eventuele ge-
commandant van de ma- wonden kan stabiliseren en
ts, kolonel Wesselingh, zei naar Italiaanse ziekenhuizen
ichtend dat zijn eenheden kan laten brengen. Een chirurg
lustheid en zelfvertrou- is nog niet aan boord, maar kan
zullen uitstralen. „Als men desgewenst worden overgevlo-
tonvooi wil overvallen, dan gen. In Albanië is een Belgisch
Owe reageren. Dan maken chirurgisch team aanwezig,
fe bendes duidelijk dat we De ongeveer 500 Nederlan-
mietjes zijn. We laten ons ders die nu in Albanië zijn, wor-
tegenhouden." Wesselingh den tot maximaal 1.400 man
'acht dat de Nederlanders aangevuld met Belgen, Letten,
in Vlore gaan werken, Polen, Slowaken en Turken.
Bondgenootschap bang voor snelle uitbreiding oorlog naar deelrepubliek
De NAVO vreest dat de oorlog in Kosovo snel overslaat
naar de Joegoslavische deelrepubliek Montenegro. De
Joegoslavische leider Milosevic heeft het Tweede Leger
korps - 30.000 manschappen - naar Montenegrijns
grondgebied gedirigeerd, en doet er volgens het bondge
nootschap alles aan om de daar zittende westers gezinde
regering van president Djukanovic met een 'sluipende
staatsgreep systematisch te ondergraven'.
Volgens NAVO-diplomaten
moet de anti-Servische Mon-
tenegrijnse politie zich dagelijks
bij de legereenheden melden.
Daarnaast zouden Servische
soldaten het gedemilitariseerde
schiereiland Prevlaka tussen
Montenegro en Kroatië zijn
binnengetrokken. Ook zijn
honderden leden van de Alba
nese minderheid in Mon
tenegro naar Albanië gevlucht,
uit angst voor etnische zuive
ringen door Servische eenhe
den.
Tot nog toe is de NAVO te
rughoudend geweest met het
bombarderen van doelen in
Montenegro, juist omdat
Djukanovic een scherp criticus
van Milosevic is. Als deze wes
ters gezinde regering van het
toneel verdwijnt, deinst de
NAVO er niet voor terug de
aanvallen op Montenegro op te
voeren. Een van de mogelijke
acties is het bombarderen van
de olie-overslag in de Mon-
tenegrijnse havenstad Bar,
mocht een olie-embargo niet
haalbaar blijken.
Het bondgenootschap be
weert dat er momenteel tien
tankers met geraffineerde olie
liggen te wachten bij Bar. „Het
wordt steeds belachelijker",
stelde een NAVO-diplomaat. De
olie is van groot belang voor het
Joegoslavische leger. De aan
houdende bombardementen
op Servië en Kosovo hebben
ruim zeventig procent van de
brandstofvoorraad vernietigd,
maar het effect daarvan wordt
deels teniet gedaan door de
nieuwe aanvoer.
Djukanovic' positie is met de
NAVO-aanvallen aanzienlijk
verzwakt. Het leger in de deel
republiek weet dit en probeert
driftig uit te vinden hoe ver de
regering kan worden onder
mijnd. Djukanovic houdt on
danks de bommenregen vol dat
de oorlog een probleem van
Milosevic' Servië is, en dat
Montenegro neutraal blijft. De
bevolking is echter ontgoo
cheld, want de president had
de indruk gegeven dat hij Mon
tenegro buiten het conflict
hield.
De positie van de president
wordt dan ook bedreigd door
zijn voorganger Bulatovic, die
met behulp van Milosevic-ge-
zinden de macht weer wil grij
pen. Bulatovic is sinds enige
tijd premier van de Joegoslavi
sche federatie, en dardoor
nauw verbonden aan het be
wind in Belgrado.
De NAVO heeft afgelopen nacht
opnieuw doelen in de Joegosla
vische hoofdstad Belgrado ge
bombardeerd. Daarbij is vol
gens het officiële persbureau
Tanjug ook de woning van pre
sident Milosevic met de grond
gelijk gemaakt. De familie was
ten tijde van het bombarde
ment niet aanwezig in de wo
ning in de chique wijk Dedinje.
Onmiddellijk nadat het lucht
alarm in Belgrado afging, even
na half een in de ochtend, wa
ren er explosies te horen. Kort
na drie uur meldde het Franse
persbureau AFP drie nieuwe ex
plosies in de wijk Rakovica. Bij
de eerste aanval werden tiental
len ontploffingen gemeld.
Een van de doelwitten was
waarschijnlijk de Pancevo-
brug, maar het lijkt erop dat die
niet is getroffen. Velen be
schouwen de brug als de be
langrijkste oeververbinding in
Joegoslavië. De brug is de laat
ste over de Donau die de noor
delijke provincie Vojvodina met
de rest van Servië verbindt. In
de buurt van de brug bevinden
zich behalve Belgrado's hoofd
bureau van politie ook diverse
industriële complexen.
Tanjug meldde verder dat in
woners van Novi Sad afgelopen
nacht een menselijk schild heb
ben gevormd op de Zezeljev-
brug, de laatste overgebleven
verbinding over de Donau bij
deze tweede stad van Servië.
Eerder was er als gevolg van
NAVO-aanvallen al geen auto-
en treinverkeer meer mogelijk.
De NAVO heeft met haar
bombardementen op Joegosla
vië al voor bijna 70 miljard gul
den schade aangericht. Dat
heeft vice-premier Vuk Drasko
vic gisteren verklaard in een in
terview met de BBC. De weder
opbouw zal volgens hem zeker
meer dan vijf jaar in beslag ne
men.
De Britse regering gaat 5.000
opwindbare radio's uitdelen
in de vluchtelingenkampen
van Albanië, Macedonië en
Montenegro, met Jiet doel
uiteengevallen gezinnen weer
bijeen te brengen. Daartoe
zendt de BBC vanuit Albanië
twee keer per dag een 15 mi
nuten durend radioprogram
ma uit.
Daarin worden namen van
gevluchte Kosovaren opge
somd, met daarbij de kam
pen waar ze zich bevinden.
Zo weten andere vluchteliïi-
gen waar hun familieleden
zijn, en kunnen ze er eventu
eel naar toe reizen.
Doordat in de kampen vrij
wel geen batterijen aanwezig
zijn, verstrekken de Britten
opwindradio's. Die hebben
een slinger waaraan men on-
geveer twintig seconden
moet draaien. De energie die
daarbij ontstaat, wordt in een
kleiïie generator opgeslagen,
waarna het apparaat een uur
werkt. De radio's zijn al eer
der succesvol toegepast iïi
Bosnië en iïi het door de or
kaan Mitch getroffen Nicara
gua.
De internationale media in de Albanese
hoofdstad Tirana stonden honderd meter
verder te wachten op de langverwachte
komst van zes Amerikaanse Apaches en ze
ven Black Hawks, die de NAVO extra stoot-
en overredingskracht moeten geven in het
voortslepende conflict met de Joegoslavi
sche president Milosevic.
Oog voor het humanitaire werk van onder
meer de Nederlandse militairen hadden de
tientallen camera's nauwelijks. 'Apache'
schijnt het nieuwe toverwoord van de
NAVO te zijn. De slagkracht van de NAVO
wordt dan wel met de dag groter, de huma
nitaire hulp wordt steeds moeilijker.
De eerste missie om in het Noorden van Al
banië verblijvende Kosovaarse vluchtelin
gen met gigantische Nederlandse Chinook
helikopters naar veiliger oorden te bren
gen, had gisteren last van een nog onbere
kenbaardere tegenstander: het weer.
De in Tirana gestationeerde Nederlandse
helikopters, overgekomen uit Macedonië,
kregen van de UNHCR de opdracht de eer
ste vluchtelingen te verplaatsen. Wat echter
een snelle, humanitaire evacuatie had
moeten worden, eindigde in frustrerende
onderneming. De slechte weersomstandig
heden maakten het voor de Nederlandse
vliegers bijna onmogelijk de opdracht met
succes uit te voeren.
De kampen in de buurt van Kukes bleven
voor de kolossale Chinooks lang onbereik
baar door de laag hangende mist. Het werd
een dag van proberen, proberen en nog
eens proberen, steeds via andere routes.
Pas laat in de middag, bij een laatste po
ging, lukte het de twee Chinooks alsnog
ruim honderd Kosovaren uit de bedreigde
gebieden te halen en naar een veiliger
kamp in het zuidelijker gelegen Peshkopëi
over te brengen.
Op het vliegveld van Tirana, met welgeteld
één landingsstrip uit vervlogen tijden, is
het de hele dag een chaos. Allerlei organi
saties werken in de soppende modder
langs, over en door elkaar heen. Pas de
laatste dagen lukt het de UNCHR beter eni
ge coördinatie aan te brengen. „Het is frus
trerend als veel organisaties hetzelfde werk
proberen te doen en langs elkaar heen wer
ken", heeft majoor Roelofs al ondervon
den. „Iedereen heeft zijn eigen lijntjes, zijn
eigen tactieken, zijn eigen prioriteiten. Het
is moeilijk de hulp op één lijn te krijgen.
Dat maakt ons werk hier het moeilijkste."
De extra Chinook die de komende dagen
vanuit Nederland wordt overgevlogen,
moet de werkdruk straks enigszins verlich
ten. De UNCHR wil uiteindelijk zo'n 50.000
mensen snel uit Noord-Albanië weghalen.
Stephanie Bresee (14) lijkt nog
in shock te verkeren. Ze vertelt
hoe bang ze werd toen ze zag
dat de jongen met de lange,
zwarte regenjas een geweer
vasthield. Dat ze heel even
dacht dat het niet echt was toen
er knallen klonken. Totdat de
ernst van situatie tot haar door
drong. „Toen begon ik te hui
len."
Stephanie staat met een groepje
vriendinnen voor de Columbi
ne High School in Littleton bij
Denver, de locatie van de bloe
digste aanslag die er ooit
plaatsvond op een Amerikaanse
school. In het door de politie
afgegrendelde gebouw heerst
de dood. Er liggen een etmaal
na het drama nog altijd vijftien
dode lichamen. Veertien leer
lingen en één docent. In zie
kenhuizen vechten zeven van
de 23 gewonden voor hun le
ven.
Columbine High School wordt
nog altijd minutieus doorzocht.
Omdat de daders diverse explo
sieven bij zich hadden, wordt
elke rugzak wordt beschouwd
als een potentiële bom. Van
daar dat het zo lang duurt voor
dat de stoffelijke resten uit het
schoolgebouw kunnen worden
gehaald. Tot die tijd weet ook
niemand precies wie het drama
niet heeft overleefd.
Van twee doden is de identiteit
wel algemeen bekend: Dylan
Klebold (18) en Eric Harris (17).
Zij zijn verantwoordelijk voor
het bloedbad. 'Deze bloemen
en gebeden zijn bestemd voor
de onschuldige slachtoffers en
hun familie, en niet voor de
twee monsters die dit misdrijf
pleegden', staat er met viltstift
op een stuk karton bij een jonge
boom, waaromheen zich een
steeds grotere krans van bloem
stukken vouwt.
Voor deze geïmproviseerde ge-
denkplek verzamelen zich in de
loop van de dag steeds meer
groepjes scholieren en ouders.
Ze houden elkaar stevig vast en
huilen zachtjes. Een groep
meisjes van een jaar of veertien
begint nerveus te giechelen.
Tranen worden weggeveegd.
Hoog boven hun hoofden cir
kelt een helikopter. Er zijn hon
derden journalisten uit de hele
wereld op deze plek afgeko
men.
De scholieren laten zich gewil
lig interviewen, ogenschijnlijk
nog verdoofd door de klap. Ze
worden omgeven door tiental
len cameraploegen. Veel scho
lieren hebben op de borst een
blauw-wit lintje gespeld, als
eerbetoon aan de slachtoffers.
Zoals dat eerder gold voor de
publieke reactie op de fatale
schietpartijen op middelbare
scholen in PearlWest-Padu-
cah, Jonesboro en Springfield,
Leerlingen van de Columbine High School zoeken voor de poort troost bij elkaar na de bloedige schietpartij van dinsdag. foto afp hector mat a
zo overheerst ook in het voord
stadje Litüeton het ongeloof.
Hoe was dit mogelijk? Waarom
hier?
Eric Quintenne (17) vertelt dat
hij een redelijk contact had met
een van de daders, Eric Harris.
Wel waren Harris en Klebold
volgens Quintenne uitgespro
ken neerslachtige types. „Je zag
ze vrijwel nooit lachen". De
twee moordenaars maakten
deel uit van een cultgroep, die
ongeacht de weersomstandig
heden steevast gehuld ging in
zwarte kleren en lange zwarte
regenjassen. Ze droegen ook
make-up en nagellak. „Ze wa
ren erg op hun eigen groep ge
richt", verzekeren alle scholie
ren.
De jongens moeten een uiterlij
ke metamorfose hebben onder
gaan. Op de schoolfoto's die de
politie heeft vrijgegeven, ogen
Harris en Klebold als twee all-
American boys. Het waren ech
ter doemdenkers, vol visioenen
over de ondergang van de we
reld en de schoonheid van de
dood. Hun leefwereld was bo
vendien doorspekt met en
rechts-extremistische theorieën
en gedachten. Medescholieren
zeggen ook dat Harris en Kle
bold al jaren slachtoffer waren
vein spot en pesterijen. Vooral
de schoolhelden, de sportieve
jonge mannen, stonden altijd
vooraan om hen voor rotte vis
uit te maken.
De eeuwige zwarte regenjassen
leverden het groepje de naam
trenchcoat maffia op. Deze
'groepering' telt volgens de
plaatselijke krant Denver Post
enkele tientallen aanhangers.
Met hun zwarte baretten en le-
gerkistjes intimideerde de kliek
vooral jonge en allochtone leer
lingen. Mede-scholier Peter
Maher vertelt dat de schutters
sinds een jaar aanhangers van
de 'gothic-cultuur', waren. An
deren omschrijven Harris en
Klebold vooral als neo-nazi's
met een gothic-uiterlijk.
Gothic kent 'romantiek en pijn
in combinatie met een fascina
tie voor het mystieke en het oc
culte' als belangrijke kenmer
ken, aldus het muziekblad Oor.
Vooral het imago is van groot
belang, met zwart als favoriete
kleur. De bijbehorende muziek
is somber, met duistere teksten
en sonore grafstemmen. Chris
tian Death en Sisters of Mercy
zijn exponenten van de muzi
kale subcultuur. Bekende
gothic-films zijn 'Interview with
a Vampire' en 'Bram Stokers
Dracula'. Volgens sommigen
zou de nieuwe film 'The Matrix'
de tieners extra hebben geïn
spireerd. Een zwaarbewapende
Keanu Reeves draagt daarin een
lange zwarte jas.
Uit de Denver Post blijkt dat
beide schutters, en dan vooral
Harris, echter ook geobsedeerd
waren door de Tweede Wereld
oorlog en door het nazistische
gedachtengoed. Harris sprak
zelfs steeds vaker Duits. Beiden
reden rond in een Duitse BMW.
Klebold kende ook zijn eigen
aardigheden. Voor een video
opdracht op school schreef hij
een 'komedie' over radioactieve
kleding die mensen aanvalt. Hij
was bovendien gek van wapens.
Die algemene Amerikaanse ob
sessie met wapentuig - per in
woner is er één vuurwapen in
omloop - wordt ook nu weer
genoemd als mede-aanleiding
voor het drama. Oud-filmster
Charlton Heston, voorzitter van
de machtige Amerikaanse wa
penlobby National Rifle Associ
ation (NRA), sprak dat vanmor
gen tegen. Volgens hem had het
bloedbad kunnen worden voor
komen als de school zijn leer
lingen op wapenbezit had ge
controleerd, en het de daders
zou hebben verboden zwarte
regenjassen te dragen.
Tegelijk kondigde de NRA aan
haar jaarlijkse conventie die
volgende week moet beginnen
sober te houden, uit 'medele
ven met de slachtoffers VEin hel
bloedbad', aldus Heston in een
ledenbrief. De bijeenkomst
vindt nota bene in Denver
plaats, vlakbij Columbine High
School. Heston roept de leden
op toch vooral te komen. „We
moeten volharden in sombere,
maar onwankelbare eenheid,
zelfs in deze tijden van smart."
