Cultuur Kunst
'Dit museum is
geen grafkelder'
1
'Donderdag is'
een ware misser
ÏDT1 onrustig
Muziekpodia machteloos bij contractbreuk
Vertraging kunstwerken Naturalis
Michael Pye
Concert
BZN zonder
spanning
chone
Schijn
Een verzoeknummer van Milosevic
J®AC 17 APRIL 1999
THEATER
[jÉC£NSIE WIJNAND ZEILSTRA
door Het Groene Balkon
ildvvien Roothaan Spel Lieke-Ro-
Anke van 't Hof, Han Kerck-
Paul R Kooij Gezien 16/4. LAK-
Leiden Aldaar nog te zien van-
iC], ultrakorte aankondiging van
stuk 'Donderdag' blinkt niet
helderheid. Duidelijk is
guit de elementaire hande
van het stuk. Wekelijks ko-
itwee broers en een zus bij
?n ar Hun conversatie is niet
alledaags doch vertoont
jnllig verloop. De indruk
dt gewekt, dat ze vroeger
etijd van elkaar gescheiden
geweest. Een reden daar-
wordt niet gegeven. Zijn
Hiders misschien veronge-
Mogelijk zijn ze bijeen om
ïerinnering - voor wat die
rd is - aan vroeger levend te
den. Dat er sprake is van
gebeurtenis waaraan zij al
ert je dezelfde herinnering
Kf den kunnen hebben, wordt
Ik geval ten stelligste ont-
d. 'Geen enkele herinnering
elijk aan de anderë', zegt
van de personages,
uziek zetten ze in als be-
I ld middel om herinnerin-
I op te roepen. Ze spelen
I se45-toerenplaatjes op een
pick-up met repertoire
onder anderen Adamo,
Charles Aznavour en Dave Ber
ry. Het is gewoon ouderwets
plaatjes draaien, hetgeen een
nostalgisch beeld biedt. Soms
gaan de personages daarbij op
de playback-toer. Onaardig is
het allemaal niet, maar de vraag
naar de zin van dit alles laat
zich nauwelijks beantwoorden.
Het geheel is gebaseerd op een
collage van teksten van de hand
van uiteenlopende schrijvers
als Marcel Möring, Herman
Brusselmans, Han Römer, Tho
mas Verbogt, Rob de Graaf en
anderen.
Als er dan ook nog eens een
onbekend vierde personage ten
tonele verschijnt (de verper
soonlijking van de vergeetach
tigheid?!), raakt de fantasie van
de overigen behoorlijk op drift
en komen zij tot bekentenissen
van agressieve denkbeelden.
Op dat moment van de - aan
vankelijk nog acceptabele -
voorstelling wordt dit allegaar
tje van uiteenlopende tekstfrag
menten een ware misser. On
danks de inzet van de vier ac
teurs is regisseuse Lidwien
Roothaan er namelijk niet in
geslaagd om van dit bonte
tekstbrouwsel een tot de ver
beelding sprekend geheel te
maken. Dat is jammer, want
van deze regisseuse valt door
gaans interessant werk te ver
wachten.
Kees van Twist moet stabiliteit brengen
De twee bureaus in de kale directiekamer van het Gro
ninger Museum zijn op de dinsdag dat zijn officiële be
noeming bekend werd nog leeg, maar het duurt dan ook
nog een paar maanden voor Kees van Twist er definitief
zijn intrek zal nemen. Het voormalige Hoofd Cultuur
van de AVRO wordt per 1 augustus directeur van het
spraakmakende museum.
de Randstad, om directeur van
het Groninger Museum te wor
den.
In tegenstelling tot zijn ou
ders toen houdt hij zijn huis in
Amsterdam aan, maar daar
naast zal hij zich, zo verzekert
hij, ook daadwerkelijk vestigen
in Groningen, de stad waar hij
ooit nog een blauwe maandag
op het Wessel Gansfort College
zat voordat hij aan de Rijks HBS
GRONINGEN ROB DE KAM
In de jaren '50 werd Kees van
Twist als kind door zijn ouders
vanuit de Randstad meegeno
men naar het Groningse Grijps-
kerk, waar zijn vader gemeente
secretaris werd. „Dat was iets
bijzonders, dat deden mensen
uit het Westen toen niet zo
gauw." Nu, ruim veertig jaar la
ter, maakt hij zelf de reis vanuit
DANS
IE MAARTEN BAANDERS
ging Programma IV door Neder-
Dans Theater 1 Gezien 15/4 Lu-
Danstheater m Den Haag Aldaar
nog te zien 17/4,1/5,2/5
meteen op: de forse
ptures op het toneel met
ronde vormen en grote lij-
vormen een mooie eenheid
robuuste gebaren van
lanser en de danseres. Cho-
paaf Johan Inger heeft
htbaar samengewerkt met
irontwerpster Mylla Ek. He-
is deze samenwerking het
e sterke punt van 'Hurry
iy'. De bewegingen blijken
naai dezelfde heftige stijl en
grove temperament te
)en. Het resultaat is een
ige, onsubtiele choreo-
zonder treffende geba-
Haast je langzaam' zegt de
Zoveel jachtigheid ver-
ht je dan niet.
als het Nederlands Dans
aier vaker doet. wordt ook
gebruik gemaakt van film.
danseres verdwijnt achter
scherm en duikt in de film
Ook de sculptures keren er
en het aardige is dat ze
wegen, wat hun ver-
tschap met de dansende li
nen versterkt. Een minpunt
et toneelbeeld vormen ech-
de bloemen die uit de lucht
'allen en zich met hun
steel in de grond vastzetten als
darts. Deze grap vindt geen
aansluiting op de rest van de
choreografie, evenals de harde
knal halverwege het-stuk.
Het programma bevat verder
reprises van drie topwerken van
de grote choreografen van het
NDT. In 'Fantasia' laat Hans
van Manen de heldere, subtiele
en gracieuze dans van drie
vrouwen fraai contrasteren met
de stuwende, soepele dans van
drie mannen. Er ontwikkelen
zich drie duetten, waarin de rol
van man en vrouw varieert.
Prachtig is het als de man het li
chaam van zijn partner stuurt
en zijn fantasie in haar lichaam
vormgeeft. In het tweede duet
danst de man steunend en
dienstig met de krachtige, ex
pansieve vfouw. Intens en har
monieus zwerven in het derde
duet een man en een vrouw in
een gezamenlijke fantasiewe
reld. Meesterlijk, al die puntige,
trefzekere gebaren.
Net als in een droom worden
in "Sweet Dreams' van Jiri Ky-
lién losse taferelen, donkergeel
belicht, in één sfeer samenge
vat. De beelden hangen soms
letterlijk in de lucht. Appels
brengen niet alleen symboliek,
maar ook humor. Zeer intrige
rend zijn de geheimzinnige ge
stalten, samengesteld uit twee
lichamen.
Een avond vol spanning bij:
Kooyker Ginsberg
signeert, spreekt en wordt
geïnterviewd over zijn nieuwe boek:
Gestolen Levens
een literaire thriller gebaseerd op het leven van j
een crimineel die nog vrij rondloopt...
Vanaf20.00 uur
Kaartjes df 2,50
zijn telefonisch te
reserveren: tel.
i 071-5160503.
U bent van harte welkom!
Begane Grond, Breestraat 93, Leiden
in Harlingen zijn middelbare
schoolopleiding voltooide. Zijn
Groninger verleden heeft zo
zijn kleine sporen nagelaten:
„Er zijn twee woorden waaraan
mensen mijn afkomst nog kun
nen horen: 'schoorsteenmantel'
en 'met elkaar'. Op de een of
andere manier slaag ik er niet
in die in normaal Nederlands
uit te spreken. En ik hou van de
onderkoelde Groninger humor,
en van het feit dat Groningers
zeer emotioneel zijn, wat juist
blijkt uit de manier waarop ze
dat proberen te verbergen.
Van Twist is één en al en
thousiasme over zijn nieuwe
baan: „Ik heb met heel veel ple
zier binnen de omroep gewerkt
in een van de allerleukste ba
nen die ik me daar kan voor
stellen. Ik zie het als een voor
recht dat ik de kans krijg om
vanuit hetzelfde credo binnen
de muren van een museum aan
de slag te gaan", stelt hij.
In dat credo is 'publiek' het
sleutelwoord. „Ik heb kunst al
tijd voor een zo groot mogelijk
publiek willen brengen," zegt
Van Twist, die nadrukkelijk on
derscheid wil maken tussen het
zoeken van een breed publiek
(positief) en populariseren (ne
gatief): Als je een groot publiek
wil pakken dan moet je één
ding in de gaten houden: dat je
niet door de knieën gaat. Je
mag nooit versimpelen, verkin
derlijken, om de gunst van het
publiek maar te winnen. An
ders doe je geen recht aan de
kunst. Je hebt wel de verplich
ting om steeds weer je kop te
breken over de vraag hoe je die
kunst presenteert en op welke
manier je het publiek bereikt."
Kees van Twist, directeur Groninger Museum.
Een groot publiek is voor het
Groninger Museum van levens
belang. Volgens bestuursvoor
zitter Dippel drijft het museum
voor bijna 50 procent op eigen
inkomsten. Om de -inmiddels
dalende- publieksaantallen op
peil te houden zal er volgens
Van Twist duchtig over het be
leid nagedacht moeten worden:
„Er staat hier iets wat befaamd
is, het product van een bijzon
dere interesse voor design.
Maar ik heb vanochtend ook te
gen het personeel gezegd dat
het gebouw nooit mag over
schaduwen wat er binnen ge
beurt. Het gebouw mag geen
keurslijf worden. Het is voorals
nog heel functioneel en de mo
gelijkheden zijn in mijn ogen
nog lang niet benut, maar niks
is voor de eeuwigheid. Het mu
seum is godzijdank geen graf
kelder. Je moet de vreugde die
het gebouw verschaft benutten,
maar het niet als een statisch
iets zien."
De suggestie dat Van Twist
vooral de presentatie van het
museum en de exposities gaat
verzorgen en het inhoudelijke
werk van de conservatoren
moet komen, verwerpt hij stel
lig: „Nee, wel wil ik me eerst
rustig kennis verwerven over
hoe het bedrijf werkt, maar ik
ben niet aangenomen als pr-
voorlichter." „Mijn werk bij de
omroep ging veel verder dan de
vorm. die ging ook over de in
houd. De programmering, het
maken van 'Oud Geld' en 'Plei
dooi', dat was mijn keuze. Net
zo goed als een serie over mo
derne componisten. Dat is voor
een klein publiek, dat weet je,
maar toch vind ik het belangrijk
dat men weet wat Gage en
Stockhausen betekend hebben.
Alleen deed ik dat wel met het
oog gericht op een zo breed
mogelijk publiek, op een AVRO-
manier."
Eerst The Lynyrd Skynyrd Project en nu
weer Fountains of Wayne. In één week
tijd twee Amerikaanse bands van naam
die hun optredens afzeggen. Vooral bij
voorzitter F. Delemarre van het Leids
Vrijetijdscentrum werken cowboyhoe
den momenteel als een rode lap op een
stier.
Hij zinspeelde na het geklungel met
paspoorten en veerboten van The
Lynyrd Skynyrd Project, dat uren te laat
en nog niet eens voltallig bij het LVC
aanklopte, op schadeclaims. Maar vol
gens programmeur Betti Plug is dat een
heilloze weg die beter ook niet kan wor
den ingeslagen nu boekingskantoor Mo
jo het LVC heeft laten weten dat Foun
tains of Wayne de tournee door Neder
land met één concert inkort en dat er
uitgerekend door Leiden een streep is
„It's all in the game", stelt Plug berus
tend. En met dat korte zinnetje ver
woordt ze ook precies de gedachten van
haar collega's van bijvoorbeeld Stadsge
hoorzaal en het Alphense Kasteel. Vol
gens Plug verdient het zelfs de voorkeur
in de kleine steentjes te lopen omdat die
houding wel eens wordt beloond met
„een goedmakertje". Bart Vieveen van
de Stadsgehoorzaal onderschrijft dat.
„Je kunt wel je beklag doen bij het im
presariaat want je hoeft niet over je heen
te laten lopen. Maar een impresariaat
kan er dikwijls zelf ook niets aan doen.
Je moet maar hopen dat je klacht zo'n
Paul Young, die een tijdje terug om
raadselachtige redenen zijn concert in
de Stadsgehoorzaal heeft afgezegd, be
reikt. Zelf krijg je hem natuurlijk nooit
aan de lijn. Schadeclaims hebben geen
zin, zeker niet als het om buitenlandse
artiesten gaat.
Stefan Vanderstappen van het Al
phense jongerencentrum Het Kasteel
sluit zich daar in grote lijnen bij aan:
Als je echt werk maakt van een niet-le-
gitieme afzegging, heb je wel gelijk maar
krijg je dat toch niet. Je trekt per defini
tie aan het kortste eind en hoe groter de
band hoe korter dat eind. Want Alphen
is maar Alphen, weet je. Je kunt wel zeg
gen dat in dit wereldje contracten en af
spraken nog minder waard zjn dan in de
voetballerij, ja."
Volgens Plug moeten de twee Ameri
kaanse afzeggingen vooral als inciden
ten worden beschouwd. Maar ze erkent
dat het wel om twee schrijnende geval
len gaat. Voor de southernrockers van
The Lynyrd Synyrd Project waren er im
mers fans uit België en Duitsland naar
de poptempel aan de Leidse Breestraat
gekomen. En voor Fountains of Wayne
had het LVC meer geboden dan de Am
sterdamse Melkweg en het Utrechtse Ti-
voli. Nu gaan desalniettemin juist de op
tredens in de hoofd- en de Domstad wel
door en heeft Plug het nakijken. „De
macht van de grote stad", noemt Vie
veen van de Stadsgehoorzaal dat. En
Plug knikt instemmend. De LVC-pro-
grammeur benadrukt dat dikwijls ten
onrechte de boeker de schuld van mis
standen krijgt. „Mojo zei de ene keer dat
Fountains of Wayne wel en de andere
keer niet zou komen. Ik heb zelf de
knoop doorgehakt, ik vertrouwde erop
dat ons bod de doorslag zou geven en ik
moest bovendien op tijd zijn voor de af
fiches. Het is uiteindelijk het manage
ment in Londen dat dan besluit dat drie
concerten in Nederland er een te veel is.
De band moest na het concert in het
LVC, op 23 april, in Parijs spelen en dat
was allemaal wat te veel gevraagd. Dat
wij dan afvallen, is flink balen maar ik
weet zeker dat de boeker met ons mee
treurt. En dat is zoals gezegd gunstig
voor het goedmakertje."
RECENSIE SABINE VAN DEN BERG
Concert: A Symphonic Night II'. door
BZN Gehoord. 16/4, Stadsgehoorzaal,
Leiden
Alleen oprichter Jan Tuijp is
nog over van de formatie die in
1966 als Band Zonder Naam
begon. De basgitarist plukt rou
tinematig aan zijn snaren, zo
vanzelf dat het lijkt of hij niet in
de gaten heeft dat hij staat te
spelen. Tussen neus en lippen
door stelt hij zijn versterker wat
bij. En kondigt hij hier en daar
een medley aan. Muziek maken
is ook maar een vak. Net als vis
schoonmaken. Althans zo spie
gelt het kleurloze optreden van
de groep ons voor.
Zangeres Carola Smit be
dankt het publiek. Maar verder
wordt er tijdens 'A Symphonic
Night II' niet gepraat. Ook niet
door zanger Jan Keizer die al
decennia lang in de groep mee
draait. Nee, er wordt gezongen.
En dat doet het duo moeiteloos.
Hun stemmen passen perfect
bijelkaar. Keizers stevige stem
komt vooral tot zijn recht in het
Franstalige repertoire. Dan
schrik je even op omdat er iets
expressiefs gebeurt. Want over
het algemeen is het concert uit
drukkingsloos omdat overal de
zelfde dreun in doorklinkt.
Smits gezicht staat neutraal,
zij doet haar eigen ding. Naast
de natuurlijke versmelting van
hun zang, is er nauwelijks inter
actie tussen de twee zangers.
En bij een live concert wil je wel
wat meer spanning ervaren.
Het duet uit De Parelvissers pa
relt niet. 'Que sera sera' van
Doris Day heb je al veel te vaak
gehoord en 'Ben' van Michael
Jackson is de zoveelste herha
lingsoefening. Als Keizer ver
kleed als Jackson met krukken
het toneel opkomt, want alleen
steunend op die stokken kan hij
de soepele pasjes nabootsen,
gebeurt er iets onverwachts.
Maar het blijft een ingelast
geintje om de boel wat op te
peppen.
Nee, het klinkt niet vals, on
danks de mededeling dat Caro
la met stemproblemen kampt.
Zij slaat zich dapper door de
avond heen. Het zijn professio
nals, en ze hebben een vast pu
bliek, maar de zonnige liedjes
lijken in hun uitvoering alle
maal op elkaar: of het nu gaat
over een tropisch eiland of over
een bloedmooi meisje, of het
nu in het Spaans gezongen is of
in het Engels. Het blijft vooral
veel van hetzelfde. Zo'n optre
den bijwonen is misschien de
enige manier om je favoriete
muzikant rozen aan te bieden.
Die waren er namelijk genoeg
gisteravond. Maar het live be
luisteren van deze band kent
geen andere toegevoegde waar
de. Je kunt net zo goed hun cd
draaien. Bij voorkeur op een
zonnige camping.
van de wereldkampi-
schappen voetbal in Argen-
'wist Freek de Jonge op de
toeter nauwkeurig wie
§de en wie niet. Oranjespe-
die zonder enige gewetens-
dnaar het door een terreur-
ind geteisterde land afreis-
omdat de bondcoach ze nu
maal had geselecteerd, wa
lnut. Want zij lieten zich
- 'ruiken voor propaganda-
- jeinden van een stelletje
n. Voetbalverslaggevers
r over de politieke situ-
inhet land dan over de
i schreven, deugden
!*eer wél.
5 »20 jaar later, nu de ellen-
iKosovo, een naburiger
met geen pen is te be-
'tfiven en Nederland zelf ac-
betrokken in de oorlog,
siert de geestelijk leidsman
'veleer ineens in twijfel en
6 'alsof dat de enige juiste
Jing is. Nu zijn zij die niet
ia den fout. Pleiten voor
s" uitroepen en Apaches mag
nii Wel voor diplomatieke op-
,ri jngen en voor brood en
fels voor de vluchtelingen,
itf *thet vuren, roept De Jon
den paar weken. Zonder
Verheffing, zonder overtui-
Het benefietende twijfelk-
'kan niet in de schaduw
nvan de overtuigende ac-
^erder van toen. Ook Youp
'Hek (de man die veel in
'mars heeft, zou De Jonge
Freek de Jonge, van geestelijk leidsman tot benefietende twijfelaar. foto anp
zeggen) lijkt het spoor volledig
bijster. Waar is het bijtende sar
casme waarmee hij fulmineert
tegen de Buckler-drinkende,
Ikea-meubels kopende en aan
karbonaadjes kluivende meute?
Op de dombo uit de provincie
die in Amsterdam zijn vrijgezel
lenfeest viert, schiet hij gretig
zijn spreekwoordelijke mitrail
leur leeg. Maar de naar Neder
land gevluchte Serviërs, die met
een opgespelde jodenster op
het Binnenhof Clinton en Kok
voor Hitiers uitmaken, hebben
niets te vrezen van de benefie
ten
De benefietmanie, die inmid
dels ook is overgewaaid naar de
Leidse regio, werkt als een
demper in een omroeptoeter.
Zelfs het LVC betrekt geen stel
ling. Het is dan ook al lang gele
den dat vanuit de poptempel
protestliederen klonken. Het
wil kennelijk op geen enkele
wijze worden herinnerd aan de
tijd dat het als jeugdhonk op de
welzijnsbegroting stond in
plaats van - zoals nu - op de
veel sjiekere cultuurbegroting.
Toen grossierde het in stand
punten tegen racisme, fascis
me, speculanten, kernwapens
en het groot-kapitaal. Nu is het
enige statement dat het aan zijn
benefiet-avond voor Kosovo
een datum koppelt: 4 mei, de
dag waarop wij ons voornemen
'dit nooit weer' vet onderstre
pen. Maar wat precies doen we
dan nooit meer? De afspraak
was, dacht ik, nooit meer de
andere kant opkijken als een
complete bevolkingsgroep over
de kling wordt gejaagd. Maar
denk maar niet dat over dat
soort vragen de optredende
bands ook maar een liedje zul
len spelen. Ineens hebben mu
ziek en politiek niets meer met
elkaar te maken.
Ook voor de dj's Paelplus en
Naked Joost, die vanavond in
het Noordwijkse Join voor het
goede doel draaien, staan beats
voorop. Prima dat ze zich- en
dat geldt ook voor de LVC'ers -
belangenloos inzetten voor de
vluchtelingen. Maar het geeft
toch wel te denken dat ze in het
persbericht wel hun platenkeu-
ze tot in de kleinste details ver
antwoorden maar als motto
voor de avond slechts 'Stóp
Kosovo' opgeven. Een motto
waar Milosevic ook nog wel
mee uit de voeten kan. Wat nu
als hij komt mee-benefieten in
het Join-gebouw en bij de pla-
tendraaiers een verzoeknum-
mertje indient?
WIM KOEVOET
LEIDEN PABLO CABENDA
Het veld vol lampjes dat aan de
toren van het Nationaal Na
tuurhistorisch Museum Natu
ralis prijkte, is vandaag verwij
derd. Het kunstwerk, van de
Amsterdamse kunstenares Giny
Vos, moet een grootscheepse
revisie ondergaan. Begin deze
maand bleek dat kortsluiting is
opgetreden waardoor de evolu
tie die Giny Vos met de 100.000
lampjes wil verbeelden voortij
dig tot een halt kwam. Geen
van de lichtjes deed het nog,
zodat van de lichtgevende cho
reografie van micro-organis
men niets anders overbleef dan
een grote donkere vlek.
Een onderzoek van de firma
RENA elektronica, die ook de
technische uitvoering van het
kunstwerk voor haar rekening
nam, wees uit dat scheuren zijn
ontstaan in de coating van het
kunstwerk. Vocht kreeg daar
door vrij spel. Het heeft zich
vastgezet op de printplaatjes
van de lampjes, met als gevolg:
roest. De aantasting van het
werk is zo ver gevorderd dat
van het oorspronkelijk materi
aal waarschijnlijk alleen de be
drading en de led-lampjes nog
te redden zijn.
Om Vos' kunstwerk te kun
nen repareren zijn nu alle
kunststofblokken met verlich
ting gedemonteerd. Ze moeten
opnieuw waterdicht worden
gemaakt. Een monsterkarwei
dat in drie etappes wordt uitge
voerd en ongeveer tien weken
in beslag neemt. Wat de hele
operatie gaat kosten wil RENA
niet zeggen. Wel dat het bedrijf
Het kunstwerk van Giny Vos aan de toren van Naturalis bestaat uit
100.000 lampjes. Wegens roest branden die niet meer.
foto henk bouwman
de volledige verantwoordelijk- paraties en de kosten op zich
heid van de misrekening, de re- neemt.
„We hebben al jarenlang er
varing, maar dit is de eerste
keer dat er iets mis gaat. Boos
doener is waarschijnlijk de
combinatie van uitzonderlijke
hoogte (ca.60m) en het zeekli
maat. Om daar zeker van te zijn
wordt nog uitgebreid onder
zoek verricht", verklaart een
woordvoerder van RENA elek
tronica.
Op 18 juni moet Vos' kunst
werk weer volledig operationeel
zijn. De kunstenares kijkt hoop
vol naar die datum uit, ook al
zet ze haar vraagtekens bij de
betrekkelijk korte tijd waarin de
tests, demontage, aanpassingen
en de montage moeten gebeu
ren. „Ik heb nogal met die
kwestie in mijn maag gezeten.
Omdat het kunstwerk zo voor
iedereen zichtbaar is en hele
maal niets doet. De situatie
krijgt iets beschamends. Maar
er kon niet eerder iets aan wor
den gedaan omdat de weers
omstandigheden, die funest
bleken voor het kunstwerk, ook
het onderzoek vertraagderln al
le nieuwe dingen kunnen fou
ten sluipen. Ik wacht maar af en
hoop er het beste van.
Het project van Vos is niet
het enige kunstwerk voor Natu
ralis dat door pech wordt ach
tervolgd. Ook beeldhouwer
Frans de Wit heeft vertraging
opgelopen. Hij zou eind vorig
jaar al beginnen aan de monu
mentale sculpturen die nabij
Naturalis. aan de Plesmanlaan,
komen te staan. Maar de vele
tonnen staal die hij daarvoor
nodig heeft, werden pas on
langs geleverd.
